CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN advertentie-prijs
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
5e JAARGANG* ZATERDAG 28 FEBRUARI 1925 NUMMER 1451
AB QNNEMENTSPRIJS
ïn Lelden ca buiten Leiden
waar sgenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per v/eekI 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
lm nummer figsigai uit ÏW£E Sladeo.
EERSTE BLAD.
Christelijke grondslagen.
In haar ontwerp-program van actie
!925 wordt door de Antirevolutionaire
partij op den voorgrond gesteld, dat
ie Overheid weerstand heeft te bieden
aan elke poging die gedaan wordt tot
loswrikking van de christelijke grond
slagen van ons volksleven.
Het ideaal van de Antirevolutionaire
partij is, die Christelijke grondslagen
;e beveiligen en te bewaren.
Dat is, met droefheid moet het wor-
len erkend, geen overbodig pogen.
Er is in deze dagen een stelselmatig
streven, om de Christelijke grondsla
gen die voor ons volksleven -van zoo
groote beteekenis zijn geweest te on
dermijnen en los te wrikken.
Denk slechts aan de huwelijkswet
geving, die nog altijd op Christelijke
basis berust.
Dat is velen een doorn in het oog.
Er is een roepen om vrijheid.
Men wil niet nieer een band die voor
bet leven klemt.
De echtscheiding moet worden verge
makkelijkt.
Men deinst er niet voor terug om
openlijk uit te spreken dat het huwe
lijk een vrucht is van de verkeerde
maatschappelijke toestanden en dat
door het verandoren van die toestan
den het huwelijk vanzelf zal verdwij
nen.
Er is een roepen om wat genoemd
wordt, de erkenning van het Moeder
recht.
Waarom zou de Moedervreugde al
leen gesmaakt mogen wordein den
weg van het huwelijk? De gehuwde
vrouw staat toch niet hooger en is
toch niet zedelijker dan de ongehuwde
moeder, die omtrent het huwelijk en
het zedelijk leven nu eenmaal andere
opvattingen heeft, dan de in onzen tijd
gangbare?
Zoo wordt het huwelijksleven onder
mijnd en de fundamenten van het ge
zinsleven omver gestooten.
En men ziet niet in of wil niet zien
welke ontzettende gevolgen hieruit
voor de kinderen moeten voortvloeien.
De mensch, zoo wordt geëischt, moet
zelf uitmaken wat goed is en kwaad,
recht en onrecht, zedelijk en onzede-
lijk.
Vaste normen bestaan niet.
Er is geen sprake van, dat hij zou
gebonden zijn aan wat Gods Woord
ons leert omtrent het leven en zijne
verhoudingen.
Hij moet zelf en onbeperkt kunnen
beschikken over zijn leven en de le
vensverhoudingen.
Ja, ook over het leven.
Niemand heeft het recht van eev
mensch te eischen dat hij een mis
schien droevig leven langer zal voort-
sleepen dan hij zelf verkiest.
En met een beroep op de ware mo
raliteit wordt gevraagd de vrijheid om
uit het leven te scheiden niet alleen,
maar ook om te dooden.
Duidelijk is dat streven onlangs in
Frankrijk aan'het licht gekomen.
Daar was een Poolsch schilder die.
ongeneeslijk ziek, op eën schrikkelijke
ivijze leed.
Hij verzocht zijn jonge vrouw hem
uit zijn lijden te verlossen en eindelijk
na een zwaren zelfstrijd nam ze een
revolver en voldeed ze aan het ver
zoek van haar man door hem dood te
schieten.
Voor de rechtbank gedaagd, werd de
moordenares, want dat was ze toch
inderdaad, vr ij gesproken. Er
werden geen verzachtende omstandig
heden gepleit en op grond daarvan de
straf tot een minimum bepaald, maar
zij werd van alle schuld vrijgesproken.
Het recht om in een dergelijk geval"
een medemensch te dooden, werd er
kend.
Met het gevolg, dat zich enkele we
ken later een soortgelijk geval voor
deed.
Een naaister kwam zich bij de poli
tie aanmelden met de mededeeling
dat zij aan het lijden van haar zuster
die het haar dringend gevraagd had,
met een revolverschot een einde had
gemaakt.
En hioi - het spreekt vanzelf
zal het niet blijven.
Er zijn zooveel soorten van lijden
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox20
Daar is lichamelijk en geestelijk lij
den, de levensomstandigheden kun
nen zoo moeilijk zijn en wat is dan
gemakkelijker dan er een eind aan te
maken.
Men kan het doen op verzoek.
Maar waarom zal men niet een stap
je verder gaan en zijn medemensch
uit medelijden uit zijn lijden verlos
sen?
Het denkbeeld is dan ook reeds be
pleit om aan geneesheeren het recht
te geven ongeneeslijk kranken. zacht
jes te laten inslapen, voor goed.
Zoo worden de Christelijke grond
slagen ondermijnd.
En het ergs'.J en gevaarlijkste hier
bij is,, dat we hier te doen hebben met
natuurlijke vruchten en noodzakelijke
consequentiën van de revolutieleer.
Als er geen goddeijlke geboden zijn
die den mensch binden, maar als de
mensch in zichzelf souverein is, waar
om zal hij zich dan onderwerpen aan
regelen van moraal door anderen vast
gesteld?
Als de mensch r.ich heeft te laten
leiden alleen door het licht der rede,
wie kan dan in redelijkheid van hem
eischen, dat hij zich zal laten regec-
ren door wat een toevallige meerder
heid heeft beslist?
Dan is zijn opvatting toch zoo goed
als die van dnderen?
En als hij dan het huwelijk ver
werpt, het ongehuwde moederschap
verheerlijkt en aan een leven als in
het dierenrijk do voorkeur geeft, wie
heeft dan liet recht hem deswege te
veroordeelen?
Ongeloof heeft Groen gezegd, leidt
tot revolutie.
En het aanvaarden der revolutie
beginselen leidt en moet leiden tot
de ondermijning en de loswrikking
van de Christelijke grondslagen van
ons volksleven.
Maar daarom is het ook zoo noodig
dat alle Christusbelijders zich opma
ken om die grondslagen te beveiligen
en te versterken.
STADSNIEUWS.
Leidsclie Ver. v. School- en Werk
tuinen.
De Foyer van de Stadsgehoorzaal
bood gisteravond een keurigen aan
blik. En dat niet alleen, maar het was
er, dank zij den kwistigen planten- en
bloementooi, het goede strijkje en
de vele belangstellenden ook recht ge
zellig.
Het gaf alles den indruk, dat de
Leidsche Ver. v. School- en Werktui-
nen, of beter misschien de propagan-
dacommissie, die onder leiding van
Mevr. A. Coertde Jong haar ter zijde
staat, de zaken goed aanpakt.
■Onder het vrij talrijke gezelschap
werden tal van vooraanstaande per
sonen opgemerkt, zooals de burgemees
ter, Jhr. de Gijselaar met echtgenoote,
de weth. v. Onderwijs, de heer Meij-
nen, de secretaris, M. D. v. Strijen,
Prof. Mr. v. Eysinga, de directeur van
den dienst v. Sociale Zaken, de heer
Wijkmans, en verder verschillende
hoofden van Middelbare en U. L. on
derwijsinrichtingen, die door den heer
E. Th. Witte in zijn openingswoord
als voorzitter der uitnoodigende ver-
eeniging hartelijk werden welkom ge-
heeten.
Aan de hand.van een beknopte sta
tistiek liet spr. zien hoe elders de pro
paganda voor het denkbeeld van Sch.-
en Werktuinen groote vórderingen ge
maakt heeft. Den Haag heeft tegen
woordig 5, Amsterdam 4 en Hilversum
3 van zulke tuinen, terwijl er ook te
Bussum, te Arnhem en te Zutphen
worden gevonden,.zoodat het tijd zal
worden dat ook Leiden op dit gebied
werkzaam wordt. We zijn dan lang
niet van de eersten, maar dat is geen
bezwaar. Als het dan meteen maar
goed wordt aangepakt, teneinde den
achterstand zoo spoedig mogelijk te
kunnen inhalen. Na het program van
den avond te hebben gereleveerd, be
sluit spr. met den wensch dat allen
dezen avond tot de overtuiging zullen
komen dat het hier een hoogst nuttig
werk betreft. Het bedoelt colt niet een
bepaalde klasse, maar kinderen uit
alle standen der maatschappij.
De vereen, beschikt thans over een
terrein van 8000 M2; moge het spoedig
te klein blijken, en een tweede tuin
noodzakelijk worden.
Spr. gaf hierna het woord aan Ds. J.
G. W. Goedhard, die zou spreken over
de invoering van den Moedersdag in
ons land, door de Kon, Ned. Mij. van
Tuinbouw en Plantkunde voorgestaan
Over wat de Moedersdag is, het door
scholieren jaarlijks op een vastgestel-
den plantdag uitplanten van jonge
boompjes, zal spr. het niet in de eer
ste plaats hebben, waar dit voldoende
is omschreven in 'n circulaire die den
bezoekers was uitgereikt.
Spr. zal die circulaire in zekeren
zin hebben te verdedigen. De Moeders
dag toch is een Amerikaansch idee,
en hoewel we reeds in verschillende
opzichten genieten van in haar oor
sprong Amerikaansche ideeën, heeft
toch de Hollander nog niet afgeleerd
om hij kennismaking met een Ameri
kaansche gedachte de schouders op te
halen en er zich af te maken met 'n:
echt Amerikaansch.
Hoewel spr. rekening wil houden
met de bezwaren tegen geimporteer-
de gedachten, zou hij in dit geval toch
willen vragen: is er nu op deze Ameri
kaansche plant geen Noderlandsche
variatie mogelijk?
Spr. staat dan nader stil bij de be
teekenis van den moederdag; een stil
le hulde te brengen aan de moeders,
zoowel aan die heengingen als die er
nog zijn. Is dit geen prachtig idee?
Een schets nemend uit het bekende
boek van Mevr. Hille-Goerthe teekent
spr. de moeder zooals wij haar zien
als het middelpunt van het gezinsle
ven. Van hoe ontzaglijk belang is haar
wezen en arbeid voor het gezin, en
van hoe groote beteekenis is het goed
geregelde gezin vóór de maatschappij.
Het is onmisbaar voor het instand
houden van de samenleving.
Laten wij de moeder, de altijd zor
gende moeder, die het gezin maakt
tot wat het is, eeren met bloemen. La
ten we het goede van anderen willen
overnemen, en iets van hun vrijheid
en blijheid brengen in onze veelal stij
ve manieren. We moeten ondanks de
scherpe kanten van het leven, het goe
de en vriendelijke trachten vast te
houden.
Hierna sprak de heer K. Billing
uit Zutphen over de geschiedenis en
de beteekenis van de School- en werk
tuinen. Het eerst werden ze gevonden
in Duitschland, Engeland en Zwitser
land. Hier te lande heeft spr. den eer
sten helpen opricht, te Arnhem, waar
men door de tegemoetkomende hou
ding van het gemeeritebestuur de be
schikking kreeg over het voormalig
rosarium op Sonsbeek. Daar werken
nu 300 kinderen.
Na in dit verband de oprichting van
de verschillende bestaande tuinen te
hebben besproken, waarbij meermalen
kon worden melding gemaakt van veel
medewerking van de gemeentebestu
ren, stond spr. nader stil bij de groote
beteekenis van het werk. Uit spr.'s er
varing blijkt wel dat het een zaak is
die tot het hart van de menschen
spreekt wanneer zij gezien hebben het
groote ethische en sociale belang dat
zij voor kinderen en volwassenen dient-
Reeds heeft de ontwenning van de
stedelijke bevolking aan het leven der
natuur 'n te groote scheiding gevormd
tusschen de Stad en het platteland.
Ook Rusland heeft het bewezen, dat
het materialisme te veel vat op den
mensch heeft, wanneer de liefde voor
de natuur wordt veronachtzaamd, wat
moet leiden tot ontwrichting van de
maatschappij.
De school- en werktuinen zijn zoo
wel geestelijk als lichamelijk een ze
gen voor de kinderen wien binnen de
vier muren van het schoollokaal nooit
zóóveel uit de natuur kan worden ge
toond. Bij het zelf-werken wordt ook
de gave van het opmerken in hooge
mate tot ontwikkeling gebracht, ter
wijl er daarnaast voor het lichaam
wel geen mooiere vorm van gymnas
tiek bestaat dan het werk tusschen de
bloemen en planten.
De kinderen mogen ook de geoogste
groenten mee naar huis nemen; niet
verkoopen, wel weggeven. Zoo wordt
er tusschen het gezin en het werk in
de natuur meer verband gelegd, het
zal een plaats gaan innemen in de ge
sprekken, wat ongetwijfeld gunstig
kan werken. In menig gezin, ook in de
armste, brachten reeds de eigen ge
oogste bloemen en vruchten kleur en
fleur.
De Regeering erkende ook de betee
kenis van het werk, door een subsidie
beschikbaar te stellen. Ook verschil
lende gemeenten steunen krachtig.
Den Haag met f 20.000, Amsterdam
met f 16000 enz.
Wat de spr. hierna in een aantal
keurige projectiebeelden op het doek
liet zien, was eveneens een krachtige
aanbeveling voor de schooltuinen. Het
was een aantrekkelijk gezicht; de jon
gens en meisjes óf op hun eigen stukje
óf in gezelschap van den leeraar bij
een te zien om zich een en ander te
laten verklaren.
Spr. besloot met een krachtige op
wekking om te bevorderen dat van do
rijke schepping meer studie gemaakt
wordt. Hoe verder we in de schoonhe
den en den rijkdom van de schepping
doordringen, hoe kleiner wc ons gaan
gevoelen. Het onderzoeken van de na
tuur is een zegen voor den mensch.
In de pauze, die nu volgde, liet zich
weer het strijkje hooren, en dienden
vriendelijke jongedames onder leiding
van Mevr. Coert thee rond, terwijl an
deren weer de zaal doorkruisten met
door Mej. Kamerlingh Oiyies fraai be
werkte inteeekënlijsten, voor het lid
maatschap der vereeniging, of voor
een gift ineens. z
Mede ten bate der vereeniging werd
na de pauze onder veel vroolijkheid
op „Amerikaansche" wijze een fraaie
origineele plaat van Willy Sluiters ge
veild, die wel flink wat zal hebben
opgebracht.
De avond mocht dan ook in alle op
zichten volkomen geslaagd heeten.
De heer Dilling gaf het bestuur veel
kans van slagen: mede met het oog
op de groote belangstelling die de Lei-
denaren reeds op deze eerste vergade
ring toonden.
Ga zijn verwachting in vervulling.
Een adres.
Curatoren van het Gymnasium al
hier hebben in een adres aan 'de
Tweede Kamer hunne instemming be
tuigd met het tot de Kamer gerichte
adres van de besturen van het Ge
nootschap Leeraren aan Nederl. Gym
nasiën en der Ver. van Rectoren en
Conrectoren in Ned., in zake het nader
gewijzigd ontwerp van*Wet tot Rege
ling van het Yobrb. Hooger en Alg.
Vormend M. O. In het bijzonder heb
ben curatoren daarbij gewezen op de
bedreiging van het bestaan van vele
openbare gymnasia en op de nadeelen
met betrekking tot de opFeïding voor
de juridische faculteit, welke uit het
ontwerp zullen kunnen voortvloeien.
De Leiusche Winkelstand.
De vleeschhouwerij van de Fa', de
Leeuw, Haarlemmerstr. 136 is over-,
gegaan in andere handen, en wel in
die van den heer L. v. Bergen, die
zooals men weet tot heden in de Jan
Vossensteeg de zaak van den heer
A. Slok voortzette.
Er behoefde bij deze verandering
aan het interieur van de zaak niet veel
te worden veranderd, daarvoor is zij
reeds te goed geoutilleerd; we meenen
zelfs er reeds eerder iets over te heb
ben geschreven. Het inwendige is on
der de nieuwe leiding een toonbeeld
van helderheid en degelijkheid, terwij!
over de nieuwste hulpmiddelen, in-
stallatiën enz. wordt beschikt. Ter ge
legenheid van 'de opening prijkte een
schat van bloemen tusschen de aan
trekkelijke vleeschwaren-expositie, die
ten aanzien van de kwaliteit van het
verhandelde het beste doet verwach
ten.
Het Motorhuis.
Het is niet voor de eerste maal, dat men
op deze plaats in onze kolommen iets vindt
over de ontwikkeling van het „Motorhuis"
dat de automobieltechniek en -handel hier
ter plaatse op energieke wijze vertegen
woordigt.
Gedurende de vier jaren, dat het bedrijf
in het bekende hoekpand aan den Rijns-
burgersingel was gevestigd, hield dc uit
breiding eraan steeds gelijken tred met
de toenemende belangstelling voor en ge-
haJuiktmhking; van wat er in c!e auto-we
reld plaats heeft.
Geheel in tegenstelling met de verwach
ting van velen, dio den grootschen opzet
gadesloegen, moest nog gestadig worden
uitgebreid on werd zelfs de garage in dc
Naucisstraat. die niet minder dan 20 wa
gens borg, te klein.
Het Motorhuis echter wist raad. In de
onmiddellijke nabijheid van den hoofdver
keersweg, waar cok de bestaande raak ligt
wist de directie terrein te bemachtigen,
voor dit doel uitnemend gelegen, en van
beduidende oppervlakte, n.l. het perceel
Morschsingel ib, slechts door een enkel
partriciërshuis van den Stationsweg F**-
gen. En-daar is een scluttcreaul «gericht©
nieuwe garage vtgkregen. d>c
Gewone advertenHcn per regel 22'/j cenfc
Ingezonden Mcdcdceiingcn, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiGn bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage»
lrjks geplaatst ad 40 cent.
Binnenland
De heer van der Hoeven neemt ont
slag als wethouder van Rotterdam.
Een verklaring van Minister Rays
omtrent de ambtenaarssalarissen.
Buitenland.
Eedenmorgen is président Ebert
verleden.
In Panama is een Indianenopstand
uitgebroken.
Volgens berichten nit Angora heb
ben de Koerden een ernstioe nederlaao
geleden.
In een der voorsteden van Rio de
Janeiro zijn door een ontploiiing 2000
huizen verwoest. Hoiderd personen
werden gedood en 600 gewond.
dag in tegenwoordigheid van vooraan
staande personen op dit gebied en vele be
langstellenden werd geopend.
Rees aanvankelijk bij aesthetisch aan
gelegde bewoners de vrees, dat een garage
op dit punt de mooie singel zou ontsie
ren, rekening houdende, met den door
den tijd gewijzigden bouwstijl kan gezegd
dat die yrees is beschaamd. Het front
maakt geen slechten indruk, en het voor-
pleintje werd keurig verzorgd; voorzien1
an een tegelbestrating, die achter een
degelijk hekje aan de straatzijde is afgezet
met een heesterbeplanting, die het goed
aansluit bij de naastgelegen perceelen.
Wat voor het bedrijf van de grootste
beteekenis is, is het interieur van de gara
ge, dat rijkelijk de eigenschappen van licht
en ruimte toont, en door zijn grootschheid
een geweldigen indruk maakt.
Ruim 6o automobielen vinden hier een
plaats.
Wé zien hier op een product van het
architectenbureau Kraan, Groenewegen en
Verwey, dat voor een prachtige constructie
zorgde.
Hoewel de stallingruimte een opper
vlakte van 700 vierk. M. beslaat, werd bij
de onoersteuning van de kap slechts één
pijler gebezigd, die bovendien nog ver
uit het centrum staat.
De geheele garage, de kap incluis, is
absoluut brandvrij. Aan de constructie van
de vloer werd veel zorg besteed. Eerst
werd een plaat van gewapend beton ge
legd, en daarop kwamen groote, goed
in cement gezette tegels.
De kap is van bijzonder mooie con
structie. Zij wordt bij het bemn van den
topkoepel onderbroken door vensterglas
dat voldoende licht doorlaat, en in aan
de binnenzijde gestucadoord, wat heel net
jes staat.
Het geheel is werkelijk een reclame voor.
het bedrijf zoowel als voor den architect en
aannemer, dhr A. den Ouden te Moer-
capelle. Dc electrische verlichting werd
aangebracht dcor de fa. Gevaerts-Reuter.
Bij gelegenheid van dc opening heden
middag waren, geflankeerd door talrijke
bloemstukken, tal van mooie cn of nuttige
automobielen geëxposeerd; alle Ford-mo
dellen waren er vertegenwoordigd, van den
eenvoudigen touring-car tot den nieuwen
blauwen wagen cn den deftigen Lincoln-
automobiel met zijn stvaklcc, statige lijnen,
nevens den tractor, dio voor landbouw-
ven industrie-doeleinden dient cn den 2-
toers-kraanwagen, die gestrande of tc wa-
ter geraakte collega's in een minimum van-
tijd op den wal cn thuis, brengt.
Een der leden van dc directie, dhr. l
Boon. sprak een openingswoord, waarin.'
hij wees op de groote vlucht, dio deze 1
zaak! heeft genomen cn herinnerde aan j
de geheel nieuwe controle, die thans voor
de wagens kan worden ingevoerd.
Spr bracht dank aan den heer. Kraan,
voor diens forsch, modem ontwerp en <1© 1
weldoordachte constructie die veler goed
keuring en bewondering mocht verwerven.
Ook werd dank gebracht aan den heer
den Ouden, dio het bouwwerk uitvoerde, j
Na deze officieel copening was er ge
legenheid een Ford film te bewonderen cn
een kleine expositie in oogensehouw tc 1
nemen.
Gisteravond om 9 uur is op de
Jan van Goyenkade een 19-jarige
melkventer L. L., met zijn rijwiel ern
stig komen tc vallen, 'doordat zijn
broekspijp tusschen de ketting en het
kettingrad van zijn rijwiel bleef zit
ten, waarbij hef het stuur kwijtraakte.
In bev. usteLoozcn toestand werd hij1
bij een der omwonenden in buis ge
dragen, vanwaar de Eerste-hulpdbn t
hem later naar zijn woning vervoerde.
In den. Rijn bij de Spanjaards-
brug kwamen gistermiddag om 2 uur
een motorschuit en een vlet met elkaar
in aanvaring. De sdhipper van de vlet
J_ den J„ geraakte te water, doch
•wist den wal tc bereiken en er op
te klauteren. Materieele schade werd
nier aangericht.
Naar de schuld van het ongeval
;«wrcjT mtxi oylepmoek ingesteld.
