uu nummer iiestaai uit IWiï iaden.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6e JAARGANG
VRIJDAG 24 JULI 1925
NUMMER f573;
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
V Het Ministerie van Onderwijs
In de „Nieuwe Courant" heelt de
heer P. Goedhart, oud-directeur eener
vijfjarige H.B.S. te 's-Gravenhage een
uitvoerig opstel gewijd aan de vraag
welke eischen aan een Minister van
Onderwijs gesteld moeten worden.
De Schrijver stelt op den voorgrond,
dat het gegeven de politieke con
stellatie natuurlijk een man van
rechts moet zijn
Hij zal evenwel hebben te bedenken,
dat nog altijd het Nederlandsche volk
de helft zijner kinderen naar de open
bare lagere school zendt en meer dan
de helft waar het middelbaar en hoo-
ger onderwijs betreft.
„Hoe moet nu de toekomstige Mi
nister van Onderwijs zijn?
Partijman, het zij zoo, partijdig man
nooit. Indien men mij vraagt of het
onverschillig is,, van welke rechtsche
partij de te kiezen man deel moet uit
maken, dan antwoord ik: zeer zeker
niet. Het schijnt mij toe, dat in een
land, dat voor 2/3 niet-roomsch is, een
roomsch minister van Onderwijs mis
plaatst zou zijn. De groote invloed,
welke in de roomsche staatspartij de
pastoor uitoefent, er staat er één
aan het hoofd zou mij doen vree
zen, dat een geestelijk adviseur, aan
het ministerie van Onderwijs verbon
den, 'n ruïne zou blijken voor 's Lands
kas Red. N. L. Crt.)
Ook een predikant schijnt mij niet
geschikt. De ervaring tot nu toe met
predikanten hoe bekwaam ook
als minister opgedaan, is niet zeer be
moedigend. Hun opleiding en roeping
leidden meer tot overwegingen en han
delingen van niet practischen aard dan
tot een goed begrip van de eischen
der werkelijkheid en het was een der
rechtsche bladen, dat meende, dat zij
tekort komen aan werkelijkheidsbesef
Het moet dus iemand zijn met wer
kelijkheidsbesef, met scherpen blik
vooral gericht op zijn eigen partij, die
zich niet door een praatje laat lijmen
om allerlei toezeggingen te doen, die
hij op slot van zaken niet kan vervul
len, omdat zij bij inwilliging de deur
voor allerlei misbruiken zouden ope
nen. Hieruit volgt, dat de nieuwe mi
nister op de hoogte moet zijn van het
jonderwijs in het algemeen en van de
verschillende takken van ons onder
wijs in het bijzonder.
Het is juist het ongeluk geweest van
ons land in de laatste zeven jaren, dat
de minister van Onderwijs zijn tak
van dienst slechts kende uit de poli
tiek en te eenenmale onkundig was
van de technische inrichting der ver
schillende scholen. Het sterkste bewij9
was wel de meening van den minis
ter, dat als de 5 pet. der kinderen op
de Lagere School fransch leerde, de
rest zich zat te vervelen. Grooter ba-
wijs van onkunde kan moeilijk gele
verd worden.
Op alle ^departementen heeft men
vakmenschen aan het hoofd: een ju-
rust aan Justitie, een militair aan
Oorlog, een zeeman aan Marine, een
ingenieur aan Waterstaat, enz. enz.
Alleen aan onderwij'9 heeft men geen
vakman. Daarom kon het dan ook ge
beuren, dat de minister bij de zeer in
grijpende wet van 1920 op geen milli-
oenen na wist, hoeveel alles zou kos
ten: 16, 60 of 160, hij bekommerde er
zich niet om."
Vervolgens wordt dan nog betoogd
dat de nieuwe minister een man moet
zijn die zijn wil weet door te zetten,
die zoowel de technische als de finan-
cieele, als de paedagogische eischen
k<mt of kan beoordeelen en die genoeg
zelfgevoel heeft om geen ingrijpen van
andere departementen te dulden.
Eindelijk heet het dan nog, dat de
man, die de nieuwe wetgeving zal te
maken hebben, „haar op zijn tanden"
moet hebben.
„Het meest zal hij hebben te bijten
naar den kant van eigen partijgenoo-
fp/i De geschiedenis der laatste zeven
'aren heeft bewezen, dat hoeveel mil-
i-oenen ookg estort werden in den pa
cificatie-afgrond, er steeds pogingen
werden gedaan om nog meer te krij
gen zoodat het zelfs dezen minister
<e kras werd."
Niet oninteressant deze beschou
wing.
I ooral het slot is prachtig en laat
eien dat men deskundig kan zijn
BUREAUHooigracht 35 Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
en precies op de hoogte met de ei
schen die aan een minister gesteld
moeten worden, zonder met de groote
vragen waarom het hier gaat bekend
te wezen.
Was de schrijver zooals hij dat
van een minister verwacht niet
partijdig, dan zou hij zeker niet heb-
beu geschreven zooals hij aan het slot
deed.
Overigens blijkt het weer opnieuw
van hoe groote beteekenis het is, dat
weer opnieuw een man van rechts het
belangrijke Departement van Onder
wijs za! hebben te beheeren en dat er
voor de tegenstanders van het bijzon
der onderwijs geen schijn van kans is,
opnieuw de openbare school aan ons
volk te hechten.
Dat de nieuwe bewindsman op de
hoogte moet zijn met den tak v. dienst
dien hij zal hebben te behartigen, dat
spreekt wel vanzelf.
Maar of het daarom een vakman
moet zijn?
Bekend is dat de mannen van het
vak, vaak tamelijk eenzijdig zijn, dat
ze voor een bepaald onderdeel een
groote voorliefde hebben en wat daar
buiten valt als van minder beteekenis
beschouwen en dat ze allerminst in
staat zijn het geheel te overzien.
Moge het den Kabinetsformateur ge
lukken voor „Onderwijs" een man te
vinden die met het onderwijs in al zijn
vertakkingen op de hoogte is, iemand
die groote en vaste lijnen weet aan te
geven en vooral iemand, die het on
derwijsvraagstuk zooal niet in Antire
volutionairen zin, dan toch in Antire
volutionaire richting weet op te lossen.
STADSNIEUWS.
KAMER VAN KOOPHANDEL.
V.
Expeditiebedrijf. Over den aanvoer van
goederen valt volstrekt niet te klagen.
Werkloosheid kwam niet voor, men moest
juist vele malen van losse werkkrachten
gebruik maken.
Geldhandel en Bankwezen. Het jaar
1924 is voor de binnen het ressort van
de Kamer van Koophandel en fabrieken
voor Rijnland gevestigde bank- en kas-
siersbedrijven in het algemeen niet on
gunstig geweest en, voor zoover thans
reeds te beoordeelen, is er geen aanlei
ding om aan te nemen, dat het jaar 1925
bij zijn voorganger zal ten achter staan.
Houthandel. De afzet was bevredigend
en er heerschte gben of weinig werkloos
heid.
De uitkomsten waren echter minder be
vredigend wegens te hooge onkosten eri
vele faillissementen.
Men verwacht voor 1925 denzelfden of
een iets beteren toestand.
Ook hier vraagt men langeren arbeids
tijd én vrij overwerk.
Meelfabrieken. De inlandsche tarwe van
den oogst 1924 was buitengewoon slecht.
Goede, gezonde schotvrije tarwe kwam
slechts bij hooge uitzondering voor.
In het algemeen bleken ook in het bui
tenland de oogsten kwantitatief veel min
der te zijn dan in het afgeloopen jaar.
Door deze sterk verminderde vooruit
zichten, vooral in Canada, ontstond in de
tweede helft van het jaar een gelijdelijke,
doch aanmerkelijke prijsstijging. Verge
leken .bij den aanvang van het jaar be
droeg die stijging voor de meeste tarwe-
soorten meer dan 50 pet. Daar de vraag
naar gebuild meel vrij constant bleef,
en ook de uitvoer regelmatig doorging,
kon geregeld worden gemalen.
Oliefabrieken. De toestand in deze bran
che was over het geheel genomen in 1924
bevredigend te noemen. De prijsverhou
ding tusschen grondstof en product wa9
zoodanig, dat eenige marge na aftrek
der bedrijfskosten overbleef.
Scheepswerven en Machine-industrie.
Aan het einde van het jaar 1923 was
eenigszins opleving waar te nemen, welke
eenige hoop deed koesteren voor de naas
te toekomst.
Deze aanvankelijk gekoesterde hoop is
tot op zekere hoogte niet ongegrond ge
bleken. Bij de aan het begin des jaars
in bezit zijnde orders kwamen verschil
lende nieuwe, waardoor zij het geheele
jaar voldoende werk hadden, hetgeen
gaandewet uitbreiding van personeel nood
zakelijk maakte.
Het bekomen van geoefende en ge
schoolde werklieden bleef echter steeds
uitermate moeilijk. In verband hiermede
en de betrekkelijk korte levertijden, wel
ke bij de opdrachten geaccepteerd moes
ten worden, was men genoodzaakt voort
durend verlenging van arbeidsduur te
verzoeken.
Door de steeds toenemende concur
rentie was men gedwongen loonsverlaging
toe te passen, welke echter van tijdelijken
aard zou blijken te zijn, gezien de gezins
behoeften van het personeel.
De reparatiewerkzaamheden, alhoewel
van eenigszins grooteren omvang dan
in het jaar 1923, bleven beneden het mid
delmatige.
De af;deeling Bank werker ij had voldoen
de werk door de fabricage van lieren,
enz., de montage van motoren van nieu
we schepen, door reparatie van motoren:
De Noordzeeiisscherij, welke nog steeds
met financieele moeilijkheden heeft te
kampen, wegens de slechte uitkomsten
van haar bedrijf, gaf ook1 weinig te doen
De resultaten van het bedrijf over 1924
nagaande, zijn deze beter te noemen dan
die over het daaraan voorafgaande jaar
Textiel Donzen dekens ,enz. De alge-
meene malaise, welke zich - in het jaar
1923 ook in deze bedrijven zeer sterk
deed gevoelen, bleef in 1924 aanhouden
Met moeite en d. scherp concurreerend
op te treden, gelukte het echter de fa
brieken aan den gang te houden zonder
genoodzaakt te zijn een gedeelte van
het personeel te ontslaan.
Laken In deze industrie heerschte geen
werkloosheid, de afzet was tamelijk be
vredigend.
De navraag was matig voldoende, de
Iconen zijn te hoog in verhouding tot
de in het buitenland betaalde; valuta-
concurrentie was niet merkbaar.
De distributie dezer artikelen is rij
kelijk duur, omdat ook de bedrijven der
afnemers te veel briast zijn met goed
bedoelde, doch in dezen tijd te dure sf-
ciale maatregelen.
Sajetfabricage. De resultaten der sa-
jetfabricage waren over het afgeloopen
jaar onbevredigend, hetgeen hoofdzake
lijk aan scherpe; onderlinge binnenland-
sche concurrentie is toe te schrijven.
De minder gunstige resultaten van het
bedrijf zijn voor. een deel te wijten, even
als in Engeland, aan de omstandigheid,
dat van het afgewerkte product geen prijs
kon worden gemaakt, die in verhouding
was met de grondstoffenprijzen, en ver
der aan d^ zware lasten, waaronder de
industrie hier te lande moet werken, in
vergelijking met andere omliggende lan
den, waardoor cuncurrentie met het bui
tenland steeds moeilijk blijft.
Machinale breierij. In de machinale brei
erij was er over het algemeen in 1924
meer opleving te bespeuren, dan in het
jaar te voren.
Wel is waar zijn de resultaten niet
bepaald zeer loonend, doch er was meer
vraag en dientengevolge kon er meer
economisch gewerkt worden. Van export
xwas geen sprake, maar de import uit
xBelgië was niet zoo doodend als een jaar
xtevoren.
Touwfabricage. Over de touwindustrrie
kan nog gemeld worden, dat de afzet be
duidend beter was dan in de voorafgaan
de jaren. Óver het algemeen was het
mogelijk op de fabrieken twee ploegen
op volle capaciteit te laten werken.
De export is niet onaanzienlijk toege
nomen.
Handel in Tuinbouwproducten. Voor
dezen handel bestaan er drie centra in
ons district n. 1. eenerzijds Leiden met
omgeving en anderzijds Roelofsarends-
veen en Ter Aar.
In Leiden veilt men een zeer groot aan
tal artikelen hoofdzakelijk voor de plaat
selijke consumptie en de conservenfabrie-
ken, terwijl alleen het massaproduct te
vens voor export in aanmerking komt.
In de Veen en in Ter Aar is men hoofd
zakelijk aangewezen op export, terwijl de
conservenfabrieken een secundaire rol ver
vullen. Men verbouwt er in verband hier
mede een minder aantal artikelen.
Bovendien is men aldaar met zijn pro
ducten vroeger, dan in Leiden en omge
ving, wat soms eigenaardige gevolgen
heeft. Zoo waren b. v. de prijzen der mas
sa-producten te Leiden in 1924 hooger
dan in 1923, tengevolge van de stabiliteit
der Duitsche valuta. Het percentage voor
den export bestemd, werd daardoor sterk
vergroot, met dit gevolg, dat er conser-
venfabrieken waren, welke hunnen aan
koop staakten.
De hooge prijzen, werden echter voor
al behaald in Augustus, wanneer deVeen-
sche cultuur, wat de boonen aangaat,
grootendeels geëindigd is.
Door de natte Augustus-maand kwamen
de boonen te Leiden wel niet tot hun voüle
recht, maar de prijs maakte weer veel
goed. Voor de Veen en Ter Aar stond de
zaak echter anders.
Leidsche Burgerwacht.
Leden van de Leidsche Burgerwacht
kunnen zich naar wij vernemen thans
doen inschrijven voor wedstrijdeh in
het prijsschieten met scherpe patro
nen welke op twee achtereenvolgende
Zaterdagen, 11.I. 23 Juli en 11 Augustus
op de banen te Katwijk zullen worden
gehouden, De bepalingen liggen daar
van nu af ter inzage.
De wedstrijden bestaan uit:
I. Vrije baan (voor alle deelnemers
a 10 cent per serie van 3 patronen)
op baan 5, op 25 Juli van 2.30 tot 8
uur en op 1 Aug. van 2.30 tot 6.30
nam.
II. Afd. A (voor die schutters, die
in 1923 en 1924 reeds een of meer prij
zen hebben gewonnen) van 5 tot 8 uur
n.m. op baan 6, op 2g Juli.
III. Afd. B. (voor de schutters, die
in 1923 en 1924 nog geen prijs heb
ben gewonnen) van 5 tot 8 uur n.m.
op baan 6, op 1 Aug.
IV. Veteranenafd. (leden boven 24
jaar) op dezelfde baan en dezelfde
uren als afd. A.
V. Personeele baan (ieder schiet op
zijn baan waar hij den wedstrijd on
der II, III en IV schiet). Voor alle
deelnemers slechts een serie van 3 pa
tronen a 25 cent.
Dit totaal wordt opgeteld bij zijn
serie onder II, III en IV bedoeld.
De oefening bedoeld onder II, III
en IV is 5 patronen per man, 1 proef-
schot.
Bij alle oefeningen houding naar
keuze.
De 3 beste schutters van II, III en
IV schieten op Zaterdag 1 Aug as.
des namiddags tusschen 6.30 en 8 uus
op baan 5 on den Pijnacker Hordijk-
beker.
Waarschuwing.
Alvorens in relatie te treden met
Michael Rudo.lf Goossen, geboren 25
Juni 1888 te Rheden en thans wonen
de te Zwanenburg binnen deze ge
meente (postadres Halfweg) bandelen
de onder den naam Gerbrands of ook
wel van „Nederlandsch Reclame-bu
reau" wordt aan belanghebbenden in
overweging gegeven goede inlichtingen
in te winnen bij den Inspecteur van
Politie te Hoofddorp (Haarlemmer
meer) omtrent de opgedane ervaring
door anderen, met wie deze man za
ken heeft gedaan, speciaal contracten
heeft afgesloten tot het plaatsen van
advertenties in een of ander handels
adresboek.
H. M. de Koningin.
H.M. de Koningin is hedenmorgen
per auto door de stad gegaan, en wel
langs de Breestraat e-n de Korevaar-
straat.
O.O.S.V. „Generaal Snijders".
Gelijk men zich zal herinneren, werd
hier in het voorjaar van dit jaar opge
richt een Schietvereeniging voor Ondej-
officieren.
Na toestemming van Z.Ex. Generaal
Snijders, de rud opperbevelhebber van
Land- en Zeemacht en de betrokken
autoriteiten is thans de vereeniging
den naam gegeven van „Oncieroffic.eren
schietvereeniging Generaal Snijders'".
De eerste onderlinge schietwedtsrij-
den worden gehoude.i op Zaterdag 25
Juli, i en 8 Augustus, a.s. van 3 tot 6
uur n.m. op de banen te Katwijk.
Het secretariaat is thans gevestigd
Stadhouderslaan 18a. (Sergt D. H.Blot-
kamp.)
Het eere-voorzitterschap is aangebo
den aan den weledelgest^engen heer P.
H. Steenhouer. Ie luitenant bij het 4de
Regiment Infanterie, die dit inmiddels
ook heeft aanvaard.
Een melkcorlog?
De Zuidhollandsche melkoorlog, die
vanwege 'de roomsch-katholieke melk
veehouders met ingang van vandaag
was aangekondigd, zal, naar de NR.
Crt. meldt, van weinig beteekenis blij
ken te zijn, daar, naar het zich laat
aanzien, de Zuidhollandsche Bond van
melkveehouders met den Zuidholland-
schen melkhandel tot overeenstem
ming zal komen.
Krachtens deze overeenkomst wordt
met ingang van 1 Augustus a.9. de
melkprijs met 1 cent verhoogd, het
welk bij aanhouding van de droogte en
warm weer, in het begin van Augus
tus andermaal zal geschieden.
Een eventueele melkoorlog zal vrij
zeker beperkt blijven tot Leiden, aan
gezien in het overige deel der provin
cie de organisatie van roomsch-katho
lieke melkveehouders van geen betee
kenis kan worden geacht.
Gistermiddag is op de Haarlemmer
straat ter hoogte van de Mon Pèreketrk
een tramwagen van de H. T. M. uit de
rails geloopen, en dwars over de 9traat
komen te staan.
Het verkeer ondervond eenige vertra
ging. Persoonlijke ongevallen kwamen niet
voor.
Hedenmorgen, kwart over acht on
geveer is even voorbij het Posthof op den
Rijnsburgerwegg weer een tramwagen ont
spoord, ditmaal een „blauw©" van de
N. Z. H. T. M.-lijn Scheveningen-Noordwijk
Het ongeval was van geringen omvang
en had geen verdere gevolgen.
De politie kan inlichtingen verstrek
ken aangaande een heerenrijwiel dat de
zer dagen op het terrein van de stoom
boot-maatschappij „de Volharding" aan
de Haven onbeheerd is achtergelaten.
Ten nadeele van den rijwielhande
laar v. H., is waarschijnlijk eeh rijwiel
verduisterd, althans zekere. S., die het
dezer dagen huurde, lieeft het tot heden
niet terugggebracht, hoewel de termijn
reeds lang verstred h.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiên per regel 221/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiên bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
iijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws ie dit Nummer.
Binnenland.
Een bijzondere commissie voor ge
organiseerd overleg in onderwijszaken.
Vereeniging van de militaire depar
tementen?
Buitenland.
De Engeische mijnwerkersstaking is
afgekondigd tegen 31 Juli.
De Dnitsche rijksdag heeft de buiten
landsche politiek der regeering goed
gekeurd.
Een verklaring avn Baldwin aan
gaande de vlootkwestie.
De Britsche econoom Keynes over de
oorzaken der industrieele crisis.
BINNENLAND.
Mej. G. v. d. B. uit Oegstgeest had
gister, geiijk meerderen de gewoonte heb
ben, haar rijwiel even neergezet in het
rek bij het benzinedepót aan de H. Rijn j
dijk, (H. B. S.), met het gevolg dat een
tot heden onbekend gebleven voorbijgan
ger ten onrechte concludeerde dat hij zich
over het voertuig moest ontfermen, zoodat
de eigenaresse, na haar zaken te hebben
afgedaan tevergeefs haar tw^eewieier zocht.
Een onderzoek is ingesteld.
Het rijwiel van H. M. de B., is gis
teren, terwijl het tegen de schooi van
het Vrouwenkerkplein stond, door on
bevoegde handen ontdaan vaJi zijn be
lastingplaatje. Als verdacht van hiervan
meer af te weten is aangehouden de
12-jarige A. v. d. L.
nat ministerie van onuerwys.
Namens de Algemeene Vereöniging
van Leeraren bij het Middelbaar On
derwijs is het volgende adres telegra
fisch aan den heer Colijn gezonden:
„Van betrouwbare zijde bereiken het
Dag. Bestuur van de Alg:meene Ver
eeniging van Leeraren bij het Middel
baar Onderwijs berichten, die melding
maken van ieen mogelijke opheffing
van het Ministerie van Onderwijs, Kun
sten en Werenschappen.
Het Dag. Bestuur van bovengenoem
de organisatie is van oordeel dat door
eer eventueele opheffing van dat mi
nisterie groot nadeel zal .vorde toege
bracht aan de cultureele belangen van
het Nederlandsche volk en aan -ie van
het onderwijs in het bijzonder.
Waar in dit geval Nederland in ean
ongunstige uitzonderingspositie zou ko
men te staan tegenover de andere lan
den van Europa, zelfs tegenover de na
ties, die nog crn&ig onder de gevolgen
van den oorlog gtübukt gaan, meent het
Dag. Bestuur bij Uwe Excellentie er zoo
krachtig mogelijk op aan te mogen drin
gen de noodige mswtregelen te nemen,
waardoor het voortbestaan van een:
zelfstandig departentent van Onderwijs
Kunsten en Wetenschappen gewaar
borgd zal zijn." j
De militaire departementen.
Volgens de Residentiebode zou het
vaststaan, dat de departementen van
oorlog en van marine worden samen
gevoegd. Als leider va.h dit departe
ment zou een katholie.k zijn aange-
zerht.
Georg. overleg in ondtn*wijszaken.
In afwachting van de totstandko
ming van een wet, regelende den
rechtstoestand van ambten* ren en on
derwijzers, heeft de minister van on
derwijs, Kunsten en Wetenschappen,
met het oog op de wens itiielijkheid
voörloopige voorzieningen t'ié treffen
omtrent het georganiseerd ii verleg in
onderwijszaken, een bijzondelre com
missie voor georganiseerd oi erleg in
onderwijszaken ingesteld.
Deze commissie zal den tninlster
van advies dienen ter zake VUn dat
gene, wat verband houdt m«»t d?n
rechtstoestand van den onderv»'ijzer.
De voorzitter en de secretaris van
de commissie worden door den mi
nister van Onderwijs, Kunsten em We
tenschappen tot wederopzegging aan
gewezen. Voorts worden telkens voor
den tijd van twee jaren, doch vocf het
eerst, tot 1 Januari 1927, twee l.&den
der commissie aangewezen, door •«•V.
der volgende vereenigingen
den Bond van Nederlandsche (Xneep
wijzers; het Ned. Onderwijzers Genoot
schap; de Vereeniging van öoogvre
Scholen in Nederland: de Unie v*n
Christelijke \mém wljmwe «n 0=d«rw1J- A