Oit nummer bestaat ui! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Ja JAAftGANGT
DINSDAG 24 NOVEMBER 1925
TIÜi^MËR ÏB78
NIEUWE LEIDSGHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal l 2.90
Politiek op avontuur.
lil „Democratie" wijdt Prof. Heeres
Jen breede beschouwing» aan de Kabi
netscrisis.
Na eerst uitvoerig te hebben aange
geven hoe vroeger de verschillende
partijen tegenover het gezantschap
stonden en hoe thans hunne houding
.vas, stelt hij de vraag of door de ge
il omen beslissing werkelijk \s iands be-
ang is gediend.
Op die vraag geeft hij het volgende
int woord:
Wat is bereikt?
Dat de Coalitie voor 'toogenblik
is gebroken. Velen heb ik hooren
zeggen, dat nu hare voosheid *was
aangetoond. Och, de heele Nederland
sche wereld van den zuigeling in de
w.'eg tot 't oudste besje achter het
oudste spinnewiel praat over de voos
heid der Coalitie, al jaren. En een
der merkwaardige dingen van do co
alitie is dat zij is. blijven bestaan,
niettegenstaande die voosheid.
En is zij door wat nu is' gebeurd,
voorgoed van het tooneel verdwe
nen? Dit is de groote vraag. En dat
Mr. Marchant nu de coalitie gedeukt
heeft, niet wetende of hij haar heeft
gedood, is m i. een groote fout. Nog
te* grooter, omdat hij wel wist, dat bij
tien val der huidige Regeeing niet
tevens gereed staat een homogene
politieke constellatie, die de Regee
ring op zich kan nemen. Of bestaat
er thans kans op een democratisch
bewind; of zelfs maar op een semi-
democr. bewind, met behulp v. Ka
tholieken? Gelooven wie het wil of
kan. Maar voor ieder, die het njet ge
looft schijnt de politiek, door 'Mr.
Marchant den llen November ge
voerd, een politiek op avontuur.
In deze woorden is het baldadig op
treden van Mr. Marchant, die daarbij
van weinig politiek doorzicht blijk gaf,
naar waarde geteekend.
Hij sloeg de bestaande regeerings-
meerderheid uiteen zonder na te gaan
pf hij in staat zou zijn in de plaats
daarvan een andere meerderheid te
vormen. Hij liet het Kabinet duikelen,
voor hij wist of hij een nieuw kabinet
zou kunnen daar stellen.
Hij wist de regeeringsmachinfe tot
staan te brengen, maar hij vergat
maatregelen te nemen om de machine
weer op gang te kunnen brengen.
Mr. Marchant is te fcaastig geweest.
Hij is zijn doel voorbij geschoten.
Hij heeft getoond te kunnen afbre
ken, maar het bewijs dat hij ook zal
kupnen bouwen moet nog geleverd
worden.
V Politieke kortzichtigheid.
Onder' de vele beschouwingen over
tie Kabinetscrisis en wat daarmede in
verband staat, trekt vooral de aan
dacht die van het .Utreclitsch Dag
blad" welk orgaan enkele opmerkin
gen maakt, die zeker tot nadenken kun
nen stemmen.
Omtrent de vraag of de Katholieken
op het program van Miv Marchant zul
len ingaan, schrijft het blad:
„Zij zijn evenals mr. Marchant, poli
tici der Werkelijkheid, maar wij kun
nen toch niet aannemen, dat de Ka-
tholieken eensklaps den smaad zullen
vergeten, hun door het afstemmen van
den gezantschapspost, mede door de
vrijzinnig-democraten aangedaan. Wij
blijven betwijfelen hoewel op het
oogenblik alle dingen mogelijk zijn
dat de Katholieken, die op het oogen
blik wel zoo verstandig zullen zijn zich
moeizaam te laten verbidden, door wel
ke combinatie ook, aanstonds op het
hun aangeboden programma van sa
menwerking in zullen gaan.
Maar men mag niet vergeten, in het
programma van mr. Marchant komen
punten voor, die de Katholieken uiter
mate moeten aanlokken. Wij. doelen
speciaal op de voorgestelde schrapping
van art. 123 van het Indische Regee-
ringsreglement, hetgeen een zaak is.
welke de Protestantsche zending met
leede oogen zal aanzien. En dat, even
tueel vrijzinnig- en sociaal-democraten
te vinden zullen zijn voor een ophef
fing van het processieverbod boven den
Moerdijk, lijkt ons voor geene betwis
ting vatbaar. Komen de democratische
groepen niet deraeliike voorstellen ter-
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
r Postbox 20
zelfder tijd waarin protestantsche heet
hoofden zonder eenig politiek en na
tionaal besef de processies in het Zui
den willen afschaffen, dan Verschijnt
het democratisch aanbod wel in een
zéér gunstig licht. Zij het niet aan
stonds, in de naaste toekomst krijgt,
vooral voor hem die let op de sterke
democratische stroomingen in de Ka
tholieke partij de Roomsch-roode sa
menwerking, die aan de geestelijke, de
ideëele verlangens van de Katholie
ken geheel tegemoet komt, alle kans.
Het hangt er alleen maar van af, in
hoeverre de conservatieve elementen
in de Katholieke partij, de in uitzicht
gestelde samenwerking kunnen tegen
houden."
Deze zaak heeft echter ook een an
deren kant, en daaromtrent merkt het
Utrechtsche orgaan het volgende op:
„Maar de christelijk-historischen en
de vrijheidsbonders zitten, door hun
afstemmen van het gezantschap, het
geen niet alleen een anti-nationale
daad is geweest, maar bovendien een
daad van ongelooflijke politieke kort
zichtigheid, thans met de gebroken
stukken.
De christelijk-historischen krijgen
alles wat zij niet wilden. Zij krijgen
het gezantschap terug, en zij zien bo
vendien katholieke wenschen ingewil
ligd, waar tegen zij zich altijd met hand
en tand hebben verzet] De vrijheids
bond ziet definitief ën door een mach
tige combinatie, de liberale oeconomie
kapot gemaakt.
Misschien brengt de dag van heden
nog niet de verwezenlijking der wen
schen van sociaal- en vrijzinnig-demo
cratie De dag van morgen brengt haar
zonder twijfel.
Voor een reeks van jaren zal dan de
verwezenlijking van liberale en chris-
telijk-hist'orische wenschen zijn uitge
schakeld. Omtidt de vrijheidsbondsche
en christelijk-historische Kamerfrac
ties, in strijd met liet inzicht dat vele
liberalen en christelijk-historischen
zijn toegedaan, door den steun aan het
Kamervotum tegen het- gezantschap,
het graf gedolven hebben voor hare
eigen partijen.
Zij zullen hebben wat er bij staat.
Gemis aan staatkundig denken bleef
nimmer zonder straf."
Wat hier wordt opgemerkt, schijnt
ons volkomen juist. Hier was, bij som
mige partijen een gemis aan staatkun
dig denken, waarvan de gevolgen voor
alsnog niet zijn te overzien.
Ongeloofelijke politieke kortzichtig
heid heeft zooals onlangs door een
propagandist van de H.G S. werd op
gemerkt, het levenswerk van. mannen
als Lohman en Kuyper, zooal niet ver
nietigd) dan toch zeer ernstig geschaad
STADSNIEUWS.
Indië in beeld.
Zooals reeds eerder werd meegedeeld
zal op Woensdag 2 December a.s. de
beroemde film van de Bataafsche Pe-
troleum-Maatschappij voor de afd. Pa
trimonium worden vertoond.
Het is een zeldzaam mooie film, die
een treffend beeld geeft van het mooie
Indië in het algemeen en van de petro-
leumwinning in het bijzonder.
Buitengewoon interessant is een
tocht door de oerwouden, het aanleg
gen van wegen, het maken van pomp
stations, enz.
Wie een genotvollen en leerzamen
avónd wil hebben verzuime niet deze
voorstelling die in de Stadsgehoorzaal
gegeven wordt, bij te wonen.
Ned. Chr. Vrouwenbond.
Onder verwijzing naar een adverten
tie in ons blad van hedenavond, wek
ken we belangstellenden op tot het bij
wonen van de lezing van den Nederl
Chr. Vrouwenbond op a.s. Vrijdag
avond in de Nutszaal. Als spreker
treedt op de heer Volk. middernacht
zendeling, iemand, die door zijn arbeid
in donker Rotterdam wel bevoegd is
een onderwerp als aangekondigd wordt
te behandelen en belangstelling daar
voor bij zijn hoorders te wekken.
De Winkelweek NI—VI-BO.
Het is niet alleen aangenaam, maar
ook vermakelijk te winkelen in het
Centrum.
Jong en oud is de 'etalages aan het
bekijken, en zoekt de letters er uit.
Zaterdagavond was er, zooals we
reeds melddeq, haast geen doorkomen
aan, zoo druk. Het is van het Bestuur
RECLAME.
AMSTERDAM ANIHRAC1EI M".
Heerensingel 34/35, Tel. 1523.
PRIMA KWALITEIT. VERZEGELDE ZAKKEN.
goed gezien, deze attractie aan de win
kelweek te verbinden.
't Is een heel werk, al de letters op
te sporen. Er waren jongens, die er
reeds 59 of 60 hadden.
Wij hebben eens geinformeerd bij het
Bestuur^ hoeveel er dan toch wel zijn.
In totaal 61 letters, waaronder 6 hoofd
letters.
De zinspreuk als geheel doelt na
tuurlijk op Centrum. Reeds zijn eenigc
oplossingen ingezonden. Het is ook
vermakelijk te zien op welk een vin
dingrijke wijze sommige winkeliers
hun letters hebben verborgen. Men
denke er vooral aan zijn invulformu-
lieren te onderteekenen, en als mcu
dan eens een kijkje neemt op N. Rijn
57, alwaar de geschenken zijn geëta
leerd, door de deelnemende winkeliers
beschikbaar gesteld, dan weet men
waarvoor men gearbeid heeft.
Daar is nu letterlijk van alles, Ja-
ponstoffen, Luxe Tafeltjes, Zilverwerk-
ken, sigaren, enz. enz., te veel om op
te noemen. Een kijkje te gaan nemen
durven we bij herhaling aan te bevelen
De invulformulieren, welke hij do
deelnemende winkeliers verkrijgbaar
zijn, zijn tot 28 November inleverbaar.
Opsiellenwodsirij cl Dierenbescherming.
Toen bij de najaars-actie van dieren
bescherming voor de schoolklassen, die
aan den opstellen-wedstrijd hadden
deelgenomen, werd vertoond de film
„Caesar, de geschiedenis van een
hond", beloofde het bestuur van die
renbescherming, dat nogmaals drie
prijzen zouden worden beschikbaar ge
steld voor d*e beste drie opstellen over
deze film.
Thans deelt het bestuur mede, dat
reeds zeer veel opstellen binnen kwa
men en dat de inzending tot 5 Decem
ber nog kan geschieden aan de secr.sse,
mevr. J.C.v. PoelgeestBrand, „Ouder
zorg Leiderdorp. Daarna zullen zoo
spoedig mogelijk alle inzendingen wor
den beoordeeld en de prijzen worden
toegekend.
Het Leidsche glasraam In de St. Jans-
keik ta G-óuda.
Dezer dagen is de heer J. L. Schou
ten ie Delft, de bekönde glasschilder,
gereed gekomen met de restauratie
van het beroemde glasraam, indertijd
geteekend door den toenmaligen bur
gemeester van Leiden, Isaac Niczn.
Swapenburg en geschilderd door den
Leidschen glasschilder Com. Kok, dat
de gemeente in 1601 aan de St. Jans-
kerk te Gouda schonk, en dat. na drie
eeuwen te hebben geprijkt, in den laat-
sten tijd teekenen van verval liet zien.
Het raam is thans weer geheel in
zijn vroegere schoonheid hersteld en
zal nu a.s. Zaterdag des namiddags
om half drie aan het comité van be
heer worden overgedrgen door de com
missie, die zich in den nazomer van
dit jaar hier ter stede vormde, met
het doel om de voor de restauratie be-
noodigde gelden in te zamelen. Zoo
als men zich herinneren zal, is de com
missie, bestaande uit de heeren Prof.
P. J. Blok, voorz. A. Coert Secretaris,
en S. J. Ie Pcole L.Gzn penningmees
ter, met haar arbeid nogal gelukkig
geweest. De gemeente verleende f 1000
subsidie, een milde geefster, die onbe
kend wenschte te blijven, schonk nog
iets meer, wat met de andere giften
der ingezetenen bijna f5000 werd en
wat toen nog aan het benoodigde be
drag ad f7500 ontbrak, kon uit een te
Gouda nog bestaand fonds worden ver
kregen.
Bij de overdracht op as. Zaterdag
zal Prof. Blok spreken namens de in
gezetenen en misschien de burgemees
ter namens het gemeentebestuur.
Oranjpcollecte.
Wij verwijzen naar een advertentie
in dit nummer, waarin een collecte
wordt aangekondigd voor het geschenk
aan ons Vorstenpaar aan te bieden, ter
gelegenheid van zijn zilveren huwe
lijksfeest
Een aanbeveling, zoo lazen we in de
advertentie, acht het Comité geheel
overbodig. Dat is ook ons gevoelen.
Vandaar, dat wij met deze korte ver
wijzing naar de advertentie volstaan.
Zilveren Jubileum.
Op 26 Nov. a.s. zal het 25 jaar gele
den zijn, dat de heer M. Mulder, thans
agent van politie 1ste klasse, in dienst
trad van de gemeente.
Na 9 jaar werkzaam te zijn geweest
als nachtwaker bij het gesticht „En
degeest" kwam de a.s. jubilaris in 1909
in dienst bij de politie, waar hij blij
kens de sindsdien gemaakte vorderin
gen wel goed. op zijn plaats is.
Schaken.
Deideche schaakclub „Philidor".
In de vierde ronde werden nog' de
volgende partpen gespeeld:
J. die Boer wint van W. Immink,
W. H. Colpa verliest van J. H. G.
Botermans. De afgebroken partij J. v.
d. Wilk en A. J. J. Nicaise werd re
mise, J. Worst verliest van E. W.
v. d. Burgh, P. J. v. d. Zeeuw wint
van H. v. Duuren. A. I. M. verliest
van N. N. J. J. Abspoel wint van H.
C. de Nie, K. Hagemans verliest van
G. Verhoeven wegens niet opkomen,
P. M. J. Kemperman wint van J. C.
Verhéar en w. F. Snieder wint van
J. van Weeren.
Gistermiddag heeft het tramver
keer op het Kort Rapenburg eenige be
lemmering ondervonden, doordat van
een wagen van den expediteur de K.
die van de Boommarkt kwam afrijden,
juist hij het passeeren van de tram
rails, een paar zware ijzeren platen
waren afgevallen. Met eenige moeite
werden de onhandige voorwerpen van
de rails verwijderd, waarmede de be
lemmering was opgeheven. Het was
ook wel tijd, want door de drukte die
er op dit punt meestal heerscht, was
in korten tijd de opstopping reeds vrij
groot geworden, waartoe de bekende
nieuwsgierigheid der voorbijgangers
nog eens flink bijdroeg.
BS CHRISTELIJK HISTORISCHE
SENATOREN.
Naar aanleiding van het gisteren
door ons overgenomen advies om de
Chr. Historische Eerste-Kamerleden
die het met de houding van hunne col
lega's in de Tweede Kamer niet eens
zouden zijn voor de vierschaar te da
gen, schrijft de „Nederlander":
„Ten eerste ligt het allerminst op
den weg van dat" Hoofdbestuur, om.
naar aanleiding van geruchten, die om
trent iemand's gevoelen loopen, zonder
dat deze zich zelf in het openbaar daar
omtrent heeft uitgesproken, of officieel
zijn gevoelen heeft toegelicht, een en-
quete te gaan instellen Een dergelijke
daad van het Hoofdbstuur zou ontoe
laatbaar zijn.
Maar ten andere eischen wij yoor
alle leden der Unie, binnen de grenzen
van ons beginselprogram Volkomen vrij
heid op. Elke strooming in tegenover
gestelde richting wenschen wij te kee-
ren. De dagen, waarin er èn voor Loh
man èn voor Idsinga èn voor Schok
king èn voor de Visser plaats was in
de Unie, moeten behouden blijven. En
vooral in tijden, waarin wij opkomen
voor protestantsche beginselen dienen
wij afkeerig te zijn van een soort in
quisitie, die herinnert aan Rome.
Om die redenen heeft het advies van
,De Zuid-Hollander" ons zeer leed ge
daan."
Omtrent een opmerking van Mr. Ver
kouteren, dat indien een protestant tot
gezant bij tien Paus werd benoemd aan
een der ernstigste bezwaren van pro
testantsche zijde tegemoet zou zijn ge
komen, schrijft hetzelfde blad:
„Dit laatste is geheel onjuist. Het
ernstigste bezwaar zat niet in den per
soon, die gezonden werd, maar in den
persoon tot wien gezonden werd en dat
om het beginsel, waarvan deze de dra
ger' is. Daarom zou met qen protes-
tant9chen gezant aan de bezwaren, die
geopperd zijn. niet zijn tegemoet geko
men. Mr. Verkouteren houde ons deze
opmerking ten goede."
BINNENLAND.
Antirev. burgemeesters en secreta
rissen.
Te Utrecht is, naar „De Standaard"
mededeelt, een vereeniging opgericht
van Antirevolutionaire Burgemeesters
en Secretarissen.
De heer Dommisse, burgemeester
van Maassluis, besprak de vraag:
Waarom is een Vereeniging noodig
van Burgemeesters en Secretarissen
van Christelijken huize?
Na deze rede werden verschillende
Gewone advertentiën per regel 22'/j cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Buitenland.
Doumergne heelt Briand verzocht
een Kabinet te vormen.
Het Locarno-dèbat in den Doiftschen
Rijksdag.
De Fran sche Kamer en Senaat heb
ben een voorstel tot epn nieuwe inflatie
van anderhalf milliard aangenomen.
BB MM
vragen gesteld en opmerkingen ge
maakt.
Bij art. der statuten werd breedvoe
rig gesproken over de vraag, of de ver
eeniging zich op Calvinistisch, dan
wel op Antirevolutionair, dan wel op
Christelijk bedoeld als positief Chris
telijk staódpunt zou stellen.
Ten slotte werd het als volgt gefor
muleerd: Er bestaat een vereeniging
van Burgemeesters, Wethouders en Se-
ceretprissen van Calvinistische levens-
en wereldbeschouwing die den naam
draagt van .Groen van Prinstarer.
Als grojadslag werd gesteld de „er
kenning van den Bijbel als het Woord
Gods.
Als doel „te bevorderen en voor- te
staan de toepassing en ontplooiing der
Antirevolutionaire beginselen als richt
snoer van een positief Christelijk ge
meenterecht en gemeentebeleid, welke,
schoon, niet liggende op hert terrein
der beginselen, gericht zijn op een
juiste vervulling der gemeen+elijke
taak.
Als voorzitter werd gekozen de heer
C. P. I Dommisse, Burgemeester- van
Maassluis. De beide andere comité-le
den, de heeren J. J. Talsma. burge
meester van Zegveld en Kamerik en P.
Doorn, burgemeester van Zwijnidrecht.
werden bij acclamatie tot bestuursle
den benoemd.
De overeenkomst met Duitsdhland.
Naar gemeld wordt, zal waarschijn
lijk nog deze week de Duitsch-Neder-
landsche overeenkomst inzake de in
voerrechten en de crediet-regeling wor
den geparafeerd. Van de zijde van
Duitschland wordt voor een aantal
land- en tuinbouw-producten een be
langrijke verlaging der invoerrechten
toegestaan, .waartegenover staat, dat
het revolvingcrediet tot 1935 wordt ver
lengd en de rente wordt verminderd.
Wat de speciale tarieven voor de zee
havens betreft, zal Nederland op den
zelfden voet als België behandeld wor
den.
De dienstweigpringswet.
Op de vragen van den heer Slote-
maker de Bruine:
Heeft de Minister kennis genomen
van de sententie van het Hoog Mi
litair Gerechtshof, d.d. 12 Juli 1925.
waarin een schrijven van het Dep.
van Oorlog wordt aangehaald, d.d. 27
Mei 1925. volgens hetwelk een dienst
weigeraar, die zich op de Dienstwei-
geringswet beroepen zou. van verre
niet kan vermoeden, wanneer onge
veer hij eventueel bij een anderen
tak van Staatsdienst zal worden te
werk gesteld?
Is de Minister niet van oordeel,
dat deze omstandigheid aan de toe
passing der Dienstweigeringswet zeer
in den weg staat?
Zou de Minister bereid zijn te over
wegen, welke weg moet worden in
geslagen ó^i tot wegneming van dit
bezwaar'te geraken en alzoo de wet
meer effectief te maken?
heeft de Minister van Oorlog bevesti
gend geantwoord.
Dp radio in de fabriek.
De Heerenveensche wasch- glans- en
strijkinrichting, onder directie van den
heer L. A. W. de Blinde, heef naar
„Het Volk" meldt, in haar inrichting
een radio-toestel laten aanbrengen.
De9gewenscht jvorden gedurende c.a.
twee uren per dag, voor het personeel,
gedurende het werk radiomuziefc; en
(of) voordrachten gegeven. Behalve bii
de zwaardere machines, klinkt de mu
ziek overal aangenaam. Dat deze bij
zondere attentie door het pl.m. 40 man
sterke personeel wordt gewaardeerd,
spreekt wel vanzelf. Het werk heeft er.
naar de directeur constateert, niet on
der te lijden; integendeel, er valt meer
opgewektheid waar te nemen onder de
werkers en werksters
Wellicht is deze fabriek de eerste in
richting in ons land, waar de arbeid