CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
bii nummer beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummet
6e JAARGANG
DINSDAG 19 tvrcn razj
NUMMER tSlTf
LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22cent)
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarlefc
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden,
lifks geplaatst ad 40 cent.
V Geestelijke gevaren.
Met groote kracht heeft de heer Co-
lijn in zijn onlangs gehouden Depu-
tatenrede gewaarschuwd tegen de gees
telijke en zedelijke gevaren die van
allen kant dreigen.
Met hoogen ernst werd gewaar
schuwd tegen den geest uit den af
grond, die steeds feller naar voren
dringt en overal rondgaat, zoekende
wie hij zou mogen verslinden.
Dat deze waarschuwingen niet zon
der reden werden gegeven, kan mede
blijken uit wat Prof. Slotemaker de
Bruine in de Nederl. omtrent een be
zoek aan Zwitserland meedeelt.
„Dan zoo vertelt hij opeens,
ging het over de communisten."
Hoe het «daarmee wel in Holland
stond
'k Vertelde. En al te somber klonk
mijn relaas niet.
Doch hoe was het nu in Zwitser
land?
En ja, dan erken ik, dat men het
toch nog wat anders moet beoordee-
ien, dan hier in onzen stillen vijver.
Zij hebben in de volksvertegenwoor
digingen ginds veel meer invloed dan
ten onzent. En ze komen met zeer
sprekende voorstellen. Een arts stelt
bijvoorbeeld voor, dat het verwekken
van abortus door den wetgever als
niet-strafbaar zal worden erkend. Ik
merkte op, dat zulk een voorstel in
Holland onmogelijk is; en ik vroeg, of
niet de Zwitsersche vrouwen met haar
kiesrecht en haar referendum zoo iets
absoluut onmogelijk maken zouden.
Wee, daar kreeg ik het verhaal van
een samenkomst te Bazel, een groote
openbare- volkusamenkornst, waarin
communistische vrouwen in getale
krijschend vóór zulk een maatregel
iich hadden ulltgesprok^n.
Het satanische werkt toch verder
voort dan wij hier weten. En wie zoo
levendig en van vlak bij de, zaak voor
zijn oogen geschilderd krijgt, voor hem
lééft het opeens in al zijn vreeselijk-
lieid.
En dan even later vertelt iemand
uit Scandinavië, dat in Noorwegen de
sociaal-democratie vrijwel door het
communisme is verslonden.
Inderdaad is tegen de wereldbewe
ging van den geest uit den afgrond 'n
I zeer sterke geestelijke macht wel
volkomen onmisbaar. Én deze ligt niet
in een andere sociale overtuiging
Doch alleen in waarachtig geestelijk
bezit. En in den invloed van dat be
zit op den gang van het nationale
leven."
De schrijver merkt later op dat men
in het buitenland eigenlijk altoos zijn
eigen land leert waardeer en.
En inderdaad, wanneer een vergelij
king inet het buitenland wordt ge
maakt, dan is het veel te waardeeren,
dan is er veel waarvoor we God heb-*
ben te danken. Want dan blijkt tel
kens weer, dat Nederland boven vele
andere landen beweldadigd is.
Maar dat moet een reden temeer zijn
om te trachten wat verkregen werd te
behouden.
De wereldbeweging van den geest
uil den afgrond bedreigt bok ons land
En in den strijd daartegen zal het
allereerst en allermeest aankomen op
de ge es t e 1 ijk e weerkracht van ons
volk.
Maar ook de politieke weer
kracht mag niet worden verwaarloosd.
Het is van groote beteekenis voor
ons volk of de moderne begrippen van
schuld en straf door den wetgever ge
huldigd worden, dan wel of ook hierbij
getracht wordt zich te richten naar de
eischen van het Woord Gods.
De staatkundige strijd, dit mag niet
t het oog worden verloren, heeft een
erk geestelijken achtergrond.
Het gaat daarbij niet in de laatste
aats om de beveiliging van de chris-
'ijke grondslagen van ons volksleven
V Gewetensdwang.
Telkens weer doen z}ch feiten voor
waaruit blijkt dat men zich met den
heel mooien naam van „liberaal" kan
sieren en van „vrijheid" den mond vol
hebben, teiwijl men in werkelijkheid
nog het oude liberale dwangsysteeni,
waarbij met de overtuiging van an
dersdenkenden geen rekening wordt
gehouden, huldigt.
Hiervan gaf dezer dagen bet orgaan
van den Christel. Metaalbewerkers-
hond het volgende staaltje:
De fabriek „Lyempf" te Leeuwarden
onder „liberale" directie, bezit een
muziekvereeniging.
Muzikanten biervan 2ijn de leden
van bet personeel. Naar bet zeggen
der Directie zijn de leden van het per
soneel vrij zich bij deze muziekvereeni
ging aan te sluiten, 'tls evenwel ge
bleken, dat deze vrijheid .slechts in
theorie bestaat; dat hier dwang wordt
uitgeoefend; dat de liefhebberij tot
een verplichting leidt.
Den 24en Maart werd den leden der
muziekvereeniging aangezegd dat zij
op Zondag 29 Maart, tijdens een voet
balwedstrijd, muziek moesten maken.
Deze opluistering zou als proef gelden.
Bij goed slagen zou meerdere malen
op zulke gelegenheden worden ge
speeld.
Door dit besluit beschikte men over
den vrijen Zondag niet alleen, maar
werden zij, die in den Zondag meer
zien dan een rustdag, in hun heiligste
gevoelengs gekrenkt.
Naar aanleiding van dit besluit ver
zocht een christelijk georganiseerd ar
beider ontslag als lid dezer muziek
vereeniging.
En wat was het antwoord?
Drie dagen later ontving hij de vol
gende mededeeling: Hierdoor deelen
wij u mede, dat wij meti ngang van
4 April 1925 uwe dienstbetrekking ten
onzent als geëindigd moeten beschou
wen."
Do man werd ontslagen.
Ontslagen omdat hij niet tegen zijn
geweten wensclite te handelen. Omdat
hij Gode meer gehoorzaam wenschte.
te zijn dan menschen.
Kort geleden hebben wij melding ge
maakt van het ontslag van arbïidcrs
die gedaan kregen omdat zij hunne
kinderen stuurden naar de Christelijke
school.
Zoo ziet men dat de onverdraagzame
geest die vroeger het liberalisme ken
merkte nog niet is uitgestorven,
En van die onverdraagzaamheid der
verdraagzamen zouden we nieuwe
proeven beleven, als het liberalisme
ooit weer gelegenheid kreeg in Neder
land, de lakéns uit te deelen.
V De zonde van Ruys.
In een propagandageschrift van de
S.DA.P. getiteld „De zonden van Ruys
Colijn" kan men de volgende zinsnede
lezen:
„En dezelfde regeering, die voor
sociale en cultureele zorg geen geld
had, stelde wel voor één millioen
gulden voor de Olympische wedstrij
den, die in 1928 te Amsterdam zul
len worden gehouden, en vijf hon
derd duizend gulden voor een ambts
woning voor den minister van Bui-
tenlandsche Zaken.
Dat beteekent haar mentaliteit ten
opzichte van de volksnoodenV
Hier wordt er dus de Regeering een
verwijt van gemaakt dat zij een mil
lioen voor de Olympische wedstrijden
beschikbaar wilde stellen.
Daaruit bleek volgens dit geschrift
haar mentaliteit ten opzichte van de
volksnooden.
Wij willen deze overigens dwaze re
deneering even vasthouden.
Toen de Kamer over de Olympiade
moest beslissen, was de Sociaal-De
mocratische fractie compleet aanwezig
Zelfs de heer Troelstra was van zijn
ziekbed gehaald om aan deze belang
rijke stemming' te kunnen deelnemen.
En terwijl bijna de geheele rechter
zijde tégen stemmen, lieten de Soc.
Democraten zonder uitzondering hun
vóór hooren.
Daarmee dU9 hunne mentaliteit ten
opzichte van de volksnooden demon
streer end.
STADSNIEUWS.
Marktkoopliedenbond „Ons Belang."
Gisteravond hield de Marktkooplie
denbond „Ons Belang" haar jaarlijk-
sche vergadering, die tamelijk goed
bezocht was.
De voorzitter, de heer H. Zouten-
d ij k opende de vergadering met een
welkom en zette i^i den breede uit
een, wat' door „Ons Belang" in het af-
geloopen jaar was gepresteerd.
Hierna bracht de secretaris, de heci
W. G r n 1 o h Jr. zijn uitgebreid jaar
verslag uit. Daaruit viel te constatee-
ren, dat 't aantal leden was toegeno
men. Ook 't steunfonds kan zich in een
vooruitgang verheugen. Verschillende
malen werden besprekingen gehouden
met den directeur van den Markt- en
Havendienst, die steeds een goed ver
loop hadden.
Na voorlezing van 't uitgebreid jaar
verslag bracht de voorzitter den secre
taris namens de vergadering 'n woord
van dank.
Vervolgens bracht de penningmees
ter, de heer v. d. W i 1 k het financieel
verslag uit. De ontvangsten waren
f 427^2.. de uitaaven £339.&L Jiat
saldo f84.63. Voor het-uitvoerig ver-'
slag dankte de voorzitter den penning
meester. Bij de daarna gehouden Be
stuursverkiezing werden de aftreden
de leden de heeren H. Zoutendijk, Le-
pair en Nieuwenburg bij acclamatie
herkozen. De Voorz. dankte voor het
in 't bestuur gestelde vertrouwen.
Nadat nog eenige huishoudelijke za
ken behandeld waren, sloot de voor
zitter met een woord van opwekking
deze geanimeerde vergadering.
„Ons Boel."
De Leidsche Coöperatieve Broodbak
kerij en Verbruiks vereeniging „Ons
Doel" alhier zal 1 Juni a.s. twintig jaar
bestaan.
Dit viefcde lustrum zal niet onopge
merkt voorbijgaan, doch op feestelijke
wijze met de leden en hun kinderen
worden herdacht.
De plannen zijn als volgt: Zaterdag
6 Juni is de dag waarop het feest zal
worden gevierd; des middags van 2
uur tot half drie Receptie, van drie
tot vijf urn* Kinderfeest, van acht uur
tot elf uur des avonds feest voor de
leden met hunne echtgenooten. Al deze
feesten zullen gehouden worden in de
Gehoorzaal.
Voor het Kinderfeest is geëngageerd
de heer Henry N o 11 e s, die voor
eenige weken op den verjaardag van
Prinses Juliana het kinderfeest op het
Loo heeft geleid.
Het Kinderfeest .zal bestaan uit goo
chelen en poppenkast.
Voor het avondfeest is het program
ma nog liiet geheel uitgewerkt.
Prof. Dr. D. A. de Jong.
Naar wij vernemen is heden Prof.
Dr. D. A. de Jong, Hoogleeraar aan
de Geneeskundige faculteit der Uni
versiteit alhier, overgebracht naar hot
Diaconessenhuis, voor hef ondergaan
van een operatie.
Zilveren huwelijksjubileum H. M. de
Koningin.
Wij vernemen dat zich hier ter stede
een comité heeft gevormd, dat plan
nen zal ontwerpen tot herdenking van
bet zilveren huwelijksjubileum van
H. M. de Koningin en Z. K. H. Prins
Hendrik. Voorzitter is de heer Aug. L.
Reimeringer, wethouder van Soc. Za
ken,, terwijl de burgemeester, Jhr. Mr.
Dr. de Gijselaar, het eere-voorzitter-
scliap heeft aanvaard.
140-jaiig jubileum M.S.G.
In een buitengewone vergadering van
het Genootschap „Mathesis Scientia-
rum Genitrix" gisteravond alhier ge
houden, werd een commissie geinstal-
leeirad die de plechtige herdenking
zal voorbereiden van het 14C-jarig be
staan van dit Genootschap, in het be
gin van het volgend jaar.
Hulp in de huishouding.
Qnder leiding van dr. A. M. Boon
acker, vice-voorzitter; heeft Donderdag
avond in Patrimonium de Vereeniging
„Hulp in de Huishouding" haar jaar-
lijksche ledenvergadering, die ditmaal,
zooals de voorzitter met voldoening in
zijn openingswoord constateerde, ook
Werkelijk door een aantal leden werd
bijgewoond.
Het jaarverslag, dat vervolgens werd
uitgebracht, ademde een opgewekten
geest.
De vereeniging heelt in het afgeloo-
pen jaar veel nuttig werk kunnen ver
richten; gezinnen waar de vrouw ziek
werd, kregen een hulp in de huishou
ding.
Naast hulp in de huishouding werd
besloten kraamverzorging er bij te voe
gen, en een kraamvrouwverpleegster
werd aangesteld, die 48 maal haar hulp
kon geven bij de geboorte van een nieu
wen wereldburger.
Een 90 gezinnen werd hulp in de
huishouding gegeven. Door de gezin-
zelf werd een deel van de kosten
oed.
cm inkomsten had men dit jaar van
gé neente, contributies, bijdragen van
de gezinnen en giften: f4712.80, terwijl
de uitgaven waren aan: salarissen, bo
deloon, advertenties, drukwerken en
huishoudgeld f5015.37»
Door hetgeen men van de. gemeente
te goed heeft, kon de Penningmeester
zijnkas overdoen zonder schulden, wat
.wel reden tot vreugde gaf.
Dr. Boonacker deelde mede, dat tot
aller leedwezen Mevr. Schokking als
Voorzitster van de Vereeniging heeft
moeten bedanken wegens gezondheids
redenen. Bovendien zag men tot aller
spijt Mej. Bolleman v. d. .Veen als Pen
ningmeesteres weggaan, haar drukke
wcrk.7namKadgn vragen te veel van
r haar tijd. Vol ijver, heeft zij zich van
haar taak gekweten.
Ook Zr' Den Older gaat het Bestuur
verlaten, gie heel wat voor de gezinnen
gedaan heeft.
Zr. v. d. Ameele, die een ja^r lang tot
aller tevredenheid als kraamvrouwver
zorgster dienst deed, gaat van werk
kring veranderen en het is na veel
moeite gelukt, een verpleegster te kun
nen benoemen, wat met het oog» op het
kleine salaris, niet makkelijk ging.
Een lijst van candidaten werd de ver
gadering voorgelegd, om de open plaat
sen in het Bestuur ^an te vullen.
Als het Bestuur v „et, dat de gekozen
dames de benoeming zullen aannemen,
zal het dit bekend maken.
Dr. Boonacker wekte de aanwezigen
op, propaganda te maken voor de Ver
eeniging en om leden te winnen. Uit?
de vergadering werden enkele opmer
kingen gemaakt, betreking hebbende
op de propaganda, die zeer zeker ter
harte genomen zullen worden. Daarop
sloot do Voorzit.cr de vergadering.
Gistermiddag half 6 is een kor
poraal van de marine aangereden door
een auto, bestuurd door zekeren A. M.
van Hillegom. De auto kwam uit de
Hugo de Grootstraat en had wel -ig-
naal gegeven, doch nam een te scher
pe bocht met het gevolg, dat de kor
poraal die op de fiets daar passeerde,
werd aangereden. Het rijwiel bekwam
eenige schade, de berijder kwam met
den 'schrik vrij.
Gistermorgen half 12 -is op een
bouwwerk aan de Roodenburgerstraat
de 45-jarige timmerman J. V. van een
3 M. hoog dak gevallen, ten gevolge
van het feit dat hij achteloos achter
uit liep. De E.H. Dienst constateerde
geen letsel, dus het ongeluk liep boven
verwachting' goed af.
Prof. Dr. E. Hertzsprimg. adjunct
directeur van de Sterrenwacht alhier, die
gedurende ongeveer 2 jaar te Johannes
burg heeft vertoefd, tot het doen van as-
stronomische waarnemingen aan de ster
renwacht aldaar, zal eind dezer maand
naar ons land terugkeeren.
De heer L. van Bommel alhier,
die tot arts is bevorderd, is bestemd tor
re serve-off icier van gezondheid 2de kl.
bij het leger hier te lande.
BINNENLAND.
CANDIBAATSTELLING TWEEDE
KAMER.
In het Tweede blad is opgenomen
een opgave van de vandaag door heel
het land ingediende candidatenlijsten.
Deze opgave is niet geheel volledig.
Voor wat den kieskring Leiden
betreft geven wij onder Stadsnieuws
de noodige aanvullingen.
Eventueele verbeteringen voor an
dere kieskringen worden zoo mogelijk
vandaag en anders in het nummer
van morgen aangebracht.
Kiesrecht voor Zeelieden.
Naar wij vernemen, wordt Woens
dag 3 Juni a.s. te Rotterdam een con
ferentie gehouden, teneinde tq over
leggen, wat kan gedaan worden in
zake een actie voor het stemrecht der
zeelieden, zulks met het oog op de a.s.
verkiezingen.
Aan deze conferentie zullen deelne
men de volgende organisaties: Veree
niging van Scheepswerktuigkundigen,
Vereeniging van Ned' Gezagvoerders
en stuurlieden ter Koopvaardij, Lood-
senvereeniging, Christ. Zeeliedenbond,
R. Kath. Bond van Transportarbeiders
Het C.A.M.B.O. te Helder en Clir. Fa-
brieks- en Transportarbeidersbond.
Het initiatief tot deze conferentie is
van eerstgenoemde vereeniging uitge
gaan.
Oe Communistische partij.
Naar gemeld wordt, zullen de hee
ren Wijnkoop en Van Ravesteijn tus-
schentijds ontslag nemen als leden van
de Tweede Kamer.
Binnenland
De candidaatstelling voor de Tweodf"
Kamer.
Buitenland.
De Dnitsche minister van buiten»
landsche zaken heeit in den Rijksdag
een groote rede gehouden over Duitscfc
lands buitenlandsche politiek.
Een verklaring van den Britschen
premier Baldwin in hei Lagerhuis
'omtTent de schulden van Frankrijk
aan Engeland.
BUITENLAND.
X
BUITSCHLANBS BUITENLANDSCHB
POLITIEK.
Een groote rede van Stresemann.
De Duitsche rijksminister van bui
tenlandsche zaken, Dr. Stresemann,
heeft gistermiddag in den Rijksdag
een groote rede gehouden over de
buitenlandsche politiek.
Nadat de minister had verklaard,
dat overgegaan moet worden tot uit
breiding der. vertegenwoordigingen in
het buitenland, aangezien Duitschland
op het oogenblik nog niet de helft
der consulaten van voor den oorlog
bezit, begon hij een bespreking van
den buitenlandschen poiïtïeken toe
stand.
éi ij wees ei" op, dat Duitschland
met de tenuitvoerlegging van het D a-
w es-plan tot dusver zijn verplich
tingen is nagekomen. Duitschland zal
het Dawes-plan ook in de toekomst
cp dezelfde wijze ten uitvoer leggen,
als het tot dusver heeft gedaan. Stre
semann verklaarde, zich geen poli
tieke constellatie in den Rijksdag en
in de Rijksregeering te kunnen voor
stellen, welke van deze richtlijnen van
de Duitsche politiek zou kunnen af
wijken.
Hij noemde de betrekkingen lot de
iVereenigde Staien in elk opzicht be
vredigend en mterkte omtrent Rus
land v,p, dat, nadat de vroegere, met
de Balkan-kwestie verbonden con-
flicts-mcgelijkheden uit den weg zijn
geruimd, thans elke kans op wrijving
tusschen Duitschland en Rusland als
uitgeschakeld kan worden beschouwd.
Het gemeenschappelijke besef voor
de naoden van den ander zal er toe
leiden, dat een brug tusschen de beide
landen wordt geslagen. Daarbij gaat
het voor Duitschland niet om een
principieele oriënteering zijner poli
tiek naar de eene of de andere zijde
van het continen:.
De taak der Duitsche politiek zal
er steeds in bestaan, zijn belangen
tegenover het Westen en het Oosten
.tegen elkaar te doen opwegen.
De vertraging van de ontruiming
der Keulsche zóne noemde de
minister een onrecht.
Wanneer de tekortkomingen tijdig
ter kennis der Duitsche regeering wa
ren gebracht, zouden zij waarschijn
lijk reeds lang zijn hersteld.
In elk geval zal de vertraging van
de ontruiming der Keulsche zóne.
welke de minister 'n psychische pij
niging noemde, Duitschland er niet
toe brengen, zich bij eiken mogelijken
eisch neer te leggen.
Wat de veiligheidskwestie,
betreft, deelde Stresemann mede, dat
het standpunt der Duitsche regeering
wordt bepaald door het door haar
gedachte feit, dat een oplossing van
deze kwestie zonder Duitschland een
oplossing tegen Duitschland zou zijn.
Omtrent den inhoud van het Duit
sche aanbod deed Stresemann geen
mededeelingen, maar hij verklaarde
'slechts, dat de tekst van het Duitsche
(memorandum gepubliceerd zal wor
den, zoodra het antwoord van de ge
allieerden of van een der voornaam
ste, daarbij betrokken Westelijke mo
gendheden ontvangen zal zijn.
De Oostelijke grenzen kan
Duitschlandniet in het garantiepact
betrekken, maar het is onbegrijpelijk
dat men uit Duitsch lands aanbod, óm
algemeene arbitrageverdragen met
alle staten af te sluiten, agressieve be
doelingen van Duitschland tegen &Qr
len afleidt.
In de "kwestie van de toetreding;
tot den .Volkenbond staat dr. Stro
Semann de meening voor, dat men
ook te Genève de draagwijdte van de,
Duitsche bezwaren niet over het hoofd