nu nu®mer bestaai uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
3e JAARGANG
DINSDAG 25 AUGUSTUS T925
NUMMER 16O0
CHE COURANT
AB ONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Huwelijkswetgeving.
In Tsjecho-Slowakië, is men naar ge
meld. wordt zoo vergevorderd dat men
cie moderne begrippen inzake de hu
welijkswetgeving tot uitvoering gaat
brengen.
De banden door Gods Woord aange
legd, heeft men daar radicaal gebroken
De vrijheidsbeginselen worden in toe
passing gebracht.
„De regeering, dus wordt gemeld,
heeft den nieuwen codex van het huwe
lijks- en familierecht geratificeerd.
Op grond van deze wet zijn de nieu
we bepalingen van het huwelijks- en
familierecht gebaseerd op de volkomen
vrijheid der betrekkingen tusschen de
echtgenooten en op de bevrijding der
vrouw uit de macht van den man, wel
ke uit de economische afhankelijkheid
der vrouw bleek.
De codex bepaalt, dat personen, die
een huwelijk sluiten, de volle persoon
lijke vrijheid en vrijheid van arbeiden
behouden.
Een verandering van woonplaats van
den echtgenoot beteekent voor de echt-
genoote geen plicht om den man te
volgen.
Het door gemeenschappelijken ar
beid tijdens het huwelijk verkregen
eigendom wordt als gemeenschappelijk
goed beschouwd. Bezit een der echtge
nooten geen middelen, welke voor le
vensonderhoud noodzakelijk zijn, of is
hij niet tot arbeiden bekwaam, dan is
de ander verplicht hem te ondersteu
nen, wanneer hij gerechtelijk daartoe
in staat wordt geacht.
Tot scheiding kan worden overge
gaan op grond van een wederzijdsch
goedvinden of op den wensch van een
der echtgenoptem
De plicht om de kinderen te onder
houden rust op beide echtgenooten. De
kinderen zijn verplicht om hun ouders
te steunen, wanneer deze zulks wen-
schen, niet tot arbeiden in staat zijn
of geen staaatshulp genieten."
Wat Gods Woord omtrent.de heilig
heid en de onverbreekbaarheid van het
huwelijk leert, wordt hier niet meer
gerekend.
Tot scheiding kan worden overge
gaan op grond van wederzijdsch goed
vinden of op den wensch van een der
echtgenooten.
Als zich moeilijkheden voordoen,
dan gaat men eenvoudig uit elkaar.
Dan wordt de verbintenis, alsof het een
gewoon contract geldt, zonder meer
verbroken.
En als een der echtgenooten om wel
ke reden dan ook, er de voorkeur aan
geeft te scheiden dan is er niets die
hem of haar dit belet.
Het is duidelijk wat in de practijk de
gevolgen van dergelijke bepalingen
zullen zijn;
En het is ook duidelijk, dat het tie
zwakste partijen, de vrouwen en meer
nog de kinderen zullen zijn, die de ern
stige gevolgen van deze moderne be
palingen zullen ondervinden.
pier wordt niet' goedkpop gezondigd.
En met name op dit gebied wordt
eiken dag weer opnieuw de waarheid
bewezen van het woord: „In het hou
den van die is groote loon."
STADSNIEUWS.
DE STORMRAMP.
Bij den penningmeester van het
Stormramp-Comité zijn weer de vol
gende giften ingekomen.
Dr. H. D. v. G. f50, Van ons drieën
f2.50, Mej. P. H. f 1, A. F. of N. F. f5,
Ir. A. G. B. f 100, C. A. de V. f 10,
SCH. f 25, A. W. D. v. H. f 10, G. A. V.
K. f 100, Prof. Dr. W. v. d. W.- f25.
H. P. V. f 10, J. P. A. B. f 10, Mr. J. J.
N. de L. f 10, P S. f 10, Mej. M. H. N.
no, Dr. J. B. f25, Prof. Dr. W. de S.
f 25, Mevr. J. H. H. f 5, Mr. H. A. S.
i 25, P. C. M. H. f 10.
Giften worden nog gaarne ingewacht
bij den Penningmeester, den Heer F.
Muys van de Moer, Plantsoen 49, Giro
nummer 57471.
Wij ontvingen nog voor de slachtof
fers van de stormramp van de Wed.
B. f2, van X. Y. f2 en van B. f10.
Naar wij vernemen heeft de Zondag
in de bijeenkomsten der Nederduitsch
Hervormde Gemeente alhier gehouden
echaalcollecte voor een nieuw kerkge-
BUREAU: Hooigracht 35 Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/, cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarfcL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, werden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
bouw der Ned. Herv. Gem. te Borculo
opgebracht de som van f 1147.
Ongetwijfeld een zeer mooi resultaat
vooral wanneer men in aanmerking
neemt dat de schenkers die ertoe heb
ben hijgedragen reeds eerder met de
geheele burgerij hadden geofferd voor
den algemenen mood.
Een wandelpark.
Zooals gisteren in het raadsverslag
reeds werd gemeld, heeft de heer D.
J. J. de Koster oudste firmant der firma
A. de Koster en Co .aan B. en W. een
brief gericht, waarin hij meedeelt dat
door hem een bedrag van f 11.500 be
schikbaar wordt gesteld om te komen
tot de stichting van een wandelpark.
Bedoeld bedrag zal moeten worden
gestort in een fonds, beheerd door een
stichting waarvan het bestuur zal wor
den gevormd door het college van B. en
W. en twee door hen aan te wijzen in-,
gezetenen.
Het spreekt wel vanzelf, dat deze gift
met groote dankbaarheid werd aan
vaard.
Legatum Sjolpianum.
Curatoren van het Legatum Stolpi-
anum aan de Rijksuniversiteit alhier
bebben op de door hen uitgeschreven
prijsvraag: „Een uiteenzetting van de
voorstellingen omtrent lotsbepaling en
wereldheerschappij in de godsdiensten
van de Babyloniërs. of van de Egyptc-
naren, of van die beide volken" geen
antwoord ontvangen.
Curatoren schrijven de volgende prijs
vraag uit:
„Het verzet tegen en de onthouding
van metaphysica, die kenmerkend wa
ren voor de positivistische en voor de
eenzijdig,kenkritische scholen der 19e-
eeuwsche wijsbegeerte, hebben plaats
gemaakt voor een hernieuwde belang
stelling in metaphysica. Gevraagd
wordt een kritisch onderzoek naar de
opkomst van dit nieuwe streven en
naar de resultaten, waartoe het reeds
thans heeft geleid."
Beperking van den omvang der ver
handeling tot omtrent 50.000 woorden
wordt aanbevolen.
Antwoorden- worden vóór 1 Januari
a.s. ingewacht bij den voorzitter van
het curatorium, prof. dr. P. Ehrenfest,
Leiden, Natuurkundig Laboratorium
Zij moeten in het Nederlandsch of in
het Latijn getikt, met een spreuk ge-
teekend en vergezeld zijn van een ver
zegeld briefje, dat dezelfde spreuk
draagt en waarin des schrijvers naam
en adres zijn opgegeven.
De prijs voor een goedgekeurd ant
woord is een gouden biedaille, ter in
nerlijke waarde .van f 250, en f 100 in
geld, of wel, naar verkiezing, de gehee
le som in geld.
Het oordeel der curatoren zal in Juni
1926 worden bekend gemaakt.
Prof. dr. L. E. Goester, buitenge
woon hoogleeraar aan de Universiteit
alhier zal in de nieuwe periode weder
fungeeren als voorzitter van de alhier
gevestigde commissie voor het afne
men van de examens ter verkrijging
van een getuigschrift als apothekers
assistent.
Mej. J. P. een onderwijzeres kwam
gistermiddag in de Javastraat met
haar rijwiel ernstig te vallen, doordat
haar voertuig slipte. De Eerste Hulp-
diens.t bracht haar per auto naar haar
woning, waar zij werd verbonden. Het
bleek dat een knie. was gekneusd.
Gistermiddag even voor half een
zou op den Morschweg Mej. v. M. zich
juist met een handwagen bewerkte
groenten naar den ingang der conser-
venfabriek van Nieuwenhuizen bege
ven, toen een vrachtauto van den steen
kolenhandelaar O. naderde, die den
handwagen aanreed, met het gevolg
dat de juffrouw een duw van den wa
gen kreeg en tegen de straat werd ge
worpen.
Bij den heer N. binnengebracht werd
zij daar door de E. Hulpdienst verbon
den en vervolgens naar haar woning
vervoerd. Een hand en een voet bleken
te zijn gekneusd.
Een der werklieden, die bezig rtfa
met het maken van een nieuwe brug
bij de spoorbrug over de Haarlemmer-
trekvaart, J. P. uit Schiedam, had gis
termiddag het ongeluk om door een
misstap naar heneden te vallen, waar
hij in een schuit terecht kwam. P. was
door den val bewusteloos geworden,
doch kwam spoedig weer bij. De Eer
ste Hulpdienst die spoedig aanwezig
was, kon geen ernstig letsel vaststellen
Met een paar dagen rust zou het wel
weer in orde zijn,
Bij het verlaten van het gebouw
der posterijen aan de Boommarkt heeft
gistermiddag een postauto, bestuurd
door H. B. een kraam met fijn fruit
van den heer Z. uit de Driftstraat on
derstboven gereden, waardoor de kost:
bare en teere koopwaar op de vieze
straat terecht kwam. Blijkens de scha
devergoeding welke kioor den eigenaar
werd geëischt, schijnt er voor een tame
lijke waarde bedorven te zijn.
Gemeenteraad Leiden.
(Slot.)
L90. Voorstel:
a. tot beschikbaarstelling van gelden
voor de vernieuwing en vérplaatsing van
de Janvossenbrug en de demping van
de Volmolengracht
De heef Huurman (A.R.) is van
meening dat nog niet duidelijk is aan
getoond waarom verlegging van de
brug noodig is. Wat de oprit betreft,
daarin kan worden' voorzien door het
bruggehoofd waaiervormig uit te brei
den. En wat het tweede argument be
treft, dat de afstand tusschen de brug
gen dan meer normaal wordt, betoogt
spr. dat het verkeer daar niet van dien
aard is dat daarvoor een groote uit
gaaf als noodig voor de demping van
de Volmolengracht verdedigbaar is. Hij
acht het niet gewenscht voor de dem
ping van een stil grachtje f 26000 uit te
geven, en dat in een tijd waarin bespa
ring op de uitgaven een eerste eiseh is.
Voor de bewoners van de Jan Vossen-
steeg, die aan de moderniseering van
hun panden in een steeds drukker ge
worden straat veel ten koste hebben
gelegd, zou spr. het betreuren wanneer
de Jan Vossensteeg een doode straat
werd. De verkeersbelangen die hierbij
zijn. betrokken wegen, naar spr. meent
daartegen niet op.
Spr. dient een amendement in, be
doelende B. en W. voor het bestemde
doel eeh bedrag van rond f 60.000 toe
te staan en de brug dus niet te ver
plaatsen.
Het amendement wordt door ver
schillende leden gesteund.
De heer Wilbrink juicht 'tvoor
stel van B. en W. toe. De Jan Vossen-
brug is een sta in den weg en moet
noodig verdwijnen. Spr. is er van over
tuigd dat er bij deze brug bij niet ver
plaatsing altijd een paar gevaarlijke
hoeken zouden blijven.
Nu de raad eenmaal heeft besloten
de Mare niet te dempen, moet er op
een andere manier iets worden gevon
den voor het groote verkeer. Thans
moeten ook de wagens van de vuilver
branding de Mare passeeren en speci
aal hij het bruggetje aan de Lange
gracht geeft dat telkens: groote geva
ren en moeilijkheden. Spr. meent dat
men thans niet op een paar duizend
gulden moet zien. Dat de neringdoen
den in de Jan Vosssenteeg zich hier
in hun broodwinning zouden zien be
dreigd, moet spr. ontkennen. Zij zou
den eerder gebaat zijn bij verruiming
van het voetverkeer door de Jan Vos
sensteeg, dat nu door het te drukke
wagenverkeer zeer tegengewerkt wordt
De heer Knuttel (Comm.) ziet
niet in dat bij dit voorstel verkeersbe
langen betrokken zijn die de voorge
stelde uitgave zouden motiveeren. Dem
ping van de Volmolengracht heeft geen
zin zoolang er ge endoorbraak is ge
maakt naar de Maresingel.
De heer Oostdam (R.K.) is het
eens met den heer Wilbrink. Als wij
nu de brug nog moesten leggen zouden
we het nooit doen voor de Jafi Vossen
steeg; dat is veel te dwaas. Men kan
in de v. d. Werffstraat naar twee zijden
weg, wat spr. voldoende vindt. Het na
geslacht zou het ons euvel duiden wan
neer wij de brug op deze onmogelijke
plaats zouden leggen.
De heer Z u i d e m a (A.R.) zegt per
soonlijk van meening te zijn dat deze
brug wel gemist zou kunnen worden.
Daar dit denkbeeld echter geen instem
ming vindt, gaat het hier alleen om de
vraag waar de nieuwe brug moet wor
den geplaatst. En nu is op den voor
grond gesteld, dat het bij verplaatsing
niet gaat om verkeersbelangen, wat
voor spr. een aanleiding is om aan de
bestaande plaats de voorkeur te geven.
De afstand tusschen de bruggen blijft
toch gering en wat het bezwaar v. den
oprit betreft, daarin is te voorzien door
de brug te verlagen en het hoofd waai
ervormig uit te breiden. Het gevaar is
dan zeker niet grooter dan wanneer
men den hoek v. d. WerffstraatJan
Vossensteeg moet nemen.
Nu het hier niet gaat om een ver-
keersbelang, mag z.i. met het belang
van de bewoners van de Jan Vossen
steeg wel degelijk rekening worden
gehouden.
Geleidelijk gegroeide toestanden mag
men niet altijd zonder meer verbraken.
De heer Wilbrink zegt, dat het alleen
gaat om het rijverkeer, maar hij sprak
zichzelf tegen toen hij veronderstelde,
dat de menschen nu een omwandeling
zullen gaan maken, al verwacht spr.
daar nu persoonlijk niet zooveel van.
Tenslotte is daar nog het financieel
verschil. Een bedrag van f40.000 zegt
nogal iets, vooral waar het hier geen
groot belang betreft.
Spr. beveelt daarom het voorstel van
den heer Huurman krachtig aan.
De heer Groe neveld (S.D.A.P.) en
de heer v. d. Reyden (C.H.) verdedigen
het voorstelt
De li)eer Mulder (weth.) meent, dat
voor het voorstel van B. en W. veel krach
tiger argumenten zijn aangevoerd, dan
voor dat van den heer Huurman. Spr.
herinnert aan hetgeen de heer Oostdam
heeft gezegd. Weliswaar zou men op de
oude plaats veel kunnen verbeteren door
den oprit over een grooteren afstand te
verdeelen, maar het zou geen afdoende
verbetering zijn. De bewoners der J.-V.-
steeg zouden het zelf op prijs stellen in
dien het gevaarlijke rijverkeer wat min
der druk werd. Voor de lichtfabrieken,
en speciaal yoor de vuilverbranding acht
spr. verplaatsing van de brug naar de
Volmolengracht van veel beteekenis. De
berekening van de kosten van een even-
tueele verbouwing op de huidige plaats
'kan niet in alles betrouwbaar zijn, om
dat er nog weinig van is te zeggen. Een
grootere doorvaart wijdte is beslist noo
dig en die kan het best verkregen wor
den door den onderbouw zooveel mogelijk
ruimte te geven, waarvoor de Volmolen
gracht en de Voldersgracht het best ge
schikt zijn.
De heer it mans (D. P.) merkt
evenals de heer Zuidema; op, dat, wil men
de wagens van de vuilverbranding in
het vervolg over de Volmolengracht la
ten rijden, er ook over de Langegracht
nog een brug zal moeten komen. Waaruit
moet die dan worden betaald?
De heer Knuttel: dat halen we uit
andere zak. (gelach).
Dö ihteer Groeneveld meent, dat
„de brug van den heer Huurman" meer
dan f 60.000 zofu moeten kosten dodr
de breedere waaiervormige opritten.
Wat de nering in de Jan-V.steeg be
treft, winkeliers zijn altijd bijzondere men
schen. (Gelach en stemmeti: Dubbeldeman
ook'r) Er is altijd geklaagd over het
gevaarlijke rijverkeer. ejn ;nu het zich
dreigt te verplaatsen klagen zij alweer.
De afstand welke er tusschen de Pauw
en de Jan-V.brug bestaat is do grootste
welke er tusschen twee bruggen in de
Leidsche grachten bestaat, dus moet die
eerder worden verkleind dan vergroot.
De heer Huurman repliceert: In de
stukken staat, dat de Voldersgracht bij
den toegang een breedte heeft van 7 hl.
Dat verschilt slechts één meter met de
Jan-V.steeg. Moet dat f 40.000 meer kos
ten? Men zegt, dat de wagens van de
vuilverbranding de Volmolengracht zul
len overgaan, maar dan zal er nog een
brug over de Langegracht moeten ko-
mjein, tefw'ijl Ijn elk geval de bestaande
brug aam de Mare binnen korten tijd zal
moeten worden veranderd.
De heer Bergers (R.K.) verklaart
zich voor het voorstel van B. en W.
Het amendement van den heer Huur
man Wordt mét st. verworpen, en
het voorstel van B. en W. z. h. st. aan
genomen. Vopr het amendement van den
neer Huurman stemden de heeren: Wit-
mans, Wilmer, v. Hamel, Huurman, Knut
tel, Zuidema en Spendel.
b. tot beschikbaarstelling van gelden
ten .behoeve van de uitdieping van den
Nieuwen Rijn tusschen het RijnSchie-
k'anaal en de Singelburg en de daarmede
gepaard gaande vernieuwing van de wal-
beschoeiing.
c. inzake de jaarlijksche uitvoering van
'diepwerken
d. inzake het adres van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Rijnland
-betreffende den toestand van de wateren
en bruggen in de gemeente. 158
De heer. Wilbrink bestrijdt het voor
stal, waar hij een goede uitvoering van
dit werk niet mogelijk en ook niet ge
heel noodig acht. De verbetering van
het verkeer te water zou in dit geval, dat
op den wal in de knel doen geraken, ter
wijl er geen groote industrieën in de na
bijheid zijn, die bij de voorgestelde ver
betering overwegend belang hebben.
Tiet tgjewone verkeer te water gaat via
'de Schrijversbrug, dus niet langs dit ge
deelte. De thans voorgestelde beschoeiing
zal niet voldoende blijken, indien men
toit bij "den wal de diepte op 2~8o M. wil
brengen. Men kan ook van de particu
liere eigenaren niet eischen, dat zij de
door de verdieping van het vaarwater
noodig geworden versterking van de
schoeiing uit eigen zak zullen betalen. Dat
zou ongetwijfeld pp verzet stuiten.
Wat de overige punten betreft, juicht
spr. de verdiepings- en verbreedingsplan-
nen ten zeerste toë. Zelfs zou spr. het be-
Binnenland.
Dia heer D. J. J. de Koster stelt een
bedrag van 111.500 ter beschikking
voor de stichting van een wandelpark
te Leiden.
De Gemeenteraad van Leiden besluit
tot vernieuwing en verplaatsing van de
Jan Vossenbrug en tot! demping van de
Volmolengracht.
Een schrijven van den Metaalbond
aan den Chr= Metaalbewerkers bond.
Buitenland.
De Fransche antwoord-nota aan
Dnitschland is gisteren overhandigd.
Caillaivx heeft na zijn besprekingen
met Churchill verklaard, optimist te
zijn,
De vroegere rijkskanselier Wirth is
uit de Rijksdagfractie van het Centrum
getreden.
Het dorp Konzell in Beieren door een
wolkbreuk geteisterd.
drag voor punt c willen verhoogen, om
dat gedurende de laatste jaren aan ver
schillende punten niets is gedaan.
De Voorzitter acht de zaak, ook
na de mededeelingen van den heer Wil
brink, van te groot gewiéht, om ef
dadelijk over te beslissen. Spr. stelt voor,
eerst adviezen in te winnen.
Aldus besloten.
Bij de rondvraag bespreekt de heer v.
Eek de rioleering van den Rijnsburger-
weg. Het Oegstgeester gedeelte sluit mo
menteel niet aan op het Leidsche. Is dat
tijdelijk of permanent?
Weth. Mulder zal een onderzoek in
stellen.
De heer v. Stralen maakt aanmer
king op het aanstellen van een gepensio
neerd opzichter van de gemeente bij de
werkverschaffing aan den H. Rijndijk,
waar beloofd was, dat in de eerste plaats
werklooze opzichters in aanmerking zou
den komen.
Weth, Sanders antwoordt, dat er in
dertijd geen werklooze opzichters aan de
Arbeidsbeurs stonden ingeschreven.
De heer Dubbeldeman vraagt, hoe
het staat met het prae-advies van B. en
W. op het adres van de bewoners der hui
zen van „Ons Doel".
De Voorzitter zegt, dat het een
lastige ^aak is. De bedoeling is toch,
dat B. en W. een soort oplossing zullen
zoeken.
Wanneer het den heeren te langzaam
gaat, moeten zij zelf maar een voorstel
doen.
De heer Dubbeldeman.: B. en W.
hebben er toch zoo'n soort voogdschap
over.
De Voorzitt er:'dat wil zeggen, als
ze ons noodig hebben, (daverend gelach).
De heer Coster (R. K.) vraagt, of
reeds uitvoering is gegeven aan zijn mo
tie inzake het urinoir aan de Binnenvest
gracht (gelach), waarop de Voorzit-
te*r ontkennencf intwoor'dt.
De heer Coster meent dat men dan
voortaan even goed geen moties meer
kan aannemen.
De yoiorzitter: we zullen er graag
no die van blijven nemen, maar aan alle
moties gevolg te geven, dat gaat niet.
U moet anders in de club maar pro
paganda maken om wethouder te worden.
(Vroolijkheid.)
Weth. Mulder deelt nog mede, dat
het betreffende urinoir is veranderd. Er
is een kraan aangemaakt en een dek je
opgezet. -
De vergadering wordt hierna gesloten.
BINNENLAND.
Een manifest aanCde arbeiders.
Het „Anti-Colijn Comité C. P. H-N.
A. S." (Communistische Partij Holland
Nationaal Arbeidssecretariaat) richt
het volgende manifest aan de Neder-
landsche arbeidersklasse, waarin als
eischen naar voren worden gebracht:
A. Binnenlandsche politiek: 45-urige
werkweek en herstel vafl de loonen
op het peil 1920'21; werkloozensteun
op den grondslag van het volle loon;
arbeiderswoningbonw op staatskosten;
sterke progressie m de belastingen
met vrijstelling van de inkomsten be
neden f 3000; vrijstelling van pacht
voor het deel der boerenbevolking,
welks sociale positie overeenkomt met
die der arbeidersklasse; wettelijke en
economische gelijkstelling van de vrouw;
moederschapszorg; kosteloos verplicht
openbaar onderwijs met verstrekking
van voeding en kleeding; strijd tegen
het militairisme en^ algemeene amnes-
