CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Bit nummer bestaat üi! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
3e JAARGANG
WOENSDAG 25 NOVEMBER 1925
•NUMMER 1679
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22l/« cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
BUREAUHooigracht 35 Tel. 1278, Postgiro 58936
LeidenPostbox 20
V Mar chant formateur.
Mr.. Marchant, die voor veertien da
gen profiteerend van de kortzichtig
heid van sommige rechtsche politici,
door zijn „handig" optreden de rech
terzijde uiteensloeg en een Kabinets
crisis wist te forceeren, heeft thans
van H. M. de Koningin opdracht ge
kregen een nieuw Kabinet samen te
stellen.
Deze opdracht is geheel naar den
constitutioneelen regel, dat wie een
Kabinet ten val brengt, daarvoor de
verantwoordelijkheid behoort te dra
gen.
De heer Marchant heeft dit ook zeer
goed begrepen.
Want nog voor hij een officieele op
dracht ontving, is hij reeds begonnen
een program van samenwerking in el
kaar te zetten en heeft hij zich uitge
put in liefdesverklaringen aan 't adres
van de gewenschte bondgenoote, de R.
K Staatspartij.
Hij verklaarde zich tof" alles bereid,
mits men hem maar wilde helpen.
Het gezantschap bij den Paus, dat
hij enkele dagen tevoren had helpen
schrappen, wilde hij gaarne herstellen
en eveneens verklaarde hij zich bereid,
ten behoeve van de Roomsche propa
ganda in Indië tot intrekking van Art.
123 I.R.R. mee te werken.
De Roomschen hadden het maar
voor het zeggen.
Het ongeluk wilde echter, dat deze
liefdesverklaring niet alleen met de
meeste onverschilligheid, maar zelfs
met een spottenden glimlach werd aan
gehoord.
De j,verliefde jongeling" werd door
zijn aangebedene in zijn gezicht uitge
lachen; hem werd te verstaan gegeven
dat men om al die begeerlijke zaken
te verkrijgen zijn hulp allerminst noo-
dig had en dat men er niet aan dacht
een officieele verklaring ook maar een
oogenblik in ernstige overweging te
nemen.
Op de meest hooghartige wijze werd
hij van de stoep gewerkt.
Mr. Marchant is een groot man. Hij
is groot in het critiseeren en zooals
onlangs bij zijn optreden tegen Minis
ter Colijn bleek, groot ook in het bru-
taliseeren.
Hij verstaat ook de kunst om af te
breken. Maar nu hij tot positieven ar
beid geroepen wordt, zit hij met de
handen in het haar.
En de man die anderen zoo vaak in
een bespottelijk daglicht plaatste, staat
nu voor heel het Nederlandsche volk
te kijk als een politieke clown die door
niemand meer ernstig genomen wordt.
De opdracht van H. M de Koningin
om een parlementair Kabinet te for-
meeren moet hem als een hoon in de
ooren hebben geklonken.
De vraag kan gedaan worden of den
leider van de vrijzinnig-democratische
partij deze vernedering niet bespaard
had kunnen blijven, daar deze op
dracht en het advies daartoe toch veel
lijken op een ondeugende plagerij?
Het antwoord moet ontkennend lui
den.
Naar parlementaire zede is Mr. Mar
chant de aangewezen Kabinetsforma
teur en het zou in strijd zijn met ons
staatsrecht indien hij was gepasseerd.
Hij stond in de Kamer met de pre
tentie dat, waar de tegenwoordige par-
tijgroepeering niet deugt en het daarop
steunende Kabinet tot eiken prijs moet
verdwijnen, een betere groepeering met
een meer regeerkrachtig Kabinet te
geven is.
Welnu, hij is thans in-de gelegen
heid gesteld te toonen wat hij kan.
Bij de Sociaal-democraten vond hij
reeds een warm onthaal.
Zij hebben hun slikvermogen reeds
bij voorbaat geoefend en voor hen iets
gevraagd werd hebben zij zich reeds
bereid verklaard een deel van hunne
enschen in te slikken.
Nu zal Mr. Marchant nog officieel
bij de R. Katholieken moeten aanbel-,
len, maar met de aan zekerheid gren-
ende waarschijnlijkheid, dat hij den
ons zal krijgen.
En dan kan de groote criticus zich
opnieuw naar Het Loo begeven.
Maar dan met de boodschap, dat hij
wel kans zag de politieke ruit te bre
ken, maar dat hij tot herstel van het
bedreven kwaad niet in staat ia.
STADSNIEUWS.
Gemeentebegrooting.
Verschenen is het sectie-verslag met
de memorie van antwoord van B. en
W. over de begrooting 1926.
Van een en ander hopen wij in het
volgend nummer een uittreksel te ge
ven.
Indische Economie.
Gistermiddag heeft mr. J. Gerritzen,
oud-lid van de Tweede Kamer, in het
Klein Auditorium der Leidsche Uni
versiteit, zijn reeks lezingen over In
dische Economie, gehouden op uitnoo-
diging van het Leidsche Universiteits
fonds, voortgezet met een voordracht
over een der moeilijkste problemen,
waarvoor de Regeering in Indië staat,
namelijk de binnen betrekkelijk korten
tijd te verwachten overbevolking van
Java.
De inheemsche bevolking vai% dat ei
land wordt thans op 37 millioen ge
schat en neemt jaarlijks met circa 1/2
millioen toe. Blijft de bevolking naar
verhouding toenemen, dan zal er bin
nen enkele decennia op het eiland voor
een aanzienlijk deel der inheemsche
bevolking geen werk en daardoor geen
voedsel meer zijn.
De Indische Regeering is diep door
drongen van den ernst van dit vraag
stuk en zij is reeds in verschillende
opzichten handelend opgetreden. De
maatregelen, waardoor zij die overbe
volking tracht te keeren zijn tweeërlei:
le bevordering eener fabrieksnijver
heid op Java, en 2e. bevordering der
emigratie van Javanen naar de
schaarsch bevolkte buitengewesten.
Spreker, geeft dan vervolgens een
.breed overzicht van hetgeen In beide
richtingen reeds is gedaan.
Resumeerende meent spreker, dat er
niets van te zeggen is of op Java een
fabrieksnijverheid kan ontstaan, die
in staat zal zijn de bevolking, die in
den landbouw geen werk kan vinden
aan het noodige werk en voedsel te
helpen.
Ook de openlegging der buitenge
westen door het vestigen aldaar van
ondernemingen en door het stichten
van Javaansche volksplantingen gaat
langzaam. Voorzoover men* thans kan
zien zullen de besproken maatregelen
in de toekomst niet voldoende zijn om
de met een half millioen zielen per
jaar toenemende bevolking van Java
aan het noodige voedsel te helpen.
Spreker is van meening, dat de re
geering het bevolkingsvraagstuk voor
Java door een speciaal daarvoor gecre-
eerd orgaan moet gaan bestudeeren,
om aan de hand van diens adviezen
het gevaar zooveel mogelijk te bezwe
ren. Maar daarnaast is spreker hèt met
Dr. Boeke, naar wiens voordracht voor
het Indische Genootschap hij verwijst
eens, dat in de opvoedende politiek der
regeering ten opzichte van den Javaan
veel veranderd zal moeten worden
Men moet den Javaan leeren zich
zelf te helpen en economisch op eigen
beenen te staan. Tot nu dacht de re
geering voor den Javaan, men deed
voor hem, men leerde de bevolking,
resultaten te aanvaarden zonder zich
te bekommeren om de wijze van tot
standkomen, men leerde haar hulp
van derden te verwachten niet zich zelf
in te spannen. Daarin moet in de eer
ste plaats verandering komen.
Er zal daarbij vrede moeten worden
genomen met een oogenschijnlijk ge
ringere volmaaktheid. I£r zal meer ge
duld geoefend moeten worden; er zal
meer politiek talent getoond moeten
worden; er zal moeten worden berust
en uit handen gegeven.
Daartegenover zal het verantwoor
delijkheidsgevoel en daarmede de ar-
beidslust van belanghebbenden moeten
worden ontwikkeld. Dan zullen vele
moeilijkheden overwonnen zijn.
Tenslotte wees spreker er op, dat Dr.
Boeke een goed kenner van land en
volk is. zoodat de regeering goed zal
doen met ernstige aandacht te beste
den aan diens denkbeelden.
De vierde voordracht .zal worden ge
houden op Dinsdag 15 December.
Chr. Historische Unie.
De Afdeeling Leiden van de Chris-
telijk-historische Unie heeffin hare
laatste ledenvergadering de volgende
motie aangenomen:
„De Afdeeling Leiden der Chr.-Hist.
Unie in vergadering bijeen op 13 No
vember 1925, spreekt haar groote vol
doening uit over de houding der Chr.
Hist. Kamerfractie, bij de stemming
over het amendement-Kersten, tot af
schaffing van'het Gezantschap hij den
Paus en meent, dat genoemde fractie
opnieuw heeft vertolkt, wat er leeft
in de geheele Christelijk-Historische
Unie."
Leidsche Orkest Vereeniging.
De hier ter stede opgerichte Leidsche
Orkest Vereeniging (Dirigent Henri
Zeldenrust), wier ledental zich steeds
met de beste krachten hier ter stede
heeft uitgebreid, heeft het voornemen
opgevat op Dinsdag 15 Dec. a s. een In
vitatie-concert te geven in de Stads
gehoorzaal. ten einde autoriteiten en
belangstellenden in dp gelegenheid te
stellen nader met het Orkest kennis te
maken.
De dirigent heeft voor een zéér aan
trekkelijk programma zorg egdragen.
waarop voorkomen de Jupiter-sympho-
nie van Mozart, en voorts werken van
Schubert, Gade en Bizet.
Niemand minder dan de heer Louis
Zimmermann heeft zich bereid ver
klaard als solist op te treden en zal
dien avond spelen het concert van M.
Bruch en dè beroemde „Trille de Dia-
ble" van Tartini, alles met begelei
ding van orkest. De uitncodigingen
voor dit concert zullen binnenkort ver
zonden worde% terwijl belangstellen
den op nader per advert, bekend te ma
ken datum, toegangsbewijzen kunnen
aanvragen bij de Secretaresse, mevr.
W. GrootBalfoort, Nassaulaan 27 te
Oegstgeest.
Armenraad Leiden.
In de gisteravond, onder leiding van
den Burgemeester, gehouden vergade
ring van den Armenraad, had ue in
stallatie der nieuwe leden plaats.
v'an de 32 instellingen van weldadig
heid, welke de Armenraad vormt, wa
rn! 18 vertegenwoordigd.
Tot bestuursleden werden ^ckozori
de dames: Mevr v d. Vlu Mej. Cor-
bergh en Mej. di Vries; en de heeroir.
DV. .f G v d ö.^ys on t>,- h J. M
Bo jnacker.
"ot plaat w n angende bestuursle
den, de heereu* y de Bosr Az., J. Kar
stens, Ds. M. runselie, T. F Viielan I
en Mej. Verhe; van WijK.
Tot voorzitter van den Armenraad
werd gekozen de heer A. Couvee P.Jzn.
Voor zoover tegenwoordig namen al
le gekozenen hun benoeming aan.
Verhuurdersbond.
De Verhuurdersbond voor Leiden en
Omstreken, afdeeling van den Ned.
Bouwondernemers, zal hedenavond een
buitengewone ledenvergadering hou-
Bond van Huis- en Grondeigenaren en
den in de groote zaal van het Nutsge-
bouw, alwaar Mr. E. Hollander Jr.,
rechtskundig adviseur van genoemden
bond, zal spreken over het onderwerp:
„De eigenaar en de wetgeving".
Chr. Oranjevereeniging.
Onder verwijzing naar een adverten
tie in ons blad van heden vestigen wij
de aandacht onzer lezers op den feest-
a,vond van de Leidsche Chr. Oranje
Vereeniging, die gehouden zal worden
op Maandag 30 Nov. des avonds om 8
uur, in de zaal „Prediker", Janvossen-
steeg.
Naar wij vernemen kan dit een
mooie avond worden.
Muziek, zang, voordrachten enz., zal
door de leden der Vereeniging ten bes
te worden gegeven.
De voorzitter, Ds. Thomas, zal voor
het eerst na zijn ziekte persoonlijk
weer de vergadering leiden
Ook zal een feestplan met de leden
worden besproken voor het a.s. Zilve
ren feest van H. M. de Koningin.
De toegang is gratis voor leden en
hunne huisgenoten.
Er bestaat dan ook geen twijfel, of de
2aal zal volloopen.
Examen ziekenverpleegster.
Het examen ter verkrijging van den
graad van Ziekenverpleegster werd
door de commissie „Boerhaave" afge
nomen aan de volgende zusters, welke
allen slaagden:
B. C. Heyne, J. v. Helden. J. cle Jonge
Alblas, A. v. Maanen, B. Pander, C. W.
Nieuwenhuizen, A. de KIgc, B. C.
Schalkwijk, R. Schwink, M. P. Siere-
veld, J. de Visser en R. A Nool, allen
uit het Acad. Ziekenhuis; 'door G. Wol-
leswinkel, H. M. Nagelkerke en A.
Bruyn, uit het Diaconessenhuis en
door de zusters Leonardine. Leonore.
Barbara en Constance uit het St. Elis.
Gesticht.
Hoogheemraadschap Rijrdand.
In de heden gehouden openbare
vergadering van Dijkgraaf, Hoogheem
raden en Hoofdingelanden van Rijn
land werd de begrootingsdienst 1926
voor dat Hoogheemraadschap vastge
steld met een eindcijfér in ontvangsten
en uitgaaf van f817371.73.
De uitgaven worden geraamd o.a.:
kosten van huishoudelijk bestuur
f 93103. openbare werken f 374744.
waarnemingen en toezicht f4972, on
voorziene uitgaven f20457.
De inkomsten worden berekend: van
vroegere diensten f 139337. van bezittin
gen f55015, opbrengst van sluizen en
bruggen f 16582, omslagen over lande
rijen in Rijnland f 344437, door Rijn
land te bewijzen diensten f22096, bui
tengewoon f202850.
Het bundergeld werd vastgesteld op
f4 per H.A., over 1925 bedraagt dit
f3.70 per H.A
Burgerlijke stand.
Geboren: Karei, z. v. P. Sanders en
P. J. v. d. Bos; Adriaah, z. v. J. de Vink
en P. Dijkhuizen; Anna Aleida Maria,
d. v. L. H. Heetvelt en ÜS. M. L. Bernard;
Barths. Lodewikus, z. v. G. Brussel en
E. J. v. d. Klugt; Maria Johanna Adria-
na, d. v. A. de Joode en W. M. v. Ark;
Elisabeth Judith, d. v. S. Laurier en J.
v .d. Linden; Willem Antonus, z. v. J.
T. Heimans en J. H. Bronkhorst; Dirk
z v. W. J. Mulder en J. W. Bevelaar;
Cornelius Gerardus, z. v. B. C. Klein en
C M. v. d. Linden; Marinus Jacobus, z.
v W. C. de Wekker en J. P. J. Maas;
Hermanus Jczephus, z. v. H. F. J. Men-
tink en T. C. Veezen; Johannes, z. v. J.
R. v. Oosten en A. Vermeulen; Abra
ham, z. v. P. v. Polsner en G. Vijlbrief;
Hendvika Joha. Josephina, d. v. W. C.
H. v. Resteren en S. fyT. Frel; Willemi-
na Pieternella, d. v. A. Baan en W.
P. Carré; Willem,,z. v. J. Farier en J.
Tegelaar; Walter Max, z. v. W. Brou
wer en M. Verhoeven; Frederik Corne
lls, z. v. F. G. van Oort en A. M. C. de
Raaf; Bartholomeus, z. v. A. J. Wan-
sink en G. Velthuyzen; Theuntje, d. v.
J Rijswijk cn H. Uithol; Jac. Corns.
Maria, z. v. J. J. Berbee en M. C. Steen
voord; Gerardus, z. v. W. Kop en E.
Voerman; Jonas, z. V. M. Eradus en
E. Dreef; Alfred Petrus Conisius, z. v.
C Mol en J. Lueb; Geertje, d. v. F. Dul-
lemeyer en J. v. d. Zijden; Pieter, z. v.
P. Arnoldus en G. Blonk; Jacoba Ali-
da, d. v. T. H. Kriek en C. Broomans;
Klazina, d. v. P. Reizevoort en C. A.
Juffermans; Adriaïia, d. v. M. v. Lien-
den en D. Teljeur; Martha Maria, d.
v J. Breuker en J. Sierat.
Gehuwd. H. Flanderzijn, jm. en J.
Ivruijt, jd.; J. J. L. M. Le Haen, jm., en
J. J. v. Akkerden, jd..; C. C. Brouwer,
jm., en C. P. Steenbergen, jd.; A. v. d.
Bent, jm., N. Hofland, jd.; M.J. Zwaan,
jm., en C. v. Erkel, jd.; P. v. d. Zeeuw,
jm., en P. Flandeijn, jd.; A. P. de Jong,
jm., en E. W. Schrama, jd.; J. P. Hol-
W. C. Voorzaat, jm., en A. v. d. Mie,
jd.; W. M. v. Kampenhout, jm., en J.
H. Korswagen, jd.; M. Okkersen, jm.,
en K. Ramp, jd.; W. H. A. Mamsema,
jm., en G. M. Wijsman, jd.; E. S. Prins,
jm., en S. M. J. de Groot, jd.; A. Pikart,
jm., en E. Janssen, jd.; Th. H. Sanders,
jm., en J. E. de Waal, jd.; J. H. Rooy-
akkers, jm., en E. Sommding, jd.
Overleden. C. FuchsMes, wed., 88
j.; M. G. v. d. Meule, dr., 6 mnd.; D.
Jacobs, zn., 14 j.; K. Hoog, zn., 5 j.; H.
v. d. Mey, m., 62 j.; M. W. Smittenaar,
dr., 5 j.; W. de VriesGroot, vr., 52 j.;
J v. d. Nat, m., 41 j.; D. Vlaar, m., 74
j.; C. A. v. LeydenKloppenburg, vr.,
25 j.; M. A. Ruis, dr., 15 dagen; P. J.
Bisschops, mn 36 j.; A. VermeyBui
nes, vr. 44 j.; P. Dubbelaar, zn., 20
mnd.; J. J. Brandt, zn., 3 mnd.; J. H.
Grootbedde, dr., 2 j.; M. de Roode dr.,
11 mnd.; J. Ravensbergenv. d. Valk,
vr., 47 j.; J. Zwanenburg, 67 j.; N. de
Kloe—Burggraaf, vr., 52 j.; A.v.d. Wijn
gaard, zn., 27 j.
Op den hoek van de Diefsteeg en
de Pieterskerkstraat had gistermiddag
een aanrijding plaats tusschen een
vrachtauto bestuurd door D. v. E. en
een jijwiel bestuürd door T. J. K., die
te vlug uit de Diefsteeg gereden kwam.
De chauffeur van de vrachtauto kon
een aanrijding niet meer voorkomen
en T. J. K. werd nogal ernstig gewond,
vermoedelijk een enkelblessuur. De
fiets werd ook licht beschadigd.
Bij de in aanbouw zijnde wonin
gen, in de Leuvenstraat, had heden
morgen de timmerman J. de J. het on
geluk van een 3 M. hoog dak te vallen.
Hij werd bloedend uit neua en ooren
Binnenland.
Aan Mr. Marohant is de vorming van
een parlementair Kabinet opgedragen
Buitenland.
Brland heeft de opdracht om een
ministerie te vormen geweigerd. Daar
na noodigde Doumergue Donmer nit
om als kabinetsformateur op te treden.
De Duitschs rijksdag heeft in eerste
lezing het wetsontwerp betreffende het
verdrag van Locarno aangenomen.
Efo Engslscfre regoering heeft voor
gesteld om hst verdrag van Lccaino
door de gezanten te Londen te doen
ondterteekenen.(
lil
opgenomen en had ook een gapende
wond aan het achterhoofd.
Dr. Driessen verbond hem en voerue
liem met' zijn auto naar zijii woni"~0'.
De verwondingen zijn gelukkig niet
direct levensgevaarlijk.
Schaken.
Competitie Ned. Schaakbond, district
Zuid-Holland.
In de derde klasse, groep A, wt-rd
gisteravond alhier de vcte-ade \v.u-
strgd gespeeld.
Poorsciiotenscue Schaakvciv
Leiosc-ii och&cikgenoc.rap r_.
«J. v. Os JrM. HL Segaar
N. v, d. EistIr. H. X. Francbis o'i
M. de GraafM. Bloem vb1->
A. OudshoornD. de Jong o i
Dr. J. F. SirksJ. J. Swaan Jr. x—1
v. ter Tooien.-D. P. Karnin i o
P. van KooyG. Schoppen i o
J. van Os Sr.—F. Nieawoid oi
W. JansenM. J. Dieben oi
E. JurgensP. C. Segaar oi
Totaal 512-4**
De Voorschotensche Schaakvereni
ging won derhalve de wedsfcrjjd met
5V2 P- tegen 412 p.
BINNENLAND.
Identiteitskaarten Posterijen.
De directeur-Generaal der Posterijen
en Telegrafie vestigt de aandacht op
de uitgifte van de bij het Wereldpost
verdrag van Stockholm vastgestelde
identiteitskaarten, welke hier te lan
de, bij aanvraag met bijgevoegde foto
grafie (afmetingen pl.m. 5 bij 6 c.M.)
verkrijgbaar zijn door tusschenkomst
van alle kantoren der Posterijen. D©,
prijs bedraagt f0.40.
De geldigheidsduur is vastgesteld op
drie jaar
Het gebruik van deze kaaiden in bin-
hen- en buitenland wordt in'het bijzon
der aanbevolen.
Intern, overeenkomsten.
Een telegram uit Genève meldt, dat
de Nederlandsche regeering aan den.
waarnemend secretaris-generaal van
den volkenbond ter registreering heeft
doen toekomen een aantal internatio
nale overeenkomsten, o.m. 'de toetre
ding van Nederlandvtot de conventie
betreffende 't statuut van de zóne van
Tanger en het „vriendschapsverdrag"
met Turkije
Pasvisa voor Duitscbland.
Gisterenm-iddag is op het departe
ment van Handel te s-Gravenhage een
conferentie gehouden met de commis
sies uit verschillende Kamers van
Koophandel inzake de pas-visa voor
Duitschland. Omtrent het resultaat
wordt ons het volgende medegedeeld:
De militaire autoriteiten hebben geen
bezwaar meer tegen de opheffing. De
verzekering is gegeven, dat de?e kwes
tie in bet allerlaatste stadium is ge
treden. Verwacht* kan worden, dat
waarschijnlijk 1 Januari, misschien
nog iets vroeger, de opheffing kan wor
den tegemoet gezien. Een pas is dan
niet meer noodig. een identiteitsbewijs
is voldoende. Door het Departci.. nt zal
alsnog op spoed aangedrongen worden.
De Wielingen-kwestie.
In de gisteren bijeengekomen Com
missie voor buitenlandsche aangelegen
heden uit den Belgischen Senaat heeft
minister Vandervelde incidentieel ook
het Nederlan-dsch-Belgische verdrag
ter sprake gebracht, meldt de „Tel."
De Minister verklaarde, dat het ^ar-
bitrageverdrag, hetwelk Nederland' en
België zouden kunnen sluiten, geen
betrekking zou hebben op de quaesties.
