CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer beslaat ai! TWEE Biaden.
Belaoorijkste nieuws in dit Hummer.
eeJAARGANG
VRIJDAt» 4 DECEMBER 1925'
NUMMER 168B
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per weefci 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
EERSTE BLAD.
V Colijn moet blijven.
Colijn moet blijven, dat is de korte
inhoud van een artikel van baron Van
Wijnbergen in de (R.-K.) „Maasbode".
De schrijver begint met er op te
wijzen, dat uit redeneeringen van den
heer Albarda c.s. wel zeer duidelijk ge
bleken is, dat de thans ontstane bewe
ging hoofdzakelijk zich richt tegen de
coalitie, tegen het Kabinet Colijn, tegen
den persoon van Colijn in het bijzonder
„Dat in die omstandigheden toch de
Vrijheidsbond aan dat politiek spel
heeft meegedaan, moet voor een ieder,
die eenigermate op de hoogte is van
de stemmingen onder de liberalen op
heden, nog steeds bevreemdend zijn.
Het is inmiddels gebeurd, en men
blijft blijkbaar hopen, dat de slag, die
de coalitie werd toegebracht, doodelijk
zal blijken te zijn.
Voor al degenen, die de coalitie met
hart en ziel verlangen in stand te hou
den, is het dus meer dan ooit zaak uit
te zien naar alle middelen, die er toe
kunnen bijdragen dat doel te bereiken.
Men heeft ons weieens voorgehouden,
dat het niet tactisch was zoo vaak op
het groot belang der coalitie te wijzen.
Zoo ooit, dan is het ons nu gebleken,
hoe juist het was aan dien wenk ge
volg te geven. Juist toch de laatste da
gen is eer een te weinig dan een te
veel te constateeren, wat betreft de
waardeering van de principieele
teteekenis i^r Clfisr .ïijke Coalitie
wordt eer te weinig dan te ve-d beseft,
wat het zegeen wil, juist in dezeu tijd,
dat Lier te lande de Christelijke begin
selen ten grondslag gelegd wori.-n aan
W°igeving en Besu.ur, wat het zeggen
wil die opeabare btlijdenis des Chris
tendoms op staatkundig terrein.
Van de overzijde is men blijkbaar wel
overtuigd van het gioot belang, netrok
ken bii de niet handhaving der recht
se lit* samenwerking, getuige de felheid,
waarmede men haar bestookt. Daarin
moge eene krachtige aansporing gevon
den worden voor ns om alle krach
ten in te spanuen, opdat het groote
goed. de Christelijke coalitie, n:r.+ v r-
.«■len ga.
Vraagt men ons nu, welke ons de
meest gewenschte oplossing van de
crisis lijkt, dan zijn ons antwoord deze,
dat zoodanige omstandigheden in het
leven worden geroepen, waaronder het
Kabinet-Colijn zijn pas aangevangen
taak kan voortzetten.
En zulks vóór alles op gronden van
principieelen aard, boven in het kort
aangeduid, vóór alles, opdat er zij
en blijve een Christel ij k Kabinet.
Vervolgens ook ter wille van den
heer Colijn zelf. Zeker, naar argumen
ten, ontleend aan de persoonlijke waar
deering wordt op het openbaar terrein
vaak o zoo weinig geluisterd. Toch mo
gen juist in deze dagen nog weieens in
herinnering, in dankbare herinnering
gebracht worden de opofferingen van
verschillende aard, die de heer Colijn
zich heeft moeten getroosten - om te
kunnen voldoen aan het met zóóveel
aandrang bij herhaling tot hem ge
licht verzoek de waarlijk niet aanlok
kelijke portefeuille van Financiën te
aanvaarden.
Eindelijk: in 's Lands belang. On
omwonden heeft nog pas de Katholie
ke Kamerfractie het uitgesproken, dat
een Kabinet, steunende op de drie
rechtsche partijen de meeste waarbor
gen geeft voor een alzijdige beharti
ging van 's Lands belangen".
Na deze gedachten dan verder te
hebben uitgewerkt vervolgt de heer
Van Wijnbergen.
„Op al deze gronden meenen we, dat
alsnog ernstig gezocht moet worden
naar den weg, die leidt tot het blijven
van het Kabinet-Colijn. Zeker, beter
ware het geweest, indien de laatste da
gen van Juli men zich had weten te
assureeren tegen gebeurtenissen, als
nu plaats vonden. Deze opmerking
heeft echter slechts waarde voor de
toekomst.
Voor het heden is het zaak met goe
den wil, in wederkeeng onderling ver
trouwen, te zoeken naar de voorwaar
den, waaronder spoedig de parlemen
taire werkzaamheden onder leiding
van het Kabinet-Colijn kunnen worden
hervat.
Verschillende oplossingen staan ons
voor den geest. Wij zullen ons wèi
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/» cent
Ingezonden Modedeelingen, dubbel t&rieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 60 cent
wachten er ééne te noemen, wetend
daardoor de zaau sltchts ti kunnen
schaden.
Een resultaat, als wij boven om
schreven, kan slechts worden bereikt
in gemoedelijke, vertrouwelijke samen-
spreking, in rustig overleg binnenska
mers.
God geve, dat het overleg vruchtdra
gend zij".
V Van Wijnbergen-Kromsigt.
Dit is wel een zeer zonderlinge com
binatie.
Mr. van Wijnbergen, de dezer dagen
afgetreden voorzitter van de R.-K.
Staatspartij en Dr. Kromsigt, de beken
de Amsterdamsche predikant, die on
ophoudelijk ageert tegen Rcme en de
coalitie en die het niet beneden zich
achtte in een onlangs^ te Amsterdam
gehouden vergadering openlijk God te
danken, dat met hulp van socialisten
en communisten het gezantschap bij
den paus was weggestemd.
Er is tusschen deze twee mannen een
groote tegenstelling.
De een is een vurig katholiek ^en de
ander ijvert voor de toepassing van
art. 36 N. G. B. om daarmee ook Rome
te kunnen treffen.
De eene is een vurig voorstander van
de coalitie en de ander laat niet na,
haar te bestrijden.
Bij alle verschil zijn er echter ook
punten van overeenkomst.
Want evenals Mr. van Wijnbergen
komt ook de heer Kromsigt in het
„Hfcld tot de conclusie dat de Kabi
netscrisis het bgst kan worden opge
lost door den terugkeer van Colijn.
En het merkwaardige hierbij is, dat
Dr. Kromsigt evenals zijn geestverwant
Ds. Lingbeek in een te vormen Kabinet
een plaats wil inruimen voor de R.-K.,
die zelfs twee zetels mogen bezetten.
En het gezantschap dan? zal men
vragen.
Och zegt Dr. Kromsigt, dat is toch
goed bezien slechts een betrekkelijk
ondergeschikte zaak.
En hij voegt er aan toe, dat niet ver
geten mag worden, dat de Roomschen
in den 80-jarigen oorlog mede onze vrij
heid bevochten hebben onder Gods
voorzienigheid en dat er (mede dien
tengevolge) onderscheid is tusschen
Nederlandsche Roomsch Katholieken
enUltramontanen, waarop ook Groen
van Prinsterer wees.
't Is verbijsterend, dit advies.
Er zijn toch wonderlijke politieke
windwijzers in het lieve vaderland.
STADSNIEUWS.
De Gemeentebegrooting.
In verband met de a.s. behandeling
van 'de gemeentebegrooting zijn,nog de
volgende voorstellen en moties bij den
Gemeenteraad ingediend:
Door den heer Sijtsma:
I. De Raad van oordeel, dat het met
het oog op den in de gemeente bestaan-
den toestand van het lager onderwijs
wellicht aanbeveling zou verdienen,
dat het plaatselijk toezicht op dit on
derwijs worde verstrekt met een ge
meentelijk inspecteur, noodigt B. en W.
uit dit denkbeeld nader te overwegen
en d&arover praeadvies uit te brengen.
II Ondergeteekende stelt voor op de
post: Volgn 506 900.te schrappen,
waardoor de betrekking van secretaris
bij de Commissie voor Sociale Zaken
komt ie vervallen.
Door mevr. van Italië—van Embden:
Ondergeteekende heef* de eer B. en
W. uit te noodigen tot het ontwerp-n
eeuer verordening tot heffing van een
beating op particuliere stoepeo, stoep
jes, teneinde gebruik makende' van
den tegenzin der bevolking tot het be
talen van belasting haar er toe over
te Lalen, de hekken, atsiuitijzers enz
te erwijderen. Dan zal een soort nóod-
ircttoir ontstanan (zooals reeds aanwe
zig in de Breestraat b.v. van de Brug
steeg tot het gangetje) die kan dienst
doen, totdat de gemeentelijke kas in
staat is een geregeld trottoir te doen
aanleggen.
Alleen op deze wijze kunnen de voet
gangers „de regels toepassen geldende
voor het verkeer" waaraan B. en W. te
recht zoo groote waarde hechten.
Door den lieer Sijtsma en mevr. van
van Italiëvan Embden.
I. Ondergeteekende hebben de eer
I voor te stellen, dat de Raad B. en W.
Iuitnoodige een nderzoek in te stellen
of er dringen. uofiïo bestaat tot de
ozgiohjint - A-axu-u-.»u vin een
of meer bewaarscholen en, zoo dat in
derdaad het geval mocht zijn, een voor
stel bij den Raad aanhangig te maken
tot de oprichting van een of meer dezer
scholen.
II. Ondergeteekenden stellen den
Raad voor een onderzoek in te stellen
naar de wenschelijkheid van een nieu
we Stadskweekerij en daarbij te over
wegen of het bij gebleken wenschelijk
heid geen aanbeveling zou verdienen,
daarvoor de terreinen van het Rijks-
Opvoedingsgesticht, dat eerlang aan
zijn oude bestemming wordt onttrok
ken, daarvoor aan te wijzen.
Door den heer Kooistra:
I. Ondergeteekende stelt voor de post
ónder No. 506 ontwerpbegrooting 1926,
te verminderen met 900.
II. Ondergeteekende stelt voor het
inhouden van het z.g. verplichte staan
geld voor het verplegend personeel van
de gestichten Endegeest, Voorgeest en
Rhijngeest op te heffen.
III. De Raad spreekt de wenschelijk
heid uit dat door B. en W. een onder
zoek wordt ingesteld naar de mogelijk
heid tot huurverlaging van die wonin-,.
gen, die gebouwd zijn door verschillen
de bouwvereenigingen met steun van
Rijk en Gemeente.
IV. Ondergeteekende stelt voor dat
twee personen, die een huis in huur
hebben van de Gemeentelijke woning
stichting aan het bestuur-van die stich
ting worden toegevoegd ingevolge art.
4 van het reglement der stichting.
•Door den heer Schüller:
I. Ondergeteekende stelt voor, te be
sluiten een bedrag van 50.000.'be
schikbaar te stellen voor het vernieu
wen der St. Nicolaasbrug, met bijko
mende werken.
II. De Raad van oordeel, dat het spui
tenhuis aan de St. Jacobsgracht in het
belang der veiligheid en het verkeer,
dient verwijderd te worden,
besluit over te gaan tot het doen af
breken van genoemd spuitenhuis.
III.. De Raad spreekt de wenschelijk
heid uit over te gaan tot asphalteering
le. van de Stationsweg, gepaard
gaande met rijvlakverbreeding,
2e. van de Steenstraat,
noodigt B. en W. uit plan en begroo
ting te doen opmaken en den Raad voor
te leggen.
IV. Ondergeteekende 3'elt voor te be
sluiten tot .het leggen van trottoirs op
de Nieuwe Rijn tusschen Hooigracht en
'Jee. engracht benevens de Kraaierstr.
iuss*hen Hoogewoerd en Utrechtsche
Veer.
V De Raad van oordesl, dat de be
strating van de navolgende straten:
Verwfi straat, Waardgracht, Oranje-
gracht, Zuidsingel en Uiterste gra. ht.
ilringend verbetering behoeft noodigt
B on W. uit deze bestrating door klin
kerbestrating te doen vervangen.
VI. De Raad spreekt de wenschelijk
heid uit, de Langegrachtbrug welke
niet voldoet aan de eischen door het
drukker worden verkeer gesteld, zoo
spoedig mogelijk af te breken en door
een nieuwe te vervangen,
noodigt B. en W. uit plan en begroo
ting te doen opmaken en den Raad
voor te leggen.
VII. De Raad verzoekt B. en W. bin
nen 3 maanden praeadvies uit te bren
gen over de motie, ingediend door de
heeren Huurman en Eikerbout in de
Raadszitting van 1 December 1924: lui
dende:
De Raad spreekt de wenschelijkheid
uit, dat de Groote Havenbrug in ver
band met het drukke verkeer zoo spoe
dig mogelijk wordt afgebroken en door
een nieuwe wordt vervangen, en noo
digt B. en W. uit plan en begrooting te
doen opmaken en den Raad voor te
leggen.
Apologetische Lezing.
Onder zeer groote belangstelling trad
gisteravond in de Oosterkerk op de
heer J. Dols, gewezen R. K. missiona
ris, met een lezing over het onderwerp
„Het offer in het Heidendom, het R-
Katholicisme en den Bijbel."
De samenkomst werd. nadat gëzon
gen was Ps. 68:10, geopend door Ds.
J. Riemens, die in gebed voorging en
daarna voorlas 1 Cor. II vs. 112.
Vervolgens wees hij er op, dat het
een „apologetische" lezing was, dus
niet met de strekking af te breken,
maar met een opbouwend doel.
De heer J. Dols hield vervolgens zijn
rede. waarin hij allereerst het heiden
dom in Tibet en China behandelde.
Bij alle volken vinden wij kennis van
het bestaan Gods, evenwel verbasterd
tot veelgodendom en pantheïsme.
Er zijn in China drie godsdiensten:
de staatsgodsdienst, waarin de keizer
de middelaar is tusschen de aarde en
den hemel, het Taoisme en het Boed
dhisme.
Spr. zal het inzonderheid over dit
laatste hebben, waarin hij trekken yan
overeenkomst ziet met de Rooms ch-
Katholieke kerk.
Het Boeddhisme, de leer van Gauta
ma, is een verlossingsleea*. Tegenover
het Brahmanisme met zijn eindelooze
wedergeboorte in den zin van reïncar
natie, heeft Gautama, die 500 jaar voor
Christus; leefde, de nieuwe leer inge
steld, waarin hij het Nirwana predik
te; de ineensmelting van de persoon
lijkheid, de Karma, met de wereldziel.
Door boetedoening, door het uitroeien
der passiën moet men komen tot het
Nirwana.
Na den dood van Gautama hebben
zijn volgelingen zich opgeworpen tot
priesters en monniken, die tot hoofd
hebben den Talai-T^ama, den levenden
Boeddha.
Zoo heeft zich ook uit Jezus' leer de
priesterkerk ontwikkeld met den Paus
als hoofd. En in de Boeddhistische, èn
in de Roomsche kerk is de leek ge
bonden in afhankelijkheid aan de pries
ters.
Overal, waar de religie niet zuiver
meer is, vinden wij eenerzijds men-
schen als middelaars, anderzijds hei
ligen of goden, aan wie om stoffelijke
zegeningen gevraagd wordt, terwijl
Christus een religie in geest en waar
heid gepredikt heeft.
De Schrift zegt, dat we één Advo
caat bij den Vader hebben,* de Room
sche theologen, dat we ééne Advocate
bij Jezus hebben. Spr. wil ook Maria
eeren, maar haar geen goddelijke eer
bewijzen.
Spr. schetst vervolgens den ontwik
kelingsgang der Mariavereering, die
in die der Babylonische godin Astarte
haar oorsprong vindt.
Het middelpunt van den Roomschen
cultus is de onbloedige offerande der
Heilige Mis, van den Boeddhistischen
eeredienst het bloedige offer ter ver
zoening van Siwa, den vernietiger.
Het bloedige offer in de heidensche
kerk is logisch, omdat men daar niet
kent het offer van Christus; het offer
der Mis daarentegen is onlogisch.
De eerste Jezuïeten, die als zende-
linge< naar China gingen, hebben ook
die overeenkomst opgemerkt tusschen
het Boeddhisme en de Roomsche kerk
en zij hebben daarin gezien eén uit
vinding des duivels om de menschen
van de ware kerk af te honden.
De oorzaak van die overeenkomst
ligt volgens spr. in de ontleening aan
den dienst der schaduwen onder het
oude Verbond.
Rome heeft voorts evenals het Boed
dhisme zich overal aangepast aan de
kleur van den bodem, vandaar zijn
succes. Vele heidensche gebruiken zijn
door Ronje in stand gehouden en ge
kerstend.
Nadat gezongen was Ps. 72; 10 zette
spr. zijn rede voort.
De overeenkomst tusschen het hei
dendom en de Roomsche kerk heeft
spr. het geloof in de laatste doen ver
liezen, en spr. begon hoe langer hoe
minder waarde aan de uiterlijke cere
moniën te hechten.
Spr. heeft in dien tijd een reie ge
maakt naar een hem nog onbekende
bergstreek in China en daar een Ame-
rikaanschen protestantseken zendeling
ontmoet, die hem gastvrij in zijn huis
ontving, hem begroetende als een broe
der in Christus.
Spr. werd getroffen door de diepe
godsvrucht, die in dat gezin heerschte,
en hij heeft daar het Woord Gods lee
ren kennen.
Door de kerkelijke overheid werd
hem verboden met protestanten om te
gaan.
Toch is spr. den protestantschen zen
deling weer gaan opzoeken en heeft
daar de avondmaalsviering bijgewoond
sindsdien is hij aan de Mis gaan twij
felen.
Bij een volgend bezoek aan een an
dere protestantsche familie ontving
spr. een statenbijbel; toen Ólfc ontdekt
werd, moest hij hem aan den bisschop
uitleveren.
Spr. ging, ook toen hij nadien in
Europa was teruggekeerd, bij zijn me
debroeders door voor een Boeddhist of
een Protestant.
Het was voor spr. een tijd van ziele
leed en innerlijken strijd, daaibij kwam
dok dat spr. geen levenspositie had.
Buitenland.
Het rapport der Volkenbondscom
missie inzake het Grieksch-Bulgaar-
sche geschiL
De financiële com nlssie uit den
Franschen Senaat heeft het financi-
eele wetsontwerp aangenomen.
Het nienwe Spaanscbe ministerie Is
beëedigd.
Ten slotte verliet spr. voor goed het
klooster. Door zijn vrienden Ds. Chris-
peels, Ds. Hoek en den heer en Mevr.
Eekhof werd spr. in aanraking ge
bracht met Ds. Lauwers te Brussel.
Toen spr. openlijk gebroken had met
de Roomsche kerk, heeft hij nog veel
te lijden gehad van zijn familieleden
en zijn vroegere vrienden.
Toch was spr. nog niet dadelijk los
van de Roomsche kerk; hij ging Zon
dags eerst naar de Mis en daarna om
10 uur naar de protestantsche gods
dienstoefening; ten slotte brak hij ge
heel met Rome.
Spr. wenscht het Evangelie van Je
zus te verkondigen, 'tzij hier onder
zijn afgedwaalde broeders in Limburg
en België 'tzij (nog liever) in China
of in Indië.
Zoo/hoopt spr. ook de laatste jaren
zijns levens aan Jezus te wijden, en hij
vraagt daartoe de voorbede.
Daarna ging spr. in gebed voor, en
tot slot werd het Lutherlied: Een vas
te Burg is onze God" gezongen.
3201.
Zie hier waarde lezer, het getal der
erwten die dezer dagen in de etalage
van de fa. Ger. J. Rosier, Breestraai
het voorwerp wa - en van uw radenden
geest.
Het getal met de nadere bijzonder
heden vindt ge tevens in de adver
tentierubriek, waarnaar we gaarne ver,
wijzen. 4
Wie was er het dichtst bij?
Museum „de Lakenhal.*
Van 6 tot 12 dezer zal in het' stedelijk
museum de Lakenhal een tentoonstel
ling worden gehouden van werk.en uit
Spanje door den Leidsóhen schilder
W. H. yan der Nat
Heit buerau van politie kan inlictf
tingen verstrekken aangaande een hee
renrijwiel, dat op den openbaren weg
onbeheerd is aangetroffen'.
Tevens is onbeheerd gevonden 'n
handwagen, gemerkt N.V. No. 7; 250
K. L. Ook hierover is de politie boi'eid
inlichtingen te verstrekken.
BUITENLAND.
HET EINDE VAN HET SPAANSC.HE
DIRECTORIUM
Een brief van koning Alfonso.
Primo de Rivera ontving van den
koning van Spanje het volgende schr.ij
ven:
„Dezen brief schrijvend ben ik rr\1;
ten volle bewust van de politieke c* i-
sis, die Spanje on het oogenbiik doei'-
maakt. Daar ik ervan overtuigd 1 an*
dat verdere pegingen dienen tc wojrdoil»
aangewend om Spanje te redden, waar,
toe het Directorium reeds zooveel heeft
bijgedragen, draag ik het bewind nan
U op en verziek als minister-pre
sident een nieuwe regeering te vormen
en een vice-president te benoemen. Ik
hoop, dat spoedig wetten tot stand zul
len komen, din den terugkeer tot nor
male toestanden mogelijk zullen ma
ken, zoodat allen zonder uitzondering
onder normale omstandigheden zullen
kunnen leven.
Heden, evenals op 13 September 1923
bid ik God aan het altaar des vader
lands, dat mijn besluit m«t welslagen
moge worden bekroond en dat de nieu
we regeering geluk moge hebben bij
de leiding van het lot van Spanje."
Het nieuwe Kabinet beëedigd.
De president en de vicepresident van
den ministerraad legden gister in de
handen van den koning den eed af.
Nadat de premier een onderhoud met
den koning had gehad, verlieten de
leden van het nieuwe kabinet het ko
ninklijk paleis. Primo de Rivera ver
klaarde. dat hij nog geen politiek pro
gram had opgesteld.
