CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
5e JAARGANG
DONDERDAG 26 NOVEMBER 1925
NUMMER 1680
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Di! nynraor bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiên per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiên bij vooruitbetaling
van ten boogate 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Y Samenwerking mogelijk?
De heer Van Wijnbergen schreef in
de Maasbode een belangrijk artikel
dat meer dan gewone aandacht ver
dient.
Na gewezen te hebben op de uit
spraak van mr. Verkouteren, dat wel
licht een oplossing van de moeilijkhe-
derl zou te vinden zijn geweest indien
een protestant tot gezant bij den Paus
was benoemd en na er aan herinnerd
te hebben dat zulk een benoeming is
en blijft bij de Kroon, vervolgt de beer
Van Wijnbergen:
Van de woorden van den beer Ver
kouteren kan daarom met voldoening
worden, kennis genomen, omdat daar
mede bet beginselbezwaar losgelaten
is, bet beginselbezwaar, door enkelen
naar voren gebracht, en waardoor de
tegenstelling katholiek—protestant on-
noodig verscherpt worden gaat.
Wij kunnen ons voldoende verplaat
sen in de Protestantsche mentaliteit
om te beseffen, dat bij de instelling van
een gezantschap bij bet Vaticaan nog
iets anders gevoeld wordt dan bij an
dere gezantschappen het geval is, bet
zelfde geldt ook voor de katholieken.
Beiden echter, Katholieken en protes
tanten, zullen kunnen voorkomen, dat
gevoel s-argumenten te veel gewicht
in de schaal leggen, indien beiden zich
strikt weten te handhaven op bet na
tionale standpunt.
Hij blijft het votum van 11 Nov.,
waarbij, bet anti-pa^isme bij sommigen
hoogtij vieren, betreuren, maar zoo
vervolgt bij:
„Toch ware bet onjuist zich rancu
neus daar tegenover te stellen, Neen,
laat ons veeleer de hoop en de ver
wachting uitspreken, dat ook in de
Christelijk-Historische Unie allen we
der tot bet inzicht worden gebracht,
dat bet heusch niet Ds. Kersten c.s., dat
bet heusch niet de Lingbeekianen zijn,
die Nederland zullen behoeden voor
een afwijken van de Christelijke lijn
op openbaar terrein; ja, dat, wat bet
protestantisme zelf betreft, op den
duur zal blijken, dat bet, zich plaat
send onder het protectoraat van de
zoodanigen, al heel slechte bescher
mers beeft gehad.
Zoo ooit, dan is zeer zeker nu noodig,
dat op staatkundig terrein aaneenge
sloten blijven de Christus-belijders, 't
Is niet noodig, dat nader uiteen te zet
ten. Zeker, meeningsverschillen zullen
er altijd blijven, wellicht soms juist
moeilijker op te lossen, naarmate mo
tieven van religieusen aard tot de op
lossing er van moeten medewerken.
Noodig is dan tijdig overleg, noodig
vooral een over en weer elkander ver
staan en begrijpen; dan toch pas kan
ontstaan de- waardeering, bet vertrou
wen, die voor vruchtbare samenwer
king onmisbaar zijn.
Wat gebeurd is, beeft diep getroffen.
Toch deelen we allerminst de mee
ning van ben, die zeggen, dat het nu
maar uit moet zijn met de recbtsche
samenwerking, uit voor goed.
Veeleer meenen we, dat, met groot
vertrouwen alle middelen moeten wor
den aangewend teneinde in vervulling
te doen gaan de woorden van de jong
ste Troonrede: Zoo voor Bestuur als
Wetgeving blijft handhaving van de
Christelijke grondslagen voor ons
volksleven richtsnoer".
Met belangstelling en instemming
hebben wij van dit ernstige woord ken-
nig genomen.
Hier wordt een toon beluisterd, die
de laatste weken al te weinig is ge
hoord.
Zoo ooit dan is zeer zeker nu noodig,
dat op staatkundig terrein de Christus
belijders aaneengesloten blijven.
Zie, wanneer dat weer beseft wordt
dan moet bet mogelijk zijn een op
lossing te vinden, dan kan samenwer
king van hen, die wat betreft de grooto
vragen van deze dagen dicht bij elkaar
staan, niet uitblijven.
Het gaat om de handhaving van de
Christelijke grondslagen van ons volks
leven.
Als dat verstaan wordt, dan zul
len de recbtsche partijen elkaar weer
weten te vinden.
Moge het daartoe, na voorafgaand
overleg, komen; worde een basis ge
vonden waarop samenwerking in 's
lands belang opnieuw mogelijk wordt.
STADSNIEUWS.
Verhuur dersbond.
Gisteravond vergaderde in bet Nut
de Verhuurdersbond voor Leiden en
omstreken, afdeeling van den Nederl.
Bond van Huis- en grondeigenaren en
bouwondernemers. Als spreker trad op
Mr. E. Hollander Jr. rechtsgeleerd
adviseur van genoemden bond, met het
onderwerp: .,De eigenaar en de wet
geving"'
De voorzitter, de beer H. B. van Wei
zen, opende de vergadering, heette de
aanwezigen welkom en gaf- daarna bet
woord aan den spreker.
Spr. had zich tot taak gesteld, uit
een te zetten in hoeverre de eigenaren
door de wetgeving in bun vrijheid van
doen en laten worden beknot, teneinde
in verband daarmede het nut v(an or
ganisatie voor de buiseigenaren uiteen
te zetten.
Spr. begon met een woord ovèr de
politieke crisis. Het optreden van Mi
nister Kooien werd door de belangheb
benden met vreugdegejoel begroet, om
dat men van hem opheffing der huur-
wettén verwachtte.
Mocht evenwel Marchant slagen bij
de kabinetsformatie, dan is geen 1 af
schaffing der huurwetten -te verwach
ten Vervolgens brengt spr. een wijzi
ging der gemeentewet van eenige ja
ren geleden ter sprake, waardoor de
gemeenten meerdere vrijheid kregen
inzake de belastingheffing. Gevolg
daarvan was, dat we behalve de straat
belasting ook kregen de betterment-,
tax- of baatbelasting.
Deze belasting komt hierop neer, dat
wanneer de gemeente werken onder
neemt, waar de eigenaren door gebaat
zijn, deze laatsten een bijdrage moeten
betalen aan het ten uitvoer gelegd©
werk.
Terecht wordt door B. enW. van Lei
den tegen dergelijke „waardevermeer
deringsbelasting" aangevoerd, dat wan
neer de eigenaren door een werk der
gemeente schade zouden lijden, dezen
ook door de gemeente zouden moeten
worden schadeloos gesteld.
Met een tweetal voorbeelden, ont
leend aan Den Haag, waar voor
eenige weken in den gemeenteraad
zooveel over de betterment-tax is te
doen geweest, illustreert spr. dit. Im
mers tegenover de waardevermeerde
ring der huizen op het Buitenhof staat
de waardevermindering der huizen bij
den tunnel aan den Parellelweg. -
Een tweede belasting, die de.gemeen
ten mag invoeren, is die op bouwter
rein; deze moet dienen om de specula
tie in bouwterrein tegen te gaan. Doch
de gemeente Schoten voerde deze belas
ting in om de begrooting sluitend te
maken! De actie, door den bond hier
tegen gevoerd, heeft niet het ge-
wenschte resultaat gehad.
Spr. wijst er vervolgens op, dat de
eigenaren slechts onder zeer zware
voorwaarden crediet kunnen krijgen.
Ook zijn er notarissen, die misbruik
maken van de onervarenheid van som
mige huiseigenaren, waarvan spr. en
kele staaltjes noemt. Er wordt dan ook
door den Ned. Bond overwogen, of het
niet mogelijk is, den eigenaar op voor-
deeliger wijze crediet te verschaffen,
b.v. zooals in Denemarken door coöpe
ratieve hypotheekbanken. Een groot
bezwaar, vooral, in een land als het on
ze, is de geheimzinnigheid van vele
eigenaren ten opzichte van de hypo
theek die op hun eigendommen rust.
Ook is de Ned. Bond aangesloten bij
de internationale organisatie waarvan
de zetel te Parijs gevestigd is. Binnen
kort zal te Barcelona een internatio
naal congres worden gehouden.
Dit is interessant met het oog op de
bestudeering der eigendomsregeling in
Spanje, waar door Primo de Rivera
iedere eigenaar is verplicht lid te wor
den eener organisatie van den eigen
dom. Dezen kiezen dan een college, dat
de regeering adviseert bij alle kwesties
den eigendom betreffende. Een tweede
voordeel der internationale organisatie
is het kadaster.
In het Ned. kadaster komen evenwel
legio fouten voor in het Fransche nog
meer. De intern, org. heeft een com
missie in het leven geroepen om de
kwestie van het kadaster te onderzoe
ken. Het kadaster is van groote betee-
kenis, dit besefte ook Bakoenine, die
zeide, dat elke revolutie begint met
het verbranden van het kadaster.
Spr. eindigde met een opwekking.
lid te worden van den Ned. Bond van
huiseigenaren.
De vergadering was matig bezocht
„Uw Bewaarder zal niet sluimeren".
De Christelijke Jongelingsver. van
dezen naam heeft gisteravond met een
zeer druk bezochte feestvergadering in
het wijkgebouw „Pniël" haar 30-jarig
bestaan herdacht.
De voorzitter, de heer W. H. v. d.
Berg, hield een belangwekkende ge
dachtenisrede, onder den titel: „een
blik in 't verleden", terwijl na de pau
ze Ds. J. Riemens een causerie hield
over „het geheugen".
De vergadering droeg een zeer gezel
lig karakter, dank zij vooral de muzi
kale medewerking van de dames mej.
A. de Kier (zang) en mej. A. de Bruin
(piano) en van den heer F. H. Kriek Jr.
Xylophoon en Cello).
Dat de muzikale bijdragen veel waar
deering vonden bewees wel het telken
male herhaald applaus.
In de pauze werden thee en gebak
rondgediend.
De zeer geslaagde vergadering, die
geopend was met het zingen van Ps.
103:1 en 7 en gebed, werd besloten
met het zingen van den Avondzang
(Gez. 180 1 en 5), waarna Dr. Riemens
in dankgebed voorging.
Verkiezing Kamer van Koophandel en
Fabrieken Rijnland.
Bij de heden gehouden verkiezing
van leden voor de Kamer van Koop
handel en Fabrieken, werden bij enke
le candidaatstelling herkozen al de af
tredende leden voor zoover zij zich be
schikbaar hadden gesteld, t.w. de hee-
ren P. Boot Sr., Leiden; D. ten Cate
Brouwer, Alphen a. d. Rijn; M. C. F.
van Ginkel, Leiden; P. A. de Gooyer,
Leiden.
Gekozen werden de heeren: W. A.
Wouterlood, in de plaats van den heer
Arnold Smits, naar elders vertrokken;
en H. Jongenburger te Alphen a. d.
Rijn, in de plaats van den heer J. Spreij
te Alphen a. d. Rijn, die zich niet her
kiesbaar stelde. Al deze leden behoó-
ren tot de afdeeling Grootbedrijf.
Voor de afdeeling Kleinbedrijf wer
den herkozen, mede bij enkele candi
daatstelling, de heeren: C. G. J. Alke
made, Noordwijk; A. Mulder, Leiden;
R. Ouwehand, Katwijk aan Zee; J. v.
d Steen, Leiden.
In plaats van den heer C. van Schie
te Katwijk aan Zee, die zich niet her
kiesbaar stelde, werd gekozen de heer
J D. Dijkdrenth, te Katwijk aan Zee.
Benoemingen.
Ter benoeming van een leeraar in
de natuurkunde en de schei- en na
tuurkunde aan het gymnasium voor
den cursus 1925/26 worden door B. en
W. voorgedragen de heeren: Dr. T. van
Lohuizen en J. J. Valkenburg.
Ter benoeming van een tijdelijk leer
aar in de wiskunde wórdt voorgedra
gen de heer F. A. Menaldo.
Ter voorziening in de vacatures we
gens periodieke aftreding van de hee
ren H. J. Planjer en M. F. Oostveen.
worden de volgende aahbevelingen
aangeboden; H. J. Planjer, F. A. Kleef,
M. F. Oo9tveen en J. J. Vallentgoed.
Voorgesteld wordt aan Dr. J. J. E.
Hondius op verzoek eervol ontslag te
verleenen uit zijn betrekking van leer
aar in de oude talen aan het Gymna
sium.
Gas en electricitelt.
B. en W. hebben op advies van Com
missarissen van de Stedelijke Lichtfa
brieken een voorstel aanhangig ge
maakt om te beginnen na de opneming
van het verbruik over de maand Dec.,
de prijzen van gas en electriciteit te
verlagen en vast te stellen als volgt:
Voor het gas. Voor de gewone
verbruikers te Leiden: 9 cent per M3
voor de eerste per maand verbruikte
100 M3 en 7s cent per M3 voor alle ove
rige p. maand verbruikte M3; voor munt
meterverbruikers te Leiden: 10 cent p.
M3 voor de eerste per maand verbruik
te 100 M3 en 8® cent per M3 voor alle
overige per maand verbruikte M3.
Voor electriciteit wordt een
verlaging van 2 cent per K.W.U. voor
gesteld.
Vergunningen.
Door B en W. wordt aan den Ge
meenteraad voorgesteld het maximum
aantal vergunningen voor den verkoop
voor sterken drank in het klein, dat
thans 100 bedraagt vast te stellen op 80
„Het aantal vergunningen voor den
verkoop van sterken drank in bet
klein, zoo^norken B. en W. op, toch
bedraagt thans 124 of 24 meer, dan het
aantal, bepaald bij het bovenaange
haald Koninklijk Besluit. Vermindert
nu het aantal vergunningen in het ko
mende 5-jarig tijdvak door intrekking
of door overlijden van vergunninghou
ders in dezelfde mate, als in het loo-
pende 5-jarig tijdvak,- waarin het aan
tal vergunningen tot op heden met 17
verminderde, dan daalt, nu bovendien
met 1 Mei 1930 een tiental aan zede
lijke lichamen verleende vergunningen
vervalt, in de komende 5-jarige perio
de het aantal vergunningen beneden
het geldende maixmium-aantal (100).
Wordt derhalve in dit jaar niet uit
gelokt een Koninklijk Besluit, houden
de een nadere verlaging van liet maxi
mum aantal vergunningen slechts
eenmaal in de 5 jaar bestaat daartoe
de gelegenheid dan zou na iedere
daling van het aantal vergunningen
beneden het geldende maximum eene
nieuwe vergunning moeten worden ver
leend, voor welke nieuwe vergunnin
gen in de eerste plaats in aanmerking
komen de candidaten, geplaatst op do
lijst, bedoeld bij artikel 13 van de
Drankwet.
Het verleenen van deze niéuwe ver
gunningen dient o.i. te worden voorko
men, aangezien er in deze gemeente
ook na afloop van het komende 5-jarig
tijdvak nog een, in verhouding tot het
zielenaantal, zeer zeker niet gering te
noemen aantal vergunningen zal zijn.
Ons College is daarom, zooals gezegd
van oordeel, dat ook dit jaar de gele
genheid, om tot een hernieuwde ver
laging van het maximum-aantal ver
gunningen te geraken, moet worden
aangegrepen en meent dat een verla
ging tot op 80 rationeel is.
Opheffing Vischbedrijf.
Aan de Tnemorie van antwoord op
de bij het onderzoek der begrooting in
de secties gemaakte opmerkingen is
het volgende ontleend:
Voornamelijk ten gevolge van gebrek
aan belangstelling van de zijde van het
publiek en het toenemen van den
straatverkoop, vooral in de volksbuur
ten, is de omzet in den gemeentelijken
vischwinkel in de laatste tijden gesta
dig achteruitgegaan, zoodat bij eventu-
eele instandhouding van den winkel
over 1926 op een nadeelig saldo van
500.— k f 1000.— moet worden gere
gend.
In aansluiting van het medegedeelde
in de vorige memorie van antwoord,
dat tot opheffing behoort te worden
overgegaan,indien de exploitatie na
deel voor de gemeente gaat opleveren
en onder opmerking, dat op belangrij
ke verbetering in den financieelen toe
stand van het bedrijf niet valt te reke
nen, achten wij het oogenblik aange
broken om tot opheffing van het ge
meentelijk vischbedrijf over te gaan en
geven wij U mitsdien in overweging
daartoe met ingang van 1 Januari a.s.
te besluiten.
B. en W. stellen aan den Raad voor
het huis „Zuiderzicht" voor den tijd
van een jaar voor 750;per jaar te
verhuren aan Dr. D. Plooy, alhier.
In overleg met de Directie der
Nederl. Spoorwegen stellen B. en W.
voor voor de belasting voor het inne
men van een vaste standplaats met
automobiel, autobussen-omnibussen en
taxi-automobielen de volgende tarie
ven vast te stellen: voor een autobus
van het locale verkeer 15 per jaar;
voor een autobus van het interlocale
verkeer 50 per jaar; voor een taxi
automobiel 10 per jaar.
Ten opzichte van de Gebr. Borger-
ding, die reeds sinds jaren met hunne
auto's onmiddellijk tegenover den uit
gang van het station standplaats in
nemen, is de bestaande regeling ge
handhaafd.
Men verzocht ons mede te deelen,
dat de heer W. Vros, hoofd der Geref.
School U. L. O. (Hoogl. Kerkgracht)
wegens ongesteldheid den lsten Dec.
a.s. geen bezoek kan ontvangen.
Gistermorgen om kwart na 11 uur
is in de Constructiewerkplaatsen aan
de Heerenweg een ijzeren schuifdeur
van de rollen geschoten cn terecht ge
komen op de 29-jarige S. M., die daar
door eenige bloedende wonden aan het
hoofd opliep.
Hij is ter verpleging in het Zieken
huis op genomen.
Op de Steenstras t reden gistermid
dag tegen 3 uur een drietal auto's vlak
achter elkaar. De rcvste itopte plotse
ling en de der i den daardoor on d6
Binnenland.
B. en W. van Leiden stellen voor da
prijzen van gas en electriciteit te ver
lagen.
B. en W. stellen aan den Raad voor
het Gem. vischbedriji op te heffen.
Mr. Marchant confereert met de hee
ren Nolens en Albarda.
Bij den hevigen storm is op de Zui
derzee een schip vergaan.
Buitenland.
België onder toezicht van Amerikaan
scfhe financiers.
Na de mislukte pogingen van Dou-i
mer is door den president der Fransche
republiek aan Herriot opdracht gege
ven tot Kabinetsformatie.
Bijzonderheden omtrent de ronw-
plechtigheden te Londen.
tweede wagen, waardoor de radiator en
de lampen van den derden wagen be
schadigd werden.
Door de storm werd de brandweer,
eenige malen gealarmeerd, eerst ten
huize van H. C. v. T., aan de Oegster-
laan. Hier bleek, dat de schoorsteen
door de storm omgewaaid was. Nog
later brak een schoorsteenbrandje uit
hij J, A. v. V. in de Schutterstraat. Er
behoefde geen water ge,geven te wor
den, daar de bewoners zelf reeds het
vuur gebluscht hadden.
BINNENLAND.
de kabinetscrisis.
Mr. Marchant confereert.
De Kabinetsformateur, mr. H. P. Mar
chant heeft gisteren, ngidat hij met de
heeren Nolens en Albarda een onder-
houd had gehad, tot de R. K. en S. D.
Kamerfracties een schriftelijk verzoek
gericht, hem te berichten of zij in be
ginsel bereid zijn met hem mede te
werken tot de formatie van een Kabi
net en overleg te plegen omtrent een
program.
Naar „Voorwaarts" vernam, zou de
socJdem. Kamerfractie hedenmorgen
een vergadering hebben met het partij
bestuur en het bestuur van het N V.V.
ter bespreking van den politieken toe-
stand.
Sommige bladen leiden uit het feit>
dat Mr. Marchant na zijn onderhoud
met Dr. Nolens zijn pogingen voortzette
af, dat het antwoord van den heer No-
lens niet geheel afwijzend was.
Terecht echter, merkt de Telegr.
op, dat begrijpelijkerwijze de heer No-
lens tijdens zijn ohderhoud met den
heer Marchant geen enkele verklaring
of positieve mededeeling ten aanzien
van het standpunt van de R.K. Kamer
fractie kon doen.
De beslissing over een eventueele
deelneming aan een nieuwe regeering
behoort aan de R. K. kamerclub.
Bij de sociaal-democraten staat de
zaak anders. Noch het''partijbestuur,
noch de Kamerfractie der S.D.A.P. kun
nen een beslissing nemen over de even
tueele deelneming van de sociaal-de
mocraten aan een regeering. Deze 'be
slissing behoort n.l. zooals reeds vroe
ger is medegedeeld en zooals ook de
heer Albarda te kennen gaf in zijn de
vorige week te Den Haag gehouden re
de, aan een buitengewoon congres der
S.D.A.P.
Mr Marchant schijnt zich te voelen
als Kabinetsformateur in spe. De T e-
1 e g r. bevatte n.l. reeds een foto waar
op men den heer Marchant in gesprek
ziet met den heer Albarda op diens
studeerkamer.
Jhr. Mr. Wl H. de Savoruin Lehman.
De president -van den Hoogen Raad
der Nederlanden, Jhr. mr. 'W. H de
Savomin Lohman is, volgens het Hbld.
overwerkt. Op last van "zijn geneesheer,
die verhoogden bloeddruk bij hem
heeft vastgesteld, moet hij zich voor-
loopig rustig houden en mag hij zijn.
ambtsbezigheden niet verrichten.
Besmettelijke ziekten.
Bij de „St. Crt." van heden is ge
voegd een opgave van het aantal aan
gegeven gevallen van besmettelijke
ziekten over de week van 15 tot en
met 21 Nov.;
