buiiumiaer bestaat uit TWEE Biadeo.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
6e JAARGATJtr
DONDERDAG 23 APRTL TST25
KTÜMMEH
IEDWE L
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
fHRTSTFT TIK" BAORT ATlvftm-T FTTIFM FM OMSTRFTfFN
ADVERTENTIE-PRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
wiiivio x iLLjiuxv ïyrLvmnaL/voor nmi/mi mv uitio j. anamv
Gewone advertentiën per regel 22l/« cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox20
EERSTE BLAD.
Om de Bewaring van het Pand.
Ter opening van de heden gehouden
Deputatenvergadering heeft Minister
Colijn een rede gehouden, getiteld:
„Om de Bewaring van het pand."
Wij ontleenen daaraan het volgende:
Spr. wil de vergadering bepalen bij
den toenemenden ernst van de tegen
stelling tusschen Dwaling en Waar
heid; tusschen den geest van het on
geloof, en den geest die naar 't Woord
des Heer en is; tusschen de eischen van
den mensch en het Recht Gods.
Die keuze van onderwerp is gevolg
van eene in den laatsten tijd bij Spr
gegijpte overtuiging, dat de zuigkracht
van onjuiste begrippen, van verkeerde
beginselen ook in onzen kring niet ge
heel zonder invloed bleef.
Met 'n enkel woord wijst spr. erop,
hoe in steeds wijder kring de begrippen
van schuld en straf en het verband
tusschen die twee wijziging ondergaan
De ontwikkeling der strafwetgeving
in Rusland na 1918 duidt op een prin-
cipieele breuk met de tot nu toe nog
vrij algemeen geldende toepassing van
het strafbegrip. Elke gedachte aan
straf wordt eigenlijk terzijde esteld
terwijl aanvaard wordt de gedachte,
dat men in de strafrechtelijke sanctie
niets anders en niets meer te zien
heeft dan één van de vele vormen van
sociale reactie tegen verstoringen van
het zedelijke, politieke of economische
leven.
Het misdrijf is gestempeld tot symp
toom van anti-sociale gezindheid. De
delinquent dient niet schuldig te
worden verklaard, maar alleen te wor
den veroordeeld om eene sanctie te
ondergaan. Alle bemoeiing van da
Overheid met den man die Gods ge
boden schond en dus Gods recht krenk
te, wil men beperken tot zorgvuldige
verpleging van den delinquent.
Die bezorgdheid voor den misdadi
ger steekt wel sterk af bij de uit de
zelfde kringen voortgekomen propa
ganda voor de uitroeiing van zieken
en zwakken. Verschillende geleerden
eischen de straffeloosheid van het
dooden van geestelijk dooden en van
ongeneeslijk lichamelijk kranken.
Het: gij zult niet doodslaan! heeft
voor onzen tijd van verlichte weten
schap zijn beteekenis verloren!
In diezelfde lijn van gedachten ligt
de schrikkelijke propaganda voor hot
Neo.Malthusianisme en voor de straf
feloosheid van den abortus.
Met al deze verschijnselen samen
hangend, acht Spr. de propaganda
voor de zedelijke pest, waartegen
reeds Paulus toornt m het eerste
Hoofdstuk van zijn brief aan de Ro
meinen.
De propaganda voor de erkenning
der homosexueele gemeenschap als ge
lijkgerechtigde, naast die tusschen per
sonen van verschillend geslacht neemt
onrustbarende afmetingen aan.
Geheel die propaganda voor de uit
wassen onzer moderne beschaving kan
niet op zichzelf staaiid worden be
schouwd. In meerdere of mindere ma
te hangt ze samen met de moderne
opvatting over de beteekenis en de
waarde van het huwelijk.
Wie toch de grondslagen van het
huwelijk loswrikt, opent de poort voor
alle abnormale verhoudingen en op
vattingen op het terrein van het sexu-
eele leven en ontwricht de basis waar
op heel ons maatschappelijk samen
stel rust.
Er is hier te lande een leugenach
tige practijk ingeslopen, die het reeds
nu mogelijk maakt om met behulp
eener niet weersproken beschuldiging
van een der beide echtgenooten tot
huwelijksontbinding met wederzijdsch
goedvinden te geraken. En wat men
nu begeert is dat deze verleugende
practijk wettelijk zal worden gesanc-
tionneerd.
Hiernaast wijst spr. op de aantas
ting van de grondslagen van het ge
zag, die zich niet alleen richt tegen
de autoriteit van de Overheid, maar
tegen alle gezag.
De moderne revolutionaire democra
tie wenscht ook in de school de
autoriteit te ondergraven. In Rusland
voerde men ook op de scholen het
„radenstelsel" in.
De leerlingen van de Florentijnsche
lycea dreigden met staking om dei.
Minister van Onderwijs te dwingen de
Latijnsche thema af te schaffen. In
wat milder vormen vertoont zich de
z.g. schooldemocratie zelfs in* Enge
land en Amerika.
Wat moet Salomo in de oogen van
deze hervormers wel achterlijk lijken!
Ook de roep der arbeiders naar me
dezeggenschap in de leiding van het
bedrijf is een symptoom in de univer-
seele beweging der moderne demoora
tie. En al zijn er aan dit vraagstuk
meer zijden dan die, welke zich uit
in den roep der syndicalisten: de fa
briek aan de arbeiders! of zooals het
tot uiting komt in den wensch der
sociaal-democraten, naar het gesocia
liseerd bedrijf; in den grond is dit ver
langen niet anders dan een ontken
ning van de autoriteit van het gezag.
Merkwaardig is hierbij intusschen
het standpunt van den sociaal-demo-
cratischen Prof. Bonger, die wel me
dezeggenschap der arbeiders wil in de
leiding van het particuliere bedrijf,
doch haar niet gewenscht acht in het
gemeenschapsbedrijf.
Spr. wil met een enkel woord ook
wijzen op het zich openbarend stre
ven om het „georganiseerd overleg''
in den publieken dienst om te zetten
in een reëéele medezeggenschap van
werklieden en ambtenaren in over
heidsdienst. In onzen eigen kring zijn
hierover ook verkeerde begrippen, ont
staan. Het meest complete overleg
kan nimmer inbreuk maken op wat
Kuyper schreef in de toelichting op
art. 4 van ons Program van Beginse
len: „Aan de Overheid komt het toe
heerschappij te voeren. Ze heeft een
heerschende, niet 'n bedienende macht
ontvangen. En ze mist derhalve karak
ter, werpt zich zelve weg en verzaakt
haar roeping, indien ze den hoogen
moed mist om met bevelende auto
riteit en dwingend gezag op te tre
den."
De neiging der revolutionaire demo
cratie die zich richt op de ondergra
ving van het gezag in alle levenskrin
gen, vindt haar diepsten grond in de
verloochening van het goddelijk gezag.
Het ni maitre vloeit met ijzeren
consequentie uit het ni Dieu voort,
wat, met name in Rusland duidelijk
aan den dag treedt, zooals spr. niet
voorbeelden aantoont.
Met deze Godsontkenning gaat ge
paard een aanzwellende stroom van
atheïsme in de moderne wetenschap.
Wie deze verschijnselen ziet, kan
ook iets verstaan van de stemming,
die ons tegenklinkt uit Spengler's
werk: Der Untergang des Abendlan-
des, waarin deze met een ontzaglijk
bewijsmateriaal tracht aan te toonen,
hoe onze moderne cultuur ten onder
gang neigt door dezelfde ontbindende
krachten, welke de Grieksch-Romein-
sche beschaving aantastten.
En inderdaad, indien het vertrouwen
in een almachtig en goedertieren God
den Christen in deze tijden van ver
warring niet staande hield, zou ook
hij geen ander verschiet zien dan den
zwarten horizon, welken Spenglers
boek ons schildert. Maar zoo donker
is* het, Gode zij dank, toch niet.
We moeten in diep besef van eigen
onbekwaamheid en ontrouw, maar in
liet vertrouwen op Hem, wiens kracht
in zwakheid volbracht wordt, in hei
lige bezieling ons opmaken om in do
handhaving van 's-Heeren ordinantiën
in het vasthouden aan de Christelijke
grondslagen van ons staatkundig en
maatschappelijk leven, beveiliging te
zoeken tegen de ontbindende krachten,
die in het leven der volken, ook in
ons volksleven, werkzaam zijn.
Over het geheele front treden wij
den geest uit de diepte tegen met ons:
Er staat geschreven! Dan krijgen ook
de woorden, waarmee ons stembus
program wordt ingeleid, dat Gods be
stuur over alles gaat; dat Hij de men-
schen en de volken, naar Zijn vast
voornemen, tot de bestemming voert
die Hij hun gesteld heeft, een diepen
zin en vinden rust in de weten
schap, dat wij getrouw blijven aan
den eisch, om het ons toevertrouwde
pand te bewaren.
Wat op het stembusprogram voor
komt, is wat van het program van ac
tie van 1922 nog op vervulling wacht,
terwijl meer in het bijzonder de na
druk gelegd wordt op een tweetal
punten die bij deze stembus sterk naar
voren komen: de toestand v. 's Lands
financiën en de defensie.
De begrooting voor 1925 sluit, maar
..op een te hoog peil van uitgaven.
Die uitgaven moetan omlapjr. Dat kan
alleen komen als resultaat van langen
en vermoeienden strijd. Men meent
dat het altijd ergens elders moet wor
den gezocht dan waar men het ge
zocht heeft.
Alles in aanmerking genomen is het
resultaat van den arbeid die tot nu toe
verricht is, niet onbevredigend. Maar
we zijn er nog niet. Voor het komen
de begrootingsjaar 1926 zullen de uit
gaven zelfs^ in plaats van omlaag te
gaan, vooral tengevolge van uitgaven
voor de sociale verzekeringen nog een
25 millioen hooger zijn dan in 1925.
En hieraan vooral houdt spr. èn
persoonlijk èn als eerste vertegenwoor
diger der A.R. partij vast: er kome
geen periode meer van tekorten!
Hoe gaat het nu straks als de stem
bus gesloten is?
Het is duidelijk, dat er geen 51 An
tirevolutionairen afgevaardigd zullen
worden en er dus ook geen A.R. kabi
net zal worden gevormd.
Wat zal er dan gebeuren zoo de 3
groepen ter rechterzijde gezamenlijk
boven de 50 uitkomend
Hierop een antwoord te geven is
thans ondoenlijk. Onze Kamerclub
zal dan een beslissing hebben te ne
men in verband met den toestand,
zooals die zich dan zal voordoen.
Saamwerking der drie rechtsche
groepen blijft spr. zoo na als voor het
meest in 's lands belang achten. Spr.
zegt het óók met het oog op de naar
allen schijn aanwezige onmogelijkheid
om op eenigerlei andere wijze een Ka
binet saam te stellen, dat op een par
lementaire meerderheid steunt. Spr.
gelooft voorshands niet aan een sa
menwerking van R.K.. V.D. en S.D.AP:
Men meent hier en daar te zien. dat
de tegenwoordige scheidslijn hac re
den van bestaan verloren heeft. Spr.
meent duidelijk te hebben aangetoond,
dat er reden te. over is om waakzaam
te blijven, en zelfs om de waakzaam
heid te vergrooten, voor ieder die mét
zijn ziel leeft uit de beginselen van
Gods eeuwig Woords*.
Wel is spr. bereid toe te geven, dat
er reden is om te overwegen of er
niet sommige vraagstukken zijn van
algemeene nationale beteekenis, voor
welker oplossing een breedere basis
wenschelijk is, dan die welke saam-
valt met de grensscheiding tusschen
Rechts en Links.
Kuyper placht te spreken van een
neutrale zone, dié er in ons politieke
leven is. Blijkens dq ervaring bleek die
neutrale strook tot heden niet heel
groot; althans niet bij de Linksclie
oppositie tegenover Rechtscli Bewind.
De omstandigheden hebben er toe
geleid dat Spr. I1/- jaar geleden in een
zeer moeilijken tijd is opgetreden als
minister van Financiën.
Spr. heeft de taak om het budgetair
evenwicht te herstellen, alleen aan
vaard, omdat hij meende dat dit een
logische consequentie was van onze
houding bij de verkiezingen van 1922.
Thans is dan de zaak tot herstel
van het budgetair evenwicht nagenoeg
volbracht.
Zij kon niet worden ten einde ge
bracht zonder dat hier en daar pijn
werd veroorzaakt. Ware er iemand
anders geweest die haar had willen
volbrengen, gaarne had Spr. z'n plaats
aan hem afgestaan!
Tegen aapleg en neiging in is deze
arbeid, als roeping aanvaard, ter hand
genomen en voortgezet. Door goed en
kwaad gerucht heen, hoewel meer
kwaad dan goed.
Spr. hoopt, dat hij de A.R. mannen
en vrouwen daarbij niet te zeer heeft
teleurgesteld. Want er is nog veel te
doen eer het sein op veilig kan wor
den gesteld. En voor zoover Spr. bij
dien arbeid betrokken wordt, heeft hij
steun en sympathie noodig. Nooit kan
Spr. een leider zijn als Kuyper was.
Maar wel wil Spr. de laatste vezel van
zijn kracht geven voor de partij zoo
lang hij zich van dien steun en van
die sympathie verzekerd weet. De uit
slag van den strijd dien we tegengaan,
oefent althans daarop geen invloed uit.
Door eenigen tegenspoed, zoo die
ons treft,, bezwijken we nog niet. En
voorspoed maakt ons niet overmoedig.
Immers weten we dat de uitkomst
in 's Heeren hand is.
Wat wij te doen hebben is allereerst
het zuiver houden van het blazoen.
Maar dan voorts te werken alsof
het resultaat alleen van dit ons wer
ken afhankelijk was.
En, eindelijk, te werken in die stem
ming des harten, dat we in het eind,
óók ais het tegenloopt, in volle
overgave kunnen zeggen: Uw wil ge
schiede!
STADSNIEUWS.
Gemeenteraad.
De Raad dezer gemeente zal a.s. Maan
dag des n.m. te twee uur, vergaderen ter
behandeling van de volgende punten.
I1. Onderzoek van den geloofsbrief van
het nieuw benoemd raadslid, den heer
J. H. Schüller.
2. Praeadvies op het verzoek van het
beduur van het genootschap „Mathesis
Scientiarum Genitrix", om het kosteloos
gebruik van eenige localiteiten van de
Stads-Gehoorzaal, voor het houden van
de algemeene vergadering en van de ten
toonstelling van door de leerlingen v er-
vaardigde werkstukken. (89)
3. Voorstel tot onderhandsche opdracht
van het maken van een nieuwen gewa
pend betonvloer met bijkomende werken
in de runderslachthal van het openbaar
Slachthuis aan de Bredasche Belonmaat-
schappij v. h. H. Vriens te Breda. (96)
4. Voorstel tot onderhandsche verpach
ting van tA invordering van bruggelden
aan de Zij?- of Spanjaardsbrug, aan J.
Wesselman. (90)
5. Voorstel tot beschikbaarstelling van
gelden, ter voldoening van de aan de
3 Octobervereeniging verleende garantie
in de kosten van de feestviering ter ge
legenheid van de 350-jarige herdenking
van Leiden's ontzet. (97)
6. Voorstel :ot het aanbrengen van
eenige wijzigingen van administraticven
aard in de begrooting voor 1924, tot
verhooging van eenige posten dier bo-
grooting, waarvan de raming te laag is
gebleken en tot toevoeging van eenige
nieuwe posten, in verband met reeds ge
nomen raadsbesluiten. (lco)
7. Voorstel tot het verleenen van mede
werking aan het Bestuur der Vereeniging
voor Christelijk onderwijs tot aanschaf
fing van leer- en hulpmiddelen voor zijn
school voor U. L. O. aan het Noord
einde No. 40 en tot vaststelling van den
desbetreffenden begrootingsstaat. (93)
8. Verordening voor de school voor
Buitengewoon Lager Onderwijs te Lei
den. (91)
9. „Voorstel inzake de beschikbaarstel
ling van localiteiten voor de Bijzondere
school aan de Pieterskerkgracht en de
overdracht van het gebouw aan de Pie
terskerkgracht aan de gemeente. (92)
10. Voorstel tot beschikbaarstelling van
gelden ten behoeve van het in orde ma
ken van het Zuidelijk deel \an het Pro
vinciaal terrein aan den Hoogen Rijndijk
nabij de Wilhelminabrug, als speelveld,
ten dienste van sportclubs. (95)
11Praeadvies op het voorstel van de
heeren van Stralen, Witmans en Knuttel,
tot wijziging van art. 2 van het Reglement
voor de Stedelijke werkinrichting te
Leiden(98
12. Vaststelling van het vermenigvuldi-
gingscijfer, bedoeld in de verordening op
de heffing eerier plaatselijke belasting naar
het inkomen te Leiden, voor het belasting
jaar Mei 1925Mei 1926. (99)
13. Voorstel tot wijziging van de voor
waarden, waaronder aan de Leidsche Duin
water-Maatschappij concessie is verleend
voor het maken, aanleggen en exploitee-
ren van een waterleiding, van de duinen
nabij Katwijk tot en in de gemeente
Leiden. (94)
Gemeentezaken. J
B. en W. dezer Gemeen hebben aan
den raad voorgesteld, de inv ordering van
de bruggelden aan de Zijl- of Span
jaardsbrug voor den tijd van drie
jaren op te dragen aan J. AVesselman
alhjer, tegen een vergoeding van f 650
per verjaar.
Verder wordt voorgesteld, het gebouw
aan de Pieterskerkgracht, waar thans een
Christelijke school, de Leidsche schilder
en teekenacademie en de afdeeling
Leiden van het Groene Kruis" ge
vestigd zijn, van die vereenigingen
over te nemen en in ruil daarvoor aan
beide laatstgenoemde vereenigingen be
hoorlijke en doelmatige huisvesting te
waarborgén en voor de schoolvereeniging
de geheele Plantsoenschool, voor een
school voor lager onderwijs en bewaar-
schoolooider wijs beschikbaar te stellen.
Laatstgenoemde vereeniging zal dan aan
de gemeente het geschatte verschil in
waarde tusschen het voor bewaarschool
te gebruiken gedeelte der school en het
deel van het gebouw Pieterskerkgracht
bij deze vereeniging in gebruik, n.l. de
som van f 2850 in de gemeentekas storten.
B. en W. stellen verder voor, de con
cessie aan de Leidsche Duinwater
M a a t s c h a p p ij, die op 1 Januari '27
afolopt, met 10 jaren te verlengen.
B. en W. achten het niet gewenscht,
van het recht van overname gebruik te
maken.
Mede wordt voorgesteld het terrein aan
den Hoogen Rijndijk bij de Wilhelmina
brug bij wijze van werkverschaffing in
orde te maken tot een speelveld.
De kosten, worden geraamd op f 15.300.
Het Rijk is onder zekere voorwaarden
bereid f 4200 voor zijne rekening te ne
men.
Het loon zal bedragen 35 cent per uur
en kan in tarief met 25 pet worden ver
hoogd.
Wij komen op deze en andere voorstel
len nog nader teryg.
De plaatselijke belasting.
Met het oog op den aanvang van het
nieuwe belastingjaar 1925'26 op 1 Mei
Binnenland
B. en W. van Leiden stellen vooz
het vernienigvoidigingscijfer voor 1925.
26 vast te stellen op 0.9.
B. en W. van Leiden stellen aan den
Gemeenteraad voor de concessie aan
de Leidsche Duinwater-Mij met 10 Jaar
te verlengen.
Gemeentelijke werkverschaiiing te
Leiden.
Eervol ontslag aan Prof. Dt. P. J
Blok.
De Deputatenrede van Minister Colijn
Buitenland.
Het Boelgaarsche parlement heeft
na een rede van den premier met al
gemeene stemmen de afkondiging van
den staat van beleg vsjr het geheele
land goedgekeurd.
Het verzoek van Boelgarije om leger
uitbreiding door den Gezantenraad
voorwaardelijk ingewilligd.
De rechische katholieken in België
wijzen de voorstellen van Vandervelde
van de hand.
e.k., aldus schrijven B. en W. aan den
Raad, behoort thans door Uwe verga
dering te worden overgegaan tot vast
stelling van het vermenigvuldigingscijfer,
hetwelk benoodigd is om de vereischte
opbrengst van de inkomstenbelasting te
verkrijgen.
Dit cijfer kan, zooals u bekend is, alleer.
door raming- worden verkregen, waarvoor
da gegevens slechts kunnen, worden ont
leend eenerzijds aan hetgeen op de be
grooting 1925 als opbrengst van de in
komstenbelasting is uitgetrokken en an
derzijds aan hetgeen in de eerste drie
maanden van 1925 aan uitkeeringen van
het Rijk reeds werd ontvangen, te ver
meerder^ met de naar'raming nog te
ontvangen uitkeeringen. Bij de raming van
laatstbedoelde uitkeeringen kan uit den
aard der zaak slechts worden gesteund/
op de cijfers, welke in het overeenkomstige
tijdvak van het jaar 1924 als uitkeeringen
aan de gemeente ten goede kwamen.
Op de begrooting voor 1923 werd als
opbrengst van de belasting naar het in
komen geraamd f 1.900.000, zijnde
f ico.ooo minder dan voor 1924, toen een
bedrag van f 200.000 werd uitgetrokken;
het vermenigvuldigingscijfer behoort der
halve zóó te worden gekozen, dat de voor
1925 geraamde opbrengst wordt verkregen
Over de maanden Januari, Februari en
Maart 1925 werd, hoewel blijkens de toe
lichting tot de begrooting voor 1925
over die maanden een ontvangst werd
verwacht van f 550.000, slechts ontvangen
f 525.645,17 of rond f 525.000, zijnde dus
f 25.000 minder.
In 'Augustus e.k. kan worden tegemoet
gezien de afrekening van de over het
belastingjaar 1924—'25 genoten 9 uitkee-
ringen tot een bedrag van naar raming,
rond f 400.000, terwijl de slotuitkeeringj
in de maand April 1926, welke nog ten
voordeels van den dienst 1925 komt, op
plm. f 225.000 kan. worden gerqpmd.
Omtrent hetgeen vermoedelijk zal wor
den ontvangen wegens de 6 uitkeeringen
over de maanden Juli tot en met Decem
ber 1925 van het belastingjaar 1925'26
kan worden medegedeeld, dat deswege
over gelijk tijdvak in 1924 werd ontvangen;
rond f 803.000. Indien evenwel, zooals bij
de vaststelling van de begrooting werd
becijferd, het vermenigvuldigingscijfer, dat'
door uwe vergadering voor 1924'25 op
1 werd vastgesteld, met een tiende wordt'
verminderd, moet dit bedrag ook een
tiende lager worden gesteld en kan het
dus slechts op rond f 720.000 worden ge
raamd.
De totale opbrengst zal derhalve naar
raming bedragen:
f 525.000 en f 400.000 en f 225.000 en
f 720.000 is f 1.870.000, d.i. f 30.000 min-1
der dan op de begrooting werd uitge
trokken.
Volgens deze berekening zal de geraain
de opbrengst dus niet ten volle worden
bereikt.
Niettemin achtten wij de reeds in het,
vooruitzicht gestelde belastingverlaging
niet onmogelijk. In aanmerking moet
toch worden genomen, dat de uitkeerin
gen, die in 1924 uit de opbrengst van
het belastingjaar 1924'25 werden ont-I
vangen en welke hiervoor als maatstaf
werden aangenomen, werden gedrukt door
oninbaarverklaring van velerlei posten, die
tengevolge van den achterstand bij de ia-
vordering door de Rijksbelasting-admini
stratie niet meer verhaalbaar waren ge
bleken. Nu mag worden verwacht, dait de
invordering meer regelmatig zal geschie
den, zullen de over het tijdvak JuK tot
en met December van dit jaar te ontvan
gen uitkeeringen meer normaal zijn.
Intusschen is groote voorzichtigheid ge*