CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6e JAARGANG MAANDAG B JÜRï TÖ2S NUMMER 1S32
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en bniten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
..ei oeensche voorbeeld.
In „Stemt rood!1', het verkiezingsor
gaan der S D. A. P., lezen we
„Het is zoo verblijdend om te zien, hoe
liet sociausme groeit in C.v wereld. En
dat het dadelijk toont wat het is, zoodra
het maar de macht heeft.
Op het gebied der ontwapening heeft
Denemarken het lichtende voorbeeld
gegeven. Nauwelijks was daar het eer
ste soc. dein ministerie in 1924 aan het
bewind gekomen, of het stelde voor het
Deensclie militar.sme af te schaffen.
Denemarken is ook een klein land,
dat zich niet verdedigen kan. Denemar
ken kan óók de lasten van leger en
vloot niet dragen. In l.gging komt het
met Nederland overeen: midden In het
westen van Europa. In één opzicht
komt het er bij Denemarken nog veel
meer op aan, dan bij ons: Denemarken
ligt aan den ingang van de Oostzee en
„beheerscht" daar de toegangen volko
men.
Toch deed de moedige Deensche re
geering onverwijld het voorstel om den
gehaten dienstplicht en het geheele
militarisme af te schaffen, de vestingen
sloopend, en niets over te houden dan
een wacht voor de grenzen en op het
zeegebied, uitsluitend voor de orde en
de veiligheid en niet om tevechten.
De Deensche regeering durfde het
wel te erkennen, dat het land onmach
tig was, om zich tegen militaire over
macht te verzetten. Maar de hoofdzaak
i3 ook bij de Deensche regeering, dat
zij aan het militaire geweld niet meer
mee wil doen. De Deensche land en zee
macht heeft geen andere taak dan om
aan de internationale verplichting te
voldoen; zij is er niet meer op ingericht
om tegen eenig land te velde te trekken
Zoo breekt aldaar de s. d. regeering
met het militarisme; het bespaarde geld
wordt aan de zaken des vredes besteed"
't Is verbijsterend en ontstellend, hoe
de S D.A.P. durft speculeeren op de on
wetendheid van zijn kiezers.
„Het Deensche voorbeeld". Weet ge,
wat dit Deensche voorbeeld is?
De Deensche sociaal democratie
stelde inderdaad voor de oorlogsbegron
ting te verlagen. Niet te ontwapenen,
maar.er wat af te knijpen: 7 mtllioe i
kronen.
't Was niet meer dan een parade
pnsrd. ze w sten te voren, dal de Eers'e
Kamer het voorstel verwerpn zou De
Deensche sociaal democratische regee
ring verklaarde toen al bij voorbaat,
dat. ze rustig zou blijven zitten.
Het resultaat was, dat de oorlogsbe
a-"-t.'ng erd i-ermin-'e-d met.
700 010 kronen. En met deze 10 pet.
s'elde de Deensche sociaal democrnt'e
'ich tevreden De zaak werd voorts op
den ouden voet voortgezet.
..Het hespaarde geld wordt aan de
'aken des vredes besteed." Nota benei
Dce zevenhonderdduizend kronen?
Dia, dank zij het financieel be'eid der
Deensrha soc:aal 7ToTpocrat*sche regee
ring van 60 tot 46 Hollandsche centen
zed->a'd ziin.
700 000 kronen a 46 cent is: 232000
gulden voor de „zaken des vredes".
Da"- val je gewoon van omi
7 Is der vermeld'ng waard, dat 't de
heer K ter Laan, de soc. democratische
burgemeester van Zaandam en I'd van
1p Tweede Kamer der 51'aten Generaal
is, die «deze frappante dingen over Dene
marken kond doet.
d O.
STADSNIEUWS.
Antirevol. Klesvereeniging.
Op uitnoodiging van de A R Kies
vereen. „Nederland en Oranje" alhier
hield Zaterdagavond in de Graanbeurp
de heer J. Schouten, lid der Twee
de Kamer en wethouder van financiën
van Rotterdam een rede In verband
met de a.s. verkiezingen.
In weerwil van het naar hutten lok
kende zomerweer en de lastige tijd
was de groote zaal bijna geheel bezet.
De vergadering werd geopend door
!en voorzitter der A.R. Kiesvereeni-
ing, den heer R. Zuidema, die de
anwezigen namens het bestuur der
iesveren. hartelijk welkom heette.
1 ook den heer Schouten, dte dezen
vond, den eenigen die hij van de ge
hele maand Juni nog vrij had, naar
eiden is willen komen. Van verschil-
tde zijden wordt gepoogd de A.R.
ï'tij en de A.R. politiek afbreuk te
;en. Spreker hoopt dat men dezen
vond door het woord van den heer
chouten weer versterkt zal worden
in de overtuiging, dat het juist de an-
:revolutionaire partij is, die ons aller
steun verdient.
Hierna gaf de spreker het woord aan
den heer Schouten, die met applaus
begroet werd.
Rede van den heer Schouten.
Nog steeds, aldus de spreker, geeft
het volk uiting aan zijn wil met be
trekking tot de samenstelling van de
volksvertegenwoordiging, door middel
van het stembiljet. En spr. kan het
zich voorstellen, dat er heel wat men-
schen zijn die door het gecompliceerde
karakter van de verkiezingen daar
wat tegenop gaan zien, en zeggen, je
moest ze eigenlijk maar allemaal kun
nen kiezen, dan was je van de moei
lijkheden af.
De methode van propaganda is be
slissend voor 't antwoord op de vraag
of het gelukken zal, het volk een zoo
danige politieke opvoeding te geven,
dat het zijn aandeel in de publieke
aangelegenheden met kennis van za
ken kan behartigen.
De Antirevolutionaire partij heeft
zich steeds gekenmerkt door het op
den voorgrond plaatsen van de cen
trale vraagstukken, namelijk die, wel
ke betrekking hebben niet op zekere
belangen, van boe groote beteekenls
op zichzelf ook, maar op de beginse
len, op het blijvende, op het richting
gevende, op de grondovertuiging voor
het staaatkundig leven.
Dat is de methode.
Daardoor verdwijnt ook het verwar
rende element in de beschouwingen
van de massa.
In hoofdzaak gaat het thans om een
drietal groote vraagstukken: de finan
ciën, de defensie, en de bescherming
van de geestelijk-zedelijke verhoudin-i
gen op het door de overheid beheersch
te terrein.
De financiën.
Nog altijd zijn er velen, die niet over
tuigd zijn van de noodzakelijkheid, om
evenwicht te houden tusschen inkom
sten en uitgaven, terwijl men van het
verwaarloozen van dezen eisch toch
dagelijks ln het particuliere bedrijf ge
volgen kan zien.
Een groot deel van de massa be
schouwt het verschil tusschen een par
ticuliere huishouding en die van de
overheid zóó voor, dat een particulier
niet, de overheid echter wel zooveel
geld mag aanmaken als zij wil.
Geheel ten onrechte natuurlijk.
Want het geld verliest eenvoudig
zijn waarde indien er niet een vol
doende dekking door voorradige goe
deren tegenover 9taat.
Nu zal iemand die economisch ge
studeerd heeft, wellicht zeggen: daar
zou nog wel meer van zijn te zeggen.
Volkomen juist, zegt spr., maar dit
is toch de kem van de zaak.
Uit verschillende voorbeelden, als
de toestand der Duistche geldmidde
len, en later die van de Fransche,
blijkt toch maar overduidelijk, dat het
een misse boel is, wanneer 't dien kant
opgaat, al zeggen dan Mr. van de Laar
en Mr. Troelstra, dat een beetje infla
tie zoo erg niet is.
Wie dezen regel niet ln acht neemt,
treedt de eerste eischen voor een ge
zond financieel beheer met voeten, en
stort het volk in de ellende.
Daarvan is men nog niet algemeen
overtuigd, althans niet genoeg.
Min. Colijn, een geweldige kapita
list, zegt men, stelt zich met de veilig
stelling van den gulden slechts tot
taak een beetje rijke menschen te be
schermen, en het mogelijk te makerij
dat zij zelfs nog in rijkdom toenemen.
Dit is zoo de huiselijke voorstelling
van een groot aantal.
Neen, het gaat niet om de vraag wat
ons een bier- en thee- of een rijwiel
belasting kost, neen, het gaat om de
allereerste voorwaarden voor een goed
staatsbeleid.
Toen Minister Colijn bij de aanvaar
ding van zijn taak het voornemen te
kennen gaf, binnen korten tijd de be-
grooing sluitend te maken, zet ieder
een: dat is onmogelijk, dat is bluf.
En nu het werk gedaan is, nu het
Min. Colijn is gelukt zijn plan uit te
werken, zegt men: nu ja, maar ls dat
nu zoo'n werk van beteekenis geweest,
't is eigenlijk niets. Er is bezuinigd op
de salarissen en daar houdt het zoo
wat mede op.
Van zekere zijde stelt men het nog
nog dikwijls zoo voor, dat de regee
ring beter had gedaan, gedurende de
mobilisatie een heffing-in-eens toe te
passen. Zoo'n heffing van een 1000
millioen ineens, zegt men dan. zou tot
gevolg hebben gehad, dat de bedrijven
nu geen belastingdruk ondervinden.
Maar men vergeet, dat er circa f 600
millioen is geheven aan oorlogswinst-
belasting.
Denkt men nu werkelijk, dat men
een heffing van 1000 millioen ineens
had kunnen toepassen en ook de thans
geheven 800 millioen had kunnen bin
nenhalen? Geen wonder dan ook, dat
men van de overzijde voor zoover men
deze wonderlijke stelling verdedigt,
maar liever niet aan het rekenen gaat,
want dan komt het voor hen niet zoo
voordeelig uit.
Zulk een voorstelling kan men weJ
geven op een verkiezingsvergadering,
maar zij gaat niet op.
Defensie.
Maar de kosten van defensie dan?
Als we maar ontwapenden, dan was
het met de financiën weer in orde,
zegt men.
Spreker wil de kwestie nu alleen
van den financieelen kant bezien.
Allereerst dient dan opgemerkt, dat
onder dit kabinet per jaar 25 millioen
op de militaire uitgaven is bezuinigd
gedurende viji jaar, al zegt men dat
we op de militaire uitgaven niet be
zuinigen.
Dan bestaat een groot deel van de
huidige uitgaven in, die voor salaris
sen en pensioenen, den topografischen
dienst enz. die ook b(j „ontwapening"
zouden blijven bestaai.
En er zou in elk geval iets van een
weermacht moeten blijven bestaan, al
was het slechts in den vorm van een
politieleger. Zelfs Prof. v. Embden, de
beroemde Dierentuin-redenaar stemt
dat toe, en ook, dat dit niet even kan
worden gevormd als burgemeester ter
Laan er eventueel even om telel-neert.
Maar de kosten van dat politieleger
worden zoo hoog, dat men, zoo dik- -
wijls men begonnen fa ze uit te reke
nen, er weer opgehouden is, ook al liet
men herhaalde malen een deel van de
aanvankelijk geraamde sterkte vallen.
Inplaats van 125 .millioen, zooals
noodig, zou ten hoogste 20 millioen
worden bezuinigd, met bovendien het
gevolg dat men weer eenige duizenden
toevoegde aan 't leger van werkloozen,
die toch ook gesteund moeten worden.
Art. <0.
Maar artikel 40 dan. Dat had de re
geering toch niet mogen schenden.
Allereerst merkt spr. op, dat het
parlement aan dé totstandkoming van
art. 40 der salarisregeling, dat er nooit
had moeten zijn) niet heeft medege
werkt, want dat doet zij slechts aan
wetten, en dit was een Kon. Besluit.
Men heeft zich beroepen op Psalm
15, waar staat, dat men een eed zelfs
tot zijn schade, moet houden. Volko
men mee eens, zegt spr.
Maar er staat niet, en dat vergeet
men, dat men een eed moet houden,
tot schade van derden.
De handhaving, van art, 40 zou jaar
lijks een bijzonder tekort van 22 mil
lioen tot gevolg hebben gehad, die
uit de zakken van particulieren had
den moeten komen.
En in het particulier bedrijf hebben
vrijwel allen, arbeiders zoowel als pa
troons met zeer beduidende Inkomsten
vermindering hebben moeten genoegen
nemen.
En nu 'vraagt spr., ook aan onder
wijzers, leeraren, en arbeiders in over
heidsdienst. of het verantwoord zou
zijn geweest om in de reeds zwaar be
zochte bedrijven nieuwe lasten op te
leggen.
Dan de defensie.
Eenzijdige ontwapening f9 voor ons
een niet te aanvaarden leuze.
Prof. v. Embden, die ontwapening
aanvankelijk beschouwde als gelijk te
staan met een uitnoodiging aait den
vijand om binnen te komen, stond
voor dit doel van de 180 millioen eerst
nog 85, toen 30 millioen, en toen
niets, geen cent, meer toe. minus
de kosten van een klein politieleger-
tje. Dat noemt men in het Vrijz. De
mocratische kamp: hou koers (groote
vroolijkheid).
Geen wonder, dat verschillende in-
tellectueelen onder de V.D.en het zelf
ook niet meer begrepen. Zij moesten
door Mr. Merchant worden gerustge
steld met een verwijzing naar het trac
teat van den Volkenbond. Dat begreep
men ook wel niet, maar men heelt er
zich bij neergelegd; en gezegd: het ls
zóó moof, dus zal het wel goed zijn
Troelstra heeft het propageeren van
eenzijdige ontwapening eenmaal pure
demagogie genoemd. Nu gaat het in
het verkiezingsprogram van de S.D.
A.P. door voor de hoogste wijsheid.
Wie het vatten kan die vatte het. Tk
nie:, zeat spr., echter wel dit: dat het
pure demagogie is, dat is duidelijk, en
ook dat ontwapening gelijk staat met
den vijand tot binnentreden uit te noo
it igen, want zoo ls het ln de wereld
altijd geweest, dat je de deur moet
dicht houden voor ongeiwenschte gas
ten. Het argument, „wij betee,kenen
toch niets", is vrede door macht
(niet door recht dus) waarbij men uit
gaat van eigen lafheid.
Het gaat om de vraag of men als
volk nog waard is dat men iets bezit.
Ook hier geldt ten slotte het: wie
zijn leven zal willen behouden, die zal
het verliezen.
Vrede door recht.
Inderdaad.
Wij zijn tegen oorlog, en togen
ontwapening.
Omdat de Overheid regeert bij Gods
Gratie, en een macht ter beschikking
moet hebben om het recht te verdedi
gen.
Dat mogen de onderdanen van de
overheid eischen, ter wille van de vei
ligheid hunner van God verkregen
goederen, persoonlijk zoowel als volk,
als notie.
Wij zijn niet conservatief
Wij hebben oog voor het steeds wis
selende aanzien van het wereldbeeld.
Maar hierin zijn we conservatief en
onveranderlijk, dat Gods wet de eeni
ge maatstaf kan zijn van de taak van
de overheid te bepalen en ie beoor-
deelen.
Het vaste is handhaving van het ge
zag; van de plicht tot gehoorzaamheid.
Wie dat verzaakt, is het slachtoffer
geworden van zichzelve, van de ont
bindende macht der revolutie.
Dat geldt voor alle terreinen van
het leven.
Waar het leven ook van ons. alleen
kan genieten het resultaat van noo-
dige veranderingen indien het vaste
blijft, moeten wij den grondslag onzer
overtuiging zoeken buiten ons zelve;
in de souvereiniteit Gods, die de we
reld zal leiden tot de bestemming door
Hem van eeuwigheid vastgesteld.
Het beangstigende van onzen tijd is
niet het streven om van den druk van
verkeerde verhoudingen en het leed te
ontkomen, maar in het streven om
zelf een wereld te fabriceeren, en
men zich steeds minder gaat afvragen
wat wilt Gij, o God, dat ik doen zal.
En nu roept de Anti-revolutionaire
partij allen op, om te strijden voor de
handhaving van de erkenning van God
als den Eenig Souvereine.
Daartoe roept zij allen op, zonder
uitzondering, en in de eerste plaats
hen die Christue beschouwen als
den Verlosser, van zondaren, en dus
ook van de wereld en van de door de
zonde geschonden maatschappij.
Indien men het daarin met ons
eens is, is elk afzonderlijk optrekken,
veroordeeld, omdat het Is de eenheid
en de kracht verbrei;, n.
Wij zullen alles doen om die eenheid
weer te herstellen. Nog drie weken
hebt ge den tijd om uw aandeel te
leveren, aldus spr.
Doe het dan en laat allen die helpen
kunnen, helpen, het is uw plicht,
opdat Nederland zijn plaats behoude.
als God het wil, ook in de rij der vol
keren (daverend applaus).
(Het verslag van het debat van den heer
Tjabma en het antwoord van den heer
Schouten volgt morgen).
Plaatselijke Schoolcommissie Leiden.
.Wij ontvingen het jaarverslag 1924
van de Plaatselijke Schoolcommissie
Leiden en ontleenen daaraan het vol
gende:
In de samenstelling der Commissie
kwam gedurende het jaar 1924 wijzi
ging door de ontslagname wegens ver
huizing naar Den Haag van Mevr.
Drevennan de Kruif en door het
heengaan van den heer P. G. Hoeks,
die door de inkrimping van het aan
tal openbare scholen het ondqrivijs
verliet.
In de vacature-Dreverman, werd
door den Gemeenteraad voorzien door
de benoeming van den heer J. \V.
van Hees, in de vacature-Hocks door
de benoeming vail den heer J. M.
Mazurel.
Voorzitter der Commissie is de heer
T. S. Goslinga, secretaris de heer A.
J. Oostdam.
Er zijn in deze gemeente thans 52
Lagere scholen, voor de helft bijzon
dere, voor de andere helft Openbare.
In het openbaar onderwijs werd een
jngrijpendc reorganisatie gebracht,
door de opheffing van 'de Plantsoen-
scholen en de verdeeling van de leer
lingen daarvan over cfe overige ge
lijksoortige scholen.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertenüën per tetfel 23»/t oml
Ingezonden MededeeHagen, dobbel lultL
Bij contract, belangrijke redootte.
Kleine advertentiën Wj vooruitbetaling
van ten hoogete 30 woorden, worden dege
lijks geplaatst ad 40 eenL
Mede als gevolg dier plannen zijn
thans des chooi aan de "Boommarkt en
de sdïolen aan de .Vrouwenkerksteeg
in verbouwing, ten ein&e meer kinde
ren te Êunnen bevatten. Voorts werd
•2e leerschool aan de Oude Vest ge
halveerd en werden de aldus verdre
ven kinderen insgelijks over gelijk
soortige scholen verdeeld.
Het aantal bijzondere scholen weid
uitgebreid met twee jongensscholen
voor L. O., resp. aan den Heeren
singel en aan de Caeciliastraat en een
meWjesschool voor L. O. insgelijks
aan genoemden singel. De drie in
richtingen werden gesticht door het
tR.-K. Parochiaal Schoolbestuur en
strekten, wat zeer noodig was, tot ont
lasting van de overige scholen, mede
door dat bestuur beheerd.
De verbouwde openbare school voor
buitengewoon lager onderwijs a^a de
[Caeciliastraat werd in gebruik geno
men en bleek zeer verbeterd, terwijl
pok meer kinderen konden worden
geplaatst.
Vrij geregeld worden schoolverga
deringen gehouden; op sommige bij
zondere s;cholen zelfs vaker dan de
gereglementeerde, wat wel op het nu
er van wijst.
De ouderavonden mogen zich nog
niet algemeen in grooten bloei ver
heugen.
De wettelijke opschorting der ver
plichting van het 7e leerjaar deed na
deeligen invloed gelden, vooral op d;
7e leer jaar school.
Het vervolgonderwijs in deze ge
meen te kan niet van groote beteekeni
geacht worden. Wat beduiden tooi
de ettelijks dozijnen leerlingen al
leen de openbare vervolgschool voo
(meisjes werd drukker bezocht tt
genover de meerdere honderden, voo.
welke dat onderwijs van groot ni
zou wezen.
Hoe wenschelijk het ook ware, d:
in deze eenige pressie kon wordei} tii
geoefend, voorshands zal hierop w.
geen uitzicht bestaan, zoodat de ve
volgklassen aangewezen blijven op d
belangstelling der ouders, welke h
laas gering blijkt en de propagane
van het onderwijzend personeel, waa
van veel mag worden verwacht.
Aan het jaarverslag is toegevot
een staat van leerkrachten, leerling*
enz. bij het Openbaar en Bijzorid
Onderwijs.
Naar wij vernemen is de heer
Mulder, Commissaris van de Nieu\
Leidsche Courant, Zaterdagmiddag
genomen in het Diaconessenhuis alh
voor het ondergaan van een operatie
Deze operatie heeft nog Zaterdagavo
plaats gehad, met aanvankelijk guns
verloop. Bij informatie bleek ons hec
dat de patiënt het naar omstandighec
gelukkig wèl maakt, en er zich geen
ontrustende verschijnselen voordo.
Een mededeeling welke door zijn
milie en talrijke vrienden, die hem
zijn velerlei arbeid in Gods Koninki
waardeeren en liefhebben zeker j
blijdschap en dankbaarheid zal worr
vernomen.
Burgerlijke stand.
Ondertrouwd: G. M. Seijn, jm. 23
en J. A. Hendriks, id. 19 j. A. J. Gri
mairn, jon. 27 j. en M. v. Duuren, jd.
j. L. Develing, im. 24 j. en C. C. Prac
jd. 24 j. L. v. d. Linden, jm. 23 j. en
Crama, jd. 19 j. B. Klootwijk, id. 23
en C. Honsbeek, jd. 19 j. F. de jKU
jm. 24 j. en E. G. Arts, ja. 2a j. C. T.
d. Togt, jm. 24 j. en A. Stratgen, jd.
j. H. Doeve, im. 28 j. en A. v. d. Wis
jd. 26 j. C. de Koning, jm. 24 j. en
Dexel, jd. 21 j. W. de Nie, jm. 27 j.
H. B. v. d. Burg, jd. 221 j. H. Gnffiw
jm. 26 jaar en A. M. Groeneveld, jd.
j. J. v. Iterson, jm. 23 j. ea M. A
Schramp, jd. 18 jaar. H. v. Zanten» j.
24 j. en J. Koek, jd. 25 j. P. Vooijs, i.
29 1. en M. J. Sira, jd. 23 j. H. A. F
bert, jm. en M. Meijer, jd.
School-zwemwedstrljden.
Op initiatief van de Leidsche Zwc
club werden Zaterdagmiddag in de
meentelijke Zweminrichting aan
Hooge Rijndijk onder veel belangsi
ling voor het eerst estafetteschoohv*
strijden gehouden.
Door vier scholen was ingeschrew
voor de wedstrijden, welke uitnemer
slaagden.
De uitslagen waren;
4X25 m. estafette (schoolslag, rugsli
zijslag en vrije slag): 1. Gemeentelijl
R. B. S., in 2 min. 16 1/5 sec.; 2. Cl.
H B S in 2 min, 18 4/5 seo; 3, Qymn
sium in 2 min. 50 '4/5 see; 4. Ambaci
school in 2 min. 50 2/5 sec. Als wiss*
prijs diende een fraaie verg. *üy. m
daille, welke driemaal ia totaal moe
worden gewonnen.
De zwemmers der winnende ptoei
Jkregen alleg. persoonlijke ynAHnjju
