Tweede Blad
Woensdag 30 Juli 1924
HET WESTEN EN HET OOSTEN.
:Aller blik, zegt de Standaard, blijft
nog steeds op Londen gericht, omdat men
wel besefi, hoeveel van de daar te nemen
besluiten afhangt voor het economisch
herstel van het Westen; maar die belang
stelling mag er niet toe leiden, dat men
sa ken van het Oosten uit het oog verliest.
'Immers, zoo niet alle teekenen bedriegen,
zijn daar groote dingen in voorbereiding,
die ook voor de ontwikkeling der toestan
den' en verhoudingen in Europa groote be-
teekenis hebben.
Over het zoogenaamd nabije Oosten
spreken we nu niet; het is thans het Verre
Oosten, dat weer -de aandacht' op zich ves
tigt door nieuwe stappen tot toenadering
en overleg tusschen belanghebbende par
tijen.
Eerst vernam men van nauwer relaties
tusschen Rusland en China. Het hing. lang
tusschen die twee» maar nu is het ai zoo
ver, dat de nieuwe Russische gezant offi
cieel te Peking zal ontvangen worden. Daar
moet natuurlijk meer op volgen. En kort
daarna berichtte een telegram uit Tokio,
dat ook de Japansche regeering bereid
zou zijn om baar gedragslijn tegenover de
Sovjet-republiek te wijzigen. De voor
waarden van het te treffen vergelijk zijn
reeds gepubliceerd, en men behoeft er niet
aan te twijfelen of van beide kanten zal er
al liet mogelijke worden gedaan om een
volledigen zoen te sluilen.
Wat Rusland hierbij drijft, is algemeen
bekend; voor wat Japan aangaat, staat nu
wel vast, dat zijn regeering op het Aziati
sche vasteland een tegenwicht wil zoeken
tegen, den Amerikaanschen invloed in de
Gele zee. De tegenstellingen tusschen
Washington en Tokio zijn den laatsten
tijd, vooral door het immigratie-verbod,
zeer verscherpt en nu ?s Japan er op uit
zich vrienden te maken op bet continent,
om straks met te meer kans op succes de
macht zijner sterkste concurrenten in de
Pacific te kunnen weerstaan. Japan zoekt
dekking in zijn rug, en vandaar ook het
pogen om weer met China op goeden voet
te komen, zaodat er in de toekomst mis
schien een soort driebond kan gevormd
worden ter afwering van alle vreemde be-
inoc'enis met de zaken van het Verre Oos
ten.
Stellige conclusies zijn uit wat ginds in
gang is, nog niet te trekken; maar de poli-
'tieke koers teekent zich toch al duidelijker
af. Het Aziatisch-B-olsjewistisek Rusland
zcekt. aansluiting bij de sterkste machten
in liet Oosten, en die aanvaarden de
vriendschap, teneinde sterker te staan in
de eens komend© worsteling om de hege
monie. Over onderlinge veeten en geschil
len zetten ze zich daarbij heen, zij 't dan
iniet met. verwaarloozing van eigen belaLTg,
om het "Toote doel te bereiken dat allen
gemeen is.
Onder die omstandigheden kan het niet
verwonderen, dat de onderhandelingen
tusschen Rusland en Engeland weinig op
schieten. Men bereidt zich zelf al voor op
een afbreken, der besprekingen. Rusland
snakt naar geld of credicten, maar aan een
staken van zijn actieve anti-Westersche
propaganda denkt liet niet. Men weet wat
daar achter woelt. Maar Brittanje, van zijn
kant, kan geen regeering erkennen, wier
principieel© politiek het juist is, den E11-
gelschen invloed in Azië te ondermijnen,
tér voorbereiding van de finale afrekening
piet het kapitalistische Westen.
U
F DE S. D. A. P. TE KOOP.
1 Dat op het Eucharistisch congres ook
aan den wensch naar volledige vrijheid
ivoor de Katholieke plechtigheden in het
'openbaar uiting gegeven werd, zegt onze
N. Haagsche Cr t,, is verklaarbaar.
Of het een woord op zijn pas was, is een
vraag, waarop veler antwoord ontkennend
«zal moeten luiden.
Deze politieke noot had op dit congres,
dat zoo lioogen religieusen greep deed,
gevoegelijk kunnen worden gemist.
r> Waar immers het innerlijke der religie
in waarde stijgt, zal te minder behoefte
bestaan aan uiterlijk vertoon en zal men
'do publieke straat niet als het meest ge-
eigende terrein voor die godsdienstige
plechtigheden bescliouwen, die voor hel'
overgroot© deel des volks, voor wie kerk
en staat geen elkaar dekkende begrip
pen zijn. geen waarde hebben.
„Het Volk" is cr als de kippen bij om
de bedeelde uitlatingen aan te grijpen als
welkome gelegenheid om een vernieuwd
bod te -doen naar politieke samenwerking
met de Roomsch-Katholieken.
„Dit congres"', schrijft het blad, ,,is in
de oersto plaats c-en protestbetooging te
gen het processieverbod."
Hoewel er in de Kamer een ver
zekerde meerderheid voor die opheffing
was, aangezien de Roomse hen. zelf met
de soc.-democraten reeds die meerder
heid opleverde trok de Roomschc mi
nister (Ruys -de Beerenbrouck) zelf zijn
voorstel tot opheffing van het Processie
verbod terug. Waarom? Omdat hij daar
toe gedwongen werd door liet verzet van
zijn christelijke bondgenooten. Omdat
die opheffing van het Processieverbod
het bestaan der christelijke coalitie in
gevaar bracht."
Hot blad betoogt voorts, dat het. eerher
stel der Eucharistie door de Katholieken
zelf is verijdeld;
„Om met de ketters samen te blijven
tegenover de sociaal-democraten, naar
den wil der Bisschoppen, vervat in het
roemruchte epistel, dat de heer Van
Wijnbergen in der. zak droeg.
Maar ondanks alles stijgt deze „Klare
Waarheid" op uit dit congres, als niet te
stelpen bloed uit de wond van een Ver
sla gene."
De S. D. A. P. biedt zich klaarblijkelijk
nogmaals te koop. Neem ons, zoo klinkt
het, en wij zullen helpen aan de proces
sievrijheid, welke U mede door den wil
uwer bisschoppen, dio niet wenschten dat
gij parlementair met ons zoudt saamwer-
ken, wordt onthouden.
Helpen, zeggen wij. Want aan de bij
Grondwetswijziging, dio noodig zou zijn,
vereischte twee derden der stommen ko
men soc.-democraten en Katholieken nog
niet. Als Vrijlieidsbonder s en vrijz.-dem.
een handje helpen, dan, ja dan komt er
kans voor de processies» die door de soc.-
dem. meermalen op één lijn zijn gesteld
met gewone optochten.
Dat we uit het „Volk*'-artikel citeerden,
heeft tweeërlei reden.
De aanhalingen zijn van algemeene be-
teekenis voor de in ons land bestaande po
litieke verhoudingen. In 't bijzonder zijn
ze echter leerzaam voor hen, die er op
aansturen de Roomsch-Katholieken naar
de soc.-dem. te drijven. We bedoelen hen,
die zeggen: geen processies te willen,
maar op dit punt al3 de ijverigste en hard
nekkigste bondgenooten voor de Roomsch-
Katholieke Staatspartij zijn te beschou
wen.
KERK EN SCHOOL
Alg. Synode Ned.. Herv. Kerk.
XII.
Bij den aanvang der zitting wijdt prof.
Van Nes een woord van eerbiedige hulde
aan den overleden ds. Van der Ctiesen te
Rotterdam. De Kerk heeft in hem een ha.-
rër besté predikanten verloren. Hij heeft
zich met alle kracht gegeven aan zijn
werk in het donkerste Rotterdam, iri do
wijk van de Zandstraat, en heeft er nooit
aan gedacht die wijk aan een ander over
te dragen. Oolc was hij een man vol opof
ferende liefde en toewijding voor de zen
ding. In hem is henen,gegaan een man, vol
van geloof, van heiligen etnsfc en toewij
ding.
Tot lid van de commissie van advies
voor de geestelijke belangen der mijn
streek wordt benoemd do heer Bongers,
die de benoeming aanneemt. Tot leden
van den Raad van Beheer worden be
noemd mr. W. J. Koppius te Arnhem en
prof. De Vries te Rotterdam. Tot lid van
den Raad van Beroep wordt benoemd mr.
H. J. M. Tijasens te 's-Gravenhage, die de
benoeming aanneemt.
Tot afgevaardigden naar Stockholm wor
den naast prof. Slatemaker de Bruine be
noemd prof. dr. H. M. van Nes te Leiden
en dr. G. J. Weyland te Veere, die de be
noeming aannemen en tot hunne secundi
prof. dr. A. M. Brouwer te Utrecht en
prof. dr. L. Knappert te Leiden.
Tot afgevaardigde naar de Diaconale
conferentie te Lunteren wordt benoemd
de heer M. E. van der Veen te- Utrecht.
De heer Eilerts de Haan brengt rapport
uit over de consideraties der kerk met be
trekking tot het reglement op de pen
sioenen.
Het rapport wordt ter inzage gelegd.
Wegens het bijeenkomen van ©ene Sy-
noclus contracta wordt do zitting gesloten.
Daalt het peil van het Onderwijs?
Het verslag omtrent den toestand van
het middelbaar onderwijs te Rotterdam
over 1923 is niet rooskleurig getint.
De commissie acht het haar plicht er
op te wijzen dat een achteruitgang van
de resultaten der H.B.S. geenszins tot de
onmogelijkheden behoort.
De commissie schrijft over het dalend
peil van het L. O. in dit verband:
„Waar in deze dagen allerwege de vrees
voor een toekomstige daling van het peil
van heb lager onderwijs wordt uitgespro
ken, merkt de commissie op, dat h.i. dit
peil reeds gezonken is, althans voor zoover
dat uit de leerlingen, die ter H.B.S komen,
blijkt.
Ofschoon lang niet alle leerlingen der
(vroegere) U,L.O.-scholen, dus zij. die on
derwijs in het Eransch gehad hebben, aan
de cischen voldeden, die men aan een
leerling der H.B.S. stellen moet, waren
toch ook dit jaar voornamelijk onder de
leerlingen der (vroegere) G.L.O.-scholen,
degenen te zoeken, die blijk gaven .voor
dit onderwijs niet rijp to ziin. Sommigen
hunner bleven in kennis der Nederland-
sclie taal en in het rekenen verre bene-,
den matige eisehen. Eveneens was dit- 't
geval in de vakken aardrijkskunde en ge
schiedenis. Ook hun gemis aan algemeene
ontwikkeling en aan aanpassingsvermo
gen en hun niet gewend ziin aan zelfwerk
zaamheid, maakten deze leerlingen voor
bet middelbaar onderwijs ongeschikt.
Enkele voorbeelden worden ter ken
schetsing hiervan gegeven.
Een lecraar dicteerde:,,nu volgt"...
Een leerling schreef ,nu volgdy en ver
anderde, op zijn fout gewezen, dat in
,,nu volligde"
Aan een der H.B.S. werd aan de nieuw
aangekomen leerlingen ©enig proefwerk
opgegeven om hun graad van ontwikke
ling vast te stellen.
Voor Nederlandsche taal word gevraagd
van 50 dagelijkscho voorkomende werk
woorden, als: loopen, springen, zwemmen,
enz. op te schrijven: de 3e pers. enk. onv.
leg. tijd. de 3e pers. enk. onv. verl. tijd,
de le pers. mr. cnv. verl. tijd en het verl.
deelwoord. In totaal dus 200 vormen. Deze
opgave is toch zeker uiterst licht te noe
men.
Hierin maakten
de leerlingen, die geen Fransch gehad
hadden (G.L.O.): 58, 57, 50. 46, 45, 10
36, 25,. 24, 21, 19enz. enz. fouten.
De leerlingen der (vroegere)) U.L.O.
scholen maakten: 28, 25, 23. 18, 17, 15
12, 9, 8, 7, 5, 3 en 1 fouten. Geen leer
ling bad 0 fouten.
Een leerling vervoegde het werkwoord
eten als volgt:
hij eet hij eette wij cette geëete.
Deze leerling had op zijn diploma
voor Nederlandsch het cijfer S! Enz. enz.
Niet erg moedgevend 1
Uit het Sociale Leven
Hel ccliectief ooniract in hel BcekdruLkers-
bedrijf.
Het collectief contract in'de Typografie
is, naar het ..Grafisch Weekblad" mee
deelt, door de Federatie van Werkgevers
organisaties in het Boekdrukkersbedrijf
naü -dé vier ü-vikiiemersorgamsaneF opge
zegd. mét de bijvoeging, dat men -over het
tot stand komen van c.en nieuwe overeen
komst gaarne wil onderhandelen.
Ook onzerzijds, zegt do redactie van het
„Grafisch Weekblad", bestaat die geneigd
heid, doch' evenals de patroons zich klaar
blijkelijk voorstellen eenige veranderingen
in liet contract aan te brengen, welke niet
alle speciaal in bet belang van dc arbei
ders zijn, zullen ook onze. leden gaarne de
huidige tekortkomingen van het contract
zien aangevuld. Velerlei verlangens dien
aangaande kwamen in den loop van deze
contractperiode tot uiting. Thans zullen ze
in zeer eoucreten vorm onder de aandacht
van de onderhandeüngsconimissie moeten
worden gebracht.
Slapte.
Te Delfzijl is gisteren het geheele perso
neel van de scheepswerf Wortel'boer we
gens slapte ontslagen.
De werkloosheid in Zuid Afrika
Het moeilijkste probleem, dat de nieuwe
regeering van Zuid-Afrika wacht, is wel
de bestrijding der werkloosheid. Het totaal
aautal werkloozen worden op 35 a 40.000
geschat. Do meeste plannen, die zijn inge
diend ter bestrijding der werkloosheid,
zullen eenige jaren duren, voordat zij zijn
uitgevoerd. Verwacht wordt echter wel,
dat bij de spoorwegen binnen een jaar
van 3 tot 5000 arbeiders meer te werk
kunnen worden gesteld. Een wetsontwerp
is in voorbereiding, om do inschrijving
van werkloozen verplichtend te stellen.
Gemeenteraad Oegstgeest.
Vergadering van den Raad dezer ge
meente op Dinsdag 29 Juli des namiddags
te 7 uur.
Voorzitter: de heer v. Griethuijzen. bur
gemeester.
Aanwezig allo leden.
De Voor z. opent de vergadering en
leest daarna de notulen- van de vorige ver
gadering, die onveranderd worden gear
resteerd.
1. Daarna doet de Voorzitter mededce-
ling van eenige ingekomen stukken, die
voor kennisgeving worden aangenomen.
Ingekomen is het jaarverslag van den
keuringsdienst voor vee en vleesch te Lei
den, zal ter inzage gelegd worden.
Een adres van den heer Timmers wordt
in handen van B. en W. gesteld cm ad
vies.
Een verzoek van eenige onderwijzeres
sen der openbare en bijzondere scholen,
om vergoeding voor gegeven handwerkon-
derwijs wordt door den raad afgewezen.
Eenj verzoek van den R. K. Landarbei-
dersbond bij de werkzaamheden in ver
band met de verbreeding van den Rijns-
burgerweg de voorkeur te geven aan de
arbeiders in de gemeente wordt in han
den gesteld van B. en W. cm advies.
De heer Schoonderwoerd vraagt
of het niet mogelijk is, hoewel de uitvoe
ring van dit werk geschiedt door dc ge
meente Leiden, op liet gedeelte van het
werk in de gemeente Oegstgeest werk-
krachten uit deze gemeente te werk te
stellen.
De V o o r z. zegt ic?. dat zooveel moge
lijk met dit verzoek zal rekening gehou
den worden, al wil hij dit nog niet vast
leggen.
2. B. efi TV. bieden aan den raad aan de
rekening óver 1923. Een commissie wordt
benoemd om deze na te gaan, béstaandc
uit dc hecren J. J. Nïjssen, L. Verhaar en
C. de Graaf.
3. Het advies van B. en IV. op het ver
zoek van de lieeren Kraan en Greenewe
gen luidt afwijzend, aangezien de gemeen
te niet het risico van kapitaalverlies bijna
geheel kan dragen.
Na een conferentie van B. en W. niet ge
noemde heeren, verklaarden dezen, zich
bereid, aeeocrcl te gaan mot het voorstel
van B. en W.. van een aflossing ran 2
terwijl dan voor exploitatiekosten over
blijft 1
De heer v. Egmond deelt mede, dat.
het voorstel van hem en den heer Schoon-
decwoerd als ingetrokken mag worden be
schouwd, voorzoover het de annuiteit be
treft, aangezien reeds overeenstemming is
verkregen met de exploitanten.
Naar aanleiding van een vraag van den
hoer Schoondcrwoerd deels de Voort
mede-, dat B. en W. de reserves van de
hoeren Kraan en Greenewegen betreffen
de liet vertrouwen in den deskundigen ad
viseur der gemeente en de rectificatie der
rekening niet hebben kunnen aanvaarden,
aangezien do gemeente geen hypotheek
kan geven onder dergelijke voorwaarden.
Dc heer Schoon d e r woerd zou wil
len dat de gemeente toezicht zou houden
op dé exploitatie dezer huizen, opdaL het
risico zoo klein mogelijk zij; in verband
hiermee moet c'an de mogelijkheid voor
exploitanten openstaan meer dan T aan
dc exploitatie ten koste te leggen.
Het- gaat hierom, dat de huizen in zulk
een staat worden onderhonden, dat het
risico voor do gemeente zoo klein moge
lijk is.
Deze consequentie moet do gemeente
aanvaarden.
Spr. zou daarom ©en alinea willen in-
lasschen, dat herziening mogelijk is, in
dien 1 voor exploitatie to weinig mocht
zijn.
Dc Voor 7.. gaat hier niet aecoord mee.
Het is het belang der exploitanten, de
huizen zoo good mogelijk te onderhouden,
daarom moeten zij hot risico dragen en
mag dit niet worden afgewenteld op dc
gemeente.
Dc heer Schooiiderwocrd: Of \vo
begrijpen elkaar niet. of we willen elkaar
niet begrijpen
De Voorz. licht- deze zaak nog eens
toe.
Als hypolhcekhoudster heeft dc gemeen
te reeds to eisehen, dat do huizen goed
onderhouden worden.
De lieer Bakker legt er ook nog eens
den nadruk op, dat de gemeente een der
gelijk risico niet kan loopen; daarom zou
hij ontraden, 'op de reserve van den heer
Schoonderwoerd in te gaan.
Do heer v. Egmond voelt eveneens
niets voor deze restrictie, zij houdt noch
voor de exploitanten, noch voor de ge
meente ©enig belang in.
Do Voorz. sluit de discussie over di'b
punt.
B. en W. stollen voorts een wijziging
voor, dat de extra aflossing bij wederver
koop in plaats van op f 500 worde ge
steld op f 300.
Alzoo besloten zonder hoofdelijke stem
ming. -J
Tenslotle stellen B. en IV. voor de bepa-
ling dat 25 der huizen als huurhuizen
moet geëxploiteerd worden, te doen vcr-j
vallen.
De heer Schoonderwoerd zegt,
dab het gaat om den woningnood tegen ie
gaan. Een belangrijk percentage nven-.-
sehen is alleen maar in staat huizen te
huren-.
Komen nu de exploitanten niet 20 men-
schen, die huizen willen kcopen. dan heb
ben we alleen maar met onze belasting-
penningen gehandeld in het belang van de
beter gefortuneerden.
Spr. zou daarom de alinea willen hand
haven, dat 25 dor huizen als huurhui
zen meet disponibel worden gesteld.
De heer Uitten bogaard Zou hot
zeer op prijs stellen, indien 50 der hui
zen werd beschikbaar gestold als huurhui-
ren.
De heer S c h o o fc d e r w o e rd acht-,
dat de gemeente met een voorstel van 25
"i meer gebaat is. Als cr 13 huizen vér-
kocht zijn, is het risico voor de gemeente
kleiner dan wanneer er 10 verkocht zijn.
Den heer v. Egmond lacht liet denk
beeld dat een arbeider in Oegstgeest op
den duur zijn eigen huis zou hebben, wel
toe.
Toch is hij van meëmng dat oen gedeelte
der huizen als huurhuizen moest beschik
baar' gesteld worden, en dan acht hij 25
voldoende.
De heer Bakker vindt, dat liet hier
een zaak van zeer ondergeschikte, betoeke-
ni3 geldt.
Het voorstel van den heer Uïtenboganrd
cm 50 pet. der huizen als huurhuizen to
reserveren, wordt verworpen met zijn.
«aïeni en die van den heer Verhaar voor.
Het .voorstel van den heer Schoonder
woerd om de reserve te stellen op 25 pet.,
wordt aangenomen, met de stemmen van
de heeren Ru beu kamp -Snaargaten en
Bakker te-gen.
De heer S cli o o n d e r w o e r d zou wil
len, dat de bepaling, dat de betreffend©
huizen alleen zijn voor degenen, die liier
werk hebbben, in dien zin wordt gewij
zigd, dat. ook. wie hier geen werk meer
vinden kan, doch door de omstandigheden
gedwongen wordt elders te gaan arbei
den, hier ook een woniug kan krijgen.
De voorz. zegt, da4 de gemeente alleen
maar te zorgen heeft voor woningen voor
degenen, die hier hun arbeid hebben.
De heer v. Egmond doet het voorstel,
dat aan de bepaling wordt toegevoegd dat
wie een jaar hier in loondienst is geweest,
ook csn huis kan krijgen.
De heer R u b en ka m p, wet-h-, stelt
voor, dat B. en W. de vrijheid hebben in
bijzondere gevallen dispeusatie van ce be
treffende bepaling te verleenden; hiermee
gaat de raad aecoord.
De heer Schoonderwoerd brenzb
hulde aan B. en IV. voor til hun IwMiioei-
ingen, de ..partijen" inzake den arbeiders
woningen zullen gebouwd worden.
Hij geloöTt wel de tolk te zijn van den
geheelen raad wanueer hij B. en IV. dank
er voor brengt, dat. nu met steun der ge
meente binnen nfzienbaren tijd arbeiders-
'woning zullen gebouwd worden.
De voorz. deelt meclc, dat de grint- en
bazaltleverantio bij onderhandsehe aanbe
steding is gegund aan den laagst en in
schrijver, den heer Wilbrink te Leiden, en
wel voor den prijs van f4.59 per M3., vcor-
zoover hot grint en f S.69 per Mo., wat het
bezalt betreft.
5. Op de voordracht voor zetters '.*oider»
gesteld: in de vacature-Nijssen: de heerei.
Nijssen en Zandbergen; in de vacature v-
Egmond dc heeren van Egmond en v. d.
Hulst.
G. Een, verzoek is ingekomen van do
Oranje-Vereeniging om een subsidie van.
f300.voor een kinderfeest op 31 Augus
tus a.s.; wordt op voorstel van B. en IV.
door den raad ingewilligd.
7. Credietaanvrage voor bouw bergplaats
en 2 woningen
De koop van grond is geschied en aan
gezien de goedkeuring van God. Staten is
ontvangen, vragen B. e'i IV. machtiging
van den Raad, tot aanbesteding over to
gaan.-
De raad gaat hiermee aecoord.
Daarna geeft de voorz. gelegenlici l voor
de rondvraag, waarvan geen der led-en ge
bruik maakt en sluit te half tien de open
bare vergadering,
F£UiLL«£ÏOM
De Sterren hadden gelogen
Verbaal uit den dertigjarigen oorlog.
jBO r
Dc Friedlander gevoelde, dat de Straal-
sanders geen haarbreed weken, ondanks
3-1 de verliezen, die zij geleden hadden,
5n den nood, welken zij nog doorstonden..
I Of hot hem in hen bc'viel?
i Hij -antwoordde, dat hij hulde bracht
aan 'hunne dapperheid, dat "zij waarlijk
,van niemand het verwijt zouden ontvan
gen hunne stad als lafaards 'overgegeven le
.hebben, dat zijne in den strijd geharde
soldaten -eerbied hadden voor zulk eene
burgerij.
Daarom eischte hij dan ook niets van
ben, dan dat zij de bezetting zouden 'in-
j' nemen en den keizer trouw zouden zwe-
ren. -
i,; „Staakt nu uw nutloloozeu weerstand,
L fwant uwe stad zal mij niet ontgaan, >al
A'inoest liet. ook nog tien morgens kosten als
tdien van lieden."
Verbaasd -over de welwillende ontvangst
vjvan den hertog, doch evenzeer verslagen,
K^vijl hij niets van zijne eisehen liet tval-
^ien, begaven de afgevaardigden zich we
dder naar de stad. IVallenstein had een
wapenstilstand toegezegd, zoolang "de Raad
over zijn besluit beraadslaagde.
De Raad kon echter niet zoo spoedig tot
een besluit komen, als 4e veldheer daar
buiten verlangde, en welhaast gaf een
nietig voorwendsel hem aanleiding, ander
maal! zijne kanonnen op de veste te la
ten werken en schrik en verwoesting daar
binnen le verspreiden, teneinde zijn eisch
klem bij te zetten.
Vier en twintig uren lang duurde het
bombardement en 't scheen, of do Fried-
lander besloten was, de gansche stad plat
te schieten.
Plotseling scheen hij echter weer tot an
dere gedachten te komen.
Geen schot werd ineer gehoord, geen
storm ondernomen.
Had men daarbuiten niet met eigen,
ooren de tenten van den vijand gezien,
men zou gemeend hebben, dat het beleg
opgebroken was.
Waarschijnlijk rekende de Eriedlander
op een ander bondgenoot dan buskruit en
zwaard.
De hemel scheen van koper te zijn. Het
heldere blauw spande zich dag aan dag
hoven de hoofden der benauwde inwoners
uit waarvan telkens velen omkwamen door
ziekte en gebrek. Geen tochtje deed zich
gevoelen en vergeefs staarde men in zee,
om te zien, of dan geen enkele wolk zich
aan den horizon wilde ver toon en, die re
gen en redding aanbrengen zou.
Weer besloot men met den vijand te on
derhandelen, doch strenger waren do
eisehen van den Frie'dlander.
Toch zou mon het hoofd in den schoot
moeten leggen. Wel ;was daar ecu
Zwecdsch scheepko binnengekomen met
brieven van koning Gustaaf, waarin hij
den moed der burgers prees cn hen smeek
te toch nog een 'korten tijd te volharden,
daar de vloot mot rijken voorraad van
levensmiddelen en een groot aantal troe
pen stond te landen, zoodi-a de wind slechts
even uit het wésten woei.
Maar juist dien wind uit het westen
wachtte men dag aan dag vergeefs.
Des Maandagsmorgens, 't was de 23ste
Juli, werden de burgers gewekt door het
kletteren en plassen «van den nedervalien-
den Tegen.
God had hunne tranen gez:en.
Dc wolken goten stroomen waters uit.
Den volgenden dag kwam «de Zweedse he
vloot binnen en bracht hulp en overvloed
aan de benauwde stad. De keizerlijken
daarbuiten waadden tot de enkels in liet
water en hunne kanonnen zonken in den
drassigeii bodem.
Dien eigen nacht liet IVallenstein het
(grootste deel van het leger opbreken en
begaf zicli daarmede naar Mockenburg.
Wel hield Armin nog met een ander deel
de stad in bedwang, doch: ,,'t Is kwaad
tegen God le vechten!" zeiden de Straal-
sunders en Arnim dacht er ook zoo over
e-n volgde straks zijn meester.
Toen stroomden de verlosten naar de
kerken, cm den God des hemels te laven
en t© prijzen voor de uitkomst, welke Hij
geschonken had, en te midden van vele
tranen steeg een dankpsalm. op lot don
troon van don, Heere der licirseharcn.
De Eriedlander had voor "Straalsund liet
hoofd gestooten. De sterren hadden dit
maal gelogen en Zeni trok zich eenige da
gen terug cm den toorn zijns meesters to
culgain!
Inlusschen geraakte de strijd met Dene
marken tot c-en einde, zooals voorzeker
niemand had verwacht.
Dat een koning, dio in korten tijd zijn
ganschë land aan zijn vijanden verloren
had, sterk naar den Vrede verlangde, wie
zou het kunnen betwijfelen?
Maar wie zou niet evenzeer verwachten,
dat deze vijand harde eisehen stellen zou?
Doch de keizer wenschte, dat er aan den
strijd een einde kwam.
De keurvorsten hielden niet op er bij
hem op aan lo dringen, dat hij toch den
oorlog zou doen ophouden, welke alleenlijk
strekte om den Friedlander grooter en
machtiger te maken, dan zij waren, ja,
grooter dan de keizer zelf was.
Wel gevoelde zich keizer Ferdinand na
genoeg machteloos tegenover den man. lie
heni zoozeer aan zich had verplicht; h< 'i
dat de vorston gelijk hadden, hew - heni
do minachting, waarmede de veldheer
's keizers bevelen ontving, do laatdunkend
heid, waarmede hij onder meer het bo'cg
van Straalsund voortgezet had. hoewel hij
liet toch straks met een verlies van J-000
man had moeten opgeven.
En ook IVallenstein wenschte zich met
den Deenschen koning, dien hij nu toch
eenmaal vernederd had, te verzoenen.
Immers hij vreesde maar al te zeer, dat
do koning van Zweden, van wien Zeni u;t
de sterren cene zoo schitterende toekomst
voorspeld had, zich hoe langer hoe- moer
nu t de Duitsche zaken zou gaan bemoeien.
Hij wist, dat hij zich diens ongenoegen
op den hals gehaald had door dc hertogen
van Mecklenburg. Gustaafs verwanten, va»
hun land to beroovcn.
Nu was liet toch wijzer, zoo hij den ko
ning van Denemarken zich lót vriend,
maakte, tot een vriend, die hem niet lastig
zijn zou. wijl deze zijne ma'lil ge hand
zoo geweldig had voelen drukken op zijff
land en volk, dan dat straks deze zelfde ko
ning Chistiaan in Gustaaf Adolf een sterk
en machtig bondgenoot vinden en hij, de
Friedlander, voor den cigeti man, dien hij
zoo vernederd had, wellicht hel onderspit
zou moeten delven. i
(Wordt vervolgd.)
