CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Ba JAARGANG
VRIJDAG 8 JANUARI 1926
Nummer 1715
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f'2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Waarom zoo lang?
De „Nederlander" en wij mogen
jlat als een gunstig teeken voor het
aerstel van de rechtsche samenwer
king begroeten bevatte dezer dagen
aen hoofdartikel om duidelijk te ma
ken, dat men zonder gevaarlijke staats
rechtelijke toeren te -verrichten, het
pptreden van een gouvernement, dat
fluiten bezwaar van 's lands schatkist
aet gezantschap bij het Vaticaan hand
haaft, kan verdedigen.
Ter toelichting van dit standpunt
Wordt er op gewezen, dat het bij de ge
houden stemming voor een deel over
het gezantschap zelf ging en voor een
ieel over heel iets anders, dat niets
het het. gezantschap te maken had
De leider van een fractie, wiens stem
Élen doorslag gaf, verklaarde toch uit-
Ürukkelijk „om reden buiten de wen-
>chelijkhei<J van het gezantschap ge
legen tegen te stemmen", terwijl hij de-
:e houding ook in de daarop volgende
Weken bevestigde.
Met dié omstandigheid mag de Re-
peering bij het trekken van de conse
quentie die uit het votum voórtvloeit
seker rekening houden.
En na dan gewezen te hebben op
verschillende uitspraken van Prof.
5truycken komt het blad tot de con-
.lusie, dat deze of een volgende Regee-
fing vrij zou zijn de als amendement
verkleedp motie naast zich neer te
leggen, zoo zij mocht aannemen, dat de
Kamermeerderheid zich niet op het
;tandpunt stelde: „indien gij u niet
/olgens dit votum gedraagt, hebt gij
aiet meer ons vertrouwen". En dat
nocht zij aannemen, gegeven de hou-
ïing der c.-h. Kamerfractie, die nim-
her haar vertrouwen in de Regeering
afhankelijk heeft gemaakt van de ai-
Jchaffing van het gezantschap -
Van „staatsrechtelijke acrobatiek
jooals Het Vaderland had be-
ioogd, is hier volgens het Christelijk-
Historische hoodorgaan geen sprake.
En daaruit zou dus volgen, dat in-
lien de gezant bij het Vaticaan buiten
bezwaar van s lands schatkist wordt
gehandhaafd, en een niotie werd inge
diend, waarin deze houding van de Re-
peering werd afgekeurd, de Christelijk
Historische Kamerleden aan zulk een
{notie hun stem niet zouden behoeven
le geven.
Met de „Nederlander" komt het ons
?oor, dat hier van „staatsrechtelijke
Acrobatiek" niet gesproken mag wor
den.
Of hier dan echter geen andere acro
batiek in het spel komt?
De zaak is toch, dat het bij de Chr.-
Hist. fractie niet ging om het luttele
bedrag,dat bij het gezantschap gemoeid
)s, maar om de zaak zelf, om het be
ginsel.
Het was voor hen, volgens den heer
Bnpeck Henkemans een gewetenskwes
tie; het ging om de redding van net
protestantisme.
Daaruit zou moeten volgen, dat men
ook een eventueele motie, waarin
handhaving van het gezantschap wordt
afgekeurd, zou moeten steunen.
Dat er een neiging is dit niet te doen
*n dat daardoor het herstel van de
lechtsche samenwerking wor$t moge
lijk gemaakt, verblijdt ons.
Maar tevens vragen we ons af waar
om dan toch een crisis moest worden
Uitgelokt en waarom 't zoo lang moest
luren dat overeenstemming kon wor
sen bereikt:
C.O.V. „Con Amore."
De vergelijking van muziek met
bouwkunst begint langzamerhand iets
van een gemeenplaats te krijgen. Toch
herhalen we ze met verwijzing naai
de cultuur-historische betrekking tus-
schen de twee uitersten, die elkaar
raken in de rij der kunsten. Dan wij
zen we op de strenge geslotenheid van
de Romaansche bouwkunst en de
strenge eenheid en eenvoud van het
vroegere Gregoriaansch; op de statige
rijzing van het lijnenspel der Gothlek,
de weelde van het ornamentiek dat de
spitsboog vult en daarnaast de uitbun
dige jubilatie van het latere Gregori
aansch en de pblyphonie der 15e eeuw
Als de Renaissance komt met haar
strakke logica en beheersching der
proporties bloeit de Palestrijnsche
school, naar geest en sentiment ten
deele nog Gothiek, maar getranspo
neerd tot de vormklaarheid der Re
naissance.
En dan komt Bach, de koele, de
Jtlare, de strakke, de machtige, die in
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
het Noorden de Gothiek overwint
Maar een nieuwe glans van piëteit en
hemelheimwee verlucht zijn fuga's of
gaat, als een biddend verlangen naai
den Verlosser der Menschheid, door
de statige perioden van zijn koraal.
Bach, tegelijk eenvoudig en diepzinnig
naief als een kind en verbluffend ge
leerd is de zuiverste uitdrukking der
Renaissance in de Protestantsche lan
den, maar scheppend in deze deRem-
brandtieke glorie als men in 't Zuiden
niet vindt.
Tegelijkertijd ontwikkelt zich in het
Zuiden bouwkunstig de Barok, die
weer de uitbundigheid van vormen en
ornamentiek verbindt aan de logica
der Renaissance. In de muziekhet
zelfde streven: bij Bachs tijdgenoot
Handel, de vroeg-barok, bij Mozart de
rococo, bij Haydn de laat-barok. Wij
zullen niet doorgaan.
Handel, de vroeg-barokker, heeft in
zich de geweldige strengheid der Re
naissance, maar zijn prachtlievende
ziel overglanst deze strengheid met de
feestelijke glorie van korolatuur en an
der melodisch ornamentiek. Zijn be
heersching blijkt uit de majestueuze
pracht van zijn orgelcomposities, uit
de klaarheid waarmee hij het fuga-
tisch koor maakt tot een transparant
wonder '^!n episch-religieuze verruk
king.
Handel is de schepper van het Ora
torium als zelfstandigen kunstvorm,
losgemaakt van den Katholieken eere
dienst, waaruit het zijn oorsprong nam
onafhankelijk gebleven ook van den
Protestantschen eeredienst; maar een
kunstvorm, die sterk episch-drama-
tisch is en vóer alles diep religieus,
het innerlijk godsdienstig leven van
allen aangrijpt en wijding geeft.
Gewoonlijk koos Handel het onder
werp zijner Oratoria uit het Oude Tes
tament en eischte hij van zijn tekst
dichters, dat ze niet huiten de lijn van
liet verhaal gingen malligheden,
wraaraan modernen zich wel eens
schuldig maken. Door de brandende
extase van zijn genialiteit wist hij den
tekst te verheerlijken, te ómluisteren
met het klare goud zijner instrumen
tatie, te doorzingen van zijn vroom-
aandachtig levensgevoel.
Van een dezer grootsche scheppin
gen, de Saul" heeft ,Con Amore" in
waren zin con amore., met liefde en
toewijding-, een verrassend nobele ver
klanking gegeven En dit treft te meer
omdat het werk zeer zwaar is en hoo-
ge eischen stelt.
Wij beginnen met een woord van
hulde aan den dirigent, den heer
Smink. die beschaafd en rustig en
met volkomen beheersching het groots
het geheele podium vullende ensemble
leidde.
Zijn taak is niet gemakkelijk ge
weest, want, vanaf het krachtige „Wie
wunderbar schallt, Hen-, Dein Preis"
tot aan het imposante „Halleluja" aan
liet slot, zaten de dikwijls fugatiscli
opgezette koren met al hun lastige in
zetten er goed in. Er moet. hard en
stoer aan zijn gewerkt. Er werd zui
ver en beschaafd gezongen met heel
goede verhouding der stemmen.
Enkele malen hij pianozang, bv. bij
„Heil dir, König, grosz an Macht" en
vooral ook bij „Heil sei dem Mann der
treu und stet,
Auf Gottes Weg unstraflich gelit!"
trof ons de lichte, transparante klauk
van de sopranen. Dat was wel zeer
mooi.
Het jongenskoor heeft in deze com
positie niet zoo heel veel te doen,
maar waar het optreedt geeft het toch
wel een bijzondere kleur aan de koren.
Met groote klaarheid heeft de heer
Smink ons d. melodischen rijkdom en
het contrapuntisch weefsel doen aan
voelen ,niet alleen in den zang, maar
in heel het grandioze samenstel van
Handels compositie.
Wonderlijk is in deze strak-schoone
en toch soms weer zoo uitbunlige mu
ziek het rijke coloriet, waarvan de or
gelpartij den achtergrond vormt, die
alles draagt en alles opstuwt tot een
weelde van zingende, zuchtende of
klagende schoonheid en aan het slot
hoog heft den jubel van het Halleluja
geroep. De orgelpartij was bij den heer
Iveyning aan vaardige handen toever
trouwd. Jammer, dat wij in onze
Stadszaal geen imposant concertorgel
bezitten!
Het Residentie-orkest, als altijd volg
zaam en slagvaardig, speelde met
smaak, had sublieme momenten in de
begeleiding en kon zich in zijn volle
kracht toonen bij de zuivere instru
mentale gedeelten, als de donker ge
kleurde symphonie", „de strijd." en
de ontroerende „Treurmarsch" na den
dood van Saul en Jonathan. De heer
Leo Mens had de Cembalo voor zijn
rekening genomen, het instrument, dat
vooral in samenwerking met de strij
kers soms een sfeer van weemoedige
verinniging wist te scheppen.
Met de solisten is „Con Amore" niet
onverdeeld gelukkig gewee'st. De so
praan, Mevr. Martha van Werven-Nip
zong heel mooi met glanzend timbre.
De heer Caro voldeed eveneens uit
stekend, daar het dramatische van de
Saulpartij hem heel goed lag.
De Alt, Mej. Gertha Stotijn, scheen
af en toe, vooral in de hoogte met
haar vocalen overhoop te liggen
waardoor zij moeilijk te volgen was.
Ook hinderde haar vibrato.
De tenor, de heer Vincent van Bers
schoot tekort in dramatische uitbeel
ding en werd. daardoor mat. In het
lied: „O, frevle an dem Jüngling nicht"
dat zuiver lyrisch was en begeleid
werd 'door orgel en violen con sordine
scheen hij zich meer te kunnen geven,
wat misschien in verband kan staan
met het genre van zang, dat hij
tot 'dusverre het meest heeft beoefend.
Afgezien van dit mooie lyrische lied,
heeft hij ons niet zoo goed kunnen vol
doen als toen we hem een paar malen
hoorden als tenorsolist in de Mis van
Diepenbrock.
Een kleine bariton-partij werd nog
vervuld door onzen stadgenoot, den
heer H. R. Goudsmid, wiens sympa
thiek geluid, na dit debuut, bij voort
gezette studie zeer zeker aan uitdruk
king en voordracht zal winnen
Resumeerend mogen we zeer dank
baar zijn voor den mooien avond.
De uitvoering werd geopend met ge
bed van den voorzitter en besloten
met het zingen van Gez. 96 door het
koor, 'dat zeer zeker reden tot dank
baarheid en lofprijzing had.
De groote zaal was geheel bezet.
Leidsche Groentenveiling „de L.T.P.V."
(Houtmarkt).
Genoemde veiling ver eeniging hield gis
termiddag in „Zomerlust" een algenieei
ne ledenvergadering.
Zij werd geopend door den waame
menden voorzitter, den heer W. Sl'oot
weg, die de talrijke aanwezigen ver
welkomde en zijn voldoening uitsprak,
over de goede opkomst.
Er is iii het afgeloopen jaar heel wat
gebeurd in onze vereeniging, aldus spr.
maar in weerwil van alle moeilijkheden
zijn we erin geslaagd ons verenigings
leven in de goede banen te houden en
kunnen we werkelijk op succes bogen.
Er is dit jaar voor meer dan vier ton
omgezet, en het laat zich aanzien, dat
dit cyfer in het pas begonnen jaar nog
hooger zal zijn.
Met den wensch, dat het nieuwe jaar
een vruchtbaar vereenigingsjaar zou blij
ken te zijn, opende spr. de vergadering
Tevens verwelkomde hij eenige leden
van de veilingsvereeniglng „Ons Be
lang", die een deel van de vergadering
zouden bijwonen in verband met wat
dezer dagen over de verhouding tus-
schen de beide vereenigingen in de bla
den is geschreven.
In afwachting van het oogenblik, dat
dit punt aan ae orde zou worden ge
steld, verzochten de afgevaardigden van
„0. B." bij monde van den heer v.
Vliet, zich even te mogen verwijderen,
welke voorslag met erkentelijkheid aan
vaard werd.
De secretaris, de heer J. Lajman,
las vervolgens de notulen der vorige ver
gadering, die in haar geheel werden
goedgekeurd, nadat er op verzoek van
den lieer de Graaf aan was toegevoegd,
dat indertijd de motie naai* aanleiding
van de bemoeiingen van de Kamer van
Koophandel niet by acclamatie, doch
nadrukkelijk met algemeene stemmen is
aangenomen.
Onder de ingekomen stukken was een
schrijven van den heer Th. Berg te Zoo
terwoude, waarin hij mededeelde, dat
hy zijn benoeming tot commissaris nog
even in beraad wenschte te houden.
Ter vergadering aanwezig verklaarde
de heer Berg de benoeming liever niet
te zullen aanvaarden.
Na eenige bespreking nam de ver
gadering genoegen met zijn toezegging
dat hij zou medewerken aan het vinden
van een plaatsvervanger.
De heer J. Zwetsloot te Hoogmade
berichtte, dat hij zijn benoeming tot
commissaris niet kon aanvaarden, doch
Jat hij in zijn plaats den heer C. P.
Borst benoemd wilde zien.
De vergadering ging daarmede ac-
coord.
Ale nieuwe leden werden, na aan de
vergadering te zijn voorgesteld, inge^
schreven <ie heeren Chr. v. d. Werf, P.
Laman Mz., en H. Wessel te Zoeterwou-
de. De twee eersten zijn lid geweest
van „Ons Belang".
De vergadering benoemde daarna een
eersten en een tweeden voorzitter.
Nadat de heer de Graaf de kwestie
die hieraan verbonden is, had toege
licht en had gereleveerd, wat daarover
in de vorige vergadering is gezegd,
werd in de plaats van den heer WL
Slootweg, die bedankt had, tot voor
zitter gekozen de heer A. J. de Graaf,
met bijna algemeene stemmen. De heer
W. Slootweg wérd daarna benoemd tot
tweede voorzitter.
De heer de Graaf sprak zijn vol
doening uit over de genomen beslissing
en het in hem gestelde vertrouwen. Met
Coegen zei spr. zich weer beechik-
r te rdellen voor de voorzittersfunc
tie, nu gebleken is, dat het voor een
goede afwikkeling van de loopeinde za
ken gewenscht was, dat de oude leiding
nog weer terugkwam. Spr. verwacht in
de toekomst van de leden alle mede
werking, maar ook critiek, en wel van
een gezond, opbouwend karakter.
Vervolgens motiveerde spr. de aan
wezigheid van de pers.
Spr. hoopte ten aanzien van de voor
lichting ,die de plaatselijke bladen ge
ven, dat die in 't vervolg geheel onpar
tijdig zijn, wat voorheen niet altijd 't
geval was. Vooral het „L. Dagbl." en
de „N. L. Crt." hebben we! eens tegen
stand geboden, wanneer haar gevraagd
werd verslagen en ingezonden stukken
over de kwestie tusschen de beide vei-
lingsvereenigingen op te nemen, wat
niet in het belang was van een objec
tieve voorlichting.
Aan de redactie van de „Leidsche
Courant" werd onder applaus dank ge
bracht voor haar welwillende, onafhan
kelijke houding.
Uit verschillende bladen cite eren de
gaf spreker een overzicht van den ge-
voerden pennestrijd, waarin volgens spr.
door „Ons Belang" de kwestie meer
malen is verlaagd tot een persoonlijken
strijd.
Door de drie plaatselijke bladen was
een verslag van een vergadering van
„Ons Belang" opgenomen, aafc, naar spr.
Dij onderzoek bleek, niet in overeen
stemming met de werkelijkheid was.
Toen hij daarop de bladen een ingezon
den stuk aanbood, heeft alleen ae „L.
Crt." dit opgenomen,
Door Ons Belang is het voorgesteld,
alsof de bewuste kwesties, n.l. aie van
het uitzonderen van 'het artikel spina
zie van het verplicht veilen, een nie
tigheid was, waarvoor de vereenigingen
niet gescheiden mochten blijven.
Tegen die voorstelling is door spr.
met kracht geprotesteerd en hij vraagt
de vergadering of hij daarin gehandeld
heeft in den geest der vereeniging. (luid
applaus).
Nadat de vertegenwoordigers van
Ons Belang weer ter vergadering waren
gekomen, gaf spr. nog eens een over
zicht van de gevoerde discussies en
van de redenen, door welke hij zich
daarbij SLeeft laten leiden.
Spr .begon met den wensch uit te
spreken, (a|at de heeren van Ons Be
lang ervan overtuigd zouden worden,
dat het inderdaad ni$t gaat om een
persoonlijke kwestie, ook niet gaat om
de persoon^ van spreker, zooals van
de andere zijde wel1 eens is voorgesteld.
Het zaü adlen duidelijk zijn, dat de
Leidsche tuinders alleen zijn gebaat bij
het bestaan van één groote veiling.
Welnu, waar het slechts noggaat over
het al of niet uitzonderen van spinazie
voor het verplicht veilen, is het oogen
blik zeer geschikt om te spreken over
hereeniging. De andere zaken kunnen
gevoeglijk blijven rusten.
De heer v. VU iet, lid van Ons Be
lang", zei? naar de vergadering te zijn
gekomen, omdat hy, zooals alle leden
van Ons Belang iedere poging om een
heid te verkrijgen met ingenomenheid
begroet.
achter zei spr. nog eens te willen
hooren, wat de „Houtmarkt" eigenlijk
wilde.
De Volorzitter noemde dit een
dubbelzinnige houding. Wij, „Houtmark-
ters" hebben niets te vertellen. Wy wil
len alleen weten, of Ons Belang nag of
niiet meer het uitzonderen van da
spinazie van het verplicht veilen een
„nietigheid" vindt. Cms Belang heeft
zelf eigenlijk een basis aangeboden in
het verplicht veilen. Het gaat er nu
slechts om, of Ons Belang in haar ge
heel de houding goedkeurt, die door
den heer Bontenbal in een ingezonden
stuk is aangenomen. Jn dat stuk is af
gekeurd, dat de Houtmarkters het voor
stel van de Kamer van Koophandel
hebben verworpen, terwijl toch in dit
voorstel sprake was van een „herstel
len van de fouten door de kopstukken
onder de Houtmarkters gepleegd jegens
de oude L. T. P. V.".
Wanneer men van de zijde van Ons
Belanc werkelijk eenheid wilde, had de
heer Bontenbal als haar secretaris eay
der grootste vraagstukken geen „nie
tigheid" mogen noemen.
De heer v. Gala 1 en, ook lid van
Ons Belang, stelde voor, de dingen van
ondergeschikt belang, zooals ae „kis-
tenkwestie", enz* in een speciale ver-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarieL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine adrertentiën bij vooruitbetaling
van ten Hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Binnenland.
H. M. de Koningin maakt een Inspec
tietocht door het watersnoodgebieiL
Volgens „De Morgen" kan de oplos
sing van de Kabinetscrisis nog deze
week worden verwacht.
Herdenking zilveren jubileum van
het Koninklijk Echtpaar.
Buitenland.
Het moet in de bedoeling van Panga-
los liggen, een Venizelistische staats
greep voor te bereiden.
De bankbiljettenzwendel zal geen
wijziging in de samenstelling der Hon-
gaarsche regeering brengen omdat het
een actie was van particulieren.
Een ernstige cholera-epidemie in
Fransch Voor-Indië.
gadering te bespreken, nu de groote
vragen zijn opgelost.
De voorzitter constateerde met
voldoening deze houding en zei, dat,
als Ons Belang de door haar secretaris
tegen spr. geveerde pers. actie wilde
verloochenen, er aan le ineensmelting
niets meer in den weg .staat
Namens het bestuur verzocht spr.
den heer v. Gaaien c.s. om, evenals
de Houtmarkters dit zullen doen, te
bewerken, dat het beschikbar- fust aan
alle principalen zonder eenig lorbe-
houd en kosteloos voor gebruik, worclt
afgestaan.
De Houtmarkters hebben reeds dade
lijk aangeboden om de door de oude
organisatie gemaakte schuld te dlgen.
De borgen stonden voor f 48.000 ga
rant. De Houtmarkters hebben uit eigen
zak f 18.000 gereserveerd en f 15.000
bjj de banken weten los te krijgen, dus
samen f 33.000 den borgen aangebo
den, met liet verzoek' om voor
het resteerende beirag nog tenhoog-
ste vijf jaar borg te willen blijven.
Echter jiebban zij'dat nobel, aanbod
op ingeving van het bestuur der Coop.
Boerenleenbank en van du kopstukken
uit Ons Belang geweigerd.
Vooral een oer borgen, de heer Fiii>
terman, is hevig om den tuin geleid en
bewogen om het aanbod te weigeren. Do
geheele opzet is eenvoudig g .weest ona
kapot te maken. Met het tegen dein be
kenden hoogen huurprijs inhuren van
de loods aan de Boommarkr en de aan
vrage van het faillissement was deti
Houtmarkters volkomen den weg tot
herstel afgesneden en waren zij van
hun verantwoordelijkheid voor goed ent
heven. Spr. zou allen leJen van Ons
Belang dringend willen aanraden zich
te onttrekken aan een leiding, dio on-
noodig pen noodlottige verdeeldheid be
stendigt.
De heer v. Vliet (Ons B?lang) zei
het te betreuren, dat de Houtmarkters
hadden geweigerd een bespreking met
de Kamer van Koophandel te houden.
De voorzitter: Wat noemt u een'
„bespreking?" De Kamer van Koop
handel heeft eenvoudig een ui tap rink
gedaan, waarin bij de procenten af
werd aangegeven, wat elk der partnen
in de oude schuld zouden moeten bij
dragen, met de uitdrukkelü e v rzek.-,
ring, dat ip,p' deze beslissing geen be
roep was. Is dat een „bespreking?" (In
stemming).
De heer v. Vl'idt: Lot gaat maar om
hef verplicht veilen. Daarover zijn we
het eens.
De heer Wessel (Houtmarkt)Zoo
ver waren we in het najaar van 15)24
ook' al. We waren het toen op buna
alle 9 punten eens. Maar men had toen
moeten ingaan op ons voorst.', om de
onderhandelingen 8 dagen te rekken.
Wij zijn nu van de verantwoordelijkheid
af.
De heer v. Vliet (Ons Belang): Ons
Belang heeft nooit gezegd, dat zij niet
aan de Mutfe schuld wenschte t-' beta
len.
De voorzitter: Ik heb hier een
schrijven van uw voorzitter Bink, waar
in hq zegt nooit één cent te zullen be
talen. Daar heeft Ons Belang ons fail
lissement op aangevraagd.
Nu betalen, aldus spr., wij niet meer.
U moet eens willen verklaren, dat u
geheel van de schuldvraag afziet
De heer v. Vliet: dat zjjn manr bij
zaken...." (groot rumoer).
De voorzitter: pardon, dat is da
verantwoordelijkheid van Bink en con
sorten. Laat die de gevolgen van hun
pelitiek dragen. Dat moet u niet voor
stellen aTs een „algemeen belang". (In-
Stemming).
(Spr. geeft da pers inzage van da
correspondentie, ook van d' weigering
van den heer Flinderman om het aan
bod van f 33.000 te aanvaarden).
De voorzitter tot den beer van
Vliet O.8.u gaat acooord met de uit
spraak van da Kamer van Koophandel,
Dg heer nk)i wuift
