CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 1 ADVERTENTIE-PRIJS
6e JAARGANG
WOENSDAG 23 SEPTEMBER 1925
NUMMER 102t»
AB QNNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Dit nummer beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Onze pers.
Op het vanwege de S.D.A.P. en het
N.V.V. georganiseerd© congres heeft
de heer Vliegen in zijn slotwoord de
congresgangers opgeroepen daden te
verrichten
Merkwaardig was zeker wel, dat
daarbij in de eerste plaats op de pers
de aandacht werd gevestigd.
„Allereerst aldus de heer Vliegen
moeten wij onze pers uitbreiden. Er
moeten meer en grootere bladen ko
men. Het lezerstal moet sterk toene
men."
Dat was# goed gezien van den heer
Vliegen.
Vergaderingen zijn goed en congres^
sen kunnen veel nut stichten, maar
als men niet in de gelegenheid is da
gelijks de menschen te bereiken, dan
zal al liet andere van weinig betee-
kenis blijken.
Dat geldt van de S.D.A.P.
Maar 't geldt in nog sterkere mate
van de Antirevolutionaire partij, -v^ier
leden en aanhangers nog veel te veel
door de vrijzinnige en zg. neutrale
pers worden voorgelicht.
Ook wij hebben noodig meer, en
vooral grootere bladen. Ook voor on
ze pers is het noodig dat het lezers
tal sterk toeneemt, opdat niet alleen
de pvertuigde mannen en vrouwen
worden bereikt, maar opdat ook de
z.g. neutrale middenstof door onze
bladen kan worden bewerkt.
Wanneer wat door kerk en school
en organisatie wordt opgebouwd in
de gezinnen door de pers wordt af
gebroken, dan moet onze positie ver
zwakken en zal het onmogelijk zijn
onze beginselen tot toepassing te bren
gen.
STADSNIEUWS.
GEMEENTEBEGROOTING 1926.
(Slot).
Tenslotte geven we hier nog enkele
cijfers omtrent de te verwachten ont
vangsten. voorzoover die niet reeds
bij de uitgaven worden vermeld.
De ontvangsten wegens vroegere
diensten zijn geraamd op f697.619 (v.
j. f912.876).
De uitkeering van het Rijk volgens
de wet van 24 Mei 1897 zal bedragen
f 195.503.
De rechten van Secretarleleges en
van den Burgerl. Stand zijn geraamd
op f8000 (v. j. f9000).
Het aandeel in de winst van de
Duinwaterleiding is geraamd op
f73000 (v. j. f31000).
Van de heffing voor het gebruik van
openbare gronden en wateren wordt
een opbrengst verwacht van f22000
De opbrengst van het bruggeld is ge
raamd op f13000 (v. j. f 10000); van
het havengeld op f26500. Het vorig
jaar was de opbrengst geraamd op
f 33000, maar in verband met een voor
genomen verlaging van het havengeld
met pl.m. 25 pet. is thans de opbrengst
lager geraamd.
De opbrengst van de marktgelden is
geraamd op f69500; (v. j. f61540), van
het weegloon aan de gemeentewaag
f9500 (v. J. f750) van tollen opwegen
vaarten enz. op f3100 (v. j. f3700).
Voor huur van huizen en andere
gebouwen wordt een opbrengst ver
wacht van f57519 (v. J. f54303), voor
huur of pacht van landerijen f1097
en voor pacht van de jacht en vis-
scherij f2936.
De opbrengst der belastingen is als
volgt geraamd:
Opcenten gebouwde eigendommen;
f121689 (v. j f118306).
Opcenten ongeb. eigendommen f 1554
(V. j. f 1559).
Opcenten op de hoofdsom der Pers.
belasting f 185000 (v. j. f 177000).
Uitkeering'van het Rijk wegens 30
opcenten op de Dlv. en Tant. beiast.
f25000 (v. j. f22750).
18 opcenten op de hoofdsom der Div.
en Tant. bel. f8658 (v. j. f13650).
Opcenten op de Verm. belasting
f12024 (v. j. f12375).
Plaatselijke belasting voor het in
komen f 1820.000 (v. j. f 1900.000). Deze
vermindering houdt verband met de
verlaging van het verm cijfer.
Belasting op de honden f3200.
Belasting pp tooneelvertooningen en
andere vermakelijkheden f52000 (v. j,
f'48000).
Opbrengst van het vergunningsrecht
f9000, eenzelfde bedrag als het vorige
jaar.
In totaal zijn de belastingen ger.
op f 2238228 of ruim f 67000 lager dan
het vorige jaar. In 1924 bedroeg de
opbrengst van de belastingen in totaal
f2570.527.
Van het gasbedrijf wordt een winst'
uitkeering verwacht van f64850 (v. j.
f102400). Voor retributie voor het heb
ben.van hoofdleidingen in gemeente
grond wordt uitgetrokken f60.000 (v.
j. f58000).
De winstuitkeering van het electri-
citeitsbedrijf is geschat op f150600 (v,
j. f 126200), terwijl voor retributie is
uitgetrokken f 90600 (v. j. f 84000).
Van de gemeentelijke gestichten „En
degeest" enz. wordt een winst ver
wacht van f 1300; van het Slachthuis
een winst van f22000 en van de Ijs
fabriek een saldo van f12000.
Tenslotte melden we nog, dat de be
grooting van het gem. waschbureau
een voordeeiig saldo aanwijst van
f 1700.
De „Pniël"-Bazaar.
Onze verwachtingen aangaande den
Pniël-bazaar blijken niet misplaatst
te zijn geweest. Het is werkelijk iets
moois geworden, dank zij de inspan
ning die de „standhouders" zich heb
ben getroost, en dank zij ook de aan
kleeding van de zaal(en) door den heer
v. d. Willik
Het was een heel gezelschap, dat
gisterenavond de officieele opening
bijwoonde, die een half uur voordat
de bazar voor het publiek werd open
gesteld, plaats vond.
De voorzitter van het Bazar-comi-,
té, de heer G. Veerman heette tn
een kort openingswoord de vele aan
wezigen hartelijk welkom, o.w. inzon
derheid den burgemeester, Jhr. de Gij-
seiaar en Mevr. de Gijselaar.
Spreker verzocht daarna Dr. J.
Riemens een gebed en een openings
woord te willen uitspreken
Nadat gemeenschappelijk gezongen
was Gezang 2:1: Alleen den Hoogen
God zij eer, ging Dr. Riemens voor in
gebed, om daarna in een geestige toe
spraak de beteekenis van dezen ba
zaar uiteen te zetten.
Spr. bracht allereerst hartelijk dank
aan het „meubilair"-comité van Pniël,
dat alleen bestaat uit jonge menschen.
Op eigen initiatiet zijn zij aan 't werk
gegaan om het oude wijkgebouw wat
het inwendige betreft in een ver
nieuwd gewaad te steken, opdat de
verkondiging van het Evangelie niet
belemmerd zal worden door verouderd
meubilair. Bijna alien hebben zij een
deel van hun geestelijke opleiding bin
nen de muren van het Pniël-gebouw
genoten.
Het lijkt op 'teerste gehoor wat ma
terialistisch, aldus spr. om te werken
voor een nieuw meubilair, maar wij
weten ook, dat in het geestelijke leven
vorm en inhoud zoo ontzettend veel
met eikaar te maken bobben
Naar een kostelijk woord te luiste
ren is heerlijk, maar achter een dikke
pilaar in de Pieterskerk hoort men
er niet voel van. Jn dit opzicht hebben
kathedralen en wijkgebouwen wel
eenige bezwaren met elkander gemeen.
Pniël" wordt door ieder geroemd om
zijn forschen opzet, zijn statig, mas
sief voorkomen en zijn kolossalen in
druk Maar het inwendige laat wel
iets te wenschen over. De groote klok
in de gang wijst in den regel meer
de eeuwigheid dan den tijd aan, en
de vensters hebben wel iets van die
in deegevangenpoort in den Haag.
Neen, wij wenschen niet veel pracht
cn praai bij de Evangeliebediening,
maar het gezonde Protestantisme van
de 20ste eeuw paart wel gaarne nette
soberheid aan sobere netheid.
Wij moeten ons jonge volkje, dat bij
honderden iedere week opkomt naar
Zondagsschool, kinderkerk, catechisa
tie enz. ook kunnen ontvangen in een
omgeving, die gunstig werkt op zijn
godsdienstige neigingen.
De meubilair commissie blijkt dat
ook te hebben gevoeld. Er is schitte
rend gewerkt. Velen hebben hier hun
toewijding gegeven "en zullen die nog
geven. Geen oogenblik had spr. ge
dacht hier zulk een bazar te zuüon
zien verrijzen Spr. uit dan ook zijn
diepgevoelden dank jegens de jonge
lui van het meubilair-comité, en de
andejre medewerkers.
Worde hun werk rijk beloond.
On spr.'s verzoek nam nu de bur
gemeester het woord om den bazaar
te openen.
Spreker uitte zijn ingenomenheid
met het doel dat déze bazaar beoogt,
Het is werkelijk zeer gewenscht, dat
„Pniël" de beschikking krijgt over be
ter meubilair. Dat zal de geestelijke
belangen ten zeerste ten goede komen.
Spr. wenscht Dr. Riemens en het co
mité van harte geluk met het aan
vankelijk slagen van den bazar. Mo
gen de giften door vele worden ge
volgd, aldus spr. en werpe de bazaar
goede resultaten af
Hiermede verklaart spr. den bazaar
gaarne voor geopend (appiius).
Onder de schoon klinkende to
nen van een muziek-ensemble ver
spreidden zich nu de gasten, terwijl
ook de bezoekers begonnen te „loopen"
over het bazaar-terrein, waar ai dade
lijk de verkoop in vollen gang was.
Geen wonder ook, men zou wel van
alle stands tegelijk willen koopen.
We merkten reeds op, dat het er
op den bazaar aardig uitziet en wil
len daaraan nog iets toevoegen over
de samenstelling.
Van de genummerde stands is
veel werk gemaakt. Dit werd mede
bereikt doordat den deelnemenden
winkeliers zelf het beheer over hun
expositie werd gelaten, van de op
brengst waarvan zij een zeker percen-
tageaan de kas afdragen. Een prac-
tisch bonnènstelsel maakt dat zelfs de
gedachte aan een niet-bedoelde bestem
ming kan wijken.
-Het voorradige betreft verschillende
branches.
De schilderijen- en Iijstenhandel van
den heer L. Questroo, Nieuwe Rijn, die
op de LA WET nog zoo'n goed figuur
maakte is ook hier present met een
mooie collectie kunstvoorwerpen, gra
vures, etsen, enz die best hun weg
zullen vinden.
De heer de Jong, Hoogewoerd, brengt
een aardige verzameling speelgoede
ren; de fa. J. Buurman en Zoon, Utf.
Jaagpad, die ook een deel van de ver
siering verzorgde, is aanwezig met 'n
smaakvol gearrangeerden bloemen- en
geimiteerden vruchtenstand. Daar
gaat zoo'n fijne herfststemming van
uit
Daarnaast is een wat minder poë
tisch getinte doch minstens even nut
tige stand van mej. H. J Larrewijn,
Decimastraat, die wol-artikelen be
treft. Kousen en sajet in alle genre's.
Dan is er ook 'n welverzorgde stand
van den heer E. R. Beulink met ban
ket, suikerwerk, speciaal bonbons
enz. Daar zal ook menig dubbe^je van
eigenaar(esse) veranderen. Maar goed
ook in dit geval.
De Hoogewoerd bazar verkoopt snoe
zig klein tafelgoed en speculeert voor
het overige ook al op de talrijkheid
van de Hollandsche jeugd, met een
flinke verzameling speelgoed
De heer L. K. v. d. Vlist, Botermarkt,
brengt veel moois (en geurigs) op êvet
gebied van toiletartikelen en parfums.
Wat mannelijker, maar niet minder
fijn verzorgd is de stand van den heer
Arie v. Duuren, die rookartikelen mee
gebracht heeft en naast wien de heer
P. J. Arnmerlaan Pieterskerkkoovsteeg
weer zorgt voor de gewenschte afwis
seling door allerlei instrumentale be-
noodigdheden voor de muziekwereld te
exposeeren.
Tenslotte belanden we dan bij een
sobere, maar (als alles) degelijke stand
van de jonge bloembollen-firma de
Bidder en Rabner. Wie iets voelt voor
Kerstmis-broei doe hier de portemon-
naie open.
Het centrum van den bazaar is ge
heel gewijd aan een groote expositie
van het comitë (niet de leden) zelf,
waarvoor verschillende particulieren
en winkeliers (de Kier, v. d Willik,
de Wit Voldersgracht, de Wit Peli
kaanstraat e.a.) bijdragen zouden.
Vooral is hier een prachtige collec
tie handwerken, die de aandacht trekt
Wat, er verder nog te zien is noe-
mon we in een vaartje 'n geurige
koffiestand, een hengelgelegenheid
(electrisch wel te verstaan); ettelijke
grabbeltonnen en sjoelbakken, nevens
een arrogant ratelend geluksbord,
waarop een pop te winnen valt en een
draaiende parapluie^ waarvan men
voor één dubbeltje twéémaal een sur
prise mag trachten af te knippen.
t Was er gisteravond reeds vrij
druk; de kasea-houders hadden de
handen vol met het hoeken der ont
vangsten. Ga het zoo maar even door.
Heden- en morgenavond nog.
Behalve het reeds tv :;mde ensem
ble verleent ook een mannenkoor mu
zikale medewerking.
Jubileum B. de Koning.
Een jubileum, dat in breeden kring
belangstelling zal vinden, staat mor
gen te worden gevierd.
Wij bedoelen het zaken-jubileum
van de fa. B. de Koning, de overbeken
de Manufacturenzaak op den hoek
DonkersteegHaarlemmerstraat, die
dan 50 jaar zal bestaan.
Gedurende een halve eeuw het ver
trouwen te bewaren van een uitgebrei-
den kring van afnemers en daarbij
tevens de zaak zelve voortdurend uit
te breiden en te moderniseeren zon
der daarbij achter te blijven in een
billijke prijsregeling, dat is een mooie
prestatie, die blijk geeft van veel ge
zonde energie en vakkennis
Er is hier dan ongetwijfeld reden
om bij dit jubileum even stil te staan.
De zaak werd in 1875 opgericht door
wijlen den heer B. J. P. de Koning,
die in 1920 overleed, de vader van
den tegenwoordigen firmant.
De allerjongste geslachten uitgeslo
ten, zullen velen zich nog het winkel
pand herinneren, zooals het er vóór
'de groote verbouwing in 1914 uitzag.
Mocht evenwel het uiterlijk er over
eenkomstig de eischen van dien ou
deren tijd wat eenvoudiger uitzien, de
naam van de firma had zich reeds
spoedig een goeden klank verworven.
Tot ver in den omtrek telde de zaak
reeds vroeg haar talrijke afnemers,
onder particulieren zoowel als onder
de aldaar gevestigde winkeliers, voor
wie ook toen reeds een engros-afdee-
ling aan de zaak verbonden was.
Wie dan ook mocht denken, dat de
bloei dezer zaak speciaal met den oor
logstoestand een aanvang zou nebben
genomen vergist zich, de feiten wij
zen het anders uit, want nadat in 1913
de zaak was overgegaan in handen
van den jongeren firmant, begon in
het begin van 1914 reeds de groote
verbouwing, die tevens uitbreiding
was doordat er het perceel Donker
steeg 4, waarin voordien de galante-
rieënhandel der fa. v.d. Stok gevestigd
was, werd bijgetrokken, en waarbij
het-mooie hoekpand zijn tegenwoordig
modern frontaanzijn kreeg.
Even dreigde het uitbreken der mo
bilisatie het werk stop te zetten, maar
het gelukte toch met de beschikbare
krachten klaar te komen, zoodat nog
in September van hetzelfde jaar het
verbouwde perceel kon worden open
gesteld.
Reeds 3 jaar later, in 1917, volgde
nog een uitbreiding toen door aan
koop van het pand van de oude iirma
Christiaanse, die er een slagerij had,
en zoo ontstond geleidelijk de groote
zaak zooals men die tegenwoordig
kan bewonderen.
Nog altijd is goede kwaliteiten te
gen billijke prijzen te leveren het de
vies van fa. B. de Koning, waarvan
de leidende firmant reeds 32 jaar lang
in de zaak is. Het kan niet verwon
deren dat de jubileerende firma haar
gedachteni9feest stelde in het teeken
van de reclame, zij het dan ook een
reclame waarin het artistieke element
niet ontbreekt, getuige het zeer fraaie
jubileumboekje, dat de firma dezer da
gen uitgeeft, met een mooien omslag
van den heer B. Planjer en dat belang
rijke medédeelingen behelst.
Voor verdere bijzonderheden kunnen
wij verwijzen naar de betreffende ad
vertenties, inzonderheid die in het
nummer van gisteravond.
Morgenmiddag houdt de firma een
receptie, waar zeker heel wat handels
vrienden hun belangstelling zullen
uiten. Ook onzerzijds gaat een harte
lijke gelukwensch uit naar de 50-ja-
rige, dig in weerwil van het vermoei
ende zakenleven nog met den dag jon
ger schijnt te worden.
Burgerlijke etend.
Géboren: Maria Catharina, dochtbf v.
P. C. d e Boer en K. V. Walraven. Ma
ria Margaretha, dochter van J. H. Ver
schuur en A. A. Zoutman. Cornelis Pau-
ius, zoon van C. P. Devilee en J. P. Her
ruer. Jacobus Martinus, zoon van G.
P. Turk en J. G. v. Hameren. Pieter
Wilhelmus,^ zoon van C. v. Daalen en
J. de Zwijger. Pieter, zoon van W.
Beekman en C. M. Bronsgeest. Marga
retha Cornelia, dochter van H. J. d<f
Groot en M. E. Broekhujjae. Johanna,
dochter van W. D. Wendt en J. Jonker.
Franciscus Petrus, zbon van P. J. Vol-
watsr en A. M. Bevenbergere. Margrie
tha, dochter van F. Kasteele en M.
Gouts. Rosette, dochter van M. _Blitz
en B. Polak. Wilhelmus Gerardus, "zoon.
van C. J, v. d. Linden en C. H. Kieip.
Gewone advertentiën per regel 2y/« cent
Ingezonden Mededeelingen, d abb el UH
Bij contract, belangrijke rednetie.
Kleine adTertentiën bij YoonrftbeUliag
▼an ten hoogste 30 woorden, worden doge
lij ka geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
Binnenland.
Een sensationeede proefvlucht.
De Amsterdamschc rechtbank be
handelt de geruchtmakende moord
zaak te Amsterdam.
Buitenland.
De Dnltsch-nationaUn tn de ae. pact
conferentie.
De derde Volkenbondscommissie
beeft het voorstel-Loadon betreffende
de voorbereiding der ontwapenings
conferentie ln er-r.igszlns gewijzlgden
vorm aangenomen.
De Britse he regeering zal bij wijze
van proet ongehuwde werkloozen tot
landbouwers opleiden.
Het verluidt, dat de Keulsche zóne
in de eerste helft van November zal
ontruimd worden.
Willem Lodewijk, zoon van G. L. N.
Wjjlinch en W. Glimmerveen. Pieternei-
la, dochter van A.- Schelven en B. de
Wolf. Karei, zoon van W. Dool en J.
de Bruin. Lucas Petrus, zoon van A. Dis
seveld en M. Hemerik. Theo, zoon van
J. Goedemans en C. J. v. Beuzekom. E-
lisabeth, dochter van A. Stikkelorum
en H. W. M. Koet. Johanna Cornelia,
dochter van J. T. Markus en H. Wit-
teman. Johanues Albertus, zoon van G.
Heggink en S. M. Melet. Maria Johanna
dochter van P. Wl de Groot en C. de
Bolster. Willem Frederik, zoon van J.
de Wolf en H. C. J. Monteba. Marie,
dochter van E. J. Choufour en M. E.
Vilders. Jannetje, dochter van H. v. d.
Mark en J. Bierenfenger. Dirk Johan
nes, zoon van P. Lut en J. Wassenaar,
llarinus Hendrik, zoon van A. Kore-
man en M. de Haan. Cornelis, zoon van
J. van Velzen en M. M. Pjjnaker.
Overleden: W. B. P. Overes, zoon, u
mnd. M. Verver, zoon lo weken. M. 3.
v. Eek-Dijkgraaf, vt. 70 jaar. J. M.
Struivennberg, vr. 73 jaar. W. Haan
etra, wedr. 83 jaar. J. Dee, man 67 jr.
H. Mulder, man' 48 jaar. M. C. v. Schie-
Schouten, vr. 25 jaar. J. v. d. Bent, m.
70 jaar. H. J. M. Proot, man 58 jaar.
M. Poelw(jk-Meüer, vr. 54 jaar. C. C.
Wildenburg, wede. Campsens, 73 jaar.
M. Christiaanse, zoon 20 jaar. Cl Sree-
dijk, zoon 10 jaar. A. Jongeleen, zoon
5 dagen. K. Swart, dr. 36 jaar. C. W.
v. Ettinger-v. d. Steén, vr. 67 jaar.
Jaarboek der Universiteit.
Ons werd door de uitgeefster, de fa.
S. C. van Doesburgh, toegezonden het
„Jaarboek der Rijksunivedsiteit te Lel
den 1925."
Dit boek bevat, we kunnen zonder
overdrijving zeggen op volledige
wijze, alle gegevens betreffende de
Universiteit alhier.
In het eerste deel, dat den tegen
woordigen staat der Universiteit (21
September 19'5) behandelt, vinden wij
o.m. de wetenschappelijke inrichtin
gen en verzamelingen (bibliotheken,
musea, laboratoria, ziekenhuis), ven-
volgens de series lectionum, een over
zicht der colleges, de academische
prijsvragen en rijksbeurzen, alsmede
de Stichtingen, fondsen en vereeni-
gingen ter bevordering der studiën
Het tweede deel beschrijft de geschie
denis der Universiteit gedurende het
academiejaar 1924-25. Hierin is ook
opgenomen de oratie van Prof. Mr. A.
J. Blok: „De ontwikkeling van het
strafstelsel ln Nederland", gehouden
op 9 Februari 1925; voorts de Promo
tie en het Antwoord van H M. de
Koningin; levensbeschrijvingen van de
professoren, die in het afgeioopen
jaar hun ambt aanvaardden; Dr. W.
A. Kuenen, Dr .J. H. Kern, Dr W. J.
de Haas, Dr D. Cohen, Dr. A Verwey,
Mr. J. C. van Oven en Dr. C. A. Crom-
melin, een necrologie van de overle
den hoogleeraren. Mr A. C. Visser van
IJzendoorn, Mr. dr J. Oppenhelm en
Dr. D. A. de Jong; het album studio-
rum tijdens het rectoraat van Prof.
Blok; de naamlijst der met goed ge
volg geëxamineerden; de promotlën
(hierbij valt het op, dat ln de faculteit
der godgeleerdheid geen promotiën
plaats hadden); ten slotte verslagen
omtrent de werkzaamheid van univer
sitaire vereenigingen en stichtingen
gedurende het academiejaar 1924-25
en de door Prof Blok gehouden red::
tot overdracht van het rectoraat, j.l
Maandag gehouden.
Een aanhangsel bevat opgaven bei
treffende de overige Nederlandsen»
Universiteiten en Hoogescholen, ad.de
