CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
E
Oil Miner Ssesfaai uit TOK Bten
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
5e JAARGANG
ZATERDAG 21 MAARTÏ925
NUMMER 1469
COURANT
Abonnementsprijs
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten £»veaiigd aójn
(Per kwartaal i 2.50
jPer week f 0.19
'ranco per post per kwartaal I 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden
EERSTE BLAD.
Zedelijke volkskracht.
Toen het vorig jaar het nieuwe ge
bouw van dc Theologische School te
Kampen werd geopend verklaarde de
Minister van Onderwijs die deze plech
tigheid bijwoonde: het is voor den eer
sten keer dat ik zulk een plechtigheid
bijwoon en verklaren kan: wij zijn
aan u alles verschuldigd en gij zijt
aan de Regeering niets verschuldigd.
Zulke momenten van zedelijke
volkskracht zijn er in ons land wel
meer aan te wijzen.
Wij denken hierbij o.m. aan de Ver
een iging tot Christelijke Verzorging
van krankzinnigen, van wie wij dezer
dagen een gedenkboek, uitgegeven ter
gelegenheid van haar veertigjarig be
staan mochten ontvangen.
Een groot en grootsch werk werd
door deze vereeniging verricht.
Niet alleen dat een viertal stichtin
gen werden opgericht waar duizenden
lijders worden verpleegd maar deze
stichtingen werden ook voor de krank
zinnigenverpleging in het algemeen
van rijke beteekenis.
En dat alles werd verricht onder
nauwlettend toezicht van de Overheid
maar zonder dat ooit bij de Regeering
om eenigerlei subsidie behoefde te
worden aangeklopt.
Ook hier kan gelden: gij zijt aan de
Overheid niets verschuldigd, maar de
Overheid is aan u alles verschuldigd.
En dat in meer dan een opzicht.
Voor de publieke kassen werden
groote sommen bespaard, maar tege
lijkertijd werden nieuwe banen betre
den en nieuwe methodes toegepast,
waarvan ook de door de Overheid ge-
exploiteerde inrichtingen de rijke
vruchten hebben geplukt.
Door zulk een arbeid wordt de zede
lijke volkskracht in niet geringe mate
gesterat.
En dat is het, wat wij vooral ook in
dezen tijd noodig hebben.
Ontkend kan niet worden dat ook in
onze kringen het leunen en steunen op
den sterken arm der Overheid al meer
en meer in gebruik komt.
Wij spreken nog wel over de groote
beteekenis van het particulier initia
tief en wij verlangen van de Overheid
dat zij het particulier Initiatief zal
sterken en prikkelen, maar in de prac-
tijk zijn we al heel ver weggegleden.
Allerlei omstandigheden werken
daartoe mee en ook de Overheid gaat
hier niet vrij uit.
Er worden op elk gebied eischen ge-
setld, waaraan zonder dat de Over
heid de vervulling daarvan mogelijk
maakt, niet kan worden voldaan.
Het is b.v. practisch onmogelijk in
dezen- tijd het lager onderwijs uit par
ticuliere kassen te onderhouden.' Er
zijn enkele scholen die het weten klaar
te spelen en dat is te waardeeren,
maar als men het onderwijs' in de
breedte wenscht uit te bouwen, zoodat
overal de ouders voor hunne kinderen
hiervan gebruik kunnen maken,dan
blijft er geen keus meer over.
En zoo gaat het ook op menigerlei
ander gebied.
Maar daaruit volgt niet dat er niet
veel meer gedaan zou kunnen worden.
Waarom kunnen b.v. sommige ker
ken zonder al te groote bezwaren en
zonder dat d^e gebouwen slechter on
derhouden zijn en de predikanten
slechter bezoldigd worden wel in hun
uitgaven voorzien, terwijl andere die
uit de publieke kassen bijdragen ont
vangen daartoe niet in staat zijn?
Eenvoudig omdat men daarin opge
voed is. Men heeft geleerd zichzelf te
helpen, en daardoor is de geestelijke
spierkracht groot er geworden en is
men in staat tot dingen, waartoe men
anders zeker niet in staat zou zijn.
De sterking van de volkskracht,
daarop mogen met name de Anti-revo
lutionairen bedacht zijn.
Het is altijd een ietwat verdacht
verschijnsel al9«het particulier initia
tief zoo sterk verheerlijkt wordt, op
oogenblikken dat de Overheid dreigt
#in te grijpen.
Als de Overheid met een Ongeval
lenwet komt, dan wordt ruimte ge
vraagd voor het particulier initiatief.
En als het schijnt dat het met de
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
invoering van een Ziektewet ernst zal
worden, dan wordt aan alle kanten
geroepen het particulier initiatief toch
een kans te geven.
Op zichzelf is dat goed.
Maar het zou toch mooier zijn' en
het zou meer indruk maken indien
vooral in dezen tijd, nu de ziektever
zekering weer voor langen tijd van de
baan dreigt te geraken, het particulier
initiatief toonde wat het kon.
Dat zou van beteekenis zijn voor de
zieken die daarvan zouden prof it e eren
maar het zou van beteekenis zijn ook
voor heel ons volkslevén.
De zedelijke volkskracht zou daar
door in niet geringe mate worden ge
sterkt.
STADSNIEUWS^
De Mis.
In de geheel gevulde Pieterskerk
werd gisteravond door Ds. K. H. E.
Gravemeyer, Ned. Herv Pred. te
's-Gravenhage een „apologetische voor
dracht" (de laatste) gehouden over bo
venstaand onderwerp.
Nadat gezongen was Ps. 40: 3 en 4,
ging spr. voor in gebed on las 1 Car.
11:23—29.
Het i9 met ontroering en blijdschap
dat Spr. in deze schoone Pieterskerk
optreedt om dit onderwerp te behan
delen, dat het hart der Roomsche
vroomheid raakt.
Wat is de Mis? Hoe is het mogelijk,
dat het Avondmaal is kunnen ver
worden tot het Misoffer?
Dit behoeft ons niet te verwonderen,
wanneer wij denken aan de heiden-
sche invloeden, die in de eerste Chr.
gemeente gevonden werden.
Spr. zal het hedenavond niet heb
ben over hetgeen Rome meent te put
ten uit de oude schrijvers en de over
levering der kerk, omdat de protes
tanten daaraan niet zoo groote waarde
hechten. Wel erkent Spr. dat reeds in
de vroegste Chr. kerk de verwording
„van tafel tot altaar" begonnen is.
Doch Spr. zal argumenteeren Imet
materiaal en gegevens, die nien in zijn
woning alle kan controleeren.
De liefdemaaltijden fin de eerste
christengemeente, waarin de offerge
dachte naar voren, trad, alsmede hei-
densche invloeden en de invloed van
Israels ceremonieelen dienst hebben
samengewerkt om uit het avondmaal
het Sacrament des Altaars te maken.
Het gaat hiermee net als met de
heele Roomsche Kerk, die als een hei-
densche macht zich over de Chr. kerk
heeft heengeschoven. Wel zijn er in
De Roomsche kerk daarom overblijf
selen der waarheid doch die worden
verstikt door het Roomsche systeem.
Het wezen der leer betreffende de
Mis is de transsubstantiatie, d.w.z.-
dat onder de gestalte van brood en
wijn de volle Christus tegenwoordig
is. Vooral na het 4de Lateraansch
Concilie in 1215 werd deze leer nader
geformuleerd en aanbevolen.
Spr. beeft een Roomschen Catechis
mus meegebracht en beveelt zijn hoor
ders aan, zich er ook een aan te schaf
fen, zijnde dit het beste tegengif tegen
de lezingen der Roomsche apologeten,
die zelfs hun voordrachten hóuden in
een der zalen van de Leidsche Acade
mie (de Academie, door Prins Willem
aan de Leidsche burgerij geschon
ken voor de opleiding van diel-
naars. des Goddelijken Woordsl), en
liet voorstellen alsof dc Roomsche leer
bijna aan het Protestantisme verwant
is. Aan de hand' van dezen Catechis
mus zet Spr. de leer van het H. Mis
offer uiteen, dat het onbloedig offer
des Nieuwen Verbonds is en waarin
Christus door bemiddeling van den
priester zichzelven opoffert aan Zijn
hemelschen Vader,
Door het Kruisoffer heeft Christus
de genade voor ons verworven, door
het Misoffer worden die verdiensten
toegepast, .zoowel op de geloovigen op
aarde als op de zielen in het vagevuur
Spr. laat vervolgens zingen Gez. 46
vs. 48 en 49, zet Spr. zijn rede voort.
Spr. wijst er op. hoe den laatsten
tijd door de Roomschen met voorliefde
wordt gewezen op het getuigenis der
catacomben. Spr. acht dit een bewijs,
j dat ook toen reeds velerlei ontaarding
j gevonden werd doch de catacomben
I kunnen niet bevestigen wat Christus
nooit geleerd heeft.
Tegenover liet getuigenis der cata
comben stelt spr. het getuigenis des
Woords.
De Roomsche kerk faalt volgens Spr
in haar uitlegging van de woorden:
Dit is Mijn lichaam, dit is Mijn bloed,
dit „is" moet evenmin letterlijk geno
men worden als in het woord van
Christus: „Ik ben de ware wijnstok"
en bet woord van Paulus: „De steen
rots was Christus." Bovendien sprak
Christus Arameesch waarin dit woord
je niet eens uitgedrukt wordt.
Rome legt in d*ezie en dergelijke)
teksten niet „uit" maar „in" en plaatst
zich als middelares tusschen God en
de ziel.
Spr, wijst ten slotte op de schade,
door de leer der Mis aangericht. Rome
heeft de geestelijke dingen veruitwen-
digt en verstoffelijkt. Door de Sacra
menten worden „genaden" medege
deeld. Maar, zegt Spr. (niet spottend)
de hostie komt in de maag terecht
en door de maag hebben wij geen ge
meenschap met God, alleen door het
geloof.
Ook is de Mis een verloochening van
het eenige offer door Christus aan bet
kruis gebracht ,dat dan immers on
voldoende zou zijn, en een vervloekte
afgoderij, waardoor de waarheid be
dekt wordt.
Spr. spreekt den wensch uit dat ook
in de Leidsche gemeente met de a.s.
Paaschdagen velen den dood des Hee-
ren zullen verkondigen door aan te
zitten aan het H. Avondmaal.
Spr. wijst er ten slotte op, hoe de
leer van het Misoffer door het lezen
van missen voor afgestorvenen er toe
meewerkt, Rome tot uitwendigen rijk
dom, glorie en -macht te brengen. Er
komt veel geld op die wijze binnen,
vandaar Rome's mooie kerken, doch
Spr. als protestant vindt niet het be
langrijkste, dat het geld er komt,
maar hoe het er komt. Veel tranen
en ongerechtigheid kleeft er aan liet
geld, door Rome op die wijze verkre
gen, daarom kan er geen zegen op
rusten.
Nadat Spr. was voorgegaan in dank
gebed, werd nog staande gezongen Gez
264 (Lutherlied): 2: „Geen aardsche
macht begeeren wij."
Zendingsbidstond.
In een matig bezette Oosterkérk" trad
Donderdagavond voor de Hulpvereen. v.
d. Geref. Zendingsbond op Ds. J. de
Bruin, Ned. Herv. Predikant te Rotter
dam.
Dé samenkomst werd geopend met het
zingen van Ps. 688 en het leven van den
72sten Psalm, waarna Z. Eerw. in gebed
voorging.
De Gemeente des Heeren, aldus spr.,
heeft gedurig noodig saam te komen in
een bidstond als dezen, om elkaar te
sterken en kracht te vinden in hst ge
bed, voor de moeilijke taak haar op
gelegd.
Om Gods wil, ten opzichte van dat
heerlijke werk te verstaan, is haar noo
dig de leiding van Gods Geest.
Er wordt van haar gevraagd een offer,
een groot offer, 't Is goed voor de Ge
meente bijeen te lcomen en den blik naar
boven te slaan, want eerst dan zal het
Schriftwoord verstaan worden, wie zijn
leven zal verliezen om mijnentwil, zal het
zelve weer terug vinden. Zendingswerk
is Gods werk. Niet minder dan de H. G.
zelve spreekt: „Zondert mij af Paulus en
Barnabas".
Alle banden aan en vertrouwen in. de
aardsche dingen en schatten zullen ver
broken moeten >vorden en toevertrouwd
aan Hem. r
,Want die gaven aan Hem gegeven,
zijn wèl bewaard, staan op een beken
de bank en geven hooge rente.
Dezen avond, aldus spr., mogen we zien
den arbeid Gods, en hoe God de Heere
werkt op het Zendigsterrein.
Tot tekst koos Z. Eerw. Psalm 87, de
verzen 3 tot 5, waarin de dichter de
glorie en de heerlijkheid bezingt van de
stad Jeruzalem.
't Is sprekers wensch, dat ook de Ge
meente te dezer plaatse zal mogen mee
zingen dat machtige lied van. Jeruzalems
heerlijkheid, Jeruzalems uitbreiding en Je
ruzalems bevestiging.
Jeruzalem heeft tot hare grondvesten
de bergen. Jeruzalem is een beeld der
Kerke Gods. In Gods vrijmachtige gena
de is zij geworteld en de deugden Gods
zijn ontelbaar vele.
Christus is haar Hoofd en pleit ruste
loos voor haar op Zijn zoen- en kruis-
verdienste.
Niet voor niets wordt hier Jeruzalem
voorgesteld. Zij toch is de onneembare,
alzoo ook Christus Kerk. Wil 't goed zijn,
dan zal ook de Zending in dat teeken
moeten staan, moet gebouwd en gewerkt
worden op dien grondslag.
In Jeruzalem woonde God in de wolk
boven de cherubs en Zion is de tem
pelberg.
Zeer heerlijke dingen worden verteld
van Christus en Zijne Gemeente, want
daar woont God zelf door Zijnen Geest
en wordt het gebed niet verstoord.
Een vcortreffelijken Koning, Die zich
een Gemeente ten eeuwigen leven hééft
verkoren, waarvoor Hij alleen borg staat.
Hebben cök wij een tong ontvangen
om mede den lof des Heeren te verkon
digen in ons lied en in te stemmen in die
accc orden, die de heerlijkheid van dien
Koning prijzen
Uitbreiding van die Kerk' is naar Gods
heilig bedoelen.
Daar is een eeuwige liefdesdrang bezig
om Gods raadsplan te volvoeren.
In de veelheid der onderdanen daarin
zal des Konings heerlijkheid zijn.
Ze zullen komen uit alle streken, alle
volken, talen en natiën. Hij zal ze ma
ken tot inwoners van dat hemel sche Je
ruzalem.
Dat burgerrecht is niet te koop, het
wordt geschonken uit vrije ontferming.
De prediking des Woords, en allen,
die daartoe verwaardigd worden, moe
ten meewerken om dat Godsplan te vol
voeren. En eerst, wanneer aan allen zal
aangezegd zijn geworden, wat tot hun
eeuwigen vrede dienende is, dan zal des
Konings heerlijkheid gezien worden en
„er zal niet één onderdaan gemist wor
den".
Moge ook bij ons veel gebed gevonden
worden voor dit heerlijk werk en voor
hen, die arbeiden onder de wilde volkeren.
Nog werden gezongen Ps. 87:2.3 en 4
en tenslotte Ps. 89: 1.
Bij den uitgang werd een collecte voor
de zending gehouden, die f34,50 opbracht.
De Leidsche Winkelstand.
Hedenavond, zal het op de Boter
markt levendig toegaan.
De Nieuwe Af deeling, die C. A.
aan hunne bestaande zaak hebben toe
gevoegd voor den verkoop van moder
ne Heeren- Jongens- en Kinderklee-
ding is geopend.
Reeds eenigen tijd heeft men naar
deze gebeurtenis uitgezien.
Eindelijk is men nu zoo ver.
Met de lift gaat men omhoog naar
de tweede etage der percéelen Boter
markt 5, 6 en 7, welke étage een op
pervlakte van 400 M beslaat en thans
door C. A. geheel i9 ingericht uit
sluitend voor den verkoop der aller
nieuwste kleeding voor Heeren, Jon
gens en Kinderen.
Wat zich daar aan het oog vertoont,
is niet met oen enkel woord te be
schrijven.
Eerstens wordt men getroffen door
de inderdaad ongeloofelijk groote sor
teeringen van alle dankbare bovon-
kieeding voor het mannelijk en,
wij zouden haast zeggen „kinderlijk"
geslacht. Het merkwaardigste is,
dat al deze kleeding absoluut naar de
laatste mode is: geen enkel stuk zal
men er onder treffen, dat aan vorige
seizoenen herinnert; integendeel, in
dien het mogelijk ware, op de mode
vooruit te loopen, zouden C. A. het
gedaan hebben, dat kan men leeren
uit een nauwkeurige inspectie van de
ze werkelijk enorme voorraden. All
ies splinternieuw van fa^on, alles
hoogst modern van lijn en daarbij
alles even zorgvuldig afgewerkt.
Maar en dit verdient bijzondere
opmerkzaamheid in weerwil, van
de uitgestrektheid dezer nieuwe Afdee
ling, is de organisatie zoo in elk op
zicht volmaakt, dat men steeds een
gemakkelijk overzicht krijgt van de
complete collecties die hier aanwezig
zijn.
Overzichtelijkheid is een hoofd-ver-
ei9chte wanneer men uit lange rijen
en hooge stapels goederen het enkele
kleedingstuk moet kiezen dat het J>est
voldoet wat betreft kleur, maat, mo
del, kwaliteit en prijs. C. A. hebben
dit zelf dadelijk onder het oog gezien,
vandaar dat de nieuwe Afdeeling er
speciaal op is ingericht, het den be
zoekers gemakkelijk te maken bij het
koopen hunner kleeding.
Daar zijn bovendien ook de geriefe
lijke paskamers, waar men het geko
zene kan bekijken, alvorens definitief
te besluiten. Met dit alles geven C.
A. blijk, dat zij een juisten blik heb
ben op de behoeften van het publiek
en behalve dat ook alle krachten
inspannen om aan die behoeften te
voldoen.
Een voordeel, waaraan men niet
zoo dadelijk zou denken, is, dat voor
taan de Dame9 en Heeren gezamenlijk
naar dezelfde zaak van C. A. zullen
kunnen gaan om hunne kleeding te
koopen en elkander bij het kiezen do
behulpzame hand te bieden.
Want het is een voldongen feit, dat
de Heeren zich bij voorkeur door do
Dames laten voorlichten bij het doen
hunner keuze en wat de Dames be
treft, spreken de Heeren ook gaarne
een woordje mee, waarneer er een
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adverientiën per regel 22l/t cent
Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, werden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
•irf&sib Binnenland
De Eerste Kamer heeft de wijziging
der Jachtwet 1923 aangenomen.
De wet op de coöperatieve vereenL
gingen door de Tweede Kamer aam
genomen.
Twee kinderen te 's-Hertogenbosch
vermoord.
Buitenland.
Herriot verdedigt in de Kamer zijn
anti-clericale politiek.
De Zwtsersche Nationale Raad be
sluit de speelhuizen voor goed te ver
bieden.
De soc. candidaat voor het rijkspre
sidentschap Otto Brann verklaart, dat
zijn eenig program de voortzetting van
Eberts werk is.
nieuwe japon of mantel voor hunne
eegaas moet komen. Maar daar blijft
het niet bij, daar zelfs de jongelui en
kinderen hunne ouders naar C. A.
kunnen vergezellen om voor tot dus
ver ongekend lage prijzen degelijk en
modern gekleed te worden naar den
smaak van vader zoowel als van
moeder.
Wie dus weten wil, wat de voor
jaarsmode van 1925 brengt op het ge
bied van Dames- Heeren- Jongens- of
Kinderkleeding, begeve zich vanavond
of anders in den loop der volgende
week naar C. A. om van de schit
terende etalages te genieten cn zich
vervolgens binnen te verlustigen aan
een nadere bezichtiging der volledige
sorteeringen.
Wij wenschen C. A. van harte ge
luk met de opehing hunner nieuwe
Afdeeling en twijfelen niet of hun on
dernemingsgeest zal gevolgd worden
dcor het succes, dat hen ook elders
ten deel viel.
Voor Radio-amateurs.
De fabriek „Holland" zond on; ter be
proeving haar nieuwe „Radivac"-Radio-
lamp.
Hoewel deze speciaal geconstrueerde
„Radivac" niet behoort tot de zwak-gloei-
ende „Dull Emitters", zoo heeft zij toch
een speciale gloeidraad, waardoor reeds
bij uiterst lage belasting, goede emissie,
gemakkelijk genereeren en rustig werken
verkregen wordt èn als detector, èn als
versterker voor hoog- en laag-frequent.
(3 Volt, 0.4 Amp. met plm. 40100 Volt
anode-spanning).
Dat de lamp als versterker bijzonder
geschikt is." blijkt wel uit de •stijlheid der
karakteristiek, daar deze 0.40 M.A.: V. is,
waarbij een versterkingsfactor van 9.5 ver-
cregen wordt Door onze specialegloei-
draad-construcie hebben wij echter nog
meer kunnen bereiken en wel, dat „Radi
vac" speciaal als krachtverstevker of laat
ste lamp, ten behoeve van het werken met
luidsprekers, bijzonder geschikt is.
Wanneer men dé gloeidraadspanning
verhoogt tot 4 Volt, waarbij de stroom-
sterkte stijgt tot plm. 0.5 Amp. en men
neemt circa 150 Volt anode-spanning, dan
verkrijgt men een emissie van plm. 10
m.A., wat voor eiken luidspreker meer
dan voldoende is en waarbij men zuiver
geluid verkrijgt. Hierdoor wordt de nor
male levensduur in het geheel niet beïn
vloed, daar van overbelasting van de lamp
nog geen sprake is.
Daar cok hei uitwendige der lamp goed
verzorgd is, gelooven wij, dat, gezien den
lagen prijs, deze lamp wel een goed afzet
gebied zal vinden.
De handelaars in radio-artikelen zijn be
reid te demonstreeren.
Polikliniek voor kleine huisdieren.
Men meldt ons van wei-ingelichte
zijde, dat de plannen om te geraken
tot de oprichting van een polikliniek
voor kleine huisdieren van min- en on-
vermogenden, reeds vasten vorm aan
namen en dat deze polikliniek begin
April geopend zal worden. Adres: Hee
rengracht 110. Uren: Dinsdag- en Vrij
dagavond van 7 tot 9 uur.
Nader bericht volgt zoodra de tarie
ven en condities zijn vastgesteld.
Prijsvraag-Mnrburg.
De Faculteit der Rechtsgeleerdheid
heeft voor de prijsvraag-Marburg (50
dollar) het volgende onderwerp vast
gesteld:
„Dc Nederlandsche arbitrage- en
verzoeningsverdragen vergeleken met
de bepalingen over vreedzame be
slechting van internationale geschil
len in het Protocol van Genève."
De antwoorden mogen niet langer
