CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS
ga JAARGANG
DINSDAG 1 DECEMBER 1925
NUMMER 1684
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Oit nummer besfaa! oil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V De crisis.
De Kabinetscrisis is in een nieuw
stadium gekomen.
De R. K. Tweede Kamerfractie heeft
gisteren na breede bespreking, een
stemmig het aanbod van Mr. Marchant
om met de vrijzinnig-democraten en
met de sociaal-democraten samen to
werken, afgewezen.
Dit besluit zal, vooral gezien de over
wegingen die daarbij hebben gegolden,
door velen die het wel meenen met de
belangen van land en volk, met instem
ming worden begroet.
Het aanbod moet zeker voor de R.
Katholieken wel iets aantrekelijks heb
ben gehad.
Aan verschillende van hunne wen-
schen- werd tegemoet gekomen.
Het geiantschap bij den Paus was
door de aanvaarding van het aanbod
verzekerd, evenals de door hen ge-
wenschte schrapping van Art. 123 R.R
En voorts bleek uit alles, dat zoowel
de vrijzinnig democraten als de socia
listen tot concessies bereid waren en
dat de begeerde samenwerking hun
wel een offer waard was.
De R. K. Kamerfractie heeft zich eek
ter door deze mooie beloften niet van
de wijs laten brengen; zij heeft niet
allereerst gelet op eigen wenschen en
belangen, maar zij heeft gezocht naar
de groote lijnen.
De samenwerking is afgewezen, om
dat de diepere beginselen van de S.D.
A.P. met die van de R. K Staatspartij
in lijnrechten strijd zijn.
Zij heeft zich dus op principieel
standpunt gesteld.
Op principieele gronden werd de sa
menwerking afgewezen.
En tegelijkertijd werd nadrukkelijk
uitgesproken, dat de R K. Kamerfrac
tie onverzwakt hare meening hand
haaft, dat een Kabinet, steunende op
de drie rechtsche partijen, de meeste
waarborgen geeft voor een alzijdige be
hartiging van 's lands belangen.
Met blijdschap hebben wij van deze
kloeke verklaring kennis genomen.
Zij geeft grond voor de hoop, dat in
's lands belang, de samenwerking van
de rechtsche groepen zal worden her
steld
V Wat nu?
Bij de beantwoording van de vraag
wat er nu, na het besluit der R. K. Ka
merfractie gebeuren moet, doet de par
lementaire redacteub van de „Maas
bode" een beroep op de Chris tel ij k-His-
torischen, die mee de crisis veroor
zaakten.
„Als we dan ook afvragen, wat er
nu gebeuren moet nu de pogingen van
den heer Marchant niets hebben opge
leverd, dan richten we den blik op de
christelijk-historische partij en den lei
der daarvan, dr. de Visser, al heeft de
ze zich persoonlijk aan de stemming
onttrokken. Evengoed als voor de vrij
zinnig-democraten geldt ook voor deze
fractie het qui casse paie.
Zou de protestantsche geest ook nu
nog niet tot dat offer bereid zijn? De
christelijk-historische partij is er toch
van overtuigd, dat de samenwerking
van de drie rechtsche partijen de
'beste is, die zij maar verlangen kan.
De prijs, die gevraagd wordt, om de
stukken weer aaneen te hechten, is
bekend. Mgr. Nolens heeft hem duide
lijk genoemd in zijn verklaring: alleen
bij niet opheffing van den gezant-
schapspost door hun medewerking kan
er van samenwerking en steun aan 'n
Kabinet sprake zijn.
De groote vraag is nu of de gezant-
schapspost door het amendement-Ker
sten is opgeheven. Naar onze meening
nog niet want niet de Kamer, maar de
Kroon zendt gezanten uit, alleen de gel
den daarvoor zijn nu geschrapt Als
er een wil is om de samenwerking te
herstellen, dan is er zooals de zaken
nu staan zeker een weg te vinden.
Dien te zoeken en begaanbaar te ma
ken achten we na het afwijzend schrij
ven van de R. K. Kamerclub aan den
heer Marchant, de taak van den lei
der der fractie, die mede deze crisis
veroorzaakt heeft."
Zullen de Christelijk Historischen
bereid zijn stappen in deze richting te
doen?
Het schijnt ons, gezien wat er na 11
BUREAUHooigracht 35
Leiden
November in sommige bja'den-geschre
ven- werd, niet waarschijnlijk.
En toch zou het in het belang van
land en volk zijn, indien de rechtsche
partijen elkaar alsnog wisten te vin
den.
Wordt de klove niet overbrugd, dan
wordt ze verwijd en zal het noodzake
lijk gevolg zijn, dat de invloed van de
Christelijke partijen verzwakt en dat
wat hij de verkiezingen werd gewon
nen, straks verloren gaat.
STADSNIEUWS.
40-jarig Jubileum Wl Vros.
Wie, na de zijdelingsche of meer
rechtstreeksche wenken, die met het
oog op den gezondheidstoestand van
den jubilaris waarschuwden tegen 'n
drukke huldiging, zou hebben gedacht
'dat er vandaag in de bekende woning
aan de Hooglandsche Kerkgracht niets
bijzonders was gebeurd, zou verkeerd
hebben gedacht.
Maar niemand zal zoo hebben ge
dacht, want daarvoor is de jubilaris
'door zijn langdurigen en intensieven
arbeid hier ter plaatse een te populaire
en geziene persoonlijkheid geworden,
en zijn de connecties, die hij in breede
kringen heeft, te talrijk.
Daarvan legde vanmorgen de woning
van den jubilaris en wat daar plaats
von'd, ondubbelzinnig getuigenis af.
Reeds stond het overal vol fraaie
bloemstukken, die de hulde van tal
rijke particulieren vertolkten, toen zich
een deputatie uit het bestuur van de
Gereform. Schoolvereeniging hij den
heer Vros vervoegde, bestaande uit
de lieeren J. Schaap Hzn, dr. G. A. de
Bruyne en G. Kuperus, namens wie de
eerstgenoemde zich tot den jubilaris
richtte met een woord van hartelijken
gelukwensch, na zijn verdiensten als
schoolhoofd in het licht te hebbeh ge
steld, en de aangename samenwerking
te hebben gememoreerd, die tusschen
het bestuur van de Geref. Schoolver
eeniging en den jubilaris voortdurend
heeft bestaan.
Als een stoffelijk bewijs van de gevoe
lens van waardeering die het bestuur
voor den jubilaris koestert, bood de
heer Schaap hem met eenige welgeko
zen woorden een gouden horlogeket
ting aan.
Het bleek dat deze korte plechtig
heid de opening was van een meerdere
huldeblijken, in allerlei vorm.
De oud-leerlingen zonden een fraaie
haard en een staanden schemerlamp,
met een begeleidend schrijven. Daar
nevens werd namens den leeskring,
waarin de jubilaris een eerste plaats
inneemt, een groote ets aangeboden,
terwijl tegenwoordige en oud-leden
van het personeel der Geref. Scholen
ook, een huldeblijk zonden in den vorm
van een gangspiegel met vazen, en de
leerlinge fraaien, geslagen koperen
gangborden aanboden als bewijs van
hun medeleven in het feit van dezen
dag.
Voorts werd er in den loop van den
morgen een schat van bloemén be
zorgd en bereikte den jubilaris een
stroom van schriftelijke gelukwen-
schen.
Leidsche Christelijke Qranjsvereen.
De groote zaal van „Prediker" zag
er gisteravond ter gelegenheid van de
17de jaarvergadering recht feestelijk
uit. De stampvolle zaal, het mooie pro
gramma, de muzikale specialiteiten, die
ZQ-udeai medewerken, en niet het minst
de leiding van den „echten" voorzatter,
Ds. H. Thomas, beloofd n een mooien
avond.
Te betreuren was het daarom, dat
tegen het aanvangsuur moest worden
medegedeeld, dat door een ongesteldheid
hem onverwacht overkomen, ook dezen
avond Ds. Thomas de vergadering niet
zou kunnen bjjwonen. 3
De vergadering werd nu aanvankelijk
geleid door den pas afgetreden vice-
voorzitter, den heer C. Th. Breebaart,
die de vergadering opende met het
laten zingen van Ps. 75:1 en het lezen
van dezen Psalm, om daarna in gebed
voor te gaan.
De leiding ging toen over naar den
heer J. v. d. Steen, den vice-voorzitter,
inmiddels ter vergadering gekomen. Hg
gaf uiting aan' zijn teleurstelling over
de plotselinge verhindering van den
voorzitter, want hij is bij ons geliefd,
eri zonder hem is onze vergadering
nooit wat zij wezen kan. Maar, aldus
spr., ge zult het vanavond met mtj
moeten doen waarop echter zoo'n
krachtig applaus loskwam, dat daaruit
wel voldoende kon worden afgeleid, dat
de vergadering voornemens was het ook
onder deze leiding tot een zoo goed
mogelijk einde te brengen.
RECLAME.
AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET WK
Heerensingel 34/35, Tel. 1523.
VERZEGELDE ZAKKEN.
6887
PRIMA KWALITEIT.
In het byzoncler werden welkom ge-
heetan mej. Zandvoort, die de verga
dering van Solo-zang zou dienen, en
het ensemble, dat onder leiding van
dein heer J. Plu A.J.zn. zijn muzikale
medewerking verleende.
Daar de vergadering zichtbaar ver
langde naar het muzikale gedeelte van
h«t programma werd aanstonds het
woord gegeven aan den heer Plu en
zyn stal, die achtereenvolgens de be
kende L.C.O.V.-marsch (comp. A. J.
Plu) en de twee eerste coupletten van
het „Wilhelmus" teu gehoore bracht,
het laatste natuurlijk staande, begeleid
door «ten zang van de vele aanwezigen.
Direct daarop trad mej. Zand voor
het front, met applaus begroet. 2y
bracht, onder veel aandacht en op de
panio begeleid door den heer Plu eeni
ge zeer in den smaak vallende stuk
jes ten gehoore. „Een koningsdochter"
van Arnold Spoel en „Hemelhuis" van
Emiel Hullebroeck, twee goede beken
den, die, mooi als ze door de begaafde
zangeres werden voorgedragen, ook
thans niet nalieten indruk te maken.
Als een koud bad deed het eeniger
mate aan, toen hierna even een huis-
nouuei|jke kwestie aan de orde werd
gestelü, zy het van niet ingrijpenden
aard. I Ging over het al of niet druk
ken vau een nieuwe oplaag van bét
gewijzigde reglement. Nadat eenige ma-
uicyiimeesters hun oordeel hadden te
kennen gegeven, werd besloten, alvo
rens een üefinitieve beslissing te ne
men, te onderzoeken,, of een nieuwe
druk den gewensckten afzet zal heb
ben. Wie den inhou^ wil weten, kan
uit hoofde van den beperkten omvang
met weinig moeite aan zijn begeerie
voldoen. Desgewensdet zuiien ze in
iedere vergadering worden voorgelezui
bij wijze van krijgsartikelen, ae tra-
uitioneele strop natuurlijn uitgezonderd.
Spoedig was dit zakelijke evenement
voorbij en werd het gevolgd door een
op een smoutige manier voorgedragen
hustorisch stukje proza: de geboorte
van een Oranje-prins in de 170© eeuw,
door den heer O. Th. BreeDaart. Hy
werd met een welverdiend applaus be
antwoord
Met een paar rasechte Hollandsche
Zonnelied" van Cath. van Ren
nens, ,,'t Oud Beyerlandsche boertje"
cn „Noordzee" van Em. Hullebroeck,
nam hierna mej. Zaadvoort aischeid.
Het was kort zij moest vlug ver
trekken wat zij gaf, maar het was
krachtig in den inoruir dien hei maakte
daar het mooi en warm werd voor
gedragen. Het dankbare gehoor vond
een enkelvoudig applaus ^un ook blijk
baar niet voldoende, en de voorzitter
voegde er nog eenige woorden van
hartelijken dank aan toe, die vergezeld
gingen van een aardig doceurtje en bij
ue vergadering ondubbelzinnig instem
ming vonden.
Terwijl de tonen der muziek de har
ten mikidadig zochten te stemmen, hen
gelden eenige bescheiden jongelieden
met collectesakken de feestvergaderiag
af ten bate van de kas, en, naar uit do
mededeeling van den voorzitter bleek,
met een resultaat, dat bevredigen kon.
De gezellige toon die er heerschte
maakte, dat. velen hun uurwerk half
elf zagen aanwijzen eer zij erop ge
rekend hadden. Toch was het. pro
gramma nog niet afgewerkt. Nog wer
den eenige aardige stukjes, komische
en litteraire, ten beste gegeven, resp.
door dei heeren Alberts en zijn mede
werkers, ivouwenhov^n en v. Hooidonk,
waarvan de twee laatsten optraden met
op peil staand proza. Allen zagen hun
bijdragen hoogelyk gewaardeerd.
Daar de tijd „riep" en velen aan
stalten maakten huistoe te gaan, moest
de sluiting wat vlug gaan, maar het
ging ordelyk. De heer v. d. Steen sprak
een kort slótwoord, waarin hii den
L. C. O. V.-leden op het hart drukte
zooveel mogelijk liefde te wekken en
te verspreiden voor het Huis vau Oran
je^ en waarin hy tevens den weosch
uitsprak, dat ons land zou verschoond
blijven van een regeering, die zich niet
gebonden gevoelt aan den wil van God.
Hy dankte voorts allen, die aan het
welslagen van dezen feestavond had
den medegewerkt, in het bijzonder den
heer Plu, die voor de L. C. 0. V.
altijd klaar staat, mitsgaders zijn assis-
stenten van dezen avond..
De heer H. J. Blommendaal ging
tenslotte voor in dankgebed, waarna de
vergadering werd gesloten.
Da L. O. O. V. en allen die eraan
medewerkten kunnen terugzien op een
prettigen avond, die moed geeft voor
de toekomst.
Gedurende de vergadering spraken
de aanwezigen zich nog in het kort
uit óver de viering van het zilveren
huwlyksfeest van het Koninklijk Echt
paar, als resultaat waarvan goedgekeurd
werd een voorstel van het bestuur,
Tel. 1278, Poslgiro 58936
Postbox 20
volgens hetwelk op 4 Februari a.s. des
avonds in de groote stadsgehoorzaal
een eenigszins breed opgezette feest-
vergadering zal worden gehouden, waar
in Ds. Thomas, indien zijn gezondheid
hem daartoe in staat mag stellen, de
feestrede zal uitspreken, en verder me
dewerking zal worden verleend door
een der grootste Qhr. Zangvereenigin
gen hier ter stede (die dan uitsluitend
Hoilanidschie liederen zal ten gehoore
brengen) en 'door den bekendwi decla
mator Feythe uit Utrecht.
Belangrijke schenking.
Mevrouw de weduwe prof. dr. D. A.
de Jong—Van der Kloot-Meyburg heeft
aan de bibliotheek der Rijksuniversi
teit de door wijlen prof. dr. D. A. de
Jong nagelaten boeken en tijdschrif
ten ten geschenke gegeven. Deze ver
zameling omvat een aantal moderne
tijdschriften en standaardwerken op
het gebied der vergelijkende patholo
gie en bacteriologie.
De regeering heeft met erkentelijk
heid van deze waardevolle schenking
kennis genomen. Aan de schenkster
is hiervoor de dank der regeering be
tuigd.
Maatschappij van Nederl. Letterkunde.
De eerstvolgende maandvergadering
van de Maatschappij van Nederland-
sche Letterkunde zal worden gehoudep
op Vrijdag 4 December a.s. 's avonds
te 7.30 uur in een der localen van het
Nutsgebouw.
Als spreker zal dan optreden Prof.
Dr. N. van 'Wijk met het onderwerp:
„Transcriptie en Transliteratie, (Voor
stellen der Kopenhaagscbe Conferen
tie)."
Leidscfie Spaarbank.
Bij de Leidsche Spaarbank is in de
maand November ingelegd f 308.54810
en terugbetaald f248.459.55, terwijl 85
nieuwe inleggers zijn ingeschreven en
55 boekjes geheel werden uitbetaald.
Het tegoe'd der 16559 inleggers be
droeg einde November f5.727.075.96.
Schaken.
Leidsche Schaakclub „Philidos."
Uitslagen 'der 5e ronde van den win-
terwedstrijd:
A. J. J. Nicaise—H. v. Duuren 0—1
K. HagemansJ. J. Abspoel 01
J. de BoerN. N. 10
J. v. Weeren-P. J. M. Kemperman 10
W. H. ColpaH. C. de Nie 0—1
G. VerhoevenJ. v d. Wilk 01
W. SegaarP. J. v. d. Zeeuw 10
E. W. v. d. Burgh—H. I. de Nie 01
Gevonden voorwerpen.
Zilveren heerenhorloge, bord met 't
opschrift „Bloemen", damesbont, por-
temonnaie met inhoud, spoor-traject-
kaart van P. Sybranda, sleutels, hand
schoenen, rijwielbelastingplaatje in
etui, handschoenen, rijwielbelasting
plaatje, zilveren damesarmbandhorlo
ge, kussen van een duo-zitting, kinder
bontje, 2 rollen koperdraad, zilverbon.
bankbiljet, bruin lederen damestasch
met inhoud, paardendeken, gouden ze
gelring met monogram, wit kinderzak-
je met inhoud, kindertaschje, dames
ceintuurs, portemonnaie van Mej. L.
v. Zyp, paar witte wollen kinderschoen
tjes, gouden broche, koperen gewicht,
zakmes, heerenrijwiel, portemonnaie
inh. rijwielbelastingplaatje, doosje
schrijfpennen, ijzeren gewicht, zinken
afvoerpijp, notitieboekje, snoeimes,
koortsthermomter, heerenhoeti, lorg
net in etui, voetenkussen, sabelklem,
R. K. kerkboekje, rand met glas van
een autolantaarn, honden.
Gevonden in de. Electrische Tram
(Stadslijn): Parapluie, d&mestaschje
met inhoud, paar witte handschoenen.
Terug te bekomen en inlichtingen te
verkrijgen ten Politiepureele alhier el-
ken werkdag, behalve Donderdag en
Vrijdag, tusschen 1 en 3 uur n.m.
Gisteren is op de Groote Haven-
brug een met zakken beladen slepers
wagen in elkaar gezakt, zoodat het
voertuig midden in de passageruimte
bleef steken. Met bekwamen spoed
werd een andere wagen opgesnord,
waarop de lading werd overgebracht,
zoodat daarna de verongelukte kon
worden verwijderd, waarmede de ver-
keersbelemmering was opgeheven.
Gisteravond heeft zich bij de po
litie alhier aangemeld de 28-jarige kan
toorbediende D. S. uit Haarlem, die ten
nadeele van zijn patroon te Haarlem
een bedrag vail f80 had verduisterd.
De jongeman bad de daad begaan
bij het innen van kwitanties, waarme
de bij heiast was,
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage-
lijke geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De Katholieke Tweede Kamerfractie
heeft het verzoek van Mr. Marchant
om tot de vorming van een Kabinet
samen te werken, met algemeene stem
men afgewezen.
De hoop, dat de verloren loodsschoe-
ner teruggevonden zal worden, is op
gegeven.
De Leidscfce Gemeenteraad besloot
de prijzen van gas en electriciteit met
resp. 1 en 2 cent te verlagen.
Buitenland.
De betreffende ministers zijn ter on-
derteekening van de verdragen van Lo
carno te Londen aangekomen.
Heden heeft de plechtigheid der on
der taskening plaats.
De ontruiming der Keulsche zone is
begonnen.
Het Boitscfhe Kabinet zal waarschijn
lijk Zaterdag aftreden.
Hij zal ter beschikking worden ge
steld van den Comm. van politie te
Haarlem.
BINNENLAND.
HET VOORSTEL VAN
MR. H. P. MARCHANT.
Afwijzende honding der Katholieken.
In de gister gehouden op één lid na,-
voltallige vergadering der R.-Katkolie-
ke fractie van de Tweede Kamer, is,
aldus wordt aan het Cori. Bur. gemeld,
door deze fractie eenstemmig ontken
nend geantwoord op de vraag of zij in
beginsel bereid zou zijn baar medewer-
kin te verleenen tot het vormen van
een parlementair kabinet, steunende
op de katholieke, sociaal-democrati
sche en vrijzinnig-democratische frac
ties.
De Katholieke Kamerfractie, onver
zwakt handhavende haar meening, dat
een kabinet, steunende op de drie
rechtsche partijen, de meeste waarbor
gen geeft voor een alzijdige behartiging
van 's lands belangen, heeft tegen de
gevraagde medewerking onder meer
het bezwaar, dat zij haar tot samen
werking zou brengen, met de sociaal
democratische arbeiderspartij, wier
diepere beginselen met de katholieke
beginselen lijnrecht in strijd zijn.
Aleen bij uiterste noodzaak zou de
Katholieke Kamerfractie tot deze om
verschillende redenen door baar beer.
ongewensebt geachte samenwerking
kunnen overgaan.
De Katholieke Kamerfractie ziet niet
in, dat deze noodzaak thans reeds aan
wezig zou zijn.
Daar de heer Marchant verklaard
heeft geen minderheids-ministerie te
willen vormen, kan worden aangeno
men, dat de heer Marchant aan de
Kroon zal mededeelen de opdracht tot
kabinetsformatie, welke hij in beraad
hield, niet te kunnen aanvaarden.
Van het Hof.
Hertog Adolf Friedrich van Mecklen
burg en diens gemalin vertrokken Zon
dagavond 8.25 per D-trein via Olden-
zaal van het Loo weder natvr Mecklen
burg. Zij werden uitgeleide gedaan
door Prins Hendrik en Prinses Julia
na, die met hen per auto aan het sta^
tion arriveerden en op het tweede per
ron hartelijk afscheid namen. Hertog
Adolf onderhield zich nog eenige
oogenblikken met den burgemeester,
mr. W. Roosmale Nepveu.
Chr. Werkgevers vereniging.
Deze vereeniging hoopt Vrijdag 8
December a.s. te Utrecht een ledenver
gadering te houden, waar als onder
werp zal worden behandeld: „De ver-
bindendverklaring der collectieve ar
beidsovereenkomsten". Inleiders zijn
de heeren Mr. Dr. A. A. van Rhijn (pro)
en Mr. P. A. Roeper Bosch (contra).
Geïnterneerde Journalisten.
De heer L. L. H. de Visser, lid der
Tweede Kamer, deelt mee, dat hij ra
diografisch bericht heeft ontvangen
uit Semarang, dat de journalisten Dar-
sono, Aliarcham en Mardjoban zullen
worden geinternéerd, terwijl beslag is
gelegd og zetmateriaal, adressen en