CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS
6e JAARGANG
ZATERDAG 5 DECEMBER 1925
NUMMER 1689
COOHANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Kracht in isolement.
Meermalen is de laatste weken de
wensch geuit, «dat de Antirevolutionai
re partij de samenwerking met andere
partijen definitief zou* verbreden, om
naar het woord v^,n Groen van Prin-
sterer in isolement kracht te zoeken'
Over het denkbeeld zelf valt te
praten.
De omstandigheden kunnen zoo wor
den, dat de samenwerking moet wor
den beëindigd en dat wij ons op eigen
erf terug moeten trekken.
Voor de partij zelf zou dit waar
schijnlijk zelfs met ongewenscht zijn.
Door den heer Diemer is er in zijne
dezer dagen verschenen en door ons
besproken brochure tereoht op gewe
zen, dat een legercorps niet altijd in
de voorste liniën kan staan, zoodat een
tijdelijk terugtrekken aanbeveling kan
verdienen.
Langdurige samenwerking brengt
voor iedere partij zekere bezwaren met
zich. Het voortdurend zoeken naar den
grootsten gemeenen deeler verzwakt
op den duur de propagandistische
kracht en veroorzaakt onvermijdelijk
een zekere matheid.
'Wanneer dan oog geen v o 1 k o m en
overeenstemming onmisbaar
voor verdere samenwerking! wordt
verkregen, kan de Antirevolutionaire
partij, al betreurt ze het dan ook met
het oog op 's lands financiën, met op
gewektheid zich terugtrekken om in
isolement kracht te zoeken.
Toch moet men met een beroep op
Groen van Prinsterer in dit verband
voorzichtig zijn.
De voorstelling wordt vaak gewekt,
alsof de Antirevolutionaire partij door
met andere partijen samen te werken
van 't goede spoor zou zijn afgeweken,
en in strijd zou hebben gehandeld met
het bekende woord van Groen: In ons
isolement ligt onze kracht"
Deze voorstelling is echter niet juist,
hoewel verklaarbaar.
Immers, reeds de' bekwame woord
voerder van de conservatieven, Mr.
Wintgens, bleek Groen van Prinste
rer te hebben misverstaan, toen hij in
1873 Groen vergeleek bij Simeon den
Styliet.
»Zijn eigenlijke type zoo zeide hij
is Simeon de Styliet, een ernstig
man, een wijsgeer, die op een zuil
plaats nam, vandaar zijn leerstellin
gen verkondigde, en niet zag wat in
de wereld der werkelijkheid de feiten
waren, maar die van dat verheven
standpunt het zuivere toonbeeld, de
ware uitdrukking was van de leer: „In
mijn isolement ligt mijn kracht."
•Een meer dwaze voorstelling is ze
ker zelden gegeven
Simeon de Styliet, was de bekende
pilaarheilige, die in de 5e eeuw op een
tachtig voet hooge zuil zijne dagen in
afzondering sleet.
En daartegenover staat Groen .van
Prinsterer, die wel niet in de eerste
plaats zijn kracht zocht in de practi-
sche politiek, maar wiens leven was
een leven van arbeid en wiens streven
het was, de Christelijke, de Antirevo
lutionaire beginselen toe te passen op
heel het leven, met al zijn verhou
dingen.
Maar wat bedoelde Groen dan met
zijn veelbesproken leuze?
Om dit te verstaan, moeten wé zijn
uitspraak niet verminken, maar ze in
haar geheel lezen.
Zij luidt aldus: „In ons isolement,
of wilt ge liever een Hollandsoh woord,
in onze zelfstandigheid, in onze begin
selvastheid ligt onze kracht."
Dat is heel iets anders dan wat Mr
'Wintgens er van maakte.
In de dagen van Groen van Prinste
rer werden de Antirevolutionaire be
ginselen weinig begrepen.
De mannen van Christelijke belijde
nis openbaarden zich veeleer als con
tra-revolutionairen. Zij vormden in
de practijk een smaldeel van de con
servatieve vloot.
En daartegen toornde Groen. Tegen
die politiek van meegaandheid en
zelfwegcijfering protesteerde hij eerst
BUREAUHooigracht 35
Leiden
in woord en geschriften en toen dat
niet hielp, door in 1871 met al zijne
vooraanstaande politieke vrienden te
breken en alle krachten van het Anti
revolutionaire volk samen te trekken
op een drietal candidaten Kuyper
Otterloo Keuchenius.
Door dit isolement, door dit zelf
standig optreden onder eigen banier,
heeft Groen de Antirevolutionaire par
tij gered.
Dr. Kuyper kon dan ook in de He
raut schrijven: „Het leger op papier is
geschrapt. Onze duizenden zijn tot hon
derden geslonken, ma: die honderden
staan ook werkelijk hun roeping be
wust en welgewapend te velde.
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Met samenwerking met andere .par
tijen, waartegen het gewoonlijk wordt
aangevoerd, heeft dit woord van Groen
van Prinsterer dus niets te maken,
Van samenwerking was bij. geen te
genstander. Toen Da Costa hem daar
over schreef, antwoordde hij: Juist om
de onwrikbaarheid van een standpunt
dat men niet verlaat, kan aan anders
gezinden zonder vrees om> meegesleept
te worden, de hand worden gereikt"
Samenwerking met andere partijen,
mits op een welomschreven program
en een vast accoord, behoeft niet te
worden afgekeurd. Kan zelfs in 'slands
belang noodzakelijk zijn en eisch van
het beleden beginsel.
Maar steeds dient daarbij gewaakt,
dat de zelfstandigheid, de beginselvast
heid niet teloor gaat.
Zoo heeft het de Antirevolutionaire
ook in de afgeloopen jaren verstaan,
toen hare voormannen in het parle
ment voortdurend voor de Antirevolu
tionaire beginselen het pleit voerden.
En zoo moet he.t ook zijn in de toe
komst.
In ons isolement, in bet streng vast
houden aan onze beginselen zal, hetzij
dat wij regeeringspartij zijn, betzij dat
wij weer teruggaan in de oppositie, on
ze kracht liggen
Een oplossing?
Van verschillende zijden wordt thans
gewezen op een mogelijkheid om het
geschil tusschen de R.-K. en de Chris
tel jk Bistorischen, dat tot de Kabinets-
•risis aanleiding gaf, uit den weg te
ruimen, door beide partijen te bevredi
gen.
Door iitt afvaardigen van een gezant
naar het Yaticaan buiten bezwaar van
s lands schatkist zou aan de wen-schen
van de R.-Katholieken zijn vol laan,
terwijl de Cbristelijk-Historischen zich
niet meer in bun geweten bezwaard
zouden gevoelen.
Mort herinnert zich, dat wij reeds
eenige weken geleden van geru-kten
in dezen geest, waarbij dan een beioep
werd gedaan op een uitspraak van Mr.
de Savornin Lohman in „Onze Consti
tutie", melding maakten.
Zou op deze wijze een bevredigende
oplossing worden gevonden?
Wij betwijfelen het.
Het is volkomen juist, dat het recht
om gezanten te benoemen berust bij
de Kroon, maar even juist is ook, dat
ook van zulk een handeling de betrok
ken minister de verantwoordelijkheid
draagt.
Kwam bet nu tot de handhaving van
liet gezantschap op de boven aangege
ven wijze, dan spreekt bet vanzelf dat
mannen als Ds, heften daarin niet
zouden berusten, mtar een mot'.e voor
stellen cm deze daad van de R .'geering
af te kernen.
Heel de linkerzijde zou na .uur'ijk
onmi.ïacJlijk bereid zijn zulk een mo
tie te stonnen. CjQ'.munisten en socia
listen en alles wac links staat zou zi» h
opnieuw achter Ds. Kersten scnaren.
Maar ook de Christelijk-Historischen
voor wie althans voorzoover ze geen
minister zijn of geweest zijn deze
kwestie, volgens de „Nederlander" een
gewetenszaak is, zouden zulk een mo
tie moeten steunen.
En dan waren we even ver van huis,
zoo niet verder.
Wij achten het in 's lands belang,
dat de samenwerking van de rechtsche
partijen weer hersteld wordt, en dat
bet Kabinet-Colijn zijn pas aangevan
gen werk kan voortzetten.
Maar dan moet het steunen op een
solide basis.
En een stevige basis wordt door lap
middelen als waarop in de aangeduide
geruchten gedoeld wordt, niet verkre
gen.
STADSNIEUWS.
Transcriptie en translitteratie.
In de gisteravond gehouden maan-
delijksche vergadering van de Maat
schappij der Nederlandsche Letter
kunde hield Prof. Dr. N van Wijk.
hoogleeraar in de faculteit der Lette
ren en Wijs-begeerte aan de Rijks U-
niversiteit alhier, om onderwijs te ge
ven in de balto-slavische talen, een
voordracht over „Transcriptie en trans
litteratie."
Niettegenstaande herbaalde pogin
gen om voor de transcriptie van talen
en dialecten een algemeen geldig sys
teem te verkrijgen, heerscht er tot nog
toe in de praktijk een groote verschei
denheid, aldus ving spr. aan. Op een
'der bijeenkomsten van de Union des
Académies was een bespreking tus
schen prof. Jespersen uit Kopenhagen
en prof. Salverda de Grave uit Amster
dam aanleiding, dat den professoren
Rozwadowski te Krakau en Van Wijk
te Leiden verzocht werd de mogelijk
heid van een internationaal systeem
te onderzoeken en eventueel de eerste
stappan te doen, om tot opstelling
hiervan te geraken. Zij stelden een
enquête bij een honderdtal geleerden
in, die voor de veelheid der meeningen
en de vaagheid van vele daarvan wei
nig resultaat opleverde.
De heer Jespersen meent echter, dat
een bespreking tusschen vertegenwoor
digers van verschillende takken der
taalwetenschap meer vruchten zou op
leveren. Het Rask-Oerstedfonds te Ko
penhagen gaf de noodige gelden en in
April 1925 had' de conferentie te Ko
penhagen plaats, waaraan deelnamen
de heeren Jespersen (anglist en alge
meen taalkundige), Pedersen, Sommer
Rozwadowski (indogermanisten), Ven-
dryès (keltist en algemeen taalkundi
ge), Brock en Van Wijk (slavisten).
Meinboff (afrikanist), Brockelmann
(semitist), Karlgren (sinoloog), Thalbit-
zen (amerikanist), terwijl de op de
praktijk van leerboeken gerichte
school der Association Internationale
de Phoenétique vertegenwoordigd was
door Daniël Jones De conferentie, die
zich ook bezig hield met de translitte
ratie van alfabets, slaagde er in een
week in, een compleet transcriptie-sys
teem samen te stellen, dat binnenkort
als een voorstel aan de taalgeleerde
wereld zal worden gepubliceerd.
Daar alle pogingen, om zonder hetzij
diacritische teekens (systeem-Lepsius)
hetzij nieuw gemaakte letterteekens
(systeem Lundell) iets te bereiken, ge
faald hebben, ontstond de vraag, welk
dezer twee principes te volgen; soms
was het eene eenvoudiger, soms bet
andere, in eenige gevallen liet de com
missie de keus tusschen twee syste
men. Zij stelde zich intuschen tevre
den met een „broadsysteem" dat de
aanduiding van allerlei finesses aan de
specialisten overlaat, welke om een of
andere reden details van uitspraak wil
len aanduiden, die voor elke taalgroep
van andere soort kunnen zijn en veelal
de verschillende variaties van een zelf
de phoneeren betreffen.
Er werd naar gestreefd, een zelfde
diacritische teekën slechts in één func
tie te gebruiken en ook overigens alle
dubbelzinnigheid te vermijden, die tot
nog toe o.a. door het in zeer verschil
lende beteekenis aanwenden van de
teekens C en Y in vele gevallen be
stond. Ook moest met de op de druk
kerijen voorhanden beperkte mogelijk
heden gerekend worden. Om plaats te
laten voor de aanduiding van allerlei
toon- en accentnuances, wordt de
plaats van het accent en de quantiteit
door teekens vóer de syllabe resp. na
den linker aangeduid; alleen voor de
meer naar voren geschoven klinkers
werden de punt en dubbel punt boven
de letters bewaard.
Hierna gaf spreker een overzicht van
ide verschillende klanken en besprak
de overwegingen, die in de afzonder
lijke gevallen de keus der teekeps be
paald hebben, waarbij hij in het bijzon
'der bij het netelige probleem van pa
latalen en gepataliseerde medeklinkers
stilstond. Wat de klinkers betreft nam
de conferentie in haar verslag het door
D. Jones uiteengezette systeem van
cardinal vowels op, stelde daarnaast
echter een ander, dat volgens de mee
ning barer meerderheid beter aan de
eischen der wetenschap voldoet.
Bij dc translitteratie der aphabets
komt het niet zoozeer op een nieuw
systeem aan, doch wel op het eümi-
neeren van eenige ongerijmdheden in
bestaande systemen en van contradic
ties met het transcriptiesysteem.
Spr.'s voordracht werd door de tal
rijke aanwezigen met groote aanuacht
gevolgd.
De Gemeentebegrooting.
In verband met de a.s behandeling
van de gemeentebegrooting zijn nog de
volgende voorstellen en moties bij den
Gemeenteraad ingediend:
Door den heer Verweij:
I. De raad spreekt de wenschelijk-
heid uit, dat in de omgeving van den
Haagweg een Openbare School wordt
gebouwd.
II. Ondergeteekende stelt voor 1000
beschikbaar te stellen voor schoolreis
jes.
III. Ondergeteekende stelt voor, dat
gedurende de vacanties de verstrek
king van schoolkindervoeding voort
gang vindt.
IV. Ondergeteekende stelt voor over
te gaan tot aanstelling van een vasten
schoolarts ter vervanging van de vier
schoolartsen, die thans het geneeskun
dig schooltoezicht uitoefenen.
V. Ondergeteekende stelt voor dat in
het vervolg schoenen zullen worden
verstrekt aan de kinderen, die van
s^hoolkinderkleeding gebruik maken.
Door den heer Groeneveld:
I. Ondergeteekende stelt voor: De
Raa i verzoekt Burgemeester en JWet-
houders zoodanige maatregelen te ne
men,-dat de taak van Je Commissie
voor het Marktwezen wordt uitgebreid
tot een Havendienst
Dr.or den heer Baart:
I De Raad, van noordeel, dat een be-
sliss ng over het trt stand kome-j eoner
personeelreservte niet moet worden
uitgesteld tot de herziening van het
W erkliedenreglemeijt aan de orde
woi'it gesteld,
besluit het voorstel, ingediend door
den beer Van Eek op 11 Juli 19?1, te
zanden om advies naar de Commissie
van bet Georganiseerd Overleg en ver
zoekt Burgemeester en Wethouders zoo
spoedig mogelijk daarna praeadvies
aan den Raad uit te brengen.
Door den heer Schüller.
I. Dé Raad verzoekt B. erïW. in over
weging te nemen om Art. 12 der Ver
ordening op wegen, lanen enz. waterin
gen en slooten toe te passen voor de
eigenaresse der sloot loopende langs
bet z.g. Zwarte Pad, en den Raad me-
dedeeling te doen van hun besluit.
Zilveren Jubileum.
Onze stadgenoot R. v. d. V eg t e beeft
vandaag bet feit herdacht, dat hij 25
jaar werkzaam is op de werven van
de Scheepshouwerij „De Hoop" der fa.
v.h. Gehrs. Boot.
Vanmorgen werd de heer v. d. Vegte
in den kring zijner collega's gehuldigd,
waarbij de heer C. Roos het woord
voerde, die hem ten slotte als een blijk
van waardeering namens het persb-
neel een cadeau aanbood, bestaande
in een collectie meubelen van zes stoe
len en leunstoel.
De jubilaris bleek dit bewijs van
vriendsohap zeer op prijk te s-tellen
en betuigde er zijn welgemeenden dank
voor. In bet privé kantoor werd hij ont
vangen door de directie, van wie het
oudste lid hem complimenteerde met
zijn jubileum en hem met eenige waar-
deerende woorden een kostbaar gou
den horloge met inscriptie aanbood.
Als een bijzonderheid zij hierbij nog
vermeld, dat bet thans voor de 25e
maal was, dat onder het personeel van
deze firma iemand zijn 25-jarige werk
zaamheid in haar bedrijf herdacht.
Een nieuwe brug.
Dezer dagen Is op enkele kleine
dingen na, de brug gereedgekomen
die de lang gewensente verbinding zal
vormen tusschen den Maresir.gel en de
Langegracht, via Huygstraat, naast
het terrein van de Lichtfabrieken.
Zooals men zich herinneren' zal,
werd de bouw opgedragen aan de fa.
Zitman, dezelfde, die ook de bruggen
bij de Kraaier- en de Pelikaanstraat
bouwde, voor de som van f25000.
De brug, die alleen is bestemd voor
voetgangers, rijwiel- en. klein rijver
keer, bestaat uit drie gedeelten, waar
van het middelste 3 M. breed is, ter
wijl zij een doorvaartwijdte heeft van
8 M. Zij werd geconstrueerd met ijze
ren liggers op houten jukken en een
ijzeren belans op houten hameipoort.
De afwerking zal wat het schilderwerk
aangaat, eerst in het voorjaar worden
voltooid.
Aansluitend op den 3 M. breeden
verbindingsweg aie langs de begraaf
plaat naar de Huygstraat loopt, kan
ae bru£: voor het beoogde doel uit-
Gewone advertentiën per regel 22'/» een
Iagezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiên bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Naar gemeld wordt is spoedig de op
dracht tot kabinetsformatie aan Dr. de
Visser te wachten.
Buitenland.
Een ongekend zware mist boven En
geland.
De financieele voorstellen hebben in
den Franschen Senaat een gunstige
ontvangst gevonden.
In Spanje blijft ondanks de rege?-
ringswisseling de toestand voorioopig
bij het onde.
nemend dienen, al moesten, eenige
minder geriefelijke bochten voor lief
worden genomen om te voorkomen
dat de brug zou komen te liggen
op een piek die lastigwas voor het
draaien der groote kolenschepen, die
de gasfabriek willen bereiken.
In verband met 'de thans noodig
geworden uitbreiding van de veriicht-
ting, heeft men besloten eenige lan
taarns te plaatsen, waarvan er een zal
komen te staan op een vluchtheuvel
die geprojecteerd is op de plaat? van
het thans aan het P.-H .plein gelegen
Plantsoentje.
De brug zal de volgende week wor
den afgesteld.
Pont-SchooL
Voor het diploma Steno-Typen van
de Ver. van Dir. van Pont-Scholen
slaagden:
De dames H. M. v. Bemmel, D.
Berg, E. de Vries, N. Staal -en de
heer C. Lodders; als kantoorsteno
graaf in de Eng. taal de heer J.
de Long.
Voor het diploma Typen:
De dames M. Wr Briejer, Chr. C.
,H. Kasten, M. W, E. Kop, W. C.
v. d. Wjater en de heeren E. Kwaad
gras, J. J. Lokker, D. C. Smit al
len te Leaden.
De dames M. A. Filippo te Lei
derdorp, A. G. Kamerling, E. Tim-
mers te Oegstgeest en de heeren B.
H. Kroon te Alphen a. d. Rijn en
D. Middelkoop te Oegstgeest.
Schaken.
Leidsche studentenschaakclub
Leiderdorpsche Scliaakvereen.
Gisteravond werd alhier in de derde
klasse groep A der competitie de voF
Leidache gtudentenschaakclub
Leiderdorpsche schaakvereen.
Jongenburger en v. Klaveren io
A. Quartel en F. do Bruü" o i
Jonkergouw en de Koning J.M.zL oi
J. Stam en de Kornng Az. i o
Cl J. Gorter en A. v. Klaveren i o
J. P. Munting en J. Boot o i
J. W. Grüsclike en G. d. Blanken i o
J. L. ter Haar en W. Goedhart VaV»
W. N. Sam som en M. Splinter VaVa
H. Lindeman en K. Kranenburg Va*—Va
Totaal 5Va-4Va
De Leidache Studentenschaakclub woö
derhalve m$t 5 Va tegen 4Va punt
Naar wij vernemen, is Prof. Dr.
W. Einthoven gisteren naar Zweden
vertrokken, daar hij is uitgenoodigd
in Stockholm voordrachten te houden.
De schilder van Dijk heeft een
portret geschilderd van Prof. Eintho
ven, dat bestemd is later in de Senaats
kamer te worden opgehangen.
Gisteren is na afloop van de vee
markt een schaap op het marktterrein
onbeheerd achtergebleven.
De politie kan inlichtingen geven.
Op den Hooge Rijndijk had gister
middag een aanrijding plaats tusschen
een uit den Haag afkomstige auto en
een kaasbrik, bestuurd door den land-
bouweWi. R., uit Hazerswoude.
Het Wgeval gebeurde toen de auto
een ander voertuig wilde voorbijgaan.
De kaasbrik werd aangereden, even
als het paard, dat ervoor stond, en dat
aan een der pooten werd verwond.
De auto was van de fa. v. d. V. en Co.
te Den Haag.
Bij het afrijden van de Borstel-
brug is gistermiddag om half'vier een
vrachtwagen van den kaashandelaar
L., uit zijn stand geraakt doordat van
een versleten as een deö wielen afliep.
De bestuurder, de 25-jarige N. v. d.
D., viel van den bok, doch liep geen
verwondingen op, evenals het paard,
dat ook was gevallen.
Voorbijgangers hielpen den wagen
aan den kant zetten, waarna doze ter
plaaise voorioopig kon worden gerepa
reerd.
