CHRISTELIJK DAGBLADvoor LEIDEN EN OMSTREKEN
bik iiuiiuaer bestaat aft TWEE Biadei
EERSTE BLAD.
SUMMER ïs9è~
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
ADVERTENTIE-PRIJS
In Leiden en bnhen Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Franco per post per kwartaal i 2.90
Gewone advert entiëa per regel 22L/a cent
Ingezonden Mede deelingen, dnbbel turfafc
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooroitbetafing
van ten hoogste 30 woorden, vonkn ikg»
lijks geplaatst ad 40 cent. J
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox20
Y Stembusverwachtingen.
Ook de liberale Zutplien9clie Cou
rant is van oordeel dat bet zeer goed
mogelijk moet worden geacht a.s.
Woensdag de rechtsche partijen in de
minderheid te brengen.
Wel zal het niet gelukken dan
vrijzinnige meerderheid te vormen,
wel staat het vast dat dan de Socia
listen als verreweg de sterkste partij
van de linkerzijde ook de leiding zul
len moeten nemen, maar dat is voor
het liberale orgaan geen bezwaar om
den kiezers op te wekken aan de rech
terzijde den doodsteek toe te brengen.
Uitgerekend wordt dat Se A.R. partij
het zeker niet verder zal brengen dan
tot 13 zetels. Voor de R.K. Staatspartij
wordt een verlies van 4 zetels waar
schijnlijk geacht, waarbij dan nog
komt dat verschillende kleinere par
tijen als de H.G.S. en de Christen-De
mocratische partij hoogstwaarschijn
lijk ook een paar zetels van de rech
terzijde zullen afsnoepen.
Zoo op het eerste gezicht schijnt het
wel alsof hier het verlies van de recht
sche partijen dubbel berekend wordt,
maar dat doet minder ter zake. Hoofd
zaak is dat de linksche partijen, die
ditmaal een krachtigen steun hebben
in het optreden van diverse kleine
partijen er vast en 9tellig op rekenen,
aan de mogelijkheid van een Christe
lijk bewind voor ons land voorgoed 'n
einde te maken.
Alles wordt beter geacht dan een
rechtsch Kabinet.
Wij weten niet in hoeverre deze
stembusverwachtingen gegrond zijn.
Maar vast moet staan onder ons,
dat alle krachten moeten wordsn in
gespannen om den toeleg van vrijzin
nigen en socialisten te breken.
Het werk van Minister Colijn mag
mee door onze schuld niet ongedaan
(worden gemaakt.
De rechtsche meerderheid die voor
land en volk van zoo groote beteekeni9
is geweest, mag niet door pns toe
doen, plaats maken voor een allegaar
tje van links.
Daarom, aan het werk.
Een ieder doe wat zijn of haar hand
vindt om te doen.
Zonder ophouden moet worden geij
verd om den kiezers duidelijk te ma
ken dat zij hebben te stemmen op no. 1
van lijst 27, op den heer H. Colijn.
V Verkeerd stemmen.
Bij de vorige verkiezingen was in
een der Gemeenten in de Betiuwe,
waar geen enkele R.K. woont, een
groot aantal stemmen op de R.K. lijst
uitgebracht.
Dat scheen onverklaarbaar.
Wat bleek echter.
Meeideere' liberale kezers hadden
het hokje achter den naam van
hun candidaat ingevuld en zoo een R.
K. gestemd die zij niet bedoelden te
stemmen.
In de Haarlemmermeer heeft zich
in 1923 een. soortgelijk geval voorge
daan.
6r was daar een stevige actie ge
voerd voor no. 2 van de Chr. Hist,
lijst. Toen de stemmen geteld werden
bleek dat in één stemdistrict op no.
2 van de Platetlanderslijst 19 stemmen
waren uitgebracht, wat groote verwon
dering wekten daar bedoelde candi
daat in die omgeving absoluut onbe
kend was.
Beide lijsten stonden echter achter
elkaar en zoo ligt het vermoeden voor
de hand dat kiezers die bedoelden
Chr. Hist, te stemmen, maar die het
hokje achter den naam van hun
candidaat rood maakten, den Platte
landers een kansje bezorgden.
Dit zijn enkele voorbeelden uit vele.
Er zijn nog altijd kiezers die ver
keerd stemmen.
Nu is dat niet zoo heel erg, als
maar gezorgd wordt, dat de A.R. kie
zers dergelijke vergissingen niet hei
gaan.
Daarom is huisbezoek vooral
noodig.
Geen dorp zoo klein en geen kie
zerscorps zoo betrouwbaar, of de kie
zers moeten worden opgezocht en
voorgelicht.
Vast moet staan, dat althans de A.
R. kiezers niet verkeerd stemmen.
maar dat zij rood maken het hokje
voer den naam van den heer CoHjn,
No. 1 van lijst 27.
Y Aan wien de schuld?
Aan de linkerzijde kan men nu toch
niet langer ontkennen dat het werk
van Minister Colijn van zeer groote
beteekenis is geweest.
Wie eerlijk is, moet toegeven, dat
de heer Colijn in samenwerking met
zijn collega's en de rechtsche partijen
ons volk voor ernstige rampen heetf
behoed en dat alie volksgroepen,
met uitzondering misschien van het
woekeraarsgilde, daarvan profiteeren.
Dat kan n eenmaal niet meer wor
den ontkend.
Het is toegegeven zelfs door de kop-
stukken van de S.D.A.P.
Maar dit verandert niets aan het
vonnis, dat men nu eenmaal geveld
heeft, n.l. dat Minister Colijn moet
vallen.
De akte van beschuldiging mag dan
niet houdbaar blijken, het vonnis blijft
onveranderd en daarom zoekt mén
naar andere beschuldigingen waarop
men met name de A.R. partij en ha
ren leider kan voorwerpen.
En zoo heet het dan, dat nu ja;, de
heer Colijn wel zijne verdiensten heeft
dat hij inderdaad aan ons land wel
groote diensten heeft bewezen, maar
dat het de rechterzijde wast die het
gevaar heeft veroorzaakt.
„Het gevaar, zoo schrijft b.v. de
„Vrijheid" is ontstaan tengevolge van
de hoogst roekelooze ifinancieele po
litiek van den Anti-revolutionairen
Minister de Vries, waartegen zijn op
volger de Geer aanvankelijk met een
veel te slag handje front maakte."
In deze beschuldiging ligt ongetwij
feld een element van waarheid.
Wij denken er niet aan het voor
beeld van de al-bedillers aan de lin
kerzijde te volgen en alle schuldt voor
zoover bier van schuld sprake is, te
schuiven op onze tegenstanders.
Ook de rechterzijde en het rechtsche
Kabinet heeft weleens een oogenhlik
de werkelijkeid al te zeer uit het oog
verloren.
Alleen maar, vrijzinnigen en socia
listen moesten gedachtig zijn aan het
spreekwoord;, dat wie boter op het
hoofd heeft, niet in de zon moet gaan
staan, hiervan liever zwijgen.
Bekend is toch dat ook Minister de
Vries altijd weer heeft moeten rem
men. a
Bekend is toch', dat door vrijzinni
gen en socialisten voorstellen zijn in
gediend die aan de schatkist zulke
hooge eischen zouden hebben gesteld,
dat het onmogelijk zou zijn geworden
de tekorten te dekken.
Aan Colijn zegt de „Vrijheid"
komt voorzeker de eer toe, doortas
tend te zijn opgetreden; wij willen
daarvan niets afdoen.
Wij voegen daaraan toe: Aan vo
rige rechtsche ministers van Finan
ciën komt de eer toe, dat zij den moed
hebben gehad toen mannen als Dres-
selhuys en anderen de millioenen wil
den wegwerpen, daarvoor een stokje'
te steken.
En laat nu aan de kiezers de eer
toekomen, dat zet verstandiger dan
vrijzinnige en socialistische voorlich
ters, opnieuw het optreden van een
rechtsch Kabinet mogelijk maken.
STADSNIEUWS.
DE LUSTRUMFEESTEN 1925.
De bevolking heefU gisteravond'
spontaan mee-feestgevierd met de
studenten.
Het openlucht-concert door de
studenten aangeboden deed eenige
duizenden belangstellenden naar bet
v. d. Werffpark trekken.
Gelukkig hield het weer zicH den
geheelen avond goed. Een enkele maal
dreigde het even; maar tot regenen-
kwam het niet, en de temperatuur was
best uit te houden. De politie zorgde
zooveel mogelijk voor de goede orde,
zoodat men vrijwel ongehinderd kon
genietien van de goede muziek, die
het Stedelijk muziekkorps ten gehoore
bracht.
Op de Br eestraat was het den ge
heelen avond zeer druk. In dichte
rijen flaneerde het publiek op en
neer„ terwijl honderden in de nabij
heid van de Soeiëteit „Minerva" ble
ven staan om te genieten van den
mooien aanblik dien de schitterende
illuminatie oaf. Deze uitwendige ver
lichting van de Sociëteit komt slechts
zeldzaam voor, en trekt dan ook in
bijzondere mate de aandacht; goed als
zij tusschen de groenversiering effec-
teert.
iTot; ver in den nacht duurde de be
drijvigheid in de studentenwijk, en
kon men overal groepjes reünisten en
studenten tegenkomen.
Vanmorgen waren het alweer de
rijk opgetuigde galabespanningen, die
door de s-tad rijdend om gasten af en
aan te brengen, de aandacht trokken.
In „Central", in de Sociëteit ,du Com
merce" en elders zetelden bevittende
istudentencorpora., de Senaat en ver
schillende offieieele lichamen uit de
universitaire wereld, om receptie te
houden, waarvan druk gebruik werd
gemaakt.
Te 12 uur hedenmiddag vereenig-
den zich ide gezelscóhappen Amhe-
mia, Philonides!, C-dur en Frlsla op
de Sociëteit Minerva aan een dejeuner
Vanwege de Leidsche Studenten
Scherm- en Gynmastiekvereeniging
„Arena" Studiosorum" werd van 2 tot
half vier vanmiddag onder groote be
langstelling in de Stadsgehoozaal een
Gala-Assaut gehouden, bestaande in
Matches en Assantes op sabel, degen
en floret. In de pauze hield het be
stuur van Arena Studiosorum receptie
De Senatus Veteranorum van het U-
trechtsch Studentencorps hield om
half vijf receptie in huize Feenstra.
In (hoofdzaak is nu de aandacht
gericht op het openluchtspel dat he
denavond op het terrein aan de Zo;e-
terwoudsche Singel staat gehouden te
worden.
In weersgesteldheid is nog niet veel
vastheid te bespeuren, maar enfin, het
is nog ver van half elf af, eti het
eerste druppeltje zal de belangstel
lende toeschouwers nog wel niet ver
drijven. 1
R. S. Opsnluchtmeeting.
Gisteravond werd op „Den. Burcht"
een .openluchtmeeting gehouden, van de
R. K. Kiesvereenigïng, waar als sprekers
optraden de heeren C. J. Kuiper, van
Utrecht, Dr. L. G. Kortenhorst, van Heem
stede en Mr. Dr. D. A. P. N. Kooien.
De voorzitter der kiesvereenigïng Mr.
Bol si us opende de vergadering, welke
zeer goed bezocht1 was, met den Chris-
telijken groet en heette daarna de aan
wezigen welkom, in het bijzonder de spre
kers, en onder hen in de allereerste plaats
Mr. Dr. Kooien, wien hij dankte voor het
vele werk, door hem als Kamervoorzit
ter in. de afgeloopen parlementaire peri
ode verricht.
Eerste spreker was de heer O. J. Kui
per, die begon met er op te wijzen, hoe
een katholiek steeds weet wat hem te
doen staat, zoo,wel in het persoonlijk als
in het staatkundig leven.
Immers reeds op den catechismus heeft
hij geleerd, dat het doel van 's menschen
leven is G.od te kennen, te dienen en te
bemninen en Hem na dit stoffelijk leven,
in eeuwige glorie te aanschouwen.
Nu wordt evenwel door onze tegen
standers gezegd, d.ajt da toepassing der Ka
tholieke beginselen op het staatsbestuur
in strijd komt met de maatschappelijke,
en stoffelijke belangen, waarmee in het
staatsbeleid moet rekening gehouden wor
den. Men heeft dan speciaal de bezuini
gingsmaatregelen der regeering op het
oog, waarin men. ziet willekeur, inplaats
van absolute noodzakelijkheid.
Dat het noodzakelijk was, de begroo
ting sluitend te maken, teneinde ons land
te bewaren voor de ellende, die men in
landen als Rusland, Oostenrijk, Honga
rije, en Duitschland heeft meegemaakt
en die het meest treft hen, die het min
ste draagkracht hebben, is een zaak,
waarover allen, o.ok van. link's, van Dres-
selhuys tjojt Wjbaut toe, het eens zijn.
Het komt dus aan op het hp|e van het
sluitend maken der, begrooting en daar
voor, mpesten maatregelen genomen wor
den, die effect hebben. Een afschaffing
der. rente ,op korten termijn, zou b'.v. geen
doeltreffend middel geweest zijn, hetgeen
spr. uitvoerig aantoonde.
Het was noodzakelijk, opde uitgaven
te bezuinigen. Spr. legde vooral op een
drietal punten, die in het bijzonder, be
streden wordén, den nadruk1, n.l. op de
bezuiniging pp onderwijs, op landsver
dediging ,en op de ambtenaarssalarissen.
Voor onderwijs werd in 1924 uitgege
ven 164.6 millioen, terwijl de goedgekeur
de begrooting van 1925 een bedrag aan
wijst van 144 millioen.
Voor landsverdediging zijn dezei getal
len resp. 12S.3 en 89.2 millioen, voojr, sa
larissen 210 en ,1.88 d 190 millioen.
Men ziet hieruit, dat op oprlog! het
meeste bezuinigd is, terwijl bovendien in
het oog moet worden gehouden, dat bij
de oorlogsbegrcoting van 9S.2 millioen
slechts yo millioen aan zuiver mili
taire uitgaven.
Spr. vergeleek ons land in dit opzicht
met België, waar een diensttijd 'is van
13 maanden (bij ons 5V2 maand), terwijl
lichtingen daar uit 82.300 man bestaan
(pij ons 19.500).
Nü is ih België door de socialisten jeen
program aangenomen, waarop zij regee-
ringsver.airtwoordelijkheid willen aanvaar
den, en daarop komt wel vopr de eisch
van een diensttijd van .6 maanden, alzon
toch langer dan hij pns, doch aan .de
grootte van de lichting .wordt niet ge
tornd- Zie in het licht van deze feiten
eens'het gedaas de r, sociaal-democraten
hier. te lande over de ontwapening.
iWat de ambtenarensalarissen betreft,
deze zijn 210 millioen op een totaal .be
drag van ruim 800 millioen en het zou
toch niet mogelijk zijn, 110 k 140 milli
oen te bezuinigen en daarbij dezen post
Onaangetast te laten.
Spr. noemde in dit verband art. 40 ten
merkte op, dat geen enkele regeering
iets dergelijks had kunnen beloven, aan
gezien zij niet weet, in welk opzicht ,de
jwelv,aartpositie van Nederland dpqr het
ibluitenland zou beïnvloed wprden.
Van 1920 tot 1924 daalde de inkomsten
belasting van 134.4 tot 962 millioen, hoe
wel de controle veel scherper, geworden
was in die vier jaren.
Ieder, zal moeten erkennen, dat, waar
de inkomsten v,an het geheele volk' aldus
gedaald zijn, het moxaliter, niet te ver
dedigen zou zijn, de inkomsten der amb
tenaren op hetzelfde peil te houden, door
de overige burgers nog meer te laten
betalen. Daarom is art. 40 onhoudbaar.
Daar komt nog bij, dat de veiligstelling
van den gulden juist voor'den ambtenaar
een levensbelang is.
Spr. citeerde een artikel uit de „Echo
de Paris", van Dec. j.l., waarin werd uit
gerekend, dat de Fransche ambtenaren
salarissen met 50 pet waren Verhoogd,
maar sedert de vorige salarisverhooging
de kosten van het levensonderhoud .100
pet hooger waren geworden.
Er. is nu critiek op de regeering, zegt
spreker, maar als deze regeering nu een
slordig en onverantwoordelijk financiëel
beleid had gevoerd, zou er dan niet nog
stemmen op nummer 1 van da katholieke
Spr. eindigde met een beroep te doen
op alle katholieken, om eensgezind te
stemmen op namen van de katholieke
lijst.
Nadat eenige minuten gepauseerd was,
voerde Dr. L. O. Koirtenhorst het
w.ooord.
Spr. had tot onderwerpde Christelijke
democratie.
Hij had dit speciaal gekozen, omdat
er twijfel was uitgesproken, of bij iemand
van Spr.'s overtuiging de christelijks de
mocratie wel voldoende gewaarborgd is.
In verkiezingsdagen wordt door soci
aal- en andere democraten een beroep ge
daan op de katholieke arbeiders om zich
los te maken van de R. K .Staatspartij,
waarin ook de andere standen vertegen
woordigd zijn, die een rem zijn voor den
vooruitgang.
Daartegenover wees spr. er op, dat
er is tweeërlei democratie, een diriste)-
lijlce en een niet-christelijke, welke eer
ste is gegrond op de katholieke begin
selen.
Het gaat daarbij om de rechtvaardig
heid, die de grondslag is van het gezag
(justitia fundamentum regni),
Spr. eindigde met een opwekking in
verband met het jubeljaar. De Paus heeft
nog onlangs zijn waardeering uitgespro
ken voor hetgeen hier in Nederland door
de Chr. partijen is bereikt geworden. Wat
zullen wij nu in dit jubeljaar beter aan
Z. H. kunnen aanbieden, zegt spr., een
gesplitste partij, een in tweeën gebroken
eenheid, of een onverdeelde katholieke
staatspartij, die een eenheid is, ondanks
misschien tegenstrijdigheid van belangen?
Wie de R. K. Staatspartij: steunt, steunt
het katholiek beginsel, niet steunen van
haar is verzaking van het katholiek be
ginsel.
Mr. Dr. D. A. P. N. K o q 1 e n sprak
het slotwoord, waarin hij wees'op dei
noodzakelijkheid van de handhaving van
het christelijk karakter van ons vólks
leven, en opwekte, door het uitbrengen
ider, stem op <10 katholieke lijst mede te
werken ,dat de Chr. beginselen dopr da
regeering en de .Kamer geëerbiedigd blij
ven.
De Voorzitter dankte dei sprekers
en slopt daarna de samenkomst met den
christelijken groet.
Christel. Letterkundige Kring.
Voor bovengenoemde kring gaf mej.
Moene een inleiding over „1;, Geluk
hangt als een druiventros" van C. en
M. Scharten—Antink.
Angelo Grassi, dehoofdpersoon, is de
spin, die zijn draden uitzendt om te van
gen en uit te zuigen, wie met zijn net
in oanraking komt. De cavallierre Sas
setti raakt er wel danig in verward, tot
dat Grassi te hoog speelt en juist daar
cToor verliest. Het beg invan de roman
zoowel als de gebeurtenis, die de ont
knopping geeft, de dood van Silvano
Rovai, ze vallen beide voor aan het veer
van Rozanno, dat het middelpunt van
de handeling is.
Na dit overzicht besprak mej. M.
eerst het boek als geheel, nadruk leg
gend op de eenheid, zoowel in beschrij
ving van natuur en handeling als in
Leerlingenopleiding
nijverheid.
Belangrijksie nieuws in dit Hmmr
Binnenland.
Bis dichter Dr. J. H. Leopold Is over
leden.
.Economische moeilijkheden tusschen
Nederland en Duitschland.
in de metaaU
"fk
Buitenland.
Te Sjanghai loopï het gerucht, dat
Japan aan China den oorlog verklaard
heeft, doch te Londen spreekt men dit
bericht tegen.
De meerderheid der Fransche socia
listen hebben zich voor een breuk met
de regeering uitgesproken.
Hedanmicfóag zal in de Belgische
Kamer de regeeringsverklstrfag wor
den afgelegd.
kiem reeds allé elementen voor dö
latere ontwikkeling van het verfhaal, als,
de ouverture van een opera de v erschil-
l'ende motieven: In al sterker wordend
spanning worden de draden vercler ge-]
sponnen tot het verlossende feilt van1
Silvano's dood cle ontspanning b rengt
Ondanks het stelselmatige ontw.ikkelfi
alles zicli geleidelijk in uiterlijkheden,
maar ook in het zieleleven van de per*
sonen, zoodat men geen oogenblik i§ts
geforceerds gevoelt. Wel hangt «er een
zekere noodwendigheid, iets onaf
wendbaars over het boek, dat uilkómt
in het natuurgebeuren zoowel als in de
handeling. Maar' toch is de moraaJ 't
tegengestelde van fatalistisch: ,,'t Gektk
hangt als een druiventros." Grijpt
't is voor 't grijpen".
Voor de schrijvers is er echter geehï
geluk zonder deugd, vandaar dat Gr.'Ysd
het geluk niet kent. De zelfzucht -oclr
leidt er slechts schijnbaar toe, de liefde
is de veilige weg.
De inleidster wijst verder op de volle
harmonie tusschen het geheel en de
deelen, alles nauwkeurig verzorgd ge
tuige de schitterende natuurbeschrijvin
gen. I
Dan schetst ze met een enkel woordi j
verschillende personen. Filippo Sasetti, j
de fijne aristocraat, met zijn lichtzin- j
nig lachje, Emilia, zijn lieve vrouw
van vroeger, nu een feeks, Giselda en
Lidia, hun kinderen. Verder de ver,
materialiseerde Bifoli, die slaagt in het
leven tegenover de sympathieke Ro-
vai's, die 'agen worden. Tenslotte de
kwade geest van de roman, Angelo
Grassi, met zijn moederliefde en ge
negenheid vogr kinderen, maar det'n
hebzucht, en eerzucht, die geen grenzenj
kennen en die hem dan ook tot zijn
ongeluk drijven.
Wat den stpjl betreft, is er steeds 'nj
slhoone oveeenstemming met het on-l
derwerp van behandeling op te mer-
Een Christelijk boek is het in het ge;
heel niet. Het lijkt er zelfs op, of de'
de hoopvolle toekomstverwachtingen'
opgestelde bedoeling hebben, de leeg
schrijvers op enkele plaatsen de voor
thans voor deze omgeving aan te too-<
nene. De strekking van het boek is, op
zijn Nederlandsch: „Ieder is de sraid
van zijn eigen geluk". Het streeft dus
omhooeg ,al moet er bijgevoegd, dat bij
uitschakeling van de goddelijke genade*
de hoopvolle toekomstverewachtinger^i
der schrijvers wel wat twijfelachtig
schijnt. Zoo is de psychologische kant'
misschien wel wat oppervlakkig, maar
niettemin is het een goed boek, waar
het naar het geluk heenwijst in deu
weg van zelftucht en zelfverloochening.
Bij de bespreking kwamen verschild
van smaak en van persoonlijke aanlegi
tamelijk sterk uit.
Tot slot van den mooien avond zagert"
wij bij een recitatie van den heer J. J|
de Die „de kurassiers van Conrobert"
als voor onze ooegen de dooedvaleli in
draven engemitraillerd worden.
Hier laat Pol de Mont wel plastisch ver
mogen zien, en verzuimde, de voordra
ger niet dat uitstekend tot zijn recht te
doen komen.
Voor den volgenden keer staat op de.
agenda: „Het zien van schilderijen in'
het algemeen en in 't bijzonder die van|
Rembrandt", wat D. V. door den heer!
De Die bhandeld zal worden.'
Mooie schenking.
/Mevrouw de weduwe professor dr.v
D. E. Siegerbeek van Heukelom-Lam-J
me, te 's-Gravenhage; he aft aan de bf
bSSotheek der Rijksuniversiteit te Lei*
den een belangrijk
