CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRUS
jjsiBUREAU: HO^M 35uum
ie JAARGANG
DONDERDAG ^JÖWt9£5
IEDWE LEIDSGHE COURANT
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Franco per post per kwai il f 2.90
M 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
Gewone advertentiën per tegel 221/» cent
Ingezonden Mede deeling en, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bq vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden doge*
lijks geplaatst ad 40 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Y Waarom rechts?
Uit het verslag van een rede door
ien heer Walrave _Boissevain, een der
mndidaten van den Vrijheidsbond te
Amsterdam gehouden, knippen wij het
volgende:
„In een gesprek over de politiek
verzekerde een gematigd en fat
soenlijk man, van wien hij verwacht
te dat hij, zooals alle gematigde en
fatsoenlijke menschen over het al
gemeen, op de candidaten van den
Vrijheidsbond zou stemmen: „Ik
stem rechts
Op de vragen: Zijt gij dan voor
stander van de wederinvoering der
doodstraf Verlangt gij zoo naar
invoering der Zon dagswetge ving?
Hebt gij dan zooveel bezwaar tegen
de Staatsloterij? Zijt gij voor op
heffing van het processieverbod en
de handhaving van het gezantschap
bij den Paus? -r op al die vragen
kreeg spr. ontkennend antwoord,
maar tot op den huldigen dag is
spr. er niet achter gekomen waar
om hij rechts stemde.
Spr. gelooft, dat de liberale kie
zers over het algemeen van een an
der gehalte zijn en zich goed reken
schap zullen geven waarom zij liun
stem op de candidaten van den Vrij
heidsbond zullen uitbrengen."
De verwondering van den heer 3ois-
sevain verbaast ons een weinig.
Een gematigd en fatsoenlijk man
als deze candidaat ongetwijfeld is,
moest toch weten dat het vertrouwen
in de liberale leiders bij vele gema
tigde en fatsoenlijke menschen hope-
Joos geschokt is.
Het is hun natuurlijk niet ontgaan,
dat de heer Dress elhuys en zijne po
litieke vrienden bij de pogingen om
onze financiën gezond te maken steeds
hun steun hebben geweigerd, en dat
Ze in geen enkel opzicht hebben mee
gewerkt om aan de financieele mi
sère een ehide te maken.
Het is hun niet ontgaan, dat de li
berale Kamerleden wel critiek had
den, maar dat zij niet mee hun schou
ders hebben gezet onder het moeilijke
werk dat gedaan moest worden
En daarom behoeft het ook geeit
oogenblik verwondering te wekk »ri
dat gematigde en fatsoenlijke kiezers
die nog niet heelemaal verpolitiekt
zijn. er niet aan danken aan den Vrij
heidsbond hun vertrouwen te schen
ken. maar dat zij met ons stemmen
op H. Colijn, No. 1 van lijst 27.
STADSNIEUWS.
DE AR. PARTIJDAG IN DE
nGRAANBEURS."
Onze laatste groote Propagandaver-
gadering, georganiseerd door het Ka-
merkieskringbestuur, mag uitstekend
geslaagd worden genoemd. Ofschoon
de Leidsche propagandisten zich blijk
baar streng hadden gehouden aan de
ontvangen orders om dezen avond te
werken in .plaats van te gaan ge
nieten, was de „Graanbeurs" stamp
vol. En de goede stemming zat er al
spoedig in.
De vooi'z van het Kamer kieskring-
bestuur, de heer W. W a r n a a r van
Sassenheim leidde de vergadering en
liet ons zingen den bekenden Kuyper-
psalm: „Gij toch, Gij zijt hun roem,
de kracht van hunne kracht", waarna
hij voorging in gebed en eenige verzen
voorlas uit 2 Tim. 3.
In zijn openingswoord heette hij de
anwezigen, die in zoo grooten getale
aren opgekomen, hartelijk welkom.
Tet deed hem genoegen dat er in Lei
en en ook in de omliggende dorpen
oo flink wordt gewerkt, en sprak zijn
ank uit aan Kiesvereenigingen, Pro-
agandaclubs en Propagandisten,
oor alles wat verricht werd. Er is
cede hope dat onder Gods zegen, dank
ij de krachtig ontwikkelde actie, de
resultaten onze aanvankelijke ver
achtingen te boven zullen gaan.
Hij dankte in 't bijzonder Prof. Die-
enhorst voor alles wat hij in de 1ste
Kamer, in de Pers en door zijn bezieï-
!end woord voor onze partij en onze
beginselen doet, en gaf hierna aan de
zen spreker liet woord tot het houden
van zijn rede over:
Be komende strijd.
Spreker begon met te constateert,
het zoo verheugend feit, dat dank zij
den arbeid van Minister Colijn en de
Rechtsche regeering de begrooting
sluit.
Maar we zijn er nog niet!
Want wel werd de begrooting slui
tend gemaakt, en hiermede werd de
grootste boosdoener onschadelijk ge
maakt, maar nog twee boosdoeners
blijven op onzen Nederlandschen bo
dem vertoeven, die moeten worden
verwijderd.
Zij zijn: het onrustbarend hooge cij
fer van de kosten onzer staatshuishou
ding en het verbluffende belastingbe
drag.
Het vijfvoudige van hetgeen 1900,
meer dan het drievoudige van hetgeen
1913 vorderde, wordt thans door onzen
staatsdienst verslonden. Hier is een
leven boven onzen stand, een opvoe
ring van den staat des levens ver bo
ven onze draagkracht, die niet kan
worden geduld.
Een belastingstelsel, dat van de
zeer hooge inkomens 40—60 pet. vraagt
is onhoudbaar. De reputatie van her
tog Alva, om zijn tiende penning eens
de schrik van? alle eerbare burgers, is
den laatsten tijd aanmerkelijk verbe
terd en haast schijnt hij als eèn fis
cale weldoener te moeten worden ver
eerd.
Kapitaalvlucht en belastingontdui
king kpmen voor in een mate als vroe
ger niet werd gezien en vernomen'.
In die overweging schuilt de recht
vaardiging yan de handelwijze der
Regeering, die weigerde versterking
der middelen te zoeken door opvoe
ring der direce belastingen, maar de
veel minder drukkende verbruikskef-
fingen aanwees.
Door. die overweging is ook' gemoti
veerd het besliste voornemen van pni-
nister Colijn om tot verlaging der di
recte belastingen te komen.
Verlaging der directe bealsting is
geen reactionnaire leuZe, die slechts
den kapitalisten heil brengt. Het gaat
om 'n bij uitstek sociaal parool, welks
vervulling het volk in zijn geheel teil
goede komt. Spr. herinnerde aan hei
woord van Bismarck: de gevaarlijkste
van alle werkstakingen is de werksta
king der ondernemers. Verflauwt de
ondernemingsgeest, trekken de onder
nemers hun kapitaal terug, dan treft
het voortbrengingsleven een onherstel
bare slag, waarvan alle volksgenooten.
arbeiders en niet-arbeiders, de pijn
moeten gevoelen. Nu het bedrijfsleven
kreunt onder fiscalen druk, verdient
bijzondere overweging de waarschu
wing van den socialistis'chen leidsman
Kautsky om niet naar willekeur de
drecte belastingen te verhoogen, om
dat anders de sthat op den duur wel
een vermogensbelasting en een inko
mensbelasting, maar geen vermogens
en inkomens zou hebben.
Zal redding dagen, zal ware recon
structie intreden, dan moet diep inge-
grift wezen de overtuiging, dat ons
maatschappelijk- en staatsleven is in
gericht op te hoogen voet. In oifte
staatshuishouding zijn nog te veel
luxe-paardjes gestald, die daaruit die
nen te worden verwijderd. Een voort
durend 9pieden moet plaats vinden
tot beperking van instellingen, die in
normale tijden goed en wenschelijk
kunnen worden geheeten, maar wier
ongeoorloofde handhaving in een pe
riode van nood onhoudbaar is.
Verdwijnen moet de ziekelijke stem
ming, die zich gestreeld gevoelt door
de tijding dat het rijk, de gemeente
een nieuw 'stuk maatschappelijk leven
heeft opgezogen.
De anti-revolutionaire partij wil ge
zonde staatsbemoeiing, die voor het
vrije maatschappelijk leven de voor
waarden schept om zich naar eigen
karakter en roeping te ontwikkelen.
Zij wenscht die overheidsinmenging,
welke de maatschappelijke krachten,
in veelvormige schakeering uitbot
tend, tot rijke ontplooiing zoekt' te
brengen.
Naar dit leidend beginsel van sober
heid in staatsbemoeiing heeft het ka
bnet-Ruys zich in de laatste jaren al
meer gericht. Dit principe wordt voor
het toekomstig regeeringsbeleid on
zerzijds op den voorgrond gesteld.
Nu is er in verband met de geno-
nomen maatregelen een felle actie
ontwikkeld tegen Minister Colijn.
Maar als doodelijk gif het lichaam
bedreigt, brengt dan de geneesmees
ter die kamillethee en abdijsiroop aan
beveelt^ haat of de chirurg, die uit-
RECLAME.
I HOEST
snijdt de smetstof en kwam het dan
ooit hij iemand op, den bloeddorst
van dezen heelmeester te wraken?
Er moesten offers worden gebracht,
- hard, zwaar om te dragen, doch
vergeet niet dat zij die in het vrije be
drijf werkzaam zijn niet minder ster
ken druk gevoelen. Ongetwijfeld zal
minister Colijn hier en daar fouten be
gaan hebben. Het was geen periode,
waarin na rustig overleg een schoon
architectonisch geheel kon worden op
getrokken, gereconstrueerd naar strak
doorgetrokken lijn, zonder aestheti-
sche feil. De nood was zoo groot, dat
in geforceerden drang naar uitkomst
op sommige punten licht ongewensch-
te methode zal zijn gevolgd. Om een
brand te blusschen wordt wel eens
onnoodig een ruit ingeslagen. Om bij
dijkbreuk den verwoestenden stroom
te keeren is een misgreep bij het aan
dragen van versterkingsmateriaal
schier onvermijdelijk.
Nu het ernstigste gevaar is gewe
ken, zullen die feilen worden hersteld,
zullen oneffenheden worden weggeno
men, maar aan het wezen der zaak
verandert dit niets: het peil uit de
hoogconjunctuur-periode kan nietwor
den gehandhaafd.
Vervolgens toonde Spr. aan, dat ook
op de militaire uitgaven krachtig is
bezuinigd.
Een waandenkbeeld is het, alsof Me
deeds stijgende oorlcgs- en marine
begrooting ons in financieele moeilijk
heden brengt. De waarheid is dat de
ze twee departemtenen na den oorlog
saam minder stegen dan elk departe
ment afzonderlijk, uügezonderd* Jus
titie. De waarheid is ^at hier bezuini
ging wel met de meeste kracht is door
gezet. De waarheid is dat Arbeid en
Onderwijs door hunne gestage uitzet
ting, de meeste zorg eischen.
Bij uitgaven van leger en vloot
wordt een voorzichtigheid betracht,
die moeilijk kan worden overtroffen.
Natuurlijk zijn daarmee niet bevre
digd degenen,die thans „nationaie
Ontwapening" als verkiezingsleuze
aanheffen! Die roekelooze omzwaai
van sociaal- en vrijzinnig-democraten
wordt door ons niet meegemaakt. Niet
omdat wij niet huiveren voor den oor
log, maar juist omdat wij beseffen zijn
gruwel en in de afschaffing van leger
en vloot door Nederland, te midden
van .een gewapende wereld, zien den
triomf van vreemd militairisme, ge-n
waarborg, maar eén gevaar voor den
vrede.
Degelijke „nationale" ontwapening
is door en door anti-nationaal. Derge
lijke „nationale" ontwapening is zon
dige roekeloosheid, omdat het moed
willig ons land onder vreemde mili
taire heerschappij dreigt te doen zuch
ten en met schier wiskunstige zeker
heid zal maken tot het schrikkelijk
operatietooneel van anderer strijd.
Tenslotte werd aandacht geschon
ken aan het verwijt, dat door zoo over
wegend de aandacht samen te trekken
op sluitende begrooting, veiligstelling
van den gulden, geordende staathuis
houding, botsing zou ontstaan met het
woord van den Heiland: „Zoek eerst
het Koninkrijk Gods en Zijne gerech
tigheid en alle deze dingen zullen i
toegeworpen worden.
Tegen deze beschuldiging Is afdoen
de het verweer van den oud-minister
De Geer: „Dit beginsel stelt een norm,
waar strijd is tusschen geweien en
beurs, tusschen innerlijke geestelijke
goederen als vrede, geloof en geonoeds
rust en stoffelijke goederen. De gees
telijke goederen gaan dan voor, al is
armoede, ja al is de dood er het ge
volg van. Het is het beginsel van het
bekende Lutherlied.
Neem goed en bloed ons af,
Delf vrouw en kind'ren 't graf,
Het brengt u geen gewin
Wij gaan ten Hemel In
En erven Koninkrijken."
Dien geest willen wij handhaven
telkens wanneer het gaat tusschen ge
weten en stoffelijke welvaart.
Die strijd is echter thans niet aan
de orde; daar is geen sprake van pri
oriteit van stoffelijke welvaart boven
geestelijk goed.
Wel is aan de orde de plicht der
i Overheid orn met ernst bezig te zijn
met financieele beslommeringen jen
economische overleggingen tot het be
waren eener 'ordelijke huishouding,
teneinde de staathuishouding voor in
zinking te behoeden en het gemeen
schapsleven tegen ontreddering te be
veiligen.
Met een warme opwekking om te
strijden en te blijven strijden voor on
ze A.R. beginselen, eindigde spr. zijn
geestdriftig toegejuichte rede.
Nadat de spreker door den voorzitter
was dankgezegd voor zijn bezielende
rede, werden door het Chr. Muziekge
zeischap „Wilhelmina" van Rijnsburg
enkele nummers ten gehoore gebracht-
Onder begeleiding' der muziek werd
hierna gezongen Ps. 68:2.
De voorzitter gaf hierna het woord
aan den heer van den Heuvel, -ten van
de jongeren, maar toch reeds een goede
bekende, en constateerde met dank
baarheid, dat we steeds weer van God
ontvangen jonge mannen, die de open
gevallen plaatsen in onze gelederen in
namen.
De heer van den Heuvel sprak over:
„Politiek3 gevaren."
Al wil spr. hier vanavond wijzen op
eenige gevaren die dreigen, dan kan hij
toch beginnen met te zeggen, dat de
toestand voor ons oogenschijnlijk gun-
tig is.
Links is hopeloos verdeeld, en wie
b.v: een vijfentwintig jaar terugziet, en
zich nog weer eens voor den geest roept
de artikelen en redevoeringen die in die
dagen door een man als Mr. Troelstra
werden geschreven, en gesproken, voelt
direct dat de matheid van een man als
Troelstra niet alleen te wijten is aan
zijn leeftijd. Deze matheid heeft een
dieperen grond. Men gaat het geloof in
het socialisme verliezen.
De Vrijzinnig Democraten trachten
wel door hun ontwapeningsleus hit
volk te trekken, maar ze zijn te vroeg
begonnen, de kracht van c ze leus is
reeds gebroken, en in eigen boezem is
hien zelfs over dit stuk hopeloos ver
deeld.
De Vrijheidsbond slaagt er niet in,
ondanks de grootste krachtsinspanning
de afbrokkeling van links en rechts te
stuiten.
De belangengroepen hebben ook al
geen succes. Werden in 1918 vier ver
tegenwoordigers van verschillende be
langengroepen gekozen, - drie er van
zochten al spoedig aansluiting bij den
Vrijheidsbond en alleen de heer Braat
handhaaft zich in zijn isolement. Was
er in 1922 groote vreugde voor de Platte
landers, dat hun aantal vertegenwoor
digers werd verdubbeld, thans zijn
deze heeren bezig elkaar te vuur en te
zwaard te bestrijden.
Wij daarentegen genieten groote voor
rechten. In de eerste plaats hebben we
bij alles wat wankelt en verandert, iets
dat onbewegelijk en onveranderlijk is.
Wij mogen onze beginselen gronden op
het eeuwige Woord Gods.
En daarbij hebben we van God' als
leider ontvangen een man uit één stuk,
een kerel die weet wat hij wil.
Ondanks alle critiek die er is op
Colijn benijden de tegenstanders ons
zoo'n leider. De wereld heeft tegen
woordig behoefte aan mannen. Dit
kwam ook bij de laatste Presidentsver
kiezing in Duitschland duidelijk uit
Toch mogen we dit alles niet overschat
ten, dit zou een groot gevaar zijn. Wij
moeten arbeiden en strijden als nooit te
voren.
Ook is spr. niet zoo heel zeker dat
onze vrouwen allen even trouw zullen
stemmen. Ze voelen voor het stemrecht
niet veel. Maar we moeten ze er op
wijzen, dat God zeif ze in de tegenwoor
dige omstandigheden heeft geplaatst en
dat ze ook op dit terrein hebben te zijn
de liulpe tegenover den man. Als een
vrouw thuis blijf, maakt ze de stem van
haar man voor de helft waardeloos.
Spr. wijst tenslotte flp de kleine groe
pen, die zich van ons afscheiden, en
die hiermede den strijd voor de Calvi
nistische beginselen groote schade be
rokkenen. Men spreekt en schrijft over
het Roomsche gevaar, maar er is niets
wat het Roomsche gevaar zoo sterk be
vordert als de versnippering en verbrok
keling van de geloovige Protestanten.
Alleen in eenheid is kracht.
In een geestdriftige peroratie wekte
spr. tot deh strijd op. Hij herinnerde
aan Irael dat onder Barak Sisera en
zijn Kanaanieten versloeg. Maar de
als Debora deze heerlijke gebeurtenis in
haar lofzang uitjubelt, moet ze er op
wijzen, dat een gedeelte van het volk
\Vas thuisgebleven. Last dit onder ons
niet zoo zijnl iaten we allen een
drachUe ©ofe dazen verkiezingsrijm
Belangrijkste nieuws ia dit tamer
Binnenland
De A. R. Partijdag te Leiden.
De Eerste Kamer heeft zich met 21
tegen 15 stemmen tegen het Fransch
op de lagere school uitgesproken.
Be wijziging der militaire pensioen
wetten door de Eerste Kamer aange
nomen.
Buitenland.
Chamberlains Lagerhuisxede over
het Veiligheddspact. Crittek van Mac*
Donald en Lloyd George
Do verdeeldheid in de Fransche so
cialistische partij.
Groote dorpsbrand in boven-Egypte.
kampen voor de eere Bods en om het
heil van land en volk.
Nadat de voorzitter den heer v. d. Heu
vel had dank gezegd, zong de vergade
ring het eerste vers van Psalm 89, en
ging Ds. Broekstra van Rijnsburg in
dankgebed voor, waarna we onder de
opgewekte tonen van Rijnsburg's mu
ziekgezlschap de zaal verlieten.
Gemeenteraad
De Raad dezer gemeente zal a.s. Maan
dag vergaderen ter. behandeling van de
volgende punten:
1. Benoemingg van een onderwijzer aan
de school voor Buitengewoon Lager On
derwijs. 133
2. Benoeming van een lid der Com
missie tot wering van Schoolverzuim. 146
3. Benoeming van een lid van het Colle
ge van Vrouwen-Kraammoeders. 129
4. Prae-advies op het verzoek van Dr.
D. Brouwer, om ontheffing van zijne be
trekking van tijdelijk leeraar aan de
Kweekschool voor Onderwijzers en On-
derwijzeressen. 131.
y. Prae-advies op het verzoek van J.
Christiaanse, om eervol ontslag als on
derwijzer aan de school Haverstraat B.
J32
6. Prae-advies op het verzoek van Mevr.
A. C. Montagnevan der Lee, om eer
vol ontslag als regentes van het H. .G.
of Arme V^ees- en. Kinderhuis. 137,
7. Rekening, dienst 1924, van de Plaat- l
selijke Schoolcommissie. 140
5. Voorstel:
a. tot ontbinding van de met M. S. I
van Gelderen gesloten huurovereenkomst;
inzake het perceel Vrouwcnkerksteeg no.
b. tot verhuring van het in sub a be-
doeld perceel aan H. Regeer Jr. 150
9. Voorstel tot overname in eigendom
en onderhoud bij de gemeente van het
perceel aan da Van Oldenbameveldrstraat
Secte iP, No. 919. 13S
10. Voorstel to: overname in eigendom
en onderhoud bij de gemeente van een
_edeelte van he: perce.l Sectie D, on
genummerd en tot vaststelling van den.
desbetreffenden begrootingsstaat. 139
11. Voorstel inzake het sluiten van kas-
geldleeningen gedurende het 3de kwar
taal 1925. 148
12. Voorstel totwijziging van de be
groeting, dienst 1924, in verband met
de kosten van uitbreiding, verandering,
enz. van schoolgebouwen voor bijzonder'
lager onderwijs. 134
13. Voorstel tot wijziging der begroe
ting, dienst 1924, in verband met de nieu
we begrootingsvoorschriften, ten opzich
te van pensioenen, wachtgelden, ongeval
len- en invaliditeitsverzekering, enz. 135
14. Voorstel tot het aanbrengen van
eenige wijzigingen van administratie ven
aard in de begrooting voor 1924. rs6
15. Voorstel tot overbrenging van de
nadcelige sloten van den kapitaaldienst
van 1922 en 1923 op dien van 1924 en tot
erdeeling van die sloten over de ver
schillende hoofdstukken en paragrafen,
147,
16. Voorstel tot verhooging van eenige
posten der begrooting, dienst 1924, waar.
van de raming te laag is gebleken. .145
17. Voorstel tot het aangaan van een re
kening-courant-overeenkomst met de N.
V. Bank voor Nederlandsche Gemeenten
te 's Gravenhage en tot het vaststellen
van de daartoe vereischte administratieve
voorschriften. 149
iS. Voorstel tot wijziging en aanvulling
van de met de gemeente Waddinxveen ge
sloten overeenkomst, betreffende de le
vering van electriciteit aan die gemeente
door de stedelijke Electriciteitsfabriek te
Leiden. 143
19. Voorstel om goed te keuren, dar de
beschoeiing van den wal der Stedelijke
Fabrieken van gas en electriciteit aan. dfc
zijde van de Maresingelgracht wordt ver
zwaard en dat de kosten daarvan uit de
middelen van het \ernieuwingsfon.ds der
Gasfabriek worden betaald. 144
20. Voorstel tot wijziging van het Raad»
besluit van 24 September 1923, inzake
liet gemeentelijk woningbouwplan benoor
den den Heerensingel. 13*1
21. Voorstel tot verlenging van den,
termijn van ontruiming van eenige on-(
bewoonbaarverklaarde woningen. t$2.
22. Prae-advies op her verzoek van dej
afd. Leiden van den Nederl. vajl'
Leeraren en Leeraressen bij het Nijver-
heidsonderwia. jiuake de vermindering
