CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer beslaat ui! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Het aarde Leidsche staal.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
6e JAARGANG
NIEUW
Vrijdag 2 October tsss
nummer 1634
SCHE COURANT
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
IHke geplaatst ad 40 cent.
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Op Zaterdag 3 October a.s.
den gedenkdag van Leiden's
Ontzet zal ons Blad NIET
verschijnen.
Wanneer men iemand wil eeren,
moet men niet in zijn nabijheid ver-
keeren.
Dit spreekwoord bevat een sterk ele
ment van waarheid. De menschen
worden als regel kleiner, naarmate
men ze meer van nabij,kan bezien.
Met gebeurtenissen is het vaak niet
anders. Waüneer dichters en schilders
plaats maken voor nuchtere historie
schrijvers, die alleen de feiten laten
spreken, dan krijgt alles een heel an-
uer aanzien en verdoft menigmaal de
glans van den roem.
Als de werkelijkheid van alle,fanta
sie wordt ontdaan, gaat als regel veel
glans en schittering verloren.
Dit geldt tot op zekere hoogte ook
van het beleg en het ontzet van Leiden.
De nadere onderzoekingen hebber,
aangetoond dat in de vele beschrijvin
gen van het beleg aan de fantasie een
voorname plaats was ingeruimd. Veel
van wat historisch vast scheen te staan
wordt thans op goede gronden betwij
feld.
En, door al die nuchtere beschouwin
gen hebben de Leidenaars van vroeger
een deel van hun stralenkrans ver
loren.
Zij waren over, 't algemeen niet de
wondere helden, zooals ze in roman
tische verhalen werden geteekend,
maar 't waren menschen van gelijke
beweging als wij, menschen met zwak
heden en gebreken, die door hun wan
kelmoedigheid aan !de leiders van het
verzet, handen vol werks gaven, en die
vaak een niet minder groot gevaar
voor de vrijheid vormden, dan de
Spaansche belegeraars, die het zwaard
van den honger hanteerden om „de
weerbarstigen tegen God en den Ko
ning, de hardnekkige Leidenaars" tot
de overgave te dwingen.
Dit alles behoeft ons echter niet te
verhinderen om op den dag van mor
gen te gedenken wat God gedaan heeft,
wat Oranje deed en wat door den moed
en de standvastigheid van 'de Leidsche
ingezetenen werd gewrocht.
Het beleg van Leiden was van meer
dan plaatselijke beteèkenis.
De val van Leiden zou beteekeneri
de ondergang van het vrije Holland
en zoo beteekende ook Leiden's ver
lossing, de verlossing van Holland.
'tZag er donker uit in ons land.
Alles scheen er op te wijzen dat de
Spaansche dwingeland zou zegevieren.
De Prins was doodelijk ziek. In lei
dende krftigen begonnen velen tot de
overgave te neigen De toestand scheen
vrijwel hopeloos.
En toen bracht het tot het hittere
einde volgehouden verzet van Leiden
een keer in de geesten. De moed begon
weer te herleven, de tegenstand werd
sterker en op het „Leiden ontzet" kon
straks volgen de blijde mare: „Holland
gered."
Er is dus wel reden om dankbaar
te gedenken wat in 1574 gebeurde, om
op feestelijke wijze het ontzet van Lei
den te vieren.
Maar die feestviering mag niet zoo
zijn> dat daarbij uit het oog verloren
wordt wat door God gewrocht werd en
dat daardoor hun die de ziel van het
verzet vormden een slag in het aan
gezicht wordt gegeven.
Want wat was in de bange worste
ling de hoofdzaak.
Zeker, we mog^n hier gewagen van
Vrijheidszin en van andere op den
voorgrond tredende deugden, maar dat
alles zou niets hebben beteekent, in
dien er niet was geweest een kern, die
een beschamende geloofskracht open
baarde.
Het was daarop dat Prof. Brug-
mans bet vorig jaar de aandacht ves
tigde, toen hij schreef:
„Ket is in de zestiende eeuw het ge
wone verschijnsel, dat de maatschap
pelijke druk de menschen tot hooger
leven perst, dat zij van onder dien
druk uit het oog vol vertrouwen rich
ten naar de hoogere macht, die souve-
rein over menschen en dingen beschikt
en dat doet naar Zijn welbehagen en
naar het heil van 't menschdom. Van
daar dan ook, dat het Calvinisme, dat
rotsvast gelooft aan Gods voorbeschik
king en aan 's menschen heilsbestem
ming, in breede lagen der bevolking
aanhang vond. Zoo was het ook te Lei
den: de Calvinisten vormden het har
de staal, waarop het Spaansche ge
weld zou breken."
#De Calvinisten met him kloeke be
lijdenis, dat het God is die alles re
geert en die in alles gediend moet wor
den, vormden het harde staal, waarop
het Spaansche geweld moest breken.
Die waarheid mag ons, inzonderheid
bij onze feestviering niet loslaten.
Het is goed dat er feest gevierd
wordt, morgen, dat er gejubeld wordt
en gezongen.
Het is goed dat kransen gehecht wor
den aan de standbeelden van hen die
in Gods hand het middel waren om
Leiden vrij te maken.
Maar die huldiging zal weinig be-
teekenis hebben indien wij de begin
selen waaruit die vrijheidshelden leef
den, uit het oog verliezen en verloo
chenen.
Wanneer wij waarlijk onze groote
mannen willen eeren, dan moeten wij
dat doen door in hunne voetstappen
te wandelen en daarom moge nu en
in de toekomst steeds volle aan
dacht worden geschonken aan wat
de Leidsche helden tot kloeke daden
in staat stelde* het harde staal van
het Calvinisme, het rotsvast geloof in
God, het ernstig begeeren om heel het
leven in overeenstemming te brengen
met de goddelijke ordinantiën1.
STADSNIEUWS.
EINDE VAN DEN ZOMERTIJD.
Wij maken er onze lezers op attent,
dat in den nacht van Zaterdag 3 op
Zondag 4 October om 3 uur de Zomer
tijd eindigt. De klok wordt dan een
uur teruggezet.
Overigens wel een aardige attentie
van de Regeering aan de feestvieren
de Leidenaars, juist in dezen nacht de
klok te doen verzetten!
DE LAATSTE WENKEN.
Hoewel onze Leidenaars nu zoo lang
zamerhand wel weten wat voor de goe
de orde en veiligheid noodig is bij op
tochten of vertooningen in de open
lucht, en üe regels reeds gaandeweg
beter schijnen te worden opgevolgd,
mogen we hier misschien, nu wij aan
den vooravond van de 3 October-vie-
ring staan, nog eens in herinnering
brengen waaraan men zich bij de fees
telijkheden moet houden.
Voor een ordelijk en voor allen pret
tig verloop is het dan gewenscht,
dat geen publiek met den optocht
medeloojST;
dat tijdens den optocht geen publiek
op de bruggen of tegen brugleuningen
plaats neemt;
dat ieder zich houdt aan de bevelen
der Politie;
•dat al het mogelijke wordt gedaan
om het schrikken van paarden, bij den
optocht aanwezig, te voorkomen;
dat de weg voor den optocht behoor
lijk wordt vrijgehouden, waardoor on
gelukken, zooals aanrijdingen, worden
voorkomen.
dat het publiek voor of tijdens het
afsteken van het vuurwerk zich niet
mag ophouden op het terrein van de
Haarlemsche Tram en daarachter ge
bouwde remise, den spoorwegovergang
en brug.
dat het sluitingsuur is bepaald op
2 uur Zomertijd.
En dan ten slotte, maar niet met
den minst krachtigen aandrang: de
vlaggen uit.
Naar wij vernemen zijn voor 3 Oc
tober a.s. door den Geneeskundigen
Dienst voorzorgsmaatregelen getrof
fen:
Van 112 uur zullen op het speel
terrein aan den Hoogen .Rijndijk een
geneesheer en een verple:gstër aanwe
zig zijn', met een brancard en verband
middelen.
Van 1 uur 's middags tot 1 uur 's
nachts zal in de school aan het Schut-
tp.rsveld een hulppost gevestigd zijn,
bestaande uit een geneesheer, een vër-
pleegster, twee brancards en verband
middelen.
Het Postkantoor en het Wijkkan-
toor Heerengracht alhier, worden op
3 October a.s. te 1.30 'snamiddags
voor het publiek gesloten.
Busrechthouders kunnen hun cor
respondentie na sluiting ten postkan
tore afhalen tot 7.30 n.m. (ingang
door de poort aan de Bloemmarkt.j
Er vinaen twee brief postbestellin
gen plaats n.l. te 7 uur v.m. en 6.30
n.m., alsmede één pakketpostoesteliing
te 9.30 v.m.
De bijbussen worden gelicht ten
7.50 v.m., 11 v.m. en 7.20 n.m.
Invordering van kwitantiën blijft
dien dag achterwege.
Uit het leven dei Hugenoten.
Voor den Chr. Vrouwenhond traden
gisteravond op de dames Gravin van
Limburg Stirum en mevrouw v. Deth
met een lezing over historische bijzon
derheden uit'het leven der Hugeno
ten toegelicht door lichtbeelden.
De zaal in het Nutsgebouw was ge
heel bezet.
Na het zingen van Ps. 89 7 open
de' mej. Koekkoek de vergadering
met gebed en het lezen van een ge
deelte uit Joh. 15.
Zij heette de aanwezigen op deze
eerste vergadering na den zomer wel
kom, in het bijzonder de spreeksters
en de eere-presidente Mevr. Schok
king. Zij hoopte dat de volgende le
zingen evenzeer de belangstelling zul
len trekken als deze.
Vervolgens zette zij het doel van de
ze lezing uiteen, n.l. belangstel
ling te wekken voor het instituut
„Jean Calvin" te Montauban, ter oplei
ding van Fransche Calvinistische pre
dikanten. Voor eiken leerling is per
jaar f 500 noodig.en deze lezing is een
van de middelen die aangewend wor
den om aan de vereischte bedragen
te komen.
Hierna gaf zij het woord aan Gra
vin v. Limburg Stirum, die ongeveer
't volgende zeide:
'Wij zijn hier toch allen als broeders
en zusters samengekomen om te hoo
ien van de geschiedenis van het over
blijfsel van 't Protestantisme in Frank
rijk, dat na vele vervolgingen toch
nog stand gehouden heeft in 't geloof.
Met Mevr. v. Deth heeft spreekster
een reis dóór het gebied der Cevennes
en de laagvlakte der Middellandsche
Zee gemaakt, juist het gedeelte van
Frankrijk, waar nog vele protestant-
sche gemeenten zijn en op die reis
heeft de lijdensgeschiedenis der Hu
genoten, waarvan zij nog zooveel her
inneringen vonden, hen zeer aange
grepen.
Met korte tusschenpoozen heeft die
vervolging 2 eeuwen geduurd. Om de
geheele geschiedenis van die vervol
ging na te gaan, zou men verscheidene
avonden noodig hebben en daarom zal
spreekster slechts enkele bijzonderhe
den door woord en beeld bekend ma
ken. Na de pauze zal Mevr. van Deth
dan over d. geestelijken en stoffelijken
nood der Hugenoten van onze dagen
spreken.
Wel zijn de aanvragen om financieel©
hulp in onze dagen zeer vele, men
denke slechts aan de ramp in 't Oosten
des lands, maar de Calvinisten brons
land hebben altijd veel voor hun ver
drukte broeders en zusters over ge
had. omdat zij \yeten dat zij die in stof
felijken nood omkomen diep te bekla
gen zijn, maar dat degenen die in gees
telijken nood omkomen nog veel ellen
diger zijn.
Aan de hand der lichtbeelden ver
telde spreekster een en ander van do
groote mannen der Hugenoten, Calvijn
Gaspar de Coligny, Antoine Cour en
Paul Rabeau. Zij vertelde van de ver
schrikkelijke galeistraf en de „Tour
de Constance", Toren der Standvastig
heid, waar de vrouwen die hun geloof
niet wilden verloochenen, levenslang
opgesloten werden.
Na de pauze, waarin gezongen werd
Ps. 72: 7 verhaalde Mevr. van Deth uit
Brussel van het werk van 't Comité,
'dat zich tot doel stelt de financieele
draagkracht der „Calvijn Stichting" te
Montauban te helpen versterken.
In de gebouwen van de vroegere
Universiteit, die naar Montpellier over
geplaatst is, heeft Prof. Doumergue 'n
middelbare school met Internaat ge
sticht, hoofdzakelijk voor zonen van
predikanten, die liun vader in 'tambt
willen opvolgen. Voor eiken leerling is
ncodig een bedrag van 4000 fr. per jaar
d.i. fl. 500. terwijl de predikantstracte-
menten zelden hooger zijn als 56000
franc.
Reeds gaven zich in de Ver. Staten
10 families op, die jaarlijks voor een
jongen zullen zorgen, terwijl het Hol-
landsche Comité 2 beurzen beschik
baar stelt, en vermoedelijk zal in Fries
iand nog wel een derde leerling ge
holpen worden.
Wij kunnen ons niet voorstellen, dat
eerst in 1787 de protestanten vrijheid
van geweten kregen en dat zij na de
Revolutie pas volkomen met de Rdom-
schen gelijk gesteld werden.
Toen spreekster in Amerika sprak
voor deze zaak, moest zij eerst kle ge
heele historie der Hugenoten vertellen,
maar in Holland, onder belijdende
Christenen leek haar dit niet noodig,
alleen bracht zij in herinnering dat
bij 't begin der vervolgingen van de
20 millioen, Franschen, er 3 millioen
protestant waren, en nu van de 40
millioen, nog niet 1 m. protestanten.
Tot slot vroeg zij te zingen Gez. 189.4.
Mej. Koekkoek dankte de spreeksters
voor hun mooie lezing en meende dat
er dezen avond zeker wel liefde gewekt
was voor de Hugenoten.
Daarna eindigt Mevr. v. Hooidonk
met gebed. m
Mèj. Koekkoek deelde in de pauze
nog mede dat 20 en 21 Oct de alge-
meene vergadering te Utrecht zal ge
houden worden en dat evenals verle
den jaar weer goedkoope kaarten voor
de „Winterlezingen" voor leden van
de Chr. Vrouwenbond verkrijgbaar
zijn. Men kan zich op de ledenvergade
ring in huize Feenstra hiervoor op
geven.
Het Theologisch uitgangspunt van
Calvijn.
Op uitnoodiging van de afd. Leiden
v. cl. Geref. Bond hield gisteravond
Ds. G. B e n e s van Monster in gebouw
Prediker een rede over bovenstaand
onderwerp.
Naar aanleiding van het Schrift
woord uit Spreuken 16.4, waar staat
dat God/ alle dingen heeft gemaakt om
Zijns Zelfswil, sprak de spreker over
de souvereiniteit Gods over alle leven,
die het Theologisch uitgangspunt was
van Calvijn, niet iri tegenstelling met,
doch in onderscheiding van de predi
king van andere hervormers, die meer
de zaligheid van de menschen in huh
prediking als van de grootste beteeke-
nis op den voorgrond stelden.
Achtereenvolgens behandelde spr.
de Calvinistische belijdenis ten aan
zien van de eeuwige voorkennis en
voorzienigheid Gods, wat de Schep
ping en het natuurlijke leven betreft,
maar ook met betrekking tot het werk
van de verlossing des menschen in
Christus.
De logisch opgezette rede, die voor
'n groot deel ook den invloed dee'd ge
voelen welke de Calvinistische belijde
nis op de practijk van het geloofsleven
moet hebben, werd met groote aan
dacht gevolgd.
Gelezen werd Ps. 148, gezongen Ps.
138:1, Ps. 150.1, Ps. Ill: 1 en 2 en Ps.
72:12.
Orpheus.
Gisterenavond hield het Muziekge
zelschap „Orpheus" een vergadering,
waarin besloten werd ter gelegenheid
van het 25-jarig bestaan op 1 Augustus
1926 op' dien datum een Concours te
houden.
Het gezelschap vertrouwt op den
steun der ingezetenen te Leiden te mo
gen rekenen.
Het secretariaat van de feestcom
missie is gevestigd: Stadhouderslaan
17, alhier.
Zilveren jubileum L. Blenen.
Zooals wij reeds eenige dagen gele
den meldden herdacht gisteren de heer
L. Bienen Sr. den dag, waarop hij 25
jaar geleden benoemd werd tot direc
teur der sociëteit „Minerva."
De heer Bienen neemt in de studen
tenwereld een te voorname plaats in,
dan dat dit heuglijk feit onopgemerkt
voorbij zou kunnen gaan.
Reeds in de morgenuren werd de ju
bilaris verrast door een stroom van te
legrammen, brieven en kaartjes uit
alle oorden des lknds: het beste be
wijs, dat zijn werk thans nog door de
oud-studenten gewaardeerd wordt.
Bovendien werd de heer Bienen des
morgens in zijn woning reeds gecom
plimenteerd door den president der
Commissie van Orde en Vertegenwoor
diging, den heer B. Ph. van Harinxma
thoe Slooten en den praeses der Com
missie v. Eeheer. mr. Tielenius Kruvt-
Binnenland.
De nieuwe bezuinigingscommissie.
Een geval van ergerlijke verwaarloo-
zing.
Buitenland.
Het Labouxcongres te Liverpool
spreekt zich uit voor het protocol van
Genève en tegen het Velligheidspact.
Het Labourcongres neemt een reso
lutie aan voor socialisatie der banken.
De samenstelling der delegaties naar
de conferentie te Locarno.
hoff. s Middags had in de Commissie
kamer de officieele ontvangst plaats.
Na ontvangst van den jubilaris en zijn
familieleden door bovengenoemde com
missies, werd allereerst het woord ge
voerd door den heer van Harinxma
thoe Slooten. Spreker dankte den heer
Bienen in de eerste plaats voor de bij
zondere toewijding, in deze 25 jaren
steeds door hem betoond
Het is niet alleen uw werk als direc
teur, aldus spr. dat wij waardeeren,
maar ook uw persoonlijke hoedanighe
den worden door de leden van het L.
S.C. op hoogen prijs gesteld.
Het bestuur der sociëteit „Minerva"
heeft derhalve niet beter gemeend te
kunnen doen, dan u deze enveloppe
met inhoud te overhandigen als blijk
van waardeering voor den omvangrij
ken arbeid door u steeds in het belang
der sociëteit „Minerva" verricht.
Namens meer genoemde Commissies
bood spr. hem nog een fraaie zilveren
sigarendoos aan, waarna hij besloot
met den jubilaris nog tal van jaren
als directeur toe te wenschen.
De receptie, die in de leeszaal plaats
had, door de talrijke bloemstukken in
een schitterenden bloementuin her
schapen, werd zeer druk bezocht; niet
minder dan 179 personen kwamen den
heer Bienen persoonlijk gelukwen-
schen. Onder deze merkten we o.m. op
den burgemeester, jhr. mr. dr. N. C.
de Gijselaar, een vertegenwoordigetr
van het Hoofdbestuur der Horecaf,
eenige vertegenwoordigers der afdeel.
Leiden, van genoemden bond, waar
van de heer Bienen 't voorzitterschap
bekleedt die hem namens deze afdee-
ling een bord van Deltsch aardewerk
aanboden, benevens eenige deputaties
van den Patroonsbond en van de le
veranciers.
's Avonds werd de jubilaris door de
Commissies van Beheer en van Orde
en Vertegenwoordiging benevens vota
oud-commisiseleden een diner aange
boden, waarbij tevens het feit herdacht
werd, dat 25 jaar geleden de sociëteit
in eigen beheer werd genomen.
Rest nog te vermelden, dat ter eere
van den jubilaris den geheelen dag
van het sociëteitsgebouw de vlaggen
uithingen.
De Leidsche Winkelstand.
De ruime etalages van M e y e r's
manufacturen-, dekens- en wiegénma-
gazijn aan de Haarlemmerstraat, kun
nen de uit te stallen artikelen niet
meer venverken nog meer ruimte
moest er komen om ae exposeeren,.
Een goed teeken ongetwijfeld.
De zaak was echter in dit geval
om de uitbreiding zóó te leiden als
in dit geval noodig was, en daarin
is de fa. Meyers o.i. Uitnemend ge
slaagd.
Zij wist n.l. beslag te leggen op het
ruime winkelpand dat tegenover haar
magazijn, op de Haarlemmerstraat |igr
en waarin voorheen de slagerij van
den heer Taverne was gevestigd.
Aan het architectenbureau Kraan,
Groenewegen en Verwijs werd de ver
bouwing opgedragen, die in dit geval
vrijwel tot net inwendige kon beperkt
blijven, en onder leiding van deze er
varen handen kwam een schitterende
expositiegelegenheid tot stand, waar
een uitgebreide collectie dekens, en
gegarneerde wiegen een dankbaar
plaatsje vond.
Achter de groote toonkamer ligt
er nog een van kleiner omvang, die
tevens gelegenheid biedtt om bij een
rustig zitje z'n keus te maken.
Onze lezers treffen in de advertem
tie-rubrieken van dit nummer een be
langwekkende mededeeling aan van
de fa. P. J. Blonk, graanhandel,
die als 'deelneemster aan den reclam.
optocht morgen biljetten zal verstoei
den welke den vinder kans geven o.>
een cadeautje.
