abonnementsprijs
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
eerste blad.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
stadsnieuws.
advertentie-prijs
Belangrijkste nieuws in dit Mummer.
binnenland.
6© JAARGANG
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1921
NUMMER 1624
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
T Het socialistisch congres.
Het congres, door de S.D.A.P. en het
N.V.V. te 's-Gravenbage gehouden en
de daaraan verbonden huldiging van
Mr.'Troelstra heeft ons zeker wel iets
te zeggen.
Het bevestigt ons wat ook de pas ge
houden verkiezingen weer leerden, dat
de S.D.A P. zich in ons land tot een ge
weldige macht heeft ontwikkeld. Dat
er duizenden en tienduizenden zijn, die
van het Socialisme en de socialistische
beginselen niets begrijpen, maar die in
de revolutionaire leiders hun vertrou
wen stellen en die, zij 'tdan niet prin
cipieel - en uit overtuiging, de roode
vaan van het Socialisme stellen boven
het Kruis van Christus.
Wij zouden niet verstandig doen voor
tieze feiten de oogen te sluiten en te
doen alsof dit alles ons niet aanging.
't Is waar, we behoeven aan deze be
weging geen overdreven betee^enis toe
te kennen.
Principieel staat het Socialisme op
denzelfden grondslag als het libera
lisme.
£öoals het Socialisme een revolutio
nair karakter draagt, zoo leefde ook
het liberalisme uit de revolutionaire
beginselen.
De toepassing verschilt, maar het be
ginsel blijft hetzelfde.
Zooals het Socialisme officieel met
t'en Godsdienst niet wil rekenen, zoo
vsrwees ook het liberalisme den gods
dienst naar de binnenkamer.
Zooals het Socialisme zich niet
wenscht te buigen voor de goddelijke
ordinantiën, zoo leefde ook het libe
ralisme, met verwerping van Gods
Woord, bij het licht der menschelijke
rede.
Inzooverre is er dus weinig veran
derd.
En wanneer we dan naast elkaar
plaatsen het percentage van ons volk,
dat zich vroeger door de liberale be
ginselen liet leiden en dat thans zich
schaart achter de banier van het so
cialisme. dan blijkt dat er voor de re
volutionaire groepen weinig reden is
om nu reeds victorie te roepen.
Al de socialistische fanfares veran
deren niets aan het feit, dat de recht
sche partijen opnieuw een stevige
meerderheid behaalden <en dat in de
vakbeweging meermalen niet de mo
derne. bonden maar de Christelijke
organisaties de leiding hebben.
Maar toch, zooals gezegd, mag dit
voor ons geen reden zijn, óm deze be
weging met een schouderophalen
voorbij te gaan.
Zeker# ze heeft haar zwakke plek
ken.
En daarvan is haar overmoed.
Om den moed er bij de massa in te*
houden en de naakte feiten te bedek
ken, stelt men het voor alsof de heil
staat nu zoo ongeveer bereikt is.
„Elke stap zoo profeteerde Mr.
Troelstra draagt het karakter van
den eindstrijd voor het socialisme."
Natuurlijk weet men wel beter.
De gehouden referaten hebben het
wel anders geleerd.
In het allergunstigste geval zal men
het in de naaste toekomst zoover kun
nen brengen, dat men in bond met an
dere partijen het regeerkasteel bezet.
Misschien zal men dan in staat zijn
enkele gewenschte „hervormingen"
door te voeren; aan de komst van het
socialisme zal een en ander zeker
niet bevorderlijk zijn.
De fanfares van het socialisme, al
leen bedoeld om de innerlijke zwak
heid te verbergen, behoeven ons dus
niet te verontrusten.
Er is echter iets anders dat van veel
meer beteekenis is en waarop nooit
genoeg de aandacht kan worden ge
vestigd.
Het is het onvermoeide pogen om de
jeugd .zooal niet voor het Socialisme,
dan toch voor de „beweging" te be
zielen en de harten te revolutioneeren.
Ddar dreigt het gevaar.
En nu moet ook het pas gehouden
congres ons weer een aansporing zijn
om de wacht te betrekken bij het be
ginsel én ons volk duidelijk te maken
waarom het in den grond der zaak
gaat.
De groote vraag is of wij, of onze
kinderen, de souvereiniteit Gods over
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
al 't geschapene, ook over denmensch
en het menschelijke leven erkennen.
01 wij willen zoeken de gerechtig
heid van het Koningschap Gods.
Of Jezus Chri9tus zal staan in het
middelpunt van ons denken en han
delen of dat de mensch en het men
schelijke voor ons de hoofdzaak is.
Daarbij moeten we met ons zelf be
ginnen.
Allereerst moeten we leeren zelf diep
te huigen voor de majesteit Gods en
onszelf gevangen te geven onder de
gehoorzaamheid van Christus.
Maar dan ^moefen we ook vooruit
niet om de socialisten, maar om het
heiliooze. wijl God-looze Socialisme te
bestrijden en het revolutiezaad uit te
rukken uit de harten.
GEMEENTEBEGROOTING 1926,
V.
Wij komen nu tot het Middelbaar
Onderwijs, waarvan de kosten zijn ge
raamd op f217046, of ruim f7000 meer
dan het vorige jaar. De inkomsten
(f70650) zijn ruim f3000 hooger, zoo
dat het nadeelig saldo voor de gem.
is gestegen tot f146396.
Aan jaarwedden is uitgetrokken voor
de H.B.S. voor jongens f 92789.26 en
voor die voor meisjes f45.249.11.
De kosten voor de instandhouding
van schoolgebouwen enz. zijn geraamd
op f2454 voor de H.B.S. voor jongens
en f 1435 voor die voor meisjes. De kos
ten voor verlichting en verwarming
zijn resp. geraamd op f4824 en f2650.
Voor aanschaffing en onderhoud der
meubelen enz is uitgetrokken f2605
en f4010 en voor adm.- druk- en adv.
kosten resp. f740 en f300.
De opbrengst der schoolgelden is
geraamd op f28300 (v. j. f 26310) terwijl
aan subsidie van het Rijk verwacht
wordt, evenals vorig jaar f18000.
Het Gymnasium is mede een kost
bare inrichting voor onze stad. De uit
gaven zijn in totaal geraamd op f97200
en de inkomsten op f 54755, zoodat dit
hoofdstuk een nadeelig slot geeit van
f42445 (v. j. f40432). Voor salarissen
is uitgetrokken f 70292.93 (v. j. f 679691.
Voor instandhouding van het school
gebouw is op de begrooting gebracht
f1574, voor verlichting, verwarming
enz. f3300 (v. j. f2735) en voor het aan
schaffen en onderhoud van schoolmeu
beien en z f1880 (v. j. f1580).
Het Nijverheidsonderwijs vraagt dit
jaar in den vorm van subsidies aan di
verse scholen een bedrag van f96725
(v. j. f 99064).
Het stedelijk Museum „De Laken
hal" vraagt een uitgaaf van f26773
(v. j. f28564) waartegenover als inkom
sten staat een bedrag van f1350, aan
entreegelden.
Voor volksfeesten is uitgetrokken
f7110 en voor subsidie aan het Leid-
sche Muziekcorps, evenals vorige jareU
f4000. Als subsidie voor de openbare
leeszaal is uitgetrokken f4481, als bij
drage in de restauratiekosten van de
Ned. Herv. Ke^I. f 1000, als subsidie
voor „Kennis is Macht" f5110 en als
toelage aan de fad. Leiden van de
Nederl. Mij. v. Tuinb. en Piantk. f100.
De jaarwedden voor de 9tadsgenees-
heeren, de stadsvroedmeester en stads-
vyoedvrouwen zijn evenals het vorig
jaar in totaal geraamd op f 10350: Voor
het verstrekken van geneesmiddelen
aan behoeftige ingezetenen is uitge
trokken f7800 (v. j. f9000) en voor kos
ten van Ziekenverpleging f87500 (v. j.
f 80.000).
De kosten wan overbrenging, plaat
sing en verpleging van arme krankzin
nigen zijn geraamd op f 228250. Hierbij
wordt echter gerekend op een subsidie
van de provincie groot f76083 en van
particulieren groot f18000. waarvan
echter f6000 aan de provincie wordt
uitgekeerd.
De subsidie aan het Burger!. Armbe
stuur is geraamd op f204000 (v. jaar
f256500). Aan die zieken verplegingen
in de Wijkgebouwen wordt evenals vo
rige jaren in totaal uitgekeerd f12000.
Voor de Stedelijke Werkinrichting
wordt noodig geacht een bedrag van
f10198.
De kosten voor den Armenraad zijn
geraamd op f 15080.
Voor uitkeeringen aan uitgetrokken
wcrkloozen is uitgetrokken f 160.000
(v. j. f200.000); voor subsidie aan werk
lozenkassen f 32000 (v. j. f 395101voor
kosten van den Gemeentelijken Dienst
voor Sociale Zaken 122000 en voor ds
Comm. van Advies voor Socilae Zaken
f 1000.
Van de verdere uitgaafposten ver
melden we nog: kosten voor toezicht
op de invordering van de plaatselijke
belastingen 110200; verlies van den
P.einigings- en Ontsmettingsdienst
f256500 (v j. f251500); verlies Gem.
Bank van Leening f15859; en onvoor
ziene uitgaven f 100.000 (v. j. f258.637).
Leidsch üniverslteitsfonds.
Aan het bij S. C. van Doesburgh
alhier verschenen Jaarboek der Leid
sche Universiteit voorkomend verslag
van het Leidsch Universiteitsfonds,
over het academiejaar 1924/1925 is
het volgende ontleend.
Waren op 8 Februari 1924 van de
bijzondere hoogleeraren, aan deLei-
sche universiteit verbonden, drie door
het Leidsch Universiteitsfonds aange
steld, de heeren Einstein, Koolemans'
Beyne'n en De Josselin de Jong, thans
in idit geval tot 4 geklomïrien; de ver-
eeniring het Nederiandsch Lyceum'
stelde namelijk het Fonds financieel
in staat een bijzonderen leerstoel te
stichten voor de oude geschiedenis
meer bepaald voor de geschiedenis
van den Hellenistischen tijd. Tot hoog
leeraar werd benoemd dr. D. Coheri
die op 10 December zijn ambt aan
vaardde. Tot onze vreugde was proi.
Lorentz opnieuw bereid in dezen cur
sus een reeks wetenschappelijke voor
drachten te geven, waartoe de regee
ring' ook thans machtiging verleende.
Tal van personen en 'instellingen!
Werden ook in dit jaar door een sub
sidie vanwege het Fonds ondersteund:
Het Instituut Kem voor Indische ar-
chaeologie ontving een bijdrage van
f1000; het Instituut voor Tropische
Geneeskunde, dat met zeer vele moei
lijkheden te kampen had, 1750; da
Z.-HoIIandsche Archaeologisch .Com
missie f 200 voor herstel van oude
graven van Leidsche professoren te
Katwijk; de interacademische commis
sie voor internationale studiebelangen,
t200. De heeren dr. Stiasny, Vogel'
en Guarnien ontvingen elk f200 ter
tegemoetkoming in de kosten van huni
onderwijs; prof. Gertli voor hetzelfde
doel f 2o0; ar. Walch voorloopig f 100
Het Fonds ondersteunde dr. Droog-
leever Fortuyn met f200 voor Weten
schappelijke onderzoekingen te Ma
drid; dr. Hbiwerda met f 500 voon
opgravingen; proi. Escher met f300
voor den aankoop van doorsneden
van gesteenten; de Vereeniging tots
bevordering van de opleiding tot In
strumentmaker ontving wederom flOO
Aan het salaris van de 'typiste IM
dienst van den iLeidschen Senaat,
droeg het Fonds nog eens f 750 bij.
Nu in den vorigen academische»
cursus was gebleken, dat voor lessen
in elementair Latijn bij vele studenten
belangstelling bestond, werd ook in
October 1924 opnieuw met zulk een
reeks van lessen aangevangen, waar
van ook thans dr. C. de Boer de lei
ding op zich nam.
Een prijs voor Indonesische juristen
werd op advies der juridische facul
teit voor 1924 niet toegekend.
Behalve het Universiteits-jaarboek
werd aan alle leden van het Fonds
een exemplaar gezonden van de voor
dracht door. dr. P. C-. Molhuysen
in de Koninklijke Academie van We
tenschappen uitgesproken, getiteldd
De voorrechten der Leidsche universi
teit.
Voor de tweede maal werd de Uni
versiteitstag gevierd, nu te Deventer
op 4 en 5 October 1924; de protes-
isoren dr. W. Nolen en dr. H; T.
Colenbrander bleken bereid bij die
gelegenheid een voordracht te houden
te Deventer, terwijl een commissie al
daar onder voorzitterschap van jhr.
mr. van Humalda van Eysinga op
twoortrefielijke wijze de viering had
.voorbereid. Het Fonds is hun allen
veel dank verschuldigd.
Dr. Bl. J. O. Schrieke te BatavLa
verklaarde zich tot onze vreugde be
reid de belangen tan het Fonds in
behartig wat een belangrijke ver
betering en vereenvoudiging der In
disch administratie beteekent.
De financiën van het Fonds wer
den ook in het afgeloopen jaar aan
zienlijk versterkt: Mr. C. Vermeer,
lid van de Universiteitsraad, in 1924
overleden, schonk een legaat van
f5000; Mevr. Buys-Arntzenius ver
maakte aan het Fonds haar gansche
vermogen, dat, na aftrek van de on
kosten, f35.000 is geraamd; boven
dien schonken het Genootschap Noor-
they en mevr. Goekoop-De Jongh elk
f500.
In verband met de viering van den
350sten dies der Leidsche Hooge-
School gaven gecommitteerden en de
commissie van uitvoering zich moeite
het kapitaal en het ledental van het
Fonds uit te breiden.
Van verschillende giften, voor dit
doel ingekomen, kan in dit verslag
nog geen melding worden gemaakt.
Ondanks het feit, dat de bijdrage
van de gewone leden van het Fonds
volgens besluit van den Universiteits
raad tot f2.50 werd verhoogd, waar
door een. aantal leden zich genood
zaakt zag te bedanken, steeg toch
het totaal getal der leden, begunsti
gers donateurs en stichters tot 1524
tegen 1414 op 1 Fdbruari 1924 en
132b op 1 Februari 1923.
Kamer van Koophandel.
,Mededeelingen" het orgaan van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor Rijnland is thans in een nieuw ge
waad verschenen.
Dit orgaan was het eerste en het
oudste op dit gebied, maar de uitvoe
ring was tot nu toe ietwat primitief.
Daarin is nu verandering gekomen.
Het blad dat voorheen bjj „Futura'
versoheen, wordt thans uitgegeven cfoor
de fa. P. J. Mulder en Zn., die ook
bij deze uitgave haar goeden naam hoog
houdt.
De „Mededeelingen" zjjn nu voor
zien van een stevigen omslag, wat al
dadelijk een groote verbetering betee-
kent. Ook aan de overige uitvoering is
alle zorg besteed.
Handelsadresboek.
Naar het orgaan van de Kamer van
Koophandel meedeelt, zal binnenkort een
officieel handels-adresboek verschijnen,
bevattende de namen en adressen der in
geschrevenen in het Handelsregister der
Krv. K. voor Rjjnland.
De samenstelling is opgedragen aan
den heer K. F. van der Wuk Jr., alhier.
De Senaat.
De academische senaat heeft gister
middag benoemd tot zjjn secretaris voor
het studiejaar 1925'26 Prof. Mr. E.
!M. Meyers.
De aftredende rector, Prof. Mr. A.
J. Blok, werd tot Assessor benoemd.
Bazar „PnlBl."
De bazaars beginnen weer te komen
't wordt herfst.
Ditmaal zal in gebouw „Prediker",
Janvossensteeg, de eerste worden ge
houden, en wel vanwege een comité
dat zich heeft voorgenomen gelden bij
een te brengen voor de vernieuwing
en noodzakelijke uitbreiding van het
meubilair in het wijkgebouw „Pniël"
aan de Middelstegracht, de bekende wjjk
van Ds. Gunning, waar thans Dr. J.
Riemens de leiding heeft.
Gedurende drie dagen zal de bazaar
geopend zjjn, vandaag, morgen en Don
derdag.
Te oordeelen naar den aanvankeljj
ken opzet, schijnt het iets bijzonders
te zullen worden wat den omvang be
treft; hij omvat n.l. de drie grootste
zalen van Prediker".
Hieruit mag tevens worden afgeleid,
dat er ook wat de verscheidenheid be
treft heel wat te zien en te koopen zal
zijn.
Enkele mooie stands waren vanmid
-dag al gereed en maakten tusschen de
frissche bekleeding reeds een aardig
effect.
Hedenavond om 8 uur zal de burge
meester,' Jhr. da Gijselaar, don bazaar
officieel openen.
Schaken.
Zomerwedstrijd Leidsche Schaakclub
„Philidor".
W. F. Smeder verliest van H. I. de
Nie, G. Bosscha wint van H. I. de Nie.
Hiermede is de wedstrijd afgeloopen. De
eindstand volgt hier:
G. Bosscha 8 uit 8. W. H. v. d. Nat
Jr 5 Va ui 8, W. Segaar 4 Va uit 10. P.
J. v. d. Zeeuw 4 uit 10, H. I. de Nie en
W. F. Snieder beide a uit 10.
Do wedstrijd was bedoeld als oefening
voor de leden van „Philidor". Om deze
redenen namen ook de sterkere spelers
van der Nat en Bosscha er aan deel.
Segaar wiet een partij Van der Nat
te winnen en Snieder speelde beide par
tijen remise, wel een bewijs, dat er on
der de leden van Philidor goede spelers
zijn. Deze wedstrijd is ongetwijfeld aan
hun speelsterkte ten goede gekomen.
Hieronder laten wj] nog eén de ge
speelde partijen volgen, waarin zwart
minstens remise had moeten maken.
Wit: Bosscha. Zwart: Snieder.
1. 04 05. 2. Pf3 Pcó. 4. b4 Lba.
5. 03 Lc5- 6. 0o Pfö. 7. d4 ed4: 8.
od4Lb6. 9. 05 ds. ia. Lbj Pe4. II.
La3 Ld7. 12. Lc6: Lc6: 13. Dc2 Ld7.
14. h3 Leó. 15. Pc3 Pc3: 16. Dc3: Dd7.
17. Pes hó. 18. Peó: feó: 19. f4
Tadi 1117.
26. 27'. Tfz
21. Dg3 Tlri. 22. Dh4 h5.
:f Die. 25. Der 0-0-0
5: 24. Dhs
Tdg8. 27.
DI17. 29. Tg3Tg330.
eS. Lbo
Tg4- 31.
Te4. 37. IV13 U.U7. 30. UC3 03. 39. ucj:
Les: 40. Td3 d4. 41. Ld2 Kc6. 42. Lf4
Tei. 43. g4 Tgi. 44- Kf2 Tal. 45. gs
Kd7. 46. go Ta2:f 447. Kgi Ke7, 48.
Gewone advertentiën per regel 32'/i
Ingezonden Mededeellngen, dnbbel larlet
Bi) contract, belangrijke rednctU.
Kleine adrertentiën bij TooroitbetaUng -
van ten hoogste 30 woorden, worden dag*-
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
Minister Welter ln ons land gearri
veerd.
Do heer Richters, lid van den Rot-
terdamschen gemeenteraad, overleden.
Buitenland.
Twee Nederlandsche voorstellen ln
de Volkenbondsvergadering aangeno
men.
De Volkenbondsraad zal in Decem
ber te Madrid bijeenkomen.
De katoenstaking te Bombay is bijna
algemeen.
Successen der Spanjaarden bij Al-
hucemas, te danken aan verraad, dat
door Abd el Krim streng gestraft is.
Ke2 li. 55. h7 f3t 56. Kdi Kg7. 57.
Lf6t Kgó: 58. h8 (Dj Kfs. ,9. O14 ag
60. Dhs+ en wit won na enkele zetten.
De Wethouder van Onderwijs zal
morgen, Woensdag, geen spreekuur hou
dam
- De heer J. W. v. Leeuwen alhier,
is geslaagd voor het examen Schoon
schrijven L. 0.
Gistermiddag, om drie uur onge
veer, had ui de Zuidsingelgracht bri de
Grofsmederij een ongeval plaats.
Een zware locomobiel van de fa. Gen-
der uit Haarlem, was per zolderschuit
naar de fabriek vervoerd om in répara
tie te gaan: toen bij het ontladen het
gevaarte uit den evenwichtsstand ge
raakte en van de schuit of in het water
gleed.
Daar er voorloopig nog geen kijk op
was dat de locomobiel uit het water kon
worden gehaald, nam de havenpolitie
maatregelen om het verkeer te bevei
ligen.
Vandaag zou worden getracht om met
behulp van een bok de zware drenke
ling op den wat te krijgen.
A. S. is gisteravond in een cafë
mishandeld door de gebroeders S.
Terwijl gisteravond een politie
agent een dronken man wilde arro-
steeren, viel een der omstanders A. S.,
hem daarbij lastig en gaf deze hem een
slag in het gelaat.
Wat den agent aanleiding gaf om
tijdelijk zijn eersten arrestant ter plaat
se te laten, en S. mede te nemen naar
het politiebureau, waar tegen den last
post proces-verbaal werd opgemaakt.
Verkiezing Eerste Kamer.
Het centraal stembureau voor de
verkiezing van leden der Eerste Ka
mer houdt Donderdagmiddag om 5 uur
in de vroegere raadzaal in het stad
huis in Den Haag een openbare ver
gadering, teneinde te voorzien in de
vacature, ontstaan door het bedanken
van den heer de Waal Malefijt als lid
van de Eerste Kamer.
Overwerkvergunning.
De Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid heeft aan hoofden of be
stuurders van ondernemingen, waarin
de in artikel 39, onder A en B, van
het Werktijdenbesluit voor fabrieken
of werkplaatsen 1923 genoemde arbeid
wordt verricht, in alle gemeenten des
Rijks vergund, dat in hunne onderne-
migen, gedurende het tijdvak van 1
October tot en met 31 December 1925,
mannelijke arbeiders van 18 jaar of
ouder, die arbeid verrichten ingevolge
het bepaalde bij artikel 39 van ge
noemd Werktijdenbesluit, voor zoover
zulks noodig is om in een continu wer
kende fabriek of werkplaats arbeid ih
een drieploegenstelsel mogelijk te ma
ken, in afwijking van bet bepaalde
bij artikel 24 der Arbeidswet 1919 al
daar arbeid veriebten:
a. gedurende 62 uren per week, mits
niet langer dan 168 uren in drie ach
tereenvolgende weken:
b. in drie achtereenvolgende weken
gedurende 56 uren, tusschen 10 uur des
namiddags en 6 uur des voor middags.
Salarissen Rijkpersoneel.
Gemeld wordt dat Zaterdag de R. K.
Centrale van Burgerlijk Overheidsper
soneel te 's-Gravenhage, in spoedver
gadering bijeenkwam ter bespreking
van de vraag, welke houding «al wor
den aangenomen tegenover de in de
laatstgehouden Centrale Commissie
vergadering door de Regeering gedane
toezegging, ten aanzien van de tege
moetkoming voor bet Rijkspersoneel
over 1925.
Met groote ontstemming werd ken
nis genomen van de zeer onvoldoende
tegemoetkoming, welke de Regeering
voorstelt aan bet Rijkspersoneel te ver-
