Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
6ö jAAfiVAHW.
WOtWsïDAG V OCÏOBfcrt 1«£ö
lojy
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS'
Teekenende obstructie.
De vrijzinnige Senatoren hebben met
huhne poging tot obstructie ter gele
genheid van de behandeling van het
Adres van Antwoord wel een leelijke
pijp gerookt.
Zelfs de liberale pers ziet geen kans
dit optreden te verdedigen.
Wij hebben onlangs reeds gewezen
op de uitlatingen van den heer Rood-
huyzen in „Het Vaderland."
De heer D. Hans, een der voorvech
ters onder de vrijzinnige jongeren tapt
in „De Vrijheid uit hetzelfde vaatje als
hij schrijft:
„Hoe dit alles zij: daar heeft nu het
Adres van Antwoord in de Eerste Ka
mer aanleiding gegeven tot obstructie.
Ten onrechte. Want zooals een kleine
jongen wel speelt met vaders hoogen
hoed en niet weet wat hij er mee moet
beginnen en hoe hij 'm houden moet,
tot hij er tenslotte op gaat zitten, zoo
heeft men nu in de Eerste Kamer, voor
het eerst met obstructie gewerkt, maar
heelemaal te onpas en zonder reden.
Want al was het voorstel van den heer
De Vos van Steenwijk nog zoo ontac
tisch, hij had er volkomen recht toe.
en obstructie is alleen gewettigd, wan
neer de rechten der minderheid wil
lens en wetens worden geschonden. De
heer Rink had dan ook schoon gelijk,
dat hij bleef.
Obstructie. Weggeloopen. En dat,
waar de Koningin op het Adres zat te
wachten, zoodat onze brave voorzitter
zelfs in vol ornaat op zijn zetel zat.
O, gij ouden en voornamen, gij defti-
gen en luisterrijken van vroegere ge
slachten, gij zult hebben omgedraaid
in uw graven. Gij van Aylva van Pal-
landt van Waardenburg en Neerijnen.
gij Thomassen Thuessink van der
Hoop van Slochteren, gij Schimmel-
penninck van Neijenhuis, gij van Heo-
ckeren van Enghuizen, gij Taets vqn
Amerongen tot Natewitsch, gij de Dieu
Fontein Verschuur van Heilo, gij Mac-
kay van Ophemert en Zennewijnen, gij
Dumarchie van Voorthuijzen, gij van
der Heim van Duijvendijke, gij Neder-
meijer ridder van Rosenthal, en hoe
gij meer heette, prijst u gelukkig dat
gij deze decadence niet hebt meege
maakt.
De Eerste Kamer in obstructie
Grootmoeder met een jongenskop, en
een fox-trott dansend.
Afschuwelijk."
Deze satyre is verdiend.
Het optreden van de vrijzinnige se
natoren kan niet anders dan afgekeurd
worden.
En toch, wij kunnen ons daarover
tot op zekere hoogte verheugen.
Niet weinigen verkeeren toch in de
meening dat d e tegenstanders gezocht
moeten worden in den socialistischen
hoek. De vrijzinnigen, die meer behou
dend zijn en meer gematigd, acht me
nigeen nog zoo kwaad niet.
Zelfs is hier en daar wel een samen
gaan van de Christelijke partijen met
de vrijzinnige groepen bepleit om de
opdringende sociaal-democraten te kee
ren
En nu heeft de obstructie van de
vrijzinnige heeren in de Eerste Kamer
plotseling weer doen zien, dat er toch
feitelijk niets veranderd is, dat de vrij
zinnigheid hare haren mag hebben ver
loren, maar dat hare natuur niet is
veranderd, dat hare beginselen nog
steeds dezelfde zijn.
Het liberalisme is gematigd zeer ze
ker en het heeft ook nog wel goede en
waardeerende woorden voor zekere re-
ligieuse gevoelens.
Maar als daar wordt voorgesteld om
instemming te betuigen met de uit
spraak der regeering, dat handhaving
van de Christelijke grondslagen
voor ons volksleven richtsnoer blijft,
dan schroomt men zelfs niet 'n poging
te doen om den geregelden gang van
zaken te verstoren.
De Vrijheidsbond is naar de verkla
ring van Mr. Dresselhuijs een stad met
vele poorten, waar precies als in het
oude Athene, ook wel plaats is voor
den Godsdienst.
Maar zoodra wordt niet het koning
schap van Christus geproclameerd, of
het is met de waardeering gedaan en
de vijandschap komt tot uiting.
Principieel verschil het bleek ook
nu weer tusschen liberalisme en so
cialisme is er niet.
STADSNIEUWS.
Eerherstel der Staatkundige Geschie
denis.
Hedennamiddag aanvaardde Prof.
Dr. H. T. Colenbrander alhier,
als opvolger van Prof. Pr. P. J. Blok,
het Hoogleeraarschap in de Vaderland
sche Geschiedenis aan de Rijksuniver
siteit met een rede over bovenstaand
onderwerp.
„Voor de derde maal aan dezelfde
Universiteit een intreerede te houden,
het moet op den eersten aanblik over
dadig schijnen" aldus ving spr. aan.
Een tijdlang meende hij dat beschei
denheid gebood het na te laten en
eerst langzaam is hij van die meening
teruggekomen. Zijn collega Huizinga
ipeende, dat het plicht was, dat de
nieuwe hoogleeraar voor Vaderland-
sche geschiedenis rekenschap zou af
leggen van zijn inzicht omtrent de be
oefening van een vak, dat hier 31 jaren
in dezelfde handen is geweest. Die op
merking bracht spr. tot nadenken.
Toen hij in 1910 den eersten band
met deze Universiteit knoopte, heeft
hij wel over Geschiedenis in het alge
meen, maar geenszins over de Vader-
landsche Geschiedenis gesproken en in
1918 had hij slechts aanleiding iets te
zeggen, over zoo speciaal onderwerp
aJs de Geschiedenis van Nederl. Indië
is. Voor die rede van 1918 staat spr.
nog; die van 1910 zou hij gaarne aan
vullen en naar hij zich vleit verbete
ren. De 15 jaren, sedert doorloopen zoo
zwaar voor de menschheid, hebben z'n
overtuiging niet onberoerd gelaten.
Daarvan getuigend begint spr. met
eraan te herinneren dat Nietzsche drie
erlei geschiedbeschouwing meende te
mogen onderscheiden, die ontspringend
aan een diep ingeschapen behoefte van
den menschelijken geest en elk haar ge
varen medebrengend, de heroïsche, de
antiquarische en de critische, welke 3
hij in korte trekken nader beschrijft,
naar Nietzsche's opvatting en wijst op
hare gebreken, indien zij eenzijdig
worden beoefend. Elk der drie. zoo zij
den mensch beheerscht, zonder tegen
wicht, werkt toekomst-doodend. Het
gezichtsvermogen kan worden vernie
tigd door te veel, te schel, te wisse
lend licht, het zedelijk gevoel afge
stompt door overlading met onharmo
nisch werkende historische kennis
Practisch ongeloof wordt levenshou
ding van te vele beoefenaren der his
torie. Zoo stoot zij den mensch uit op
een zee van lichtgolven zonder kust.
Tot zoover de beschouwing van
Nietzsche voor welke wij om den rijk
dom van gedachten die zij wekt voor
altijd dankbaar moeten wezen, meent
spr. Toch komt het hem nu voor, dat
hij twee dingen over het hoofd heeft
gezien. Hij is onvolledig in de beschrij
ving, eenzijdig in de waardeering der
affecten, waaraan de historische be
schouwing ontspringt en komt dienten
gevolge tot de valsche voorstelling van
een strijd die tusschen wetenschap en
zedelijke waarden altijd bestaan moet.
Ongetwijfeld zijn er onder de instinc
ten waaraan de geschiedbeoefening
ontspioten .*s 'n aantal die in de catego
rieën, door hem de heróïsche en anti
quarische genoemd, volkomen gerang
schikt zijn. Maar hoe onvolledig is zijn
bespreking der critische, zeide spr. Hij
denkt daarbij aan den Uebermensch
en zijn strijdnatuur. Nu gelooft Prof.
C. ook niet dat de aandrift tot critische
geschiedvorsching omgaat buiten het
strijdinstinct. Maar de menschelijke
geest bepaalt zich niet tot mechani
sche reactie Het strijdinstinct kan zich
ontwikkelen tot wetensbegeerte, de
historische belangstelling wordt om
hoog getild door den door Nietzsche
verzwegen hefboom der vraag: wat is
waarheid? De critische geschiedbeoe
fening is van slooperswerk construc
tieve arbeid geworden.
De vaststelling van dit feit leidt van
zelf tot het tweede bezwaar tegen
Nietzsche's beschouwingen. Zoo opge
vat is de historische wetenschap met
de bovenhistorische functie ten innig
ste verwant. Zooals Fruin reeds heeft,
opgemerkt: de verbeelding van den his
toricus kent in zich de kust, waar hij
met de bagage van zijn wetenschappe
lijk onderzoek wil landen. Zij bedient
zich daartoe van den kunstvorm der
historische schepping. Zoo is van alle
lieden van wetenschap de historicus
den scheppenden kunstenaar 't nauwst
verwant. Met een herinnering aan zijn
voorganger Blok, die zich steeds ge
wacht heeft voor proefnemingen met
een geschiedbeschrijving, waaruit het
artistieke element ten behoeve van 't
zoogenaamd exacte zou zijn wegge
drongen. noemde spr. geschiedbeschrjj
ving transport van heugenis aan het
verleden, zij bestaat niet langer als zij
't geen zij heeft opgehoopt, niet. voort
kan dragen.
Spr. wenscht in dit uur en aanstonds
in de collegezaal op te komen voor het
eerherstel der historia politica, die hij
voor de Koningin der historische we
tenschappen houdt. Hij erkent 't recht
der economische geschiedenis op een
eigen eervolle plaats, een hoogst eer
volle plaats onder die der dienende
zusteren. Maar de meesteres vervangt
zij nimmer.
Na dit verder uitvoerig te hebben uit
eengezet, kwam spr. meer In het bij-
zender tot de taak hem opgelegd. Een
sectarischo behandeling der Vaderland
sche geschiedenis doemt haar ten
doode. En spr. zal er zich voor wach
ten als voor het'grootste gevaar, dat
zijn onderwijs op dezen zetel zou kun
nen bedreigen.
De Clio wier wenk spr. speurt en an
deren zal toonen, die mede in den
mond voert dat meest gezegende van
alle woorden, die de menschelijke ver
lossingsbehoefte 'tGodlijk Wezen heeft
toegedicht: Qui credit in me etiamsi
mortuus fourit, vivet, aldus besloot de
hoogleeraar zijn even wetenschappe
lijk als litterair hoogstaand betoog.
Hierna richtte zich de Hoogleeraar
tot Curatoren en Professoren, van wel
ke hij zich in 't bijzonder richtte tot
collega Huizinga en tot zjjn ambtsvoor
ganger Blok, die het raadsel heeft op
gelost, hoe men op 70-jarigen leeftijd
de frischheid der jeugd nog kan be
zitten.
Spr.'s laatste woord tot de studenten
met name tot die in de geschiedenis,
luidde: Het licht kan ik u niet bren
gen, maar ik wil trachten het te ont
dekken, tiaar waar hooger hand zijn
geloof het heeft ontstoken.
Fordson-demonstratie.
Wordt hier de Fordson demont-
stratie gehouden mijnheer?
Neen meneer," een eindje ver
der den straatweg langs, op het land
van Bakker; 't wemelt er al van 't
volk.
Nu, dat bleek waar te zijn. Land
bouwers, autoriteiten, journalisten en
alles wat maar belang heeft bij ot
belang stelt in de ontwikkeling van
den Fordson, liep in grooten getale
op het teelland van „Veldheim", waar
cfe Ford motor Qompany een demon
stratie hield.
De „Ford-Karavaan", die al veel
plaatsen in ons Jand bezocht, bestond
uit alles wat „Ford" heeft aan te
bieden.
Personenauto's in alle uitvoeringen,
bestelauto's en verhuisauto's, gemon
teerd op truck onderstel, aanhang-
vrachtwa^ens met draagvermogen van
3, 7 en 10 ton, en niet te vergeten
dp tractors.
Voor den aanvang der demonstratie
of) het daarvoor uiterst geschikte ter
rein, werd uitleg gegeven van samen
stelling, gewicht en vermogen van de
verschillende aanwezige motortrek
kers. Het waren vooral 3 typen die
het meest in actie waren.
In de eerste plaats de gewone Ford
son tractor, die behalve den gewonen
ploeggang, een snelheid kan ontwik
kelen van 12 en meer K.M.
Deze werkte eerst met een een-
scharige, daarna met tweescharige Oli
vier ploeg en ontwikkelde daarbij een
kracht en vlugheid van bewerking die
minstens 6 paarden zouden kunnen
ontwikkelen, zij het dan ten koste van
veel pveet. De paardenhouder weet
dat dit een duur artikel is, d.w.z. dat
het hem op veel voer komt te staan.
Dok werd aan deze trekker gemon
teerd achtereenvolgens een schijven
egge, die over een breedte van 2 M.
hetzelfde resultaat opleverde wat niet
gewoon stoppelploegen en daarna eg
gen wordt Dereikt. maar dan natuur
lijk veel vlugger opschiet.
De Fordson met rupsbanden, wer
kende als een tank, alle terrein met
hoogten en kuilen - voor lief nemen
de, die ook wordt gebruikt bij de
artillerie in bergachtig terrein, was
nog weer veel sterker, en was een
toonbeeld •'van bestuurbaarheid. De
Imachine zwenkte op de plaats waar
ze stoneï.
De gewone Fordson, op stap ge
stuurd met een zware, breed© ll-tand
cultivator bleek in den vastgeregenden
'grond z'n partner te hebben gevon
den. Toen het werktuig iets lichter
gesteld was, en nog meer dan 10 c.M.
diep den erond loswceldé, liep ds zaak
als gesmeerd. Voor de ringwals was
de grond niet geschikt. Die zou op
andersoortig terrein als kluitenbreker
meer effect hebben gesorteerd
De Fordson op rubber wielbanden
kwam ondertusschen vanaf 'n afgele
gen hoek van de landerijen van den
heer Bakker aangezeuld langs den
straatweg met een boomstam achter
zich van-je welste en bracht die netjes
bij 'den eigenaar thuis. Daar wachtte
nog een verrassing, 'n Fordson met
poulie die 'n centriiugaalpomp in be
weging bracht van ruim 20 c.M. mid
dellijn. 'n Pracht-uitvinding voor nood-
bemaling of voor kleine poldertjes.
En dan nog een brandspuit, aange
dreven door een gewone personen
auto. Bij brand is spoedige hulp dub
bele hulp. Wanneer op een afgelegen
boerderij brand uitbreekt, en de be
woner heeft maar een eigen Fordje,
in een minimum van tijd heeft hij zijn
eigen brandspuit klaar.
Er was veel belangstelling.
De leider van de demonstratie ant
woordde op een vraag desbetreffende
dat de Ford ook heeft de combina
tie Fordson-maaimachine, die o.a. over
één of twee dagen te Hoofddorp in
werking zou worden gesteld, maar die
hier achterwege moest blijven omdat
er momenteel i niets was te maaien.
In deze environs zou het wel aan
beveling verdienen met deze machine
eens te gaan werken volgend jaar
Mei of Juni, zonder twijfel zal daar
voor v.ed belangstelling zijn.
Na de mooi geslaagde demonstra
tie, eerst met de landbouwwerktuigen
op het teelland en later op „Veld
heim" met de Trucks en de pompin-
stallatie, begaf het groote gezelscnap
dat op zichzelf al een demonstratieven
indruk maakte, zich naar Hotel „Het
(Witte Huis" te Oegstgeest, waar
eenige groote Fordson-films werden al
gedraaid.
De films waren mooi en duidelijk,
en konden door de gunstige omstan
digheden goed op 't doek worden ge
bracht, terwijl de leider der demonstra
ties een toelichting gaf.
Wat achtereenvolgens werd ver
toond, gaf een buitengewoon gunsti-
fen indruk van de eigenschappen van
en Fordson, voor gebruik op de
boerderij, zoowel als in de industrie
en zoowel vcor loopend als voor sta-
tionnair werk. Geen bedrijf schier, of
het kwam in beeld als gebruik ma
kend van den Fordson.
Men zag de Fordson in een mini
mum van tijd een ongelijk terrein ver:
anderen in een mooi voetbal- of ten
nisveld; men zag hem groote hoe
veelheden zand vervoeren als trek
kracht voor de Ford-kipwagens, zich
een weg banend langs ongelijke hel
lingen; klei verzamelen voor aarde
werk, speciaal bloempottenfabricage;
zelfstandig gleuven uitgraven voor
den aanleg van riöleenngen langs zij
wegen; werkzaam in de steenfabrica
§e met die groote aanhangwagens die
tot 10 ton tegelijk meenemen.
De Fordson, zoo bleek uit de films,
vervoert brandspuiten, graaft enorme
reservoirs, en vervangt daarbij, den
z.g.n. „ijzeren man", vervoert ha' een
eventueelen storm op groöte schaal,
en met een tamelijke snelheid de ont
wortelde boomen, of 'trekt die, wan
neer zij gerooid moeten worden, zoo
maar uit den grond, wanneer ze niet
al te groot zijn zelfs twee of drie
tegelijk, zonder dat men iets anders
heeft te doen dan de kettingen los
en yast te maken.
Interessant was het ook te zien hoe
Fordson bijna zelfstandig kan werken
by het vervoer van grond; zelf schept
hij de aarde op in een grooten 'bak,
heft die op, rijdt er mee weg, en stort
hem dan leeg in den gereedstaan-
den keepwagen of waar men den
grond slechts hebben wil.
De gemeente Antwerpen, zoo werd
erbij medegedeeld, heeft 48 Fordsons
in dienst bij de gemeen lereiiiigmg.
Als scheepsmachine doet een Ford
son uitnemende diensten, op gewone
zoowel als op raderbooten gemon
teerd.
Gebezigd bij de suikerbietencam-
pagne trekt hij de bieten zelf uit,
stapelt ze op en verscheept ze. Het
opheffen van ijzeren bjalken bij de^
verscheping of bij het uitvoeren van'
groote constructiewerken doet hij even
goed en gemakkelijk als houthakken.
Echt Amerikaansch, maar, zooals
de film liet zien, toch mogelijk.
Een gefilmde demonstratie met den
Fordson als landbouwwerktuig op het
groote landgoed „de Eese" bij Steen-
wijk, van Jhr. van Karnebeek; liet
zien hoe met behulp van .den Ford
son motorploeg en verdere werktui
gen in twee jaar tijd 95 H.A. heide
werd ontgonnen, hoe de zware werk
tuigen zien gemakkelijk bewogen over
zandwegen en -gronden, hoe ae Ford
son hoeveelheden van 160 ton soms
kan verplaatsen en hoe de pomp-in-
stallatie in korten tijd enorme Hoe
veelheden water wegwerkt, tot 1200
L. per minuut. Ook bij de nivelleering
van den grond doet de Fordson prach
tig werk. Heel gewoon sleept de bak
Gewone advertentien per regel 23Va cent
Ingezonden Mede deelingen, dnbbel tarieL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentien bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
Da ambtsaanvaarding van Prof. Dr.
H. T. Colenbrander te
Verlaging van de broodprijzen to
Lelden.
De xegeering en het rijkspersoneeL
De bestuurswisseling In N. O. Indië.
Buitenland.
De conferentie te Locprno maakt goe
de vorderingen.
Primo do Rivera heeft verklaard, dat
het directoire nog drie jaar zal aanblij
ven.
Radek heeft te Moskou een Chinee-
sche universiteit volgens communisti
sche richtlijnen opgericht
achter den tractor aan, vult zich bij
een ongelijkheid in den grond zelf*
en stort, bij een'lager gedeelte geko
men, zelf de inhoud weer neer. En
dat alles met de grootst mogelijke
•vlugheid.
Wij meenen, dat de demonstratie,
gelet op de groote belangstelling, uit
stekend geslaagd is, en dat in den
afgeloopen nacht reeds heel wat land
bouwers en industrieeleir hebben ge
droomd van een Fordson, op den ak
ker, of op het fabrieksterrein.
Als het nu maar werkelijkheid wor
den wil.
Geref. Schoolverband.
Men schrijft ons:
Nogmaals herinneren we er aan, dat
het District Leiden v.h. Geref. School
verband D.V. op Woensdag 14 October
in bet gebouw „Concordia" te Sassen-
heim twee vergaderingen hoopt te hou
den. Om 4 uur vangt de huishoudelijke
verg. aan, waarop alle bestuursleden
en personeelen van de scholen uit den
omtrek welkom zijn, benevens andere
belangstellenden. Op deze verg. wordt
oa. de actueele vraag aan de oi*de ge
steld: Wat kunnen we doen tot meer
deren bloei van ons District."
Om 7 uur vangt de openbare verg.
aan, eveneens in „Concordia" waarin
de heer J. C. Wirtz Czn., Oud-Inspec-
teur van het Lager Onderwijs, zal spre
ken over:
„Dr. Maarten Luther als Opvoeder."
Allen, die belangstellen in de opvoe
ding onzer kinderen, noodigen we drin
gend uit deze vergadering bij te wonen
dus ook al de moeders.
Van harte hopen we, dat door deze
beide samenkomsten bet district Lei
den tot meerderen bloei mag komen.
Examens Apoiheker-asslstent(e).
Voor bet gisteren gehouden examen
waren vier candidaten opgeroepen.
Geslaagd zijn de dames: C. P. Bos-
selaar, geb. te Schiedam en M A. Kap,
geb. te Rotterdam.
Burgerlijke stand.
Gehuwd: A. van Soest, jm. en H.
Koster, jd; T. Groeneveld, wedr. en J.
H. de Witte, jd; J. Bekooy, jm. en M.
M. Marek, jd; J. Baart, jm. en E. de
Hruin, jd; H. J. de Heiden, jm. en C.
M. v. Zijl, jd; D. de Vos, jm. en C. van
As, jd; F. W. Nieuwenburg, jm. en S.
A. v. d. Hoed, jd; P. P C. Hoenselaar
jm. en C. Laterveer, jd; J. P. Uljee, jm.
en T. G v. d. Hoeven; B. J .Haverkamp
gesch. en A v. Gorkum wed; J. C. Ros
kamp, jm. en M. G. J, Hartwijk, jd; J.
M. Hendriksen, jm. en C. H. Snel, jd.
Gevonden voorwerpen.
Aangegeven in de maand September:
huissleutels, rgwielbolastingplaatje^ zak-
doek; waarin eenig geld, schroeven
draaier. zilveren'kettinkje, 2 vrouwen-
borstrokken, zwart kind'Tsohoentje, ga
bardine regenjas, vragenboek je van W.
Wiethoff, kralen beursje met inhoud,
5 dictaatcahiers, gummi dekzeil, swan-
vulpenhouder, gummi meisjescape, oein
tuurs, ketting, waaraan sleutel en me
daille, R. IC kerkboek, portemonnaie
met inhoud, bril in etui, rozenkrans,
(zakmes, broche, gouden ring met in
scriptie, dameeparapluie, eind oocosta-
~tjt, jongensjas, paai* kinderkousen, R.
medaillon, horlogeketting, kralen arm
bandje, zilveren portretbroche, zilveren
ipotlooa, hondenriem, danueebaret etui
van F. Kraaneveld, postduif, bril met
hoornen steel, 6 zilveren rozenkransen
(zilveren horloge met ketting in kast, pa
ser, ^uigtang. Krale11 halsketting, bruine
heerenhosd, kinderbril, zilveren dame-
horloge in lederen armband, handarix»
nen, pakje inh. witte katoen, 2 ach©*
ten, hengelstok, leesboek wHe4
