Tweede Blad)
Woensdag 27 Augustus 1924
Op de Raadstribune
Het was geen vergadering, Maandag,
$ie tot breedvoerige beschouwingen aan
leiding geeft.
Verreweg de meeste punten van de n;et
^Verladen agenda passeerden zonder be-
preking den hamer, zoodat de middag
vergadering op een behoorlijken tijd kon
gorden gesloten.
Onder de ingekomen stukken was een
Voorstel van de Vrijz. Dem. fractie om op
!den Reinigingsdienst te bezuinigen. Spe
ciaal bad men hierbij op het oog de vuil
verbranding.
TJit het advies 'dat B. en "W. voornemens
fcijn te geven zal wel blijken of bezuiniging
liier inderdaad, zonder andere belangen
te schaden, mogelijk is. Be cijfers die de
heer Sytsma hieromtrent gaf maakten niet
•den indruk van betrouwbaarheid; in elk
geval zullen ze nog nader bekeken moeten
yvorden.
Be Gemeentebegrool'ng over 1923 gaf
den heer Eerdmans aanleiding tot het ma
ken van enkele opmerkingen waaruit zou
kunnen blijken dat op den inwendigen
d'enst bezuiniging nog zeer goed mogelijk
is en dat nog steeds met .een zekere ge
makkelijkheid en royaliteit met de ge-
meentepenningen wordt omgesprongen.
Het zal zaak zijn, hieraan volle aan
dacht te schenken. Be Raad staat hier
in echter vrijwel machteloos. Zeer veel
hangt hier af van de ambtenaren en
vooral van de wethouders die met de da-
gelijksche leiding belast zijn, en die in
staat zijn den inwendigen gemeentedienst
van nabij te bezien. -
Gaan gewoonlijk de rekeningen zonder
strubbelingen door. ditmaal werd niet al
leen op de Gemeenterekening .aanmerking
gemaakt, maar ook op die van den Keu
ringsdienst van Waren.
Be beer Groene veld, blijkbaar ontstemd
Omdat hij als lid van de Commissie voor
dezen dienst vrijwel op non-activiteit was
gesteld, had aan deze rekening bij
zondere aandacht geschonken en daar
bij ontdekt dat enkele balanspasten wel
wat hoog waren gesteld. Zoo was b.v. een
oude Ford-auto voor f 3200 geboekt, en
waren gebruikte fietsen voor f130 op de
balans gebracht.
Baar de wethouder, wat heel verklaar
baar was, niet in staat was deze posten
onmiddellijk toe te lichten, werd een voor
stel om dit punt aan te houden, met groo*
'te meerderheid aangenomen.
Voor den betrokken Birecteur, die bet
zoo goed zander de Commissie kan steV
Ien, kan dit misschien een reden zijn om
voortaan wat minder eigenmachtig op te
treden.
Hef verzoek van de Sïaatk. Geref. PiïK1
ifazake de handhaving van de Zondagsnn*
vn de invoering van een vloekverbnd gaf
fcen heer Zuidema aanleiding djze punten
in den breede te bespreken, en met name
Op de invoering van een Vloekrevbod en
tfp. xking van den verkoop van sommige
artikelen op Zondag, krachbg aan te
dr'ngen.
Bit laatste werd door den Voorzit lor,
d'e de invoering van een vloekverbod niet
w e n s c h e 1 ij k achtte, op w e 11 e 1 ij
gronden bestreden. Had de hee^r Zuidema
-ifcich beroepen op een arrest van den Hoo-
gen raad, waaruit de bevoegdheid aan den
Gemeenteraad zou blijken, de Voorzitter
beriep zich eveneens op dit college om het
tegendeel aan te toonen.
Dat tegen de invoering van een vloekver-
Jïocl bezwaar zou worden gemaakt stond na
het afwijzend prae-advies van B. en W.
wel vast Dat zulk een voorstel daartoe
echter slechts drie stemmen zou verwer
ven zal voor menigeen een verrassing zijn
geweest»
Niet alleen de Ant-'-Rev. wethouder
stemde tegen het verzoek, maar ook de
Christ. Historische leden, die zich daarbij
schaarden aan de zijde van Prof. Slote-
maker d^ Bruine met terzijdestelling van
hun p,"/Jram waarin het heet dat de Over-
be.' geroepen is de Chr. Historische
rondslagen van het volksleven te bevesti
gen en de Christelijke beginselen in het
staatsleven te eerbiedigen.
Na de behandeling van de agenda kreeg
de heer Dubbeldeman gelegenheid om een
motie toe te lich'en waarin werd uitge
broken, dat het B. A. geen bureau voor
loondruk mag zijn.
Een stelling waartegen niemand be
zwaar maakte. Toch hadden vele leden
wel bezwaar om in verband met de ge
geven toelichting aan de motie hun stem
te geven. De heer Dubbeidema^ die be
greep dat 'hij geen meerderheid zou halen,
was zoo „handig" de motie in te trekken,
na de verklaring dat uit de besprekingen!
wel was gebleken dat de Raad zijn stand
punt deelde, Om te voorkomen, dat op
deze wijze een verkeerde indruk zou wor
den gewekt, dtong de wethouder Sanders
op handhaving, van de motie aan, waarna
ze met een flinke meerderheid werd ver
worpen.
Een aantal vragen van den heer Sytsma
omtrent beweerde dupeering van den eige
naar van een perceel aan den'Hooge-
woerd, bleken hij nadere beschouwing
weinig te beteekenen. In de hoop op die
wijze nog een meevallertje te krijgen waa
llij niet ingegaan op een voorstel van B.
en W. inzake Sen afstand van zijn huis,
maar had hij een rechterlijke beslissing
uitgelokt, die zeer in zijn nadeel uitviell,
wat natuurlijk n;et de schuld was van B.
en W. Ook in ander opzicht bleek de
cliënt van den heer Sytsma niet bena
deeld, zoodat de interpellatie geen enkel
resultaat opleverde.
Voor de verdere „opmerkingen in hel
belang der gemeente", bij de rondvraag
mogen we naar het verslag verwijzen.
Alleen memoreeren. we nog, dat tyj punt
1 de heer van Hamel in warme bewoor
dingen van zijne waardeering van den
persoon en den arbeid van den heer
Hoeks uiting gaf, waarbij de wethouder
van Onderwijs zich gaarne aansloot.
KERK EN SCIIOOL
NED. HERV. KERK.
Beroepen. Te Waddinxveen: W. J.
van Lokhorst te Bennekom.
Bedankt. Voor Wierden; W. J. van
Lokhorst 'te Bennekom. i
GEREF. KERKEN.
Beroepen. Te Beetgum; W. Bech te
Pijnacker-Hordijk.
CHR. GEREF. KERK.
Tweetal. Te Den Haag: J. W. Geels
te Apeldoorn en J- Jansen te Leiden.
Afscheid, Bevestiging en Intrede.
Cand.. A. J. Hoekzema, van Nij-
kerk, deed Zondag j.l« zijn intrede bij de
Ned. Herv. Gem. te Wülige-Langerak en
Zevender, na des (morgens bevestigd te
zijn door zijn stiefvader, Ds. P. F. van
den Nieuwenhuizen, van Nijkerk, die dien
dag juist zijn 40-jarige ambtsbediening
herdacht.
's Avonds deed Ds. A. J. Hoekzema z»jn
intrede met als tekst Hebr. 4 vs. 12.
D s. J. Louw, predikant bij de Bap
tisten-Gemeente te Nieuwe Bekela-Win-
schoten nam Zondag j.l. afscheid wegens
vertrek naar Tweede Exc'oërmond, bij
welke gelegenheid de vertrekkende leeraar
naar aanleiding van Rom. 8 vs. 33a wees
op het groote bezit van den Christen.^
De. H. Marr a, predikant bij de
Ned. Herv. Gem. te Gaast en Ferwoude
nam Zondag j.l. afscheid van zijn Ge
meente met een predikatie over 1 Petr. 1
vs. 25.
Zondagnamiddag nam D s. G. J.
Waardenburg afscheid van de Ned.
Herv. Gemeente te Hansweert. Tot tekst
woorden had hij gekozen Philippensen 1:
27. 1 I
De heer A. L nt e ijn, cand. te Yerseke,
hoopt Zondag 5 October zijn intrede te
doen hij de Ned. Herv. Gemeente te Gou-
driaan—Ottoland, na bevestigd Je zijn
door Prof. Dr. J. A. C. van Leeuwen, van
Utrecht.
Zondag werd in de Ned. Herv. Kerk te
Glanerbrug in het ambt bevestigd Ds. P.
Groot, van Steggerda overgekomen. B>
vestiger was Ds. Visesr, uit Doetinchem.
's Middags verhond zich Ds. Groot aan de
gemeente met de woorden van Hand. 4:12.
Zondagmorgen had in de Ned. Herv
Kerk te Hagestein de bevestiging plaats
van den nieuwen herder en leetaar der
gemeente, -den heer G. van der Zee,
candidaat te Haarlem, door Ds. J. G. R,
Langhout, uit Mijdrecht, die tot tekst had
gekozen Jeremia 1 vers 1719.
Des namiddags te half drie had de in
trede plaats, met als tekst 2 Cor. 5:20,
In den morgendienst werd Zondag in de
Ned; Herv. Kerk te Nieuweschans beves
tigd candidaat D. J. Ar is, door Prof. Dr.
Lindeboom, 's Middags deed dö nieuwe
predikant zijn intrede naar aanleiding van
2 Corinthen 12:14.
De bevestiging en intrede van D s. G.
van der Waa, beroepen predikant bij
de Ned. Herv. Gem. te Waarde, is bepaald
■op 19 October.
Zondagavond nam D s. G. A. Pot t, te
Oud-Beijerland, afscheid van de Gemeente.
De kerk was overvol. Als tekst was geko
zen Handelingen 20:32.
Zondag werd D s. J. L. D i p p e I, van
Groningen, overgekomen, bij de Ned.
Herv. Gem. te Kamperveen1 door Ds. J.
WilJemse, van Groningen, tot zijn dienst
werk ingeleid. Des namiddags verbond de
bevestigde zich aan zijn gemeente met een
prediking uit Zephanja 3 vers 12.
Kerkbouw.
De' Geref. Kerk van Harderwijk stelt po
gingen in b werk, om eerlang aan een
nieuw gebouw te komen. Daarover zullen
nog wel eenige jaren heengaan, maar 't
begin is er. Aan vaste jaarlijksche bijdra
gen werd een flink bedrag toegezegd,; ter
wijl ook reeds enkele giften inkwamen.
Een geschikt terrein heeft de Kerk reeds
in haar bezit.
Alg. Synode Ned. Herv. Kerk'.
„De Waarheidsvriend" schrijft naar aan
leiding van de Synode der Ned. Herv.
Kerk:
„Als we ons niet vergissen zijn er 24
zittingen geweest behalve de commis
sie-vergaderingen enz. Nu zullen we niet
zeggen, dat al de tijd aan deze dingen
besteed door 19 predikanten en ouderlin
gen (wat bespottelijk weinig voor een
Synode!) en 2 hoogleeraren als prae-
adviseurs (óók niet te veel!) verloren tijd
is. Dat zou misschien een weinig te boud
gesproken zijn. Maar met een rustig ge
weten zeggen we toch, dat de 24 zittingen
van weinig of geen beteekenis zijn geweest
voor ons kerkelijk leven- Alleronbelang-
rijkst lijkt ons de Synode van 1924; ook
al vergeten wij niet, da.t zaken als de pen-
sionneering van predikanten, pacificatie-
voorstel en diaconale aangelegenheden aan
de orde zijn geweest. Hoewel deze dingen
zijn behandeld is 1924 weer voorbij gegaan
zonder-'dat er iets belangrijks door de
Synode is verricht. Wat ook geen wonder,
is. Hoewel 't ons moet verwonderen, dat
niet veel méér Hervormden instemmen met
de leuze: „Ceterum censeo ordinem eccle-
siasctieum synodalem anni 1816 delendum
esse"; d.i.: „wat 'b overige, betref, meen ik
nog eens te moeten uitspreken, dab de
Synodale Organisatie van 1816 behoort te
worden te niet gedaan."
Weinig huwelijken ingezegend.
In het Vlissingsck Predikbeurtenblad
schrijft Ds. W. A. B. ten Kate, dat het
hem opgevallen is, dat er in de gemeente
zoo betrekkelijk weinig huwelijken worden
ingezegend. Verleden jaar hadden er 34
huwelijksinzegeningen plaats. Dat is van
het geheel toch een. klein percentage en
Ds. ten Kate noemt dit een droevig feit.
Er spreekt za. een groote onverschillig
heid tegenover de eeuwige dingen uit.
Predikantsgezin verbrand.
Te Tiszaosz'ar, (een. klein dorp langs de
fivier Ti-sza) is Zondag, 20 Juli, een he
vige brand uitgebroken, die het geheele
dorp bedreigde, aldus de „Hong. Heraut".
Ds. Kovats, Geref. predikant aldaar, nam
met grooten ijver aan den arbeid van de
blussching deel. Maar de brand was in-
tusschen ernstig uitgebre:d, zoodat zelfs
de Geref. pastorie in brand raakte. Men
walde redden wat men redden kon. En toen
de geheele pastorie al in brand stond, liep
Ds. Kovats het huis nog eens in om de
kerkelijke boeken, acta enz. te redden.
Maai*' in den grooten rook kon hij de deur
niet meer terugvinden. Torn zijn vrouw
dit zag liep zij hem na om hem te helpen.
Maar zij kon ook de deur niet meer vin
den. Dit ziende liepen nog twee d;enst-
meisjes. na om hen te helpen. Maar zij
konden er ook. niet nitkomen, want het
brandend huis stortte plotseling ineen en
al de vier menschen werden de slachtoffers
van de vlammen. Het zoo tragisch omge
komen echtpaar liet vier kinderen na, die
nu in het weeshuis voor pred:kantskin-
deren moeten opgenomen worden.
De rijkste kerk van Amerika.
De Trinity Church in New York is de
rijkste kerk van Amerika.
Haar inkomen was het laatste jaar 1 1/4
millioen dollars, meest van rentte afkom
stig. Haar eigendommen worden begroot
op een waarde van 13 1/3 millioen dol
lars.
De traktementen van haar geestelijken!
klimmen op tot omtrent 90.000 dollar. De
kerk heeft er meer, doordien tot haar ook
verscheiden kapellen behooren. Een groot
bedrag wordt jaarlijks aan liefdadigheid
besteed.
Toch bleef dit jaar nog 186.000 dollar
over om op nieuwe rekening over te schrij
ven. Zoo wordt de kerk nog voortdurend
rijker. Trinity Church, gelegen als het is
aan Broadway en aan 't hoofd van Wall-
street, heeft een. enormen invloed op heb
financieel© district van de stad. De geld
mannen van New York kerken voor een
groot deel in deze kerk.
De vorige predikant was dr. Manning,
de tegenwoordige bisschop van New York.
Thans staat aan het hoofd van Trinity
Church dr. Sten'tow.
De Onderwijsraad.
Bij K. B. is met ingang van 1 September
a.s., ophieuw benoemd tot secretaris van
den Onderwijsraad H. W. Tilanus, te
's-Gravenhage.
Examens Hoofdakte in 1925.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen brengt ter kennis van be
langhebbenden, dat. ingevolge bet bepaal
de bij art. 21, derde lid, van het Koninklijk
besluit van 10 September 1923 (Staatsblad
no. 435), zij, die in 1922 1923 en (of) 1924
het examen ter verkrijging van de akte
van bekwaamheid als hoofdonderwijzer of
hoofdonderwijzeres aflegden, doch niet
slaagden, in 1925 weder in alle vakken,
vermeld in het programma, behoorende bij
bovenaangehaald Koninklijk besluit, exa
men moeten afleggen, eventueel met uit
zondering slechts van die vakken, waar
voor zij in 1923 ten minste het cijfer 6 be
haalden.
BINNENLAND
De Forensenbelasting.
Naar het „Vad." verneemt, is binnen
kort op advies van Financiën een Kon.
besluit te verwachten, waarbij een opvat
ting aan den Raad van State in zake de
Forensenbelasing word verworpen.
Het betreft de opvatting van den Raad
van State, dat hij of zij als forens kan
worden aangeslagen in elke gemeente,
waarin hij of zij beschikking hebben tol
persoonlijke uitoefening van een bedrijf.
De Raad van State adviseerde namelijk,
dat „het beschikking hebben tot' gelijk
staat met „liet persoonlijk uitoefenen van"
Deze opvatting zou tot zeer zonderlinge
en verwarrende omsandigheden leiden.
Zoo zou b.v. de president der Ned. Bank
forensplichtig worden in alle gemeenten,
waar een filiaal is gevestigd. Niet min
der gek zou het b.v. loopen met firma's
als Jamin en haar talrijke filialen. Aan
gezien nu een forens nooit meer en maar
éénmaal kan aangeslagen worden over
2/3 van zijn inkomsten, zouden dus ai
die gemeenten dat 2/3 deel onder elkaai
moeten verdeelen.
Binnenlandsche Zaken droeg de beslis
sing over het advies van den Raad van
State over aan Financiën, dat, zooals we
reeds opmerkten, de oude opvatting zal
handhaven, n.I. dat men om forens te zijn
in eenige gemeente, daar ook werkelijk
persoonlijk eenig bedrijf of ambt moet
uitoefenen.
Uitvoer van groenten en fruit.
Be uitvoer van groenten en fruit be
droeg in Juli 1924 een geldswaarde van
f 13.720.000. In Juli van het vorig- jaar
beliep dit cijfer f 5.640,000. De totale ex
port dezer producten van 1 Jan. van dit
jaar tot 1 Aug. j.l. bedraagt f 43.493.000.
In het overeenkomstige tijdvak van het
vorige jaar beliep dat cijfer slechts
f 14.269.880, alzoo ruim 200 pet. meer.
Duitschland nam wederom in Jule verre
weg het leeuwenaandeel af, van de bloem
kool 92 pet., roode kool 80 pcf., sla 95 pet.,
peen 65 pet., kersen 80 pet., frambozen
60^ pet., aardbeien 75 pet., kruisbessen
60 pet., roode en witte bessen 30 pet.
De export van vroege aardapnelen naar
Denemarken toonde een beduidende rij
zing en steeg van 600.000 K.G. in '23 tot
1.250.000 KG. in '24.
Radio-belastfrig.
ïn de Rotterdammer bepleit L. de
invoering van een radio-belasting.
„De toestand, van 's lands financiën, zoo
zegt hij, dwingt tot allerlei drukkende
maatregelen, die in normalen tijd overbo
dig en onverantwoordelijk zouden zijn.
De groöte kunst van 't financieel bele'd
onzer regeering bestaat hierin, dat ze zor-
ge voor 'n sluitend budget, met dien ver
stande, dat zooveel' mogelijk vitale belan
gen van ons volk daarbij ontzien worden.
Zonder dat de redelijkheid ontbreken
mag, komen voor alles die dingen, die ge
rekend mogen worden tot de luxe, vooijf
zwaardere belasting in aanmerking.
Waar dit zoo is, gelooven we, dat eri
geen bezwaar bestaan kan tegen 'n belas*;
ting op de radio. De buitengewone vlucht,'
die de draadlooze in de laatste twee, driej
jaar genomen heeft alsmede de uitbreiding'
die ze vermoedelijk nog nemen zal, waaraf
borgt 't lucratieve ervan.
Afgedacht nog van bijzondere buiten-»
kansjes (redevoeringen van bekende en
gevierde sprekers enz.) verschaft de radio
aan de bezitters van ontvangtoestel]"!!
zóóveel genoegen (en ook voordeel), daf
ze denkelijk tegen 'n jaarl'jksehe belas-»
ting van zeg tien gulden per antenne geei*
bezwaar zullen maken.
En 's lands kas zaLer wel bij vaTen.
Jaarvergadering der N. C. G. O. V.
De Nat. Chr. Ge heel-Onthouders-Ver*
eeniging houdt op 27 en 28 Augustus haai
jaarvergadering en wel te Zufphen. on<
der leiding van haar voorzitter, Prof. Slo<
temaker de Bruine. De huishoude'ijke ver*
gaderingen worden gehouden in het Ge-»
bouw voor Chr. Belangen. Aan den avon^
van den 27en is er een openbare samen*
komst in de St. Walburgskerk, waar o.m.
als sprekers zullen optreden de beeren
Prof. Slotemaker de Bruine en Ds. P.
Veen, van Utrecht.
DE BROEDERS VAN STAPHORST.
De Minister van Justitie heeft een wij-»
ziging der Loterijwet inged:end, om de
excessen op het gebied van de premielee*
ningen tegen te gaan en de Overheid een
beter wapen in de hand te geven tegen de
steeds toenemende -exploitatie van de
speelzucht.
Het is opmerke'ijk, zegt de Sta n-»"
d a a r d, met welk een ijver men van Vrij-»
zinn'ge zijde teeen deze pog'ng aanstonds
tevelde trekt. Merkwaardiger nog zijn de
argumenten, die men van dien kant ge-i
bruikt.
Eén ervan is, dat, wil de Overheid de
speculatie op de speelzucht tegengaan, zij
een flinke uitbreiding van de Staatsloterij
moet aandurven. i
Maar, zoo zucht men, dat willen de Anti-»
revolutionairen niet. Het V aderland
zegt, dat de „broeders van Staphorst" zich
krachtig zouden verzetten.
Maar het stelt onze Regeering het voor-»
beeld der Duitsche Regeering voor oogen,
die reeds vóór den oorlog heeft gezorgd,
dat de loterijen, door Staat en Gemeenten
gehouden, wat het aantal loten betreft,
steeds worden uitgebreid naar evenredig-»
heid van den aanwas der beroving.
Dat is heel wat anders dan „het gedaas
op zedelijkbcidsgebied", dat men thans
weer hooren zal.
Nu treft het, dat ons in een corrospon*
dentie u t Duitschland, in de N. R o 11.
G t. juist iets verteld wordt van de wijze
waarop de Overheid in Dnitsch'and de
„speculatie op de speelzucht" tegengaat
De schrijver noemt het voorbeeld vap
de Pruisisch Zuid-Duitscbe loterj, d»e per
jaar 600.000 loten verkoopt, wat een bruto*
opbrengst vertegenwoordigt van 72 mil*
lioen. Daar gaan de prijzen af ad 40 m:l*
lioen, mitsgaders de onkosten, zoodat er
24 millioen aan winst voor den Staat zou
overblijven.
Er is echter een loterijbe'astlng. waar
door twint'g procent der prijzen, of 8 mil-t
lioen wordt ingehouden, wat de netto-?
winst op 32 millioen brengt.
Maar met deze netto-winst is de Staat
geenszins tevreden. Hij laat doodgewoon
de prijzen uit de loterijen onder de In*
komstenbelasting vallen. 50 tot 60 pro
cent waardoor de winst dus nog eens
met de helft van hetgeen aan prijzen,
werkelijk wordt uitbetaa'd, verhoogd
wordt, dus tot op 32 plus 16 of 48 mil*
lioen. Anders gezegd, de lotjeskoopors be
talen 72 millioen en de prijsw'nnaars nog
24 millioen aan den Staat en deze houdt
daar 48 millioen schoon van over.
Den gelukkigen winnaar van de 10G 000
evenwel wordt direct 20 000 aan de gewo
ne loterij afgehouden, terwijl hij ,vau do
rest inkomstenhe'asting moet betalen, die
voor een inkomen van 80.000 Mark 48 000
Mark bedraagt. Hij houdt dus maar 32.000
Mark over. I
Uit het b'oe'en van deze loterijen b!ijkt,
aldus de correspondent, dat de wereld nog
steeds bedrogen wil worden. Hij erkent
dat de menschelijke dwaasheid echter haar
grenzen heeft. De (Verheid moet «extra
reclame voor haar loterijen maken en de
winnaars van prijzen doen hun best om
de belastingen te ontduiken, iets wat den
slimmeriken onder hen gelukt.
Het is waar: de broeders van Staphorst
vinden dit alles voor de Overhead van t en
volk onwaardig, en verk'ezen zu'ke m d-
delen, om aan geld te komen, niet.
En het komt ons voor, dat z;j daarvoor
iets anders dan hoop verdienen. i
FEUILLETOJi
De Sterren hadden gelogen.
Verhaal uit den dertigjarigen oorlog.
,Wie is deze heer, als ik vragen mag?"
„Mijn zwager en vriend, Sir el''Carl 3Ver-
ner!" Ll
„De zoon van den landrechter?"
Carl boog toestemmend.
„Komt ge mij helpen, heer Werner?"
vroeg de koning op hartelijken toon.
„Sire, mijn vader verlangde tot op zijn
sterfbed, dat ik Uwe Majesteit, van wie
hij alleen heil voor Gods kerk in deze lan*
den wachtte, mijn kapiteinsdegen aanbie
den zou, en ik vervul gaarne dien' wensch,
indien het Uwe Majesteit gelieft mij in
'haar dienst aan te nemen."
„Is uw goede vader dan overleden, kapi-
ftein?" i
„Ja, Sire, hij is bezweken onder den
schrik en de ellende, welke wij doorgestaan
hebben!"
i „Ik beklaag u wel zeer, heer WernerI
frij hebt een vroom en trouw vader verlo*
ïen en Boheme zal met n rouwen.
Wel gaarne ontvang ik den zoon van een
Kaan, dien ik hoogachtte-en wiens herinne*
fing ook mij dierbaar is.
0ij zult echter onder majoor yon Mitzau
moeten dienen: hebt gij daar niet tegen?"
Verrast zag Frans den koning aan, doch
deze vervolgde:
„Ja, heer kapitein, gij moet mij toe
staan, dat ik u dien rang verleene!
Ik heb zeer wel vernomen van Falken-
berg, welke onschatbare diensten gij hem
in Maagdenburg bewezen hebt.
Vergun mij, ze op deze wijze te erken
nen!"
Bij deze woorden reikte de koning Frans
de hand en deze drukte ze met geestdrift
en betuigde den vorst zijn dank, terwijl
Carl verklaarde, dat hij gaarne onder zijn
zwager zou dienen.
Nu moesten zij den koning alles verha*
len, wat Izij te Maagdenburg ondervon--
den hadden.
De vorst hoorde hen belangstellend aan
en meermalen droogde hij een traan, die
in zijn mannelijk oog "opwelde.
De koning vroeg hun vervolgens, waar
zij hunne betrekkingen achtergelaten had*
den, en toen hij vernam, dat zij zich voor*
loopig in de nabijheid van het kamp geves
tigd hadden, oordeelde hij dit gped, daar
zij hier althans buiten gevaar waren.
Hij hoopte straks den rijkskanselier
Axel Oxenstierna in Duitschland te zien'
en zij konden dan, zoo zij dit wenschten,
bij diens terugkeer, onder zijn geleide naar
Stokkolm afreizen.
Jntusschen had Tilly van den keurvorst
van Saksen gevorderd, dat deze de hoofd
stad voor zijne legers ontsluiten zou.
De keurvorst ontving de afgevaardigden
van den veldheer hoffelijk en gastvrij,
doch toen zij den eisch overbrachten, ant
woordde hij:
„Mijne heeren, ik zie wei, dat men van
plan is het lang beraamde Saks:sche ge
recht eindelijk ook op tafel te zetten.
Maar vergeet niet, dat zich onder dit na
gerecht alerlei harde noten bevinden, die
moeilijk te kraken zijn.
Ziet toe, dat gij u daarop de tanden niet
stukbijt!"
Op het ontvangen van dit antwoord, trok
Tilly door Saksen, verwoestte het heinde
en ver en drong tot Halle door.
Nu raakte de keurvorst in de klem.
Hij zond bode op bode tot Gustaaf en,
toen deze nog aarzelen bleef, zond hij' ein
delijk zijn veldheer von Arnim, die, nadat
Wallenstein zijn leger ontbonden had, in
Saksischen dienst overgegaan was, tot den
koning, om een bepaald antword te ont
vangen.
De koning verweet den keurvorst onder
harde bewoordingen diens koudheid en
baatzucht en weigerde.
Toen echter von Arnim zeïde, dat hij dit
besluit niet aan zijn meester durfde over
brengen, zei de Gustaaf:
„Welnu, de keurvorst wenscht, nu hij in
nood is mi,jne hulp te koopeu.i
Ik zal ze hem geven, op voorwaarde, dat
hij Wittenberg voor mijne Zweden inruime
zijn oudsten zoon a's gijzelaar stelle, mijne
troepen drie maanden soldij geve en m'j
de verraderlijke ministers, die met den
keizer heulen, uitlevere!"
Met looden schreden keerde van Arnim
tot zijn meester terug, doch deze riep met
zijne gewone luchthartigheid uit:
„Keer spoedig terug! Zeg hem, dat ik
hem'niet alleen Wittenberg, maar gansch
Saksen inruiml
De koning kan mijne geheele familie tot
waarborg nemen en, als hem dat niet vol
doende is, zal ik zelf als gijzelaar tot hem
komen.
Hij wijze mij de verraders slechts aan,
die ik hem uit te leveren heb, en, wat de
soldij zijner troepen betreft, ik zal ze hem
eerlijk uitbetalen, ja, ik wil mijn geheele
vermogen en mijn leven voor de goede
zaak opofferen."
„Zulk een vertrouwen," antwoordde
Gustaaf, toen von Arnim hem het be^uit
zijns meesters mededeelde, dat van op
recht berouw getuigde, „verdient erken
ning van mijne zijde.
Deel uw foeester mede, dat ik met eone
maand soldij voor mijne troepen tevreden
ben en voorts al het andere laat vallen!"
Drie dagen later stonden de Zweden aan
de Elbe en hadden zij zich met het Saksi
sche leger vereeniod- ,_uj
De keurvorst van Saksen drong er op
aan, dat 'Gustaaf Adolf den ke'zer'i.iken
slag leveren zou, dioch deze had daar
tegen groot bezwaar.
Wel was z'jn leger ta'rijker dan dat des
keizers, sinds, de Saksors zich hij de Zwe
den gevoegd hadden, doch do kon'ng had
slecht vertrouwen in de Saksers, voo-al
wanneer z'j vijanden a's Tiily en Papren-»
heim tegenover zich hadden Sloegen z:j op
de vlucht, dan was zijn leger ver in de
minderheid.
Hoe het zij, e'nde'ijk bezweek de kon'nj*
voor den aandrang van den keurvorst, d e
niets lfevcr zag, dan dat de keizerliRon
met één slag uit zijne staten zouden ver*
dreven zijn.
Op den avond van den lfidcn Septem! ei
zat Tilly in eene eenzame kamer in Lei'»-»
zig, welke stad hem door de bevreesde ha*
woners zonder slag of s!oot overgegeven
was en waar zijne so'daten ingekwart erd
lagen.
Of het was, wijl de veld Ivor de wraak
van zijn ze gev' eren den vijand duchtte, dan
wel of het hem ergerde, dat Fanpenhc yn
zich hoe langer hoe meer onafhankelijk
van hem toonde en zijne bevelen, in den
wind sh>eg, of dat zijne soldaten, vroeger
aan zijne tucht gewoon, sinds de losban*
digheid, welke z:j aan Maagdenburg botge
vierd haddeu, geheel en al verw.lderd eik
toomöioru» w<*™« wio z/ui het lestve»?
