Dagblad voor Leiden en Omstreken. "praTËlriÊjpIür gewone advertentiën per regel 22V2 cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief, feij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dasreliiks irerdaatst ad 50 cent. 5de JAARGANG. ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1924 - No. 1282 Bureau ^Hooigracht 35 Leiden Tel. Int. 1278 Postrekening 58936 ABOriüE^E^TSPRIJS hl Itliln 6i bcifn Lridea waar agentn ftvestigd zijl Per kwartaal.f2.50 Per weekf 0.19 Franco per post per kwartaal. f2.90 Pit nummer bestaat uil twee bladen. Ook tegen het Liberalisme. De opmerking is gemaakt en volkomen terecht, dat men bij het lezen der Antrre- volutionaire bladen soms den ïndruK krijgt, alsof de strijd van hen die tegen- pver de leer van de revolutie den eisch van het evangelie stellen, in hoofdzaak gaat tegen de uiterste groepen, het soci&- lisme en het communisme, terwijl van het liberalisme dat in den grond der zaak even revolutionair en dus even gevaarlijk is, eoo goed als niet wordt gerept. Dit verschijnsel is echter zeer-goed ver klaarbaar. Wanneer een legeraanvoerder staat te genover den vijand, dan spreekt het wel vanzelf, dat hij zich in de eerste plaats naar die zijde richt, waar het grootste ge vaar dreigt. Zoo gaat het ook in den politieken strijd. Sr is een tijd geweest dat de aanvallen in de eerste plaats gericht werden tegen het liberalisme en dat de grootste kanon nen in die richting in stelling werden ge bracht. Zoo was het in de dagen van Groen van Prinsterer en aanvankelijk ook nog in de dagen van Dr. Kuvper. Maar sinds is er op het politieke strijd perk een en ander gewijzigd. Het liberale leger is uiteengeslagen en yerloopen. Groote groepen keerden zich van het liberalisme af. Vele Christusbelijders wier oogen ge opend werden voor het ware karakter van het liberalisme zochten een orterkomen in een der Christelijke partijen. En aan de andere zijde waren het de meer consequertr- .te belijders van de revolutieleer die zich afscheidden om een plaats te zoeken bij hen, die optrokken onder, de roode ba nier. De liberale partij werd aan alle kanten gehavend. En we hebben zelfs den tijd ge kend dat Mr. Smeenge in de Eerste Ka mer de eenige vertegenwoordiger was, van do- liberale richting. Alleen Drente zond in die dagen nog een liberalen Senator, naar hot Nederlandsche JToogerhuis. Zoo is het liberalisme afgetakeld. En het teekent den toestand, dat toen enkele jaren geleden de uitwendige partij formatie aan de orde werd gesteld, de pa am „liberaal" zorgvuldig werd vcruie- xueden. Het spreekt vanzelf, dat onder zulke om standigheden aan" een dergelijke partij be trekkelijk weinig aandacht wordt geschon ken en dat de belangstelling meer gerich'f is op die partijen, die vooraan staan in den strijd tégen de Christelijke beginse len. Toch zou het niet verstandig zijn het liberalisme geheel uit het oog te verliezen. Vooreerst al, omdat de gewij'zigde eco nomische omstandigheden het niét onmo- gelijk -makt-n, dat vele afgedwaalden weer onder het liberale vaandel terugkeeren. Nu niet meer het individualisme, maar veeleer het sociale op de spits wordt ge dreven, begint, het individualisme gepaapd •jpet een valsche vrijheidstheorie op veièn freer wondere bekoring'te oefenen. .Bovendien mag geen oogenblik uit het oog worden verloren, dat het liberalisme, het moge dan nog zoo gematigd optreden, toch van revolutionaire-afkomst is en dat het die afkomst ook nooit verloochent. Tegenover de Christelijke partijen, die de Souvereiniteit Gods belijden, huldigt bet liberalisme de souver einiteit van den e n s c h. Erkend moet worden dat er, verschijnse len vallen op te merken, dat een deel van 3iet Nederlandsche liberalisme zich zoekt fe ontworstelen aan de anti-clericale in-» vloeden, die zooveel schade hebben aange richt. Toen enkele jaren geleden de Vrijheids* bond een nieuw beginselprogram vaststel* de, werd daarin opgenomen de clausule: Erkenning van de waarde van bet geeste lijke en het godsdienstig leven voor maat schappij en Staat. En toen in Maart van dit jaar de hier* ziening van het program en de statuten aan de orde kwam, was het Mr. D r es- se 1 h u y s die er de aandacht op vestig de dat de wijsgierige school niet de eeni ge ingang is, waardoor men tot het libera lisme komt. j Hij beschouwde het als een fout van Mr. Gort van der Linden, dat deze in zijn be* ikend werk over de richting en het beleid der liberale partij, alleen hen tot de libe* ralen rekent, die zich slechts door de rede in hun politieke beginselen laten leiden. Zulk een uitspraak, zoo verklaarde bij, ■mocht verklaarbaar en verschoonbaar zijn in den tijd waarin zij werd neergeschre* -ven, den tijd van bet rationalisme in Ne derland, zij is in strijd met de feiten en zij past niet op een groot deel der libera len; zij voedt de 'leugen van de antithese. Het liberalisme als politieke strooming werd vergeleken bij een stad, die toegang biedt door yele poorten. Allen vinden een thuis binnen hare muren, ook zij dio ge- loovem.., Met dankbaarheid mag van uitingen als deze melding worden gemaakt. Maar en dat mag geen oogenblik uit het oog worden verloren - daarmee is de tegenstelling niet opgeheven en is het fundament waarop 2ich het liberalisme plaatst, niet veranderd. Onmiddellijk nadat de beginselverklaring van den Vrijheidsbond was gepubliceerd, werd dan ook in de vrijzinnige pers ge waarschuwd, dat men toch niet in vertee- dering des harten de juiste visie op de zaak zou verliezen n.l. dat er wel degelijk een onoverbrugbare kloof is tusschen hen, voor wie de Bijbel Gods Woord is en de aanhangers van de moderne godsdienstige beschouwing. En dadelijk nadat de heer D r e s s e 1- huys zijne boven aangehaalde rede had gehouden was het de heer E 1 o u t, die er op wees, dat op deze wijze de grond slag van de liberale partij werd ver legd, en dat daardoor de Vrijheidsbond het recht verbeurde liberaal te heeten. Échte liberalen, zoo verklaarde hij, willen in de Staatkunde g e e n Godsdienst mengen. Zij erkennen wel de waarde van den Godsdienst voor de Maatschap- p ij, maar niet voor den Staat. Het komt ons voor, dat de heer Elout h:er de zaak te scherp stelt en dat de .grondslag van het liberalisme volstrekt niet.is veranderd. Immers de vraag is niet of men er een zekere godsdienstige beschouwing op na houdt en of men de waarde daan aai er kent. Het liberalisme in zijn nieuwen open baringsvorm, waardeert de religie, waar deert ook de Christelijke rel'gie, maar het erkent niet de univjrseele beteekenis daar van. i Voor den liberaal zijn politiek alle gods diensten van .dezelfde waarde. Hét Chris tendom wordt met het Jodendom en het Boeddhisme op eene lijn geplaatst. Met Thorhecke, toornt men nog altijd tegen de bekrompen opvatting alsof alleen hetgeen in een of ander boek vervat is, godsdienst zou zijn. En zoo komt vanzelf de oude tegenstel ling weer boven. De tegenstelling die bleek uit de woor- len van Groen van Prinsterer, toen hij zich richtend tot Thorhecke in de Tweede Kamer verklaarde: „Zoo bekrompen bijn wij. Wij hechten nog aan zekere formulieren, wannéér men daarin het eenvoudig evangelisch geloof van den Christen terugvindt. „Wij hechten nog aan de Heilige Schrift. Volgens haar heeft de tempel niet met banden gemaakt, waar men aanbidt in geest en waarheid, tot opschrift niet slechts: „Komt allen tot Mij, gij die ver moeid en belast zijt. en Ik zal u rust ge ven," maar ook: „Niemand komt tot den Vad:-r, dan door Mij." Velerlei godsdiensten zijn er, vooral bij het subjectivisme van onzen tijd. Tallooze godsdiensten van filosoof en ongodist bei den, maar voor ons, exclusivisten als we zijn, is er één godsdienst slechts, die niet „i<n een of ander boek", maar in de Heili ge Schrift, in den Bijbel, in Het Boek geopenbaard is." Hieruit volgt dat ook van den strijd te gen het liberalisme niet mag worden afge zien, en dat onze strijd niet alleen gaat tegen Communisme e i Socialisme, maar niet minder tegen bet Liberalisme. V Van vijf op acht. Het ligt in de bedoeling om het tarief van invoerrechten in het algemeen te veo> hoogen van vijf tot acht procent. Een verhoog'ng dus met drie procent. Maar men kan het ook anders zeggen.' Men kan ook zeggen dat het tarief met zestig procent omhoog gaat. Wie het zoo voorstelt heeft óók gelijk. Toch zit er in deze voorstelling iets dat misleidend kan werken. Waar het hier om procenten gaat, wekt een berekening van bet verhoogde percen tage eenigermate verwarrend. Door telkens te spreken van een verhoo ging van zestig procent wordt zij het niet opzettelijk een indruk gegeven die met de werkelijkheid niet klopt. Daarom is het noodig duidelijk te zeg gen, dat in het algemeen het tarief wordt Opgevoerd van vijf tot acht procent. Ook op dat procent moet de nadruk vallen. Het wil' zeggen dat de verhooging voor dure artikelen veel meer bedraagt dan voor eenvoudige artikelen die door den kleinen man worden gebruikt. De draagkracht wordt ook nu niet uit het oog verloren. Dertig en zeven. Er is eenige kentering waar te nemen, maar toch zijn er nog altijd velen die van indirecte belastingen niets moeten hebben. Menscben die van dogma's veelal een afschuw hebben beschouwen het verwerpe lijke van indirecte belastingen als een dog ma dat onder alle omstandigheden moet worden gehandhaafd. En het spreekt wel vanzelf dat ze zich ook niet kunnen vereenigen met de voorge stelde verhooging van het tarief. Ze duchten daarvan niets dan kwaad. Het kan daarom goed zijn eens <*en kijkje over de grenzen te nemen, bij de Engel- schen, die met name ten opzichte van de belasting- en handelspolitiek vaak ten voorbeeld worden gesteld. In Enge'and wordt aan invoerrechten ent vangen ongeveer 1500 millioen gulden per jaar. Dat is ongeveer 30 gulden per hoofd der bevolking. Wordt de nieuwe fariefwet aangenomen, dan zal liier de opbrengst stijgen tot on geveer^ 50 millioen. Dat '"s dus ongeveer -7 gulden per hoofd. Zoodat er weinig re-dén is om hier over de hooge indirecte belastingen ach en wee te roepen. STADSNIEUWS. Geref. Kerk. Men verzoekt ons te melden dat ds. J. van den Berg te Feijenoord, die morgen in de Geref. KerS zou voorgaan in de be diening des Woords, daarin, door een zeer ernstige ongesteldheid van zijne echtge- noote, is verhinderd. In zijn plaats zal nu optreden de heer C. B. W u r t h, theol. candidaat te Veenendaal. Een jubileum. Het was gisteren, zooals wij dezer da gen reeds meldden, veertig jaar geleden, dat mej. Elisabeth Robbers bij de familie Blommendaal, Donkersteeg, in dienst trad. Een merkwaardig jubileum, vooral in dezen tijd nu de mevrouwen steen en beën klagen over de dienstbaren en omgekeerd Een diensttijd van veertig dagen ligt meer in den geest van dezen tijd. Niet alleen echter het groote aantal ja ren dat mej. R. bij de familie B. door bracht gaf aan dit jubileum een eigen aardig karakter. Veel meer nog de echt hartelijke verhouding, die sinds jaren be staat. Mej. B. die'op 16-jarigen leeftijd #in dienst trad, was meer dan een dienst bare, of, zooals het in onze dagen heet, een „hulp in de huishouding". Zij is geworden een huisgenoote, een lid van de familie die met den heer en mevr. B. lief en leed deelde. Hel lief, maar ook het leed. Toen enkele jaren geleden mevr. Blommendaal werd weggenomen, was dit niet alleen een zware slag voor haren echtgenoot, maar niet minder voor mej. R. Het was dan ook haar wensch, dat deze dag in alle stilte zou voorbijgaan en dat daarvan niet, dan in den huiselijken kring zou worden gerept. Maar dat wilde de heer B. niet. Deze dag mocht niet onopgemerkt voorbijgaan Al kon er dan ook van een „feestdag" geen sprake zijn, er moest toch voor de tallooze vrienden en bekenden gelegen heid zijn om de jubilaresse geluk te wenschen en blijken van waardeering te geven. Nu, daaraan heeft het niet ontbroken. De huiskamer was in een waren bloe mentuin herschapen. Een zeldzaam groot aantal bloemstukken, waaronder zeer kostbare, was hier bijeengebracht. En de stapel brieven en kaartjes en telegram men, had tegen den avond een grooten omvang gekregen. 's Morgens was mej. R. door den heer BlommendaaJl met een enkel woord ge- lukgewenscht en was door hem aan de ju bilaresse een bloemstuk met een enveloppe met inhoud overhandigd. Den geheelen# dag was het voorts een ko men en gaan van vrienden en bekenden, die behoefte hadden, de jubilaresse te fe liciteer en en haar 's Heer en zegen op ha ren verderen levensweg toe te wenschen. Deze gedenkdag werd, hoewel het geen feest mocht zijn, voor de jubilaresse zoo wel als voor haren patroon, een ware feestdag, die nog lang in de herinnering zal blijven. Directeur Postkantoor. Blijkens de Staatscourant van gister avond is de directeur van het postkantoor alhier de heer G. M. Busman in gelijke be trekking benoemd te Rotterdam. Het stationsemplacement. De uitbreiding van het stationsemplace ment te Leiden, waarvan in ons blad van gisteren melding is gemaakt, zal geschie den met het oog op het goederenvervoer. Het ligt in de bedoeling, cJ? door B. en W. van Leiden aan de H.S.M. te verkoopen perceelen land enz. voor goederen terrein en in te richten, waardoor aan beide zijden van het station een emplacement voor het goederenvervoer komt. De lijn op het bestaande goederenempla cement zal worden verlengd tot aan den overweg van den Lagen Morsch, opdat daar ook langere goederentreinen zullen kunnen passeeren. Examen Engelsch M. 0. Acte A. Bij het gisteren alhier gehouden examen slaagden Mej. G. N. Bonarius te Nijme gen en de heer P. J. Kostens te Ede. Vier van de zes candidaten werden afgewezen. De spoorweg LeidenDen Haag. Naar de Tel. verneemt is de aanvang van de exploitatie der electrische spoorlijn Den HaagLeiden uitgesteld tot <le- geheele electrificatie van de lijn RotterdamAm sterdam. gereed zal zijn. Dit zal vermoede lijk het geval wezen tegen den aanvang van üen zomerdienst in 1927. De Leidsche Winkelstand. Wij verwijzen i^iar de advertent'© in dit nummer, waarin wordt medegedeeld dat !het bekende schoenenmagazijn D e Kt o on, Breestraat 19 2, naast het stadhuis is heropend, na van eigenaar te zijn veranderd. Bij een bezoek aan den winkel trof ons de ruime keuze waarvan de nieuwe eige naar zich heeft voorzien. Zoowel het een voudige als het meer kostbare werk vindt men er aanwezig. Over de inrichting van den winkel, als zijnde voor de uitoefening dezer branche zeer gunstig, behceven we ■niets meer te zeggen, dit is genoegzaam be kend. Goed afgeloopen. Ter hoogte van de Mandenmakerssteeg op de Breestraat had vanmorgen, tegen elf uur een ongeval plaats, dat ernstige gevol gen bad kunnen hebben. Op de reeds genoemde p'ék stond een vrachtauto van de bierbrouwerij d'Oranje- boom stil voor het trottoir, toen uit de richting Hooge woerd een vrachtauto van de Leidsche Zoutkeet en een stadstram mot ongeveer gelijke snelheid kwamen aan rij den. Bij de stilstaande auto gekomen bleek er geen voMoende ruimte meer te zijn voor de Zoutkeet-auto, althans deze botste met een hevigen schok tegen haaT op, en b'eef er finaal aan rast zitten, terwijl de tram doorreed. Eén bejaarde heer, naar later bleek de 68-jarige heer M„ uit de Pasteurstraat, had zich niet spoedig genoeg uit de voeten kunnen maken en kwam te vallen, met het gevolg dat hij aan het achterhoofd vrij ernstig gewond werd. In het sigarenmagazijn van den heer Arnold binnengebracht, werd hij daar door den inmiddels ontboden Eerste Hulp dienst verbonden waarna hij per auto naar zijn won'ng werd gebracht. Mej. G. J. Gerritsen alhier s'aagde voor het examen Nuttige Handwerken. Biftl&ENLAgjD WIJZIGING VAN DE LOTERIJWET Een wetsontwerp ingediend Maatregelen tegen de „Fremieleeningen". Ingediend is een wetsontwerp tot wij ziging en aanvulling der Loterijwet 1905. In de Memorie van Toelichting merkt de minister op, dat het wel geen betoog behoeft, dat op het stuk van premieleenin- gen een toestand heerscht en geheerscht heeft, welke niet mag worden bestendigd en dat het dan ook geen verwondering kan baren, dat van verschillende zijden stem men opgingen die op een beëindiging van dien toestand aandrongen. Gebleken is wel, dat de goede verwach tingen, welke door de regeering bij de totstandkoming van de huidige Loterij- wet werden gekoesterd, ten aanzien van de uitgifte en afwikkeling van bepaalde lijk door de wet uitgezonderde premie- leeningen op ernstige wijze zijn teleurge steld. Voor een meer ingrijpende wijziging kan in het algemeen een keus worden ge daan uit twee stelsels, te weten: A. de uitgifte van iedere premieleoning zonder uitzondering verbieden; B. de toelating van de uitgifte, aan zekere voorwaarden gebonden, blijft gehandhaafd, doch zij wordt afhankelijk gesteld van een vooraf gaande machtiging van de Regeering: der halve een preventief toezicht van de re geering op de uitgifte van premieleenin- gen. Volgens den Minister verdient overwe ging het tweede stelsel. Het komt den minister nuttig voor, dat naast den eisch tot verkrijgen van voorafgaande toestemming, welke alleen zal kunnen worden verkregen, als de aan legster is een naamlooze vennootschap, oen coöperatieve of andere rechtspersoonlijk heid bezittende vereeniging, of een stich ting, nog nageleefd zullen moeten wor den nadere voorschriften, die bij algemee- nen maatregel van bestuur" zullen kunnen worden gesteld. Ónder een nieuw nummer 2 van alinea 2 van art. 1 wordt de meest gangbare, doch ook de meest eenvoudige wijze van con stellatie eener premieleening voorgesteld en wel als volgt: Aan het Zoeklicht Leiden 9 Augustus 1924. Met belangstelling heb ik de Vorstelijka Familie gevolgd bij haar tooht door Zee* land. 'fc Waren vermoeiende dagen. In vier dagen tijd een zestig plaatsen bezoeken dat is geen kleinigheid. Maar 't waren ook mooie dagen. Want het zijn nog echte Oranjeklant ten daar in Zeeland, stoere lui, met wia eventueel© revolutiemakers nog een harden; dobber -zouden hebben. Geen wonder dat er gejuicht is en gejut held. i Het mooiste deel van den tocht vond üc echter het bezoek aan Vlissingen en Arnet muiden, waar de Landsvrouwe toefde in de armelijke visscherswoningen, om aan de vrouwen en moeders van de veronget lukte visschers haar medegevoel te belui-* gen en woorden van troost te spreken. Nederland en Oranje zijn één. In lief en leed. Laat het zoo blijven, ook in de toekomst. OBSERVATOR. „De tegen een niet hoogeren dan don pari-koers opengestelde werkelijke geld- leening die een jaarlijksclie en jaarlijks ter beschikking te stellen rente geeft van ten minste drie ten honderd, terwijl aan de schuldbewijzen van die leening bji* komstig een kans op het winnen van pre mium is verbonden." Een nieuw artikel 2 bis opent de moge lijkheid, dat door de Kroon in bijzondere gevallen vergunning kan worden verleend, tot openstellen van prenreleeningcn, die volgens de wet worden beschouwd als lo terijen. Het artikel geeft dezelfde omschrijving van de drie ten honderd rentende premie leening als de nieuw voorgestelde bepa ling van art. 1 lid 2 sub 2o Ten slotte wordt nog opgemerkt, dat het n:et in de bedoeling ligt het veelvuldig in het leven roepen van door privaatrech telijke lichamen uit te geven premielee- ningen te bevorderen. Veeleer ligt hot in het voornemen van den minister, de be vordering van een toestemming tot de uitgifte van zulk een prem'eleeirng tot meer bijzondere gevallen te beperken. Nu de Kroon eventueel zal hebben-te beoordeelen of al dan niet toestemming tot de uitgifte van prcmieleen'ngen zal worden" verleend, komt het den minister, ten behoeve van eenige vereenvoudiging der regeering geraden voor, indien de wet het geven van vergunningen voor de een voudige loterijen, strekkende tot een lief dadig doel of ter bevordering van eenig algemeen belang, waarvan de gezamen-» lijke waarde%van prijzen en prem.iën meer bedraagt dan één honderd gulden, aan den minister van Justitie opdraagt. Teneinde een goecen overgang Ie ver krijgen in verband met het inwerking tra den van de voorgestelde wijzigingen wordt in dit ontwerp een speciale bepaling daar toe voorgesteld. Deze ruime bepaling laat in de oers'o plaals de werking van de overgangsbepa ling der bestaande wet ongerept, zoodat premieleeirngen (loterijen) wettigljk aan gelegd vóór 1 Juli 1905 door de nieuwe regeling worden getroffen. Voor de premieleeningen, na het in werking treden van de bestaande wet ui gegeven^ m.a.w die, welke op of na 1 Ju'i 1905 zijn aangelegd en nog bestaan op dm dag van het inwerking treden der voorge stelde wijziging, zijn evenzoo bijzondoro bepalingen gemaakt. Het behoeft wel geen-betoog, dat pre mieleeningen, welke reeds in strijd mot de huidige loterijwet zijn aangelegd, in het geheel geen voortgang mogen hebben na de tot-sland-kom:ng der wijziging, even min als zulks onder de werking van die wet is toegelaten. Goed voorbeeld. De Minister van F'nanciën maakt be* ke-nd, dat van een te Parijs wonenden Ne* derlander ten behoeve van 's Rijks schat* kist is ontvangen een bedrag van f 50'). Deze wenscht daarmede een voorbeeld 'e geven aan de talrijke Nederlanders, die n den vreemde verblijven en hun land we* gens de hooge belastingen zijn ontvlucht. Bruinkoolontginning stopgezet. Met ingang van 1 September e k. wov It de Bruinkoolontginning „Bergerode" O Brunssum stopgezet, waardoor een e werklieden, d e daar werkzaam z'jn bruo* deloos worden. De verandering in de electrische lijn Rotterdam—Den Haag. Zooals bekend werkt de electrische spoop lijn Den Haag—Rotterdam van de Z. TT. E. S. M. met 10.000 volt'wisselstroom. Fm studiecommissie onder voorzitterschap a a den keer Barnctt Lvon heeft onlangs veel gesteld. dat 15.000 velt ge-liikstroom brief en voordecliger werkt. Het traject 1 'T IlaagAmsterdam wordt dan ook voor d e capaciteit ingericht. De spoorwegen 1 1 b*. ben nu besloten ook het traject Den Ha: -« Rotterdam met gelijkstroom uit te hiv-m. Onder leiding van ir. Goedhart zal bcgitl volgend jaar door dc firma» Siemens en

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1