CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6a JAARGANG
WOENSDAG 11 NOVEMBER T9Z5
NUMMER T667
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
ïfl Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
- Leiden
Tel 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Dit nummer bestaat ai! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Overheid en wet Gods.
Tusschen Anti-revolutionairen en
Christelijk Historischen is meermalen
strijd gevoerd, ook nog enkele weker*
geleden, over de vraag of de overheid
als zoodanig gebonden is aan Gods
wet, dan wel of dit slechts van de over
heidspersonen kan gelden.
In het program van de A.-R. partij
heet het: „Ook op staatkundig terrein
belijdt zij de eeuwige beginselen van
Gods Woord; zoo evenwel dat het
staatsgezag nóch rechtstreeks nóch
door de uitspraak van eenige kerk,
maar alleen in de consciëntie der over
heidspersonen, aan de ordinantiën
Gods gebonden zij."
En het program van de Chr.-Hist.
Unie zegt: „De regel waarnaar het ge
zag in den Staat moet worden uitge
oefend, is de in de H. Schrift geopen
baarde ordening Gods, onverschillig
welke de personen zijn die tijdelijk met
eenige staatsbediening zijn belast".
Dit verschil is meermalen geweldig
opgeblazen.
Men heeft hierin gezien een der ken
merkende verschillen tusschen de A.-R.
partij en de Christelijk Historischen
Unie en de voorstelling is gewekt als
of de Anti-Revolutionairen partij den
eisch van de Overheid om te vragen
naar Gods wil verschuift van de Over
heid naar de overheidspersonen en
daarmede dus stilzwijgend erkent het
recht van andere Overheidspersonen
om naar hun beginsel te regeeren
wat dan hun beginsel ook zij.
Wij gaan op deze kwestie die reeds
zooveel noodeloos stof heeft opgejaagd,
ook nog bij de jongste verkiezingen,
hier thans niet nader in, maar wij ves
tigen alleen de aandacht op wat het
Zaterdagsche bijblad van de „Nederlan
der" waarin Dr. Slotemaker de Bruine
de leiding heeft, hieromtrent opmerkte
„Wij zullen ons te dezer plaatse in
het politieke geschil geen oogenblik
mengen Maar wel schijnt juist t2 dezer
plaatse een opmerking geoorloofd en
gepast omtrent het zedelijk-geestelijk
element, dat mede in dit vraagstuk
werkt.
Wij veroorloven ons twee van zulke
opmerkingen.
De eerste is deze, dat op dit ernstig
terrein zoowel misverstand als ver
dachtmaking naar beiden kant ge-
1 weerd moet blijven en/dat dus de vraag
zelfs niet gesteld mag worden: wie de
overheid wil doen handelen naar Gods
wil en wie niet.
Want er is onder de christenen nie
mand, die dit niet wil. De onderstelling
dat iemand wie ook, het niet zou wil
len, is een dwaasheid. Het is een be-
leediging bovendien.
De vraag in geding is uitsluitend de
ze: wat God van de overheid vraagt.
Hieromtrent is verschil zeer wel moge
lijk en bestaat veel verschil. Doch daar
i over kan men als christenen onder-
i ling handelen zonder eenig pijnlijk ele
ment.
Laat men dan ook zóó de zaak stel
len. En het niet doen voorkomen, als
of de een God wil gehoorzamen en
de ander God niet wil gehoorzamen!
Onze tweede opmerking luidt aldus:
Stel, dat wij het eens zijn over het-
j geen Gods Woord in een bepaald geval
I van de overheid vraagt. Moeten wij
dan van iedere overheid in ernst ver
gen en in ernst verwachten, dat zij
zich naar die overtuiging zal gedragen
afgezien van de overheidspersonen, d i.
afgezien van de vraag, of deze perso-
I nen die overtuiging deelen?
Wij verklaren gaarne, daarvan geen
woord te begrijpen. Hoe? Zal ik als
christen van een minister vragen, dat
hij handele in strijd met zijn overtui-
j ging?
Wanneer wij de besliste overtuiging
I hebben, dan in een bepaald geval God
van de overheid een beipaalde daad
vraagt en de overheidspersonen van
dat moment deelen die overtuiging
nietdan staan er slechts twee
wegen open. Of men overtuige de over-
heids personen van ongelijk. Of. men
beijvere zich, dat andere personen
hun plaats innemen. Twee wegen
I slechts. De derde, namelijk: men ei-
sche, dat de overheidspersoon handele
tegen zijn overtuigingis geen weg.
Want indien het denkbaar ware, dat
de betrokken overheidspersoon zou toe
geven, dan zou dit karakterloosheid
en huichelarij beduiden.
Hoe dit ooit christelijk kan wezen,
is ons niet helder.
Met belangstelling hebben wij van
deze opmerkingen kennis genomen.
Hier wordt een toon beluisterd, die
weldadig aandoet en die verdere zake
lijke discussie mogelijk maakt.
STADSNIEUWS.
Turnkring Leiden en Omstreken.
Naar aanleiding van de mededeeïing
betreilende de te houden jaarlijksche
onderlinge gymnastiek- en atletiek
wedstrijden tusscchen de Turnkringen
Leiden en Gouda is door den bekenden
T'iorst ander van sport, de heer C. van
Spall, alhier, een zeer mooie zilveren
wisselpiijs ter beschikking van den
Leids< hen Turnkring gesteld. Deza zil
veren „van Spall-Rozen Bowl" zal dan
pas in het bezit komen Wanneer hij
driemaal achtereen of vijfmaal in to
taal is gewonnen.
Zendirigs-collecte.
De Zondag in de Godsdienstoefenin
gen der Ned. Herv. Gemeente alhier ge
houden Zenaings-collecte heeft, ver-
eenigd met de inzamelingen op de
chr. scholen, opgebracht 3075.53*
Nagiften worden nog gaarne inge
wacht bij den heer A. J. de Lange,
Plantsoen.
Jubileum W Hannaart.
Gisteren was het 30 jaar geleden, dat;
de heer W. Hannaart in functie tiac!
als bediende van het Collegium van
bet Leidsch Studentencorps.
's Middags werd hij per auto door
eenige colh'giumsleden van zijn wo
ning gehaald en naar de studentenso-
citeit Minerva gereden, waar hij in de
c 'Jpgiumskamer In tegenwoordigheid
van het heele collegium door den prae-
ses, den heer van Hardenbroek, is toe
gesproken, die hem daarbij namens
verschillende oud-collegiumsleden een
enveloppe met inhoud overhandigde.
Burgerlijke stand.
Geboren: Maria Elisabeth, d.v. J.
P. v. Noord en E. C. M. v. d. Ven. Theo
dora Petra. Maria, d.v. W. G. M. Kuit
en M. E. v. Rosguin. Maria Adriana,
cLv. P. A. Ruis en L. E. Meskemper.
Jan Frans Hendrik, z.v. J. F. H. Krom
hout en J. A. de Wilde. Herman, z.v.
J. v. d. Molen en A. Frank. Maria,
d.v. J. v. d. Linden en J. Grjbels. Cor
nelia Maria* d.v. M. H. Bronckers en
E. M. J. de Vrede. Hpndrik, z.v. W.
II. Kanbier en J. Boer. Christiaan, z.v.
IC. van As en H. M. Went. Paulus Timo-
theus, z.v. J. M. v. Zee en P. Kramer,
mieter, z.v. I. Boom en A. Sloos. Pie-
ter, z.v. E. Schrijver en J. H. van Wnk.
Rendrika Wilheimina, d.v. J. J. F.
Rombant en H. W. de Graaf. Geertrui-
da, d.v. A. v. d. Blom en P. M. v. d
Blom. Elisabeth, d.v. A. v. d. Vos en
S. £lein. Maria Antonia, d.v. J. C. de
Jaeger en P. Heemskerk. Johannes Ana
ré Freddy, z.v. P. W. M. J. Planjer
en M. Stock. Antoon, z.v. S. Koster
en J. van Leeuwen. Maria Hendrica
Clasina, d.v. W. P. Schutte en C. J.
Knoops. Louise Irene. d.v. L. Hemtz en
L. -H. Rhode. Hendrikus Gerard us, z.v.
C. v. d. Dop en A. M. J. v. Loon. Eli
sabeth Mana, d.v. H. G. Timmermans
en G. Rrjsaam. Wilhelmina Josephina
Cornelia,_ d.v. J* D. Prins en A. v. d.
Heuvel. Heter, z.v. P. Dregmans en S.
H. v. Katwijk. Sara Maria \Loiiise, d.v.
A. Lagendijk en E. Dreef. Maria, d.v.
J. Boom en J. C. Fontein. Hendrika
Catharina, d.v. H. Stouten en W. M.
Doove. Andreas Carolus Joans, z.v.
G.v J. H. Elfrink en T. C. Burcksen.
Maria Apolina Corn.a d.v. W. J. Val-
water en P. C. Bartels. Isaac, z.v. J.
Robbex en C. J. de Fey. Johannes, z.v.
F. C. Streefland en C. H. Stadt.
Gehuwd: F. L. Pracht jm. en M.
C. S. Verpoorte, j.d. L. Boelee, j.m.
en P. C. den Hoed, j.d. W. J. Ilolverda,
j.m. en M. G. Molenaar, j.d. P. Brag-
faar, gesch. en J. Petit, wedr. W. J. v.
Spree, j.m. en B. M. Vink, i.d. H.
C. v. d. Poel, i.m. en C. J. M. M Hart-
mann, j.d. I. Beij, j.m. en M. M. Velt-
huysen, j.d. C. Ouwersloot, j.m. en
M. Robbers, j.d. C. Nievaart, 'j.m. en
A. M. Gijzenu, j.d. W. Th. der Kin
deren, j.m. en H. Sieval, j.d. H. H.
Haverkort, j.m. en H. M. Snèeboer, j.d.
Overleden: W. J. de Kroon, dr.
14 jaar. F. Wegmanv. Schaik, vr.
29 j. J. E. Clausing, zn. 64 j. W. Schild,
odr. 8 mnd. J. Vis, m. 52 j. Th. van
RemmerdenKettenes, vr. 46 j. II. G.
v. d. Kla-auwv. Leeuwen, vr. 58 j.
A. M. VreelingWouters, wedr. 821.
G. v. d. TuinMeijers, vr. 30 j. J.
Waasdorp, zn. 1 6j. E. MijogSloos,
vr. 50 j. Th. Eorst, wedr. 75 j. P. J.
Smits, zn. 8 j. M. W. S. BestBaert,
vr. 36 j.
Vanmorgen werd op de Zijlpoort-
brug een 6-jarige jongen, J. K., aan
gereden door een onbekend gebleven
wielrijder. De jongen viel eai liep een
niet ernstige verwonding boven het
rechteroog op.
.Uit het water van den Nieuwen
Rijn is gistermiddag ter hoogte van
de Koornbrug opgehaald het lijkje
van een pasgeboren voldragen kind
van het vrouwelijk geslacht.
Aangehouden is .W|. U., die inge
volge een rechterlijk vonnis nog drie
dagen gevangenisstraf moet onder
gaan.
Op den Rijnsburgerweg is gister
middag de auto van den heer v. S.
V. uit Rijnsburg in aanrijding geko
men met iemand die met een kruiwa
gen liep. De laatste gèraakte be
kneld tusschen zijn voertuig en een
hoop steenen, waarbij hij' slechts een
voet ietwat bezeerde.
Een jongen, J. v. d. B. bleek
het later te zijn, geraakte gistermiddag
aan de .Vischmarkt spelenderwijs te
water.
Een der voorbijgangers, die het on
geval zag gebeuren, slaagde erin den
jongen op den wal te trekken door
hem een jas toe te reiken.
BINNENLAND.
Da Marine-begrooting.
De heer Oud en de verdere leden der
V.D. Kamerfractie hebben op de mari
ne-begrooting twee amendementen in
gediend.
De bedoeling van het eerste is niet
over te gaan tot den aanbouw van 2
torpedojagers
Het tweede beoogt, niet over te gaan
tot den' aanbouw van een onderzeeboot
ter vervanging van de K 1
Het gezantschap bij den Fans.
De heeren Kersten en Zandt hebben
een amendement ingediend, waarvan
de bedoeling is, het Nederlandsch ge
zantschap bij den Pauselijken stoel op
te heffen.
Een uitkeoring vanwege de N.U.M.
Van wel-ingelickte zijde schrijft men
aan de N. R. Ct.:
Het bericht over een uitkeering, wel
ke vanwege de N.U.M, aan de groen-
tenzouters, die in 1918 snijboonen heb
ben ingemaakt, zal geschieden, is
juist, doch dient volledigheidshalve
te worden aangevuld met het volgende.
De vereenigingen van groentenzou-
ters zouden na herhaaldelijk te hebben
geconfereerd met de in de crisistijden
gevormde regeeringscommissies, bij
wie zij steeds werden afgewezen, ein
delijk besloten hebben, zoowel tegen de
regeering als tegen de N.U.M. een pro
ces aan te binden. De laatste heeft dit
echter weten te voorkomen door de
vermelde uitkeering van f2 per vat
voor te stellen aan de zouters,, van wie
echter de meesten inmiddels zijn ge
failleerd of onmachtig bevonden de
aan hen door banken en particu
lieren voorgeschoten gelden terug te
betalen. De N.UM. heeft indertijd de
waarde van de vaten snijboonen, waar
van er voor 15 millioen gulden in Ne
derland is ingemaakt geworden, ge
schat op f108 per vat en bedong een
zeker percentage aan winst voor zich.
als er uitvoer zou komen. De uitvoer-
permissie kwam eerst een half jaar na
het sluiten van den vrede, en toen wa
ren snijboonen nergens meer noodig.
Het gevolg was, dat verreweg de
meeste vaten snijboonen op de mest
vaalt terecht zijn gekomen.
STATENfGENERAAL.
TWEEDE EASIER.
Avon d ver g a der ing.
Buitenlandsche Zaken.
Eerste spreker is de heer DRESSEL-
HUYS (V.B.). Hij hoopt, dat de Minister
in de riching der nieuwe denkbeelden
inzake de internationale diplomatie
zal werkzaam zijn. Vervolgens wijdt
spr. aandacht aan het verdrag met Bel
gië, waarbij naar hij meent, Nederland
aan de verliezende hand is en aan de
nieuwe staten-organisatie en het stre
ven naar duurzamen vrede, waarbij
hij Nederland gaarne meer actief zag
optreden.
Gebleken is than9 dat arbitrage en
ontwapening onbestaanbaar zijn, zon
der wederzijds gewaarborgde veilig
heid.
De Regeering stelt zich cp het stand
punt, Jat Nederland zijn evenredig'
deel aan de handhaving der veiligheid
heeft bij te dragen: Nederland heeft
dus den plicht zijn eigen erf veilig te
stellen. Doet het dit niet, dan volgt
Nederland een klaplooperspolitiek en
laat het een hoek in Europa open. Hoe
denkt nu deze Regeering dat de Vol
kenbond zich heeft te ontwikkelen en
welke plaats heeft Nederland daarbij
in te nemen? Is het niet noodig, dat
een nationale commissie deze onder
werpen zal bestudeeren, omdat ook
oorlog en marine en koloniën daarbij
betrokken zijn.
Tenslotte vraagt spr. hoe het staat
met de onderhandelingen met Duitsch-
land betreffende het tarief op'de tuin
bouwproducten. Is spoedig een bevre
digend resultaat te wachten?
De heer VLIEGEN (S. D.) zegt dat de
oude doelstelling van ieder land was
zijn eigen belangen in de internatio
nale politiek te verdedigen. Natuurlijk
blijft men dat doen maar het groote
doel van de buitenlandsche politiek
moet zijn de buitenlandsche verhou
dingen zoo goed mogel. te maken voor
allen. Spr. betreurt hetdat de Kamer
en het volk niet voldoende op de
hoogte worden gehouden van alle in
ternationale gebeurtenissen waarbij
Nederland betrokken is. Vóór de be
grooting ware een uitvoerig relaas te
geven van al wat van belang is te
weten.
ning de jure van Rusland niet mogelijk
Vervolgens vraagt hij of een erken-
is. Indien de Minister daarop ontken
nend antwoordt, vernam hij gaarne de
motieven daarvoor.
Ten aanzien van de kwestie der
waardepapieren in Duitschl., Frank
rijk en België, die in Hollandsch bezjt
zijn, had hij graag eenige inlichtingen.
Een strenge controle op de geëxpor
teerde artikelen zooals vet, boter, enz.
acht spr. met het oog op het belang
van onzen handel en den goeden
naam van het product dringend noo
dig.
Spr. betreurt het, dat in de Nederl.
delegatie bij den Volkenbond geen so
ciaal-democraten en ook geen verte
genwoordiger van Ned. Indië is opge
nomen.
De heer IJZERMAN (S.D.) laakt het
gebrek van mededeelzaamheid van de
zen minister evenals de heer BRAAM
BEEK (S.D.) die gaarne inlichtingen
zou ontvangen omtrent de uitzonde
ringstarieven op de Duitsche spoorwe
gen en omtrent de besprekingen met
Duitschland omtrent het verleende
crediet.
De heer VAN RAPPARD (V.B.) be
handelt ook de besprekingen van Ne
derland en Duitschland. Wanneer de
tarieven nog meer worden verlaagd,
wordt de export der landbouwproduc
ten voor ons land absoluut onmogelijk.
Andere landen hebben veel voordeeli-
ger tarieven van Duitschland gekregen
voor den import van paarden. Raad
plegen van speciale deskundigen acht
spr. in elk geval gewenscht in deze
aangelegenheden.
De heer LOVINK (c.-h.) ziet ook met
belangstelling tegemoet de nadere me
dedeel ingen van den minister over de
Duitsche tarieven. Voor het oogenblik
gaat spr. dan niet op dit punt in, maar
hij vraagt den minister ofh zoo moge
lijk eenige mededeelingen te doen, als
dit niet schaadt aan de onderhandelin
gen.
Ten opzichte van de voorkeurstarie
ven op de spoorwegen spreekt spr. de
meening uit, dat het stelsel past in het
systeem der Duitsche handelsverdra
gen. Spr. hoopt dat de minister ook
hiervoor een bevredigende oplossing
zal vinden.
De besprekingen m. Amerika nopens
den invoer van planten zijn gaande.
Hij hoopt dat de minister zal slagen
in het krijgen van gunstiger bepalingen
De heer OUD (V. D.) komt op tegen
de beschouwingen van den heer Dres-
selhuys, die te pas en te onpas be
toogt, zooals ook weer hedenavond,
dat nationale ontwapening onvereenig-
baar zou zijn met de internationale
verhoudingen.
De heer Dresselhups is een soort
van militaristische cellenbouwer in de
internationale vredesbeweging. Terwijl
de Volkenbond er naar streeft de be
wapening te verminderen, wil de heer
Dresselhuys er juist een vloot en leger
op na houden. Nu heeft de heer Dres
selhuys tegenover het verdrag van Lo
carno den lof gezongen van het proto
col van Genève, doch verleden jaar
heeft de heer Dresselhuys de fouten
van dit protocol besproken.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22l/i cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Bummer.
Binnenland.
Mr. D. Josephns Jitta. f
De behandeling van de staatsbe-
0 rooting in de Tweede Kamer.
Minister van Karnebeek over de
Dnitsche invoertarieven.
Het amendement Kersten tot af
schaffing van het gezantschap bij den
Pans is door de Tweede Kamer met 82
tegen 42 stemmen aangenomen.
Buitenland.
Dreigende kabinetscrisis in Frank
rijk.
De Belgische Kamers hebben haar
werkzaamheden hervat.
Damascus wordt wederom door de
rebellen bedreigd.
De Dnitsch-nationalen betoogen, dat
voor ratificatie der verdragen van Lo*
caxno een meerderheid van twee des
den vereischt is.
De heer DRESSELHUYS (V.B.): Dat
is niet juist.
De heer OUD (V.D.): U heeft wel do-"
gelijk gesproken over fouten.
De heer DRESSELHUYS (VR.) Fou-
ten in den vorm.
De heer OUD (V.p.): Neen, fouten. Hf
het wezen. U raakt verward!
De heer DRESSELHUYS (V.B.) Niet
waar, u raakt verward. Leest u maar
voor wat ik gezegd heb.
De heer OUD (V.D.) houdt zijn bewe
ringen staande.
De heer DRESSELHUYS <V.B U
verwart opzettelijk wezen en vorm.
Leest u maar voor, wat ik gezegd heb.
De heer OUD (V.D.)Ik heb nog meer
te zeggen. Het wederzijdsche waarborg
verdrag, dat te Locarno is tot stand
gekomen, achtte spr. een verbeterde
uitgave van het verdrag-Cecil.
De heer DRESSELHUYS (V.B.) IE
had het ovpr den vorm. Maar wat dan1
nog?
De heer OUD (V.D.): Dat u beet eeoo
jaar dit en het andere jaar dat ver
klaart. U is hopeloos verstrikt in ua:
eigen redeneering.
De heer DRESSELHUYS (V3>: U
begrijpt er niets van.
De heer OUD (V.D.) betoogt te«n slot-
te, dat de nationale ontwapening niet
in strijd is te achten met de Volken-
bondsgedache en gesteund wordt door
Locarno.
De heer KORTENHORST (R. K.)
vraagt of uit de commissie voor de eco
nontische politiek niet een. sub-com
missie kan worden gevormd, die zich)
zal bezighouden met de te volgen ge
dragslijn bij de onderhandelingen oveü
handel stractaten.
Spr. meent, dat ook het stelsel vans
wederkeerigheid toepassing zal moeten,
vinden.
De heer HERMANS (R.K.) wijst op»
de kwestie der oorlogsschade door Ne--
derlanders in Noord-Frankrijk on Bel
gië geleden en drong aan op de instel
ling van een gemengde commissie om'
deze aangelegenheid onder het oog te
zien.
Om half twaalf komt minister VAN]
KARNEBEEK aan het woord.
Wat de kwestie van de belastingen
voor Nederlandsche schippers aangaat
het overleg tusschen spr. en de minis
ters van Binnenlandsche Zaken en
van Finahciën is nog gaande.
De kwestie door den heer Herman*
ter sprake gebracht is zeer lastig. De
moeilijkheid zit in den bewijslast; in-»
middels houdt de minister daarop zijn
aandacht gevestigd
Gesproken is over de betrekkingen
met Rusland, doch spr. herinnerde aan
de houding door Rusland destij ds aan
genomen, die van zeer weinig tege-
moetkomenden aard was; zoodat daar
op de ouderhandelingen strandden.
Zoolang deze houding niet veran
dert, kan van hervatten der onderhan
delingen nog geen sprake zijn.
In verband met de opmerkir.gen van
den heer Kortenhorst over de handels
politiek wijst de minister op den pas
sus in de Memorie van Antwoord*
waarin wordt gezegd, dat tot nu toe
de Regeering bij haar onderhandelin
gen over handelsverdragen de ontstel
tenis van een differentieel taxi ei nib
