CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Oit nummer bestaa! ai! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
6e JAARGAWÖ
BAANDAG 21 DRCEffoÖRR 1935
NÜMffiER f702
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week ai 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Otwone advertenliën per regel 22*/»
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarieL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling
van ten Hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Onredelijke lectuur.
De lieer Moltmaker, het socialisti
sche Eerste Kamerlid heeft aan den
Minister van Waterstaat eenige vra
gen gesteld, die wel teekenend zijn om
trent het 'standpunt, dat de Sociaai-
Democraten ten opzichte van de ver
spreiding van pornografische lectuur
innemen.
De Directie van de Nederlandsche
Spoorwegen heeft n.l. den verkoop van
een aantal vuile Fransche tijdschrif
ten in de stations kiosken verboden
Een prijzenswaardige maatregel, die
naai* verwacht mocht worden, ook van
Sociaal-Democratische zijde, waar men
immers ook opvoedend wil werken en
steeds volhoudt tegenover de Christe
lijke wereldbeschouwing niet vijandig
te staan, zou worden toegejuicht.
Het gaat hier immers om het zede
lijk welzijn van het volk, en het weren
uit min of meer offlicieele verkoop
plaatsen van oneerbare geschriften,
die niet anders dan een verpestenden
invloed kunnen hebben.
De heer Moltmaker, 'de Sociaal-de-
jnocratische afgevaardigde, kan zich
echter blijkens de gestelde vragen met
dit verbod niet vereenigen.
Hij is van meening, dat de Neder-
landsche Spoorwegen buitèn hun boek
je zijn gegaan en dat de Minister ten
spoedigste maatregelen heeft te nemen
dit verbod in te trekken.
Zijne bezwaren zijn, gezien den vorm
waarin de vragen zijn gesteld, in hoofd
zaak van formeelen laard. Waarom,,
zoo vraagt hij, den verkoop wel ver
boden in stationskiosken, maar niet
in den gewonen boekhandel?
Dit wekt den schijn alsof hij geen
bezwaar zou hebben tegen een alge
meen verkoopverbod van dit zedelijk
vergift en dat hij alleen opkomt tegen
het meten met twee maten.
Meer dan schijn is dit echter niet.
Want dan zou de heer Moltmaker
anders zijn opgetreden. Dan zou hij
den maatregel hébben toegejuicht en
gevraagd of niet een stapje verder kan
worden gegaan door iden verkoop van
dergelijke wanpro<iucten geheel onmo
gelijk te maken.
Maar dat doet de socialistische se
nator niet.
In plaats van op verder gaande
maatregelen in deze richting aan te
dringen, wat vooralsnog bezwaren
schijnt op te leveren, maakt bij er
den Minister een verwijt van, dat dit
vuil althans van offlicieele plaatsen
wordt weggebezemd.
De bedoeling is doorzichtig.
Men acht de hooggeroemde vrijheid,
beter gezegd bandeloosheid bedreigd.
Er moet vrijheid zijn om te vertoo-
nen en te verkoopen wat men wil, hoe
liederlijk dit dan ook mag zijn -en
zelfs op eigen terrein mag de Over
heid niet zuiverend en de eerbaarheid
beschermend optreden. De versprei
ding van onzedelijke lectuur moet on
geil inderd kunnen geschieden.
Dft optreden van den heer Moltma
ker is van belang, omdat het ons een
kijk geeft op de zedelijkheidsbegrip
pen^ van de S.D.A P. die met de Godde
lijke zedewet geen rekening wenscht
te houden, die God niet erkent als den
oppersten souverein, maar die den
mensch zelf wil laten beslissen over
wat goed is en kwaad.
Maar het is van belang ook, omdat
hieruit weer opnieuw blijkt, welk een
groote verantwoordelijkheid op zich
laden zij, die roekeloos de rechtsche
samenwerking verbreken en die, door
zich op dingen van ondergeschikten
aard, blind te staren aan hen die op
elk gebied een omkeer beoogen, een
kans geven.
Groot zijn de gevaren, ook de zede
lijke gevaren, die ons van revolutio
naire zijde bedreigen.
En het stemt droevig te zien hoe
over die gevaren met een zekere lucht
hartigheid wordt gesproken en hoe,
terwijl de revolutionaire partijen jui
chen, men meent 's lands belang te
dienen door de kracht van de Christe
lijke partijen te breken.
Misschien kunnen de doorzichtige
vragen van den heer Moltmaker er
toe re. :ewerken, dat de oogen worden
geopend en dat vóór het telaat is, ee:i
brug wordt geslagen waarop de recht
sche partijen elkaar kunnen ontmoe
ten.
STADSNIEUWS.
De beteekenis van Dr. Montessori voor
het kind en den onderwijzerc
Zaterdagavond sprak de heer S. de
Vries van Amsterdam voor de vereeni-
ging „De paedagogische Bibliotheek"
over dit onderwerp.
Spr. bleek te zijn een aangenaam
causeur, die op zeer onderhoudende
wijze vertelde, hoe hij eigenlijk pas
door de waarneming van zijn eigen
kinderen er toe gekomen was, zich be
wust te maken wat hij deed. De vragen
die daardoor rezen* vonden pas beant
woording toen hij in aanraking kwam
met Dr. Montessori, die in 1920 te Am
sterdam sprak. Daar was een mensch,
die wat te zeggen had. Toch stond ook
épr. aanvankelijk ietwat sceptisch te
genover wat hij hoorde. Was 't werke
lijk mogelijk, dat er een 35 kinderen
bij elkaar konden zijn, die geheel vrij
waren te doen wat ze wilden, zonder
dat het een „keet" werd. En reeds da
delijk wil spr. zeggen: In een Montes
sorischool is 't meestal niet stil. 't
Best zou men zulk een school kunnen
vergelijken bij een bijenkorf, waaruit U
een voortdurend gegons tegenklinkt,
dat wijst op algemeene arbeidzaamheid
een ordelijke drukte dus.
Spr. verhaalt verder, hoe de eerste
poging in Amsterdam om in de lagere
school voort te houwen op de basis
in dc Montessorischool voor voorberei
dend onderwijs afstuitte op den tegen
stand van de Rijksinspectie die er het
volkskind niet aan wilde wagen als
of de menschen, die om een proef vroe
gen, en hun heele leven onder de volks
kinderen hadden gewerkt, dat wèl zou
den willen. Later kwam het echter toch
tot zulk een proef, en thans worden in
de eene wijk na de andere Montessori
scholen opgelicht. Spr. acht zich in de
zen kring ontslagen van uitvoerige me
dedeelingen omtrent de wijze, waarop
Dr. Montessori in haar „Casa dei Bam
bini" tot ontwikkeling van haar prin
cipes kwam, en wijst alleen nog op den
grooten opgang dien ze baakte in Ame
rika, China en Japan.
Komend tot de vraag, waarin het
Möntessori-principe culmineert in het
schoolleven, geeft spr. als eerste crite
rium, dat de school moet geven een
psychologisch juist opgebouwde omge
ving. De eerste voorwaarde daartoe is,
dat alles geproportionneerd moet zijn
aan bet kind. Daarom geen logge ban
ken, maar tafeltjes en stoeltjes die op
de grootte en de krachten van bet kind
berekend zijn, vandaar wandversierin
gen op kinderhoogte, zoqdat de kinde
ren ze desgewenscht zelf verplaatsen
kunnen, enz.
Verder moeten vanuit die omgeving
op het juiste moment stimuli uitgaan,
die de latente krachten, om zich te ont
plooien, noodig hebben. Door den Am-
sterdamschen prof. Hugo de Vries is
het eerst aangetoond, dat in de ont
wikkeling van planten zoog. „gevoelige
perioden" voorkomen. Door anderen
zijn deze ook bij dieren geconstateerd.
Spr. geeft daarvan interessante bijzon
derheden uit het leven van rupsen,
bijen, raderdiertjes, kaardebollen. 't Is
echter Dr. Montessori geweest, die er
de aandacht op vestigde, dat zulke „ge
voelige perioden" niet alleen een biolo
gisch, maar ook een psychologisch ver
schijnsel zijn. Men verstaat er onder
een tijdperk in de ontwikkeling, waar
in het organisme voor bepaalde func
ties tijdelijk een groote gevoeligheid
vertoont. Wordt van de daardoor ge
boden gelegenheid niet geprofiteerd,
dan is ze ook voorgoed verloren. Toe
passing van dit principe heeft ver
schuiving van sommige leervakken
tengevolge. Zoo kunnen in een Montes
sorischool de kinderen b.v. vroeger
schrijven dan lezen. De taalgevoelig
heid ligt vroeger in het kinderleven,
dan gewoonlijk aangenomen wordt. In
spr.'s school onderscheiden de kinderen
in de le klas reeds mannelijk en vrou
welijk 'enkelvoud en meervoud, lid
woord en zelfst. naamw. Dit wordt ech
ter niet op de gewone wijze aange
bracht. Door gebruik te maken van
legkaartjed profiteert men van den
drang naar activiteit. Groot is ook de
gevoeligheid voor kleur. De kinderen
mogen daarom zelf de kleur van pa
pier en van inkt uitkiezen. Met behulp
van den duizendketting en van kaarten
worden door voortdurend zoeken en
tasten al spelend de getalbegrippen ge
vormd. Door al deze oefeningen wordt
de kindergeest voor de eigenlijke in-
tellectueele werkzaamheden voorbe
reid. „When the time comes for the in
telligence to try the wings, let the
wings be ready." In 't algemeen behoeft
men zich niet ongerust te maken, of de
kinderen wel „klaar" komen. Er zijn
wel eens perioden waarin met minder
intensiteit wordt gewerkt, maar dat
kan worden toegelaten, omdat gebruik
wordt gemaakt van de perioden van
natuurlijke interesse en wat er dan in
gaat, gaat er goed in.
Een psychologisch juist opgebouwde
omgeving moet verder uit zichzelf be
hoefte scheppen aan orde, d.i. rust,
reinheid, schoonheid. Alles heeft in een
Montessori-scbool zijn vaste plaats, 't
Lokaal wordt niet verlaten voor alles
op zijn plaats is. Wat overbodig is, is
weggelaten, want 't overbodige wekt
een gevoel van onbehaaglijkheid
een eerste voorwaarde voor wanorde.
Om zich te kunnen verplaatsen zon
der overlast aan te doen, is ruimte noo
dig. Daarom groote lokalen, die ook
gelegenheid geven voor oefeningen in
spierbeheersching, enz.
Spr. komt thans tot de vrijheid, waar
om de Montessori-scholen zoo vaak ge
ridiculiseerd zijn. Hij erkent, dat in de
eerste scholen juist op dit gebied ge
zondigd is. Die tijd, de tijd vans't ex
periment, is echter positief voorbij. De
vrijheid in de Montessori-school is niet
ongelimiteerd. De grenzen zijn eigen en
anderer welzijn en veiligheid en welge
manierdheid. Wij volwassenen zijn
trouwens door dezelfde limieten gebon
den. De Montessori-school voedt op na
tuurlijke wijze voor 't sociale leven op.
Sociaal leven toch is niet daar, waar
allen tegelijk luisteren, of allen 't zelf
de doen, of allen aan één persoon ge
hoorzamen, maar daar waar ieder zijn
leven in harmonie vindt met dat van
anderen. Ook door 't doen verrichten
van noodzakelijke practische bezighe
den bereidt de Montessori-schóol daar
op voor.
De vrijheid in de Montessori-school
bestaat in vrijheid van keuze van leer
vak en leermiddel, die een gevolg is
van den eerbied voor de innerlijke con
centratie. Hands-off als een kind intens
bezig is. In die momenten maakt de
ziel zijn meeste intense groeiperioden
door. Zulke oogenblikken zijn kostbaar.
Laat ons er voor waken, ze niet te ver
storen.
Een groot verschil tusschen de gewo
ne lagere school en de Montessori
school is ook, dat de „leidster" veel
minder spreekt. Jan Hollands verzuch
ting: „Och, dat toch die onhandige
monden der schoolmeesters werden ge
bonden", vindt daar verhooring.
Na »nog een beschrijving te hebben
gegeven van het stiltespel een der
fijnste momenten in het schoolleven
trekt spr. de volgende consequenties: 1.
't Klassikaal onderwijs vervalt, al ko
men wel klassikale momenten voor; 2.
De lesrooster is afgeschaft; 3. De zoog.
praatvakken worden op een andere
wijze gegeven, n.l. door lezen, wat mo
gelijk is, omdat 't kind heeft geleerd,
zich het gelezene te realiseeren; 4.
Ruim gebruik van schoolwandelingen
en schoolreisjes; 5. Sciopticon- en film
voorstellingen; 6. Schoolwerktuinen en
handenarbeid; 7. Lezen schrijven, re
kenen komen spelenderwijs volmaakt
tot hun recht.
Spr. benijdt de tegenwoordige jonge
onderwijzers, die zooveel beter voorbe
reid, zooveel heter gewapend de school
binnenkomen. Doorwerking van het
Montessori-beginsel beteekent ook be
vrijding voor den bnderwijzer, bevrij
ding uit uniformiteit en sleur, bevrij
ding uit de bestudeering van tallooze
methodieken tot de studie van 't leven.
Gemeenteraad.
Naar aanleiding van de afwijzing van
een verzoek van den Bestuurdersbond
om in verband met de Kerstdagen deze
week den steun der werklooze arbei
ders met 25 pet. te verhoogen is door
den heer v. Stralen bij den Gemeente
raad de volgende motie ingediend:
„De raad, van oordeel, uat het ge-
W.mschw is om aan de gezinnen der
werkloozen ter gelegenheid van de
Kerstdagen iets meer dan de gewone
ondersteuning te verstrekken, noodigt
B en W. uit, om evenals zulks te Am
sterdam geschiedt, in de Kerstweek de
ondersteuning bij wijze van extra-toe
slag met 25 pet. te verhoogen".
Eerste Leidsche Vereeniging van
Kanarieliefhebbers en Vogelbescher
ming „de Zanger."
Zaterdagavond hield de E.L.V.V.K.L.
haar eerste openbare vergadering,
waaraan een keuring van vogels was
voorafgegaan.
De heer Hoogendorp uit Rotterdam
keurde de vogels, waarover bij zeer te
vreden was, want er waren verschei
dene vogels, die een hoog aantal pun
ten haalden. Een aardig succes, te
meer daar de vereeniging nog slechts
kort bestaat.
Om 8 uur opende de voorzitter de
vergadering met een woord van wel
kom. inzonderheid tot de heeren Hou-
wink uit Meppel en Beuzekom uit
den Haag, en bet honds-bestuur.
Hierna gaf hij liet woord aan den
heer Beueekom om aan de hand van
lichtbeelden verschillende rassen van
vogels te bespreken. Verrassend was
het te zien boeveel op dit gebied door
cultuur en veredeling is bereikt.
Herna werd het woord gegeven aan
den heer Beuzekom, die eveneens d.
lichtbeelden duidelijk maakte, hoe de
eieren bevrucht worden en zich ont
wikkelen. Vervolgens werd even ge
pauzeerd.
Tijdens de pauze werd nog een Pa-
thefoonplaat ten gehoore gebracht,
waarop weergeven werd de zang van
een kanarevogel met nachtegaalslag,
waarna de heer Houwink nog even in
'tkort sprak over mogelijke uitbrei
ding van de vereeniging.
De heer Wansing dankte de heeren
Houwensing en Beuzekom voor de be
wezen moeite.
De heer C. de Koning 2de voorz. be
dankte de commissie voor 'tvele werk
dat ze had gedaan, inzonderheid den
heer Wansink, die een lastige taak
had, hopende dat de comm. door
de tegenslagen die ze gehad had. eer
deze avond zoo buitengewoon goed ge
regeld was, niet ontmoedigd zou zijn
en dat de kroon, die ze op haar werk
zag geplaatst, een prikkel zou blijker.
om met dezelfde sympathie te blijven
werken voor de vereeniging. Om tien
uur werd de vergadering gesloten,
waarna nog eenige gezellige uren in
besloten kring werden doorgebracht.
Het jazzband orkest, onder leiding
van den heer Dreef alhier bracht mu
zikale afwisseling, die zeer in den
smaak viel.
Den heer v. d. Steen gaf nog eenige
humoristische nummers ten beste,
waarna men voldaan uiteenging.
Mogen steeds meer liefhebbers zich
aansluiten, opdat net alleen de quan-
titeit groot er, maar ook de qualiteit
van deze vereeniging beter* mag wor
den.
Behaalde prijzen en punten-
Klasse 2 Vogels,
le pr. H. van Schouwen, 141 punten.
2e pr. H. van Schouwen, 138
3e pr. H. J. Choufour. 134
4 e pr. <H. J. Choufour, 134
5e pr. P. C. Wansink, 117
Klasse 1 Vogel
le pr. S. Ginjaar 60 punten.
2e pr. E. de Heer 57
3e of 4e pr. D. v. Arnhem 54
3e of 4e pr. J. H. Choufour 54
5e pr. A. Simons 51
6e pr. H. J. Koekkoek 51
Allen bij loting.
Open klasse 1 Vogel.
J. v. d. Berg 69 punten.
H. Koekoek 66
v. d. Meijden 63
Schipper 63
v. Arnhem 63
v. Arnhem 63
S. Ginjaar 62
Koekkoek 60
v. Schouwen 60
Benning 60
J. H. Choufour 60
Wethouder A. Mulder.
De heer A. Mulder hoopt a.s. Maan
dag, 28 December, den 70-jarigen leef
tijd te hereiken.
De heer A. Mulder, die sedert 1901 on
afgebroken heeft zitting gehad als lid
eatste jaren als Wethouder, is in a.-r.
'.ringen een bekende persoonlijkheid.
Binnenland.
Te 's-Gravenhage en Amsterdam zijn
valsche munters gearressteerd, tien
millioen valsche Fransche francs zijn
in beslag genomen.
Bnitenland.
Rusland is bereid aan de ontwape
ningsconferentie deel te nemen, mits
deze niet in Zwitserland wori.. Aou
den.
De plannen van den nieuwen Fran»
schen minister van financiën Doumer.
De FranschDuitschc handelsbespre
kingen hebben tot een voorloopig ac-
coord geleid.
Het zal den a.s. jubilaris op zijn 70e
verjaardag naar wij meenen dan ook
niet aan belangstelling ontbreken.
Burgerlijke stand.
Ondertrouwd: P. Braggaar, jm., 21 j.
en J. Dreef, jd., 23 j.; J. Arnoldus, jm.,
24 j. en H. Pardon, jd., 24 j.; F. Singer-
burg, jm., 30 j. en M. H. Politowski, jd.,
35 j.; P. Goldberg, jm., 32 j. en A. Tes-
ke, jd., 27 j.; J. van 't Zelfde, jm., 22 j.
en A. Molenaar, jd., 23 j.; J. J. Zand
bergen, jm., 34 j. en J. E. v. Leeuwen,
wed., 41 j.; A. v. Kampen, jm., 25 j. en
P. M. Brooman, jd., 19 j.; D. Smit, jm.
39 j. en E. J. Eckhardt, jd., 37 j.
Mr. N. de Man, alhier, is bestemd
voor den Indischen Dienst, als ambte
naar bij het Binnenlandsch Bestuur.
Het aantal ingeschrevenen bij de
Stedelijke Werkinrichting bedroeg de
vorige week in totaal 264, w.o. 6 kin
deren.
BINNENLAND.
DE KABINETSCRISIS.
„De Tijd" (R.K.) vestigt er, in ver
band met een rede, welke prof. Ver
aart te Arnhem en te s'-Gravenhage
heeft uitgesproken, de aandacht op,
dat het antwoord van de R. K. Twee
de Kamerfractie aan mr. Mar chant,
waarin samenwerking met de sociaal
democraten alleen in het geval van de
uiterste noodzaak als èen mogelijkheid
wordt opengelaten, in overeenstem
ming is met hetgeen reeds op 13 Mei
1922 door Mgr. Nolens over zulk een
samenwerking werd gezegd.
Sprekend namens de fractie heeft
de voorzitter toen drie voorwaarden
opgenoemd, luidend als volgt:
le. dat de samenwerking niet ge
zocht- wordt, maar door den uiter
sten nood wordt opgedrongen;
2e. dat niet alleen de Katholieke
Partij, maar ook eventueel bestaan
de andere partijen daartoe overgaau,
3e. dat niet een deel, maar de ge-
heele Katholieke Kamerclub van Je
noodzakelijkheid overtuigd zij.
Vooral de derde voorwaarde acht
het blad in verband met prof. Ver
aart's rede van belang. Dat de R. K.
Tweede-Kamerfractie in haar geheel
eenstemmig tot samenwerking met de
sociaal-democraten zou besluiten ter'
oplossing van deze crisis, schijnt ons
toe, zoo zegt „De Tijd" te zijn uitge
sloten.
Emigratie naar Canada.
Onze Consul-Generaal te Montreal
deelt in „Handelsberichten" het een sn
ander mede over de immigratie in Ca
nada. In het eerste halfjaar van 1925
heeft het aantal immigranten 43.241
bedragen, dat is meer dan ongeveer 60
pet. van het aantal, dat verleden jaar
aankwam (77.125), terwijl dit getal
toen reeds teleurstellend heette. Uit
Nederland kwamen niet meer dan 717
immigranten, tegen 1337 in 1924 en 447
in 1923.
Berichten betreffende de hoe lachen
de werkloosheid, weinig spoorwegaa.i
leg, de moeilijkheid tot het verkrijgen
van een „free homestead" en de werk
loozensteun in sommige landen bevor
deren de emigratie naar Canada niet,
ook al staan daartoe de poortt-n wijd
open.
Na nog een overzicht te hebben ge
geven van de arbeidstoestanden in
verschillende deelen van het land, b
sluit de consul zijn artikel mot
mededeeling, dat mannen, niet b
