^BOüMEsaEeiTSPRiJs I Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSGHE COURANT In Leiden en buiten Leiden I waar agenten gevesti||d zijn iPer kwartaalf2.50 Per week f 0.19 franco per post per kv.artaalf 2.9P 5de JAARGANG. ZATERDAG 5 JULI 1924 No. 1252 BureauHooigracht 35 - Leiden - Tei. int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS» Gewone advertentiën per regel 22Vs cent. Ingezonden MededeeUngen, dubbel tarief Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 50 cent. $i« nummer bestaat uit tweo bladen. Maatschappelijk isolement. i In ons isolement, in onze zelfstandig heid, in onze beginselvastheid, heeft Groen van Prinsterer gezegd, ligt onze [kracht. Ten opzichte van het politieke leven wordt dit onder ons vrij algemeen er kend. Zelfs zijn er niet weinigen die nog een stapje verder willen gaan dan Groen be doelde en die alle samenwerking met an dere partijen zonder meer willen afsnij den. I Op maatschappeli jJk gebied ech ter wordt de groote heteekenis van dit .woord nog veel te weinig gevoeld. Inzonderheid door de patroons, de hoe ren en middenstanders. De arbeiders zijn hen in dit opzicht ver vooruit. Reeds in 1875 begrepen de mannen van Patrimonium" dat zij van het neutrale Alg. Ned. Werkliedenverbond waar met hunne beginseeln niet werd gerekend, geen deel meer mochten uitmaken, maar dat zij hunne kracht moesten zoeken in isolement. Ook de mannen van devakbewe- g i n .g hebben dit gevoeld. In de z.g. neutrale bonden werd met de christelijke beginselen niet gerekend en de leden van christelijke levensopvatting wa ren individueel te zwak, om invloed van heteekenis uit te oefenen. Steeds verder zakten de vakorganisa ties af. Zonder terughouding werd de verderfe lijke leer van den klassenstrijd gepredikt. Onze mannen begrepen, dat zij door lid te blijven van de algemeen© bonden in de massa zouden ondergaan, dat zij hun- ine beginselen zouden schaden en hun Ko ning smaden O dat z;j alleen door zich af ie zonderen, door zelfstadig op te treden kracht en invloed zouden kunnen uitoefe nen. Vandaar dat nu 15 jaar geleden het .Christelijk Nationaal Vakverbond is ge sticht. Ondanks smaad en hoon, ondanks spot en tegenwerking en vervolging zelfs heb ben de Christelijk georganiseerde arbei ders hoog gehouden de banier van het Evangelie. En hoe schitterend is aan hen de waar heid van Groen's leuze bevestigd. De Christelijke ojganisaties mogen dan nog niet zoo sterk zijn als de „moderne" vakbonden, groot is toch de invloed die zij hebben uitgeoefend en nog uitoefenen. Positief door de arbeidsvoorwaar den te verbeteren en krachtig mee te wer ken aan de stoffelijke en geestelijke ver heffing van den arbeidenden stand. Negatief, door de uitspattingen van de revolutionaire vakbonden te temperen, ongemotiveerde stakingen tegen te hou- ■den en de roode (bonden te dwingen met hen te rekenen. "YY ij denken hierbij aan hef gebeurde in Twente, waar trots de ergerlijkste ver dachtmaking en onder buitengewoon moei lijke omstandigheden, en met verblijdend resultaat, onder eigen banier werd opge treden. Zonder isolement, zender zelfstandige organisatie, zouden de Christelijke werk lieden in den rooden stroom zijn onderge gaan en zou Nederland menschelijkerwijs gesproken nief zijn, wat het tharus is. In Patroonskringen had men langer werk om tot de overtuiging te ko- jnen, dat, om het beginsel te kunnen 2iandh?,ven, isolement, zelfstandig optre den plicht was. De tegenstellingen waren hier minder scherp zal men zeggen. Schijnbaar wel, maar inderdaad toch jttiet. Of vond en vindt de leer van den klas senstrijd in werkgeverskringen bij boeren en middenstanders geen toepassing? Is ook hier de invloed van de revolu tie-beginselen niet merkbaar? Wordt daar Ibij de behandeling van al lerlei vraagstukken met de Christelijke be ginselen gerekend? Hoe ging het bij de Tegeling van ar beidsvoorwaarden, het or.ganiseeren van tentoonstellingen en winkelweken enz. (Was de invloed van de Christelijke boeren (en middenstanders daarbij merkbaaT? 1 In het gunstigste geval werd er met hunne gevoelens «enigermate rekening ge houden, maar daartegenover werd dan ook van hunne zijde een groote mate van in schikkelijkheid verwacht. Gelukkig is 'daarin de laatste jaren jeenige verbetering gekomen. Onze middenstanders hebben voor een 'deel althans, ingezien dat in isolement in beginselvastheid hunne kracht school. De Christelijke Middenstandsbond is •opgericht, welke bond de vraagstukken die het maatschappelijk leven beroeren wenscht te bezien bij het licht van h^f [Woord Gods. En ook de Christelijke hoeren en tuin ders hebben begrepen dat zij op den ver keerden weg waren en dat zij zich op een eigen grondslag hadden te organiseeren. Niet om af te breken en de krachten te Versnipperen, maar om te beter te kun nen bouwen en te krachtiger te kunnen arbeiden. Samenwerking blijft altijd mogelijk. Samenwerking niet als personen, maar als organisaties met behoud van eigen zelfstandigheid en onder hooghouding van het oigen beginsel. Er wordt en met recht veel geklaagd over de maatschappelijke verhoudingen. Maar er zou al veel gewonnen zijn in dien verstaan werd de heteekenis van het woord: In ons isolement, in onze zelfstan digheid, in onze beginselvastheid, ligt on ze kracht, en indien patroons zoowel als arbeiders leerden optrekken onder eigen banier. V Op den goeden weg. Wij zijn thans met onze staatshuishou ding op den goeden weg. Dat wordt geconstateerd, niet door een man van rechts, maar door den president van de Nederlandsche Bank, Mr. Visse ring, die in zijn jaarverslag o.m. het vol gende opmerkt: „Met groote waardeering is thans te constateeren, dat de Nederlandsche Regeering met veel ernst zich toe legt op het doen verdwijnen van het tekort op de Staatsbegrooting. Drastische maatregelen worden daardoor genomen, welke natuurlijk in velerlei richting ontstemming wek ken. Loonstrijd is ook onder meer een noodzakelijk gevolg daarvan. Wij meenen echter te mogen ver wachten, dat do Regeering in hoofd zaak voet bij stuk zal houden en haar doel een sluitend budget, in of kort na 1925, zal weten te bereiken. Zij zal daarmee aan het land in zijn ge- heed de grootste weldaad kunnen bewijzen, welke thans ver schaft kan worden: de 'kwestie toch van de handhaving van de waarde vastheid van den gulden is op het oogenblik het grootste landsbelang." Dit getuigenis heeft zeker heteekenis. Mr. Vissering is een man wiens deskun digheid in financieele en economische vraagstukken door niemand in twijfel wordt getrokken en wiens adviezen ook in het buitenland op prijs worden gesteld. Tegenover de verdachtmaking waaraan Minister Colijn bij zijn moeitevollen arbeid blootstaat, doet het goed van zulke uit spraken van een terzake kundig en niet door partij-hartstocht verblindt man, ken nis te maken. Ridder van de droeye figuur. De heer Witmans, die het. vorig jaar met zooveel fanfares als een democratisch rid der zonder vrees of blaam in den Leid- tschen Gemeenteraad werd gebracht, schijnt voorbestemd om daar de rol te vervullen van de ridder van de droeve fi guur. Dit kwam reecis uit bij het onhandige voorstel betreffende de ontslagen brug wachters, dat bovendien nog zoo onhan dig werd verdedigd, dat de betrokken per sonen daardoor inplaats van gebaat, op ernstige wijze geschaad werden. En het bi'ljkt ook weer uit een thans bij 'den Gemeenteraad aanhangig gemaakt voorstel inzake de afschaffing van de Za kelijke Bedrijfsbelasting waarin wordt voorgesteld B. en W. uit te noodigen op de begrooting voor 1925 ter zake Van deze belasting geen bedrag uit te trekken of anders te komen met een voorstel deze be lasting af te schaffen. Wie met de inrichting van de Gemeente huishouding eeniigermate op de hoogte is, gevoelt het dwaze van dit voorstel'. De Gemeentewet schrijft voor, dat niet de Gemeenteraad, maar dat het college van B. en W, de begrooting heeft te ontwer pen. I De taaie van den Raad is de begrooting goed te keuren en desgewenscht te wijzi gen, maar het ontwerpen van de begroo ting is zeer nadrukkelijk aan B. en W. op gedragen en niet aan den Raad. Daaruit volgt dat wat de heer Witmans thans voorstelt, niet voor behandeling in aanmerking komt. En nu kan men wel zeggen dat het liier slechts een uitnpodiginjg geldt, maar dat verandert aan de zaak toch niets. B. en W. kunnen dan ook niet anders 'dan zulk een 'uitspraak, stel ze werd gedaan, kalmp jes naast zich neerleggen. Had de heer Witmans werkelijk iets willen bereiken, dan zou hij of bij de be grooting moeten -voorstellen 'een eventueel uitgetrokken bedrag te schrappen en de verordening in te trekken, of hij zou reeds thans een goed geformuleerd Voorstel tot afschaffing van deze belasting hebben moeten indienen. Maar dat werd niet gedaan. Was het soms uit vrees dat een ander hem voor zou zijn of dat het initiatief van den betrokken wethouder zou uitgaan en werd daarom het voorstel een week voor het officieel werd ingediend, reeds in het partijorgaan gepubliceerd? Wij weten het niet. Maar zeker is wel, dat dit voorstel niet geschikt is om in behandeling te komen. Vooreerst al om de boven aangegeven reden. Maar dan ook omdat de Raad thans niet over de noodige gegevens beschikt en het bovendien al te 'dwaas zou zijn aan B. en W. opdracht te geven te komen met een voorstel om een verordening in te trekken. De heer Witmans schijnt als- ridder van de droeve figuur te willen fungeeren. Dit behoeft echter voor den Raad geen reden te zijn hem daarin na te volgen, waarom hij naar het ons voorkomt ver standig zal doen dezen ridder niet te paard te helpen en het voorstel niet in be handeling te nemen. STADSNIEUWS. De tc?-stand der bedrijven in het district Rijnland gedurende het jaar 1923. Het reeds eerder vermelde jaarverslag van de Kamer v. Koophandel en Fabrie ken voor Rijnland geeft hieromtrent nog het volgende te lezen: Woningbouw. Als gevolg van de toestanden in den na- oorl'ogschen tijd werd voor particulieren hoegenaamd niet aanbesteed. Gebeurde hen, dan was het meestal namens de ge meente, of een ver. v. volkshuisvesting. Niettemin wordt in de naaste toekomst eenige opleving niet onmogelijk geacht. Het z.g.n. „burgerwerk" was zeer slecht, en de concurrentie scherp. De werkloosheid nam vooral in November December bedenkelijke afmetingen aan. Spec:aal het»aannemersbedrijf maakte een moeilijk tijdperk door. Bouwmaterialen. De toestand in de bouwmaterialenbedrij- ven was over het algemeen niet schitte rend, als gevolg van den weinigen aan bouw, deels ook door invoer uit het bui tenland. B r o o d-f a b r i e k e n. In dit bedrijf valt een verminderde af zet waar te nemen, die toegeschreven wordt aan verschillende oorzaken, o.m. aan het verminderd gebruik bij de arbei dersbevolking die door de invoering van den 8-urigen werkdag minder op brood is aangewezen bij het maaltijden. Het .y er bod op den broodverkoop vóór 10 uur vm. wordt schadelijk geacht voor de bona-fide bakkers, omdat men zich niet algemeen aan het verbod houdt, en de controle moeilijk is. Chemische Industrie. Hier is het de tijdens den oorlog opge voerde productie, d:e zich als een bezwaar laat gevoelen voor een loonenden afzet. Confectie Industrie. De afzet van manufacturen daalde weer belangrijk. De in October ingezette prijsverhooging werkt zeer remmend op den verkoop; er wordtTiiet meer besteld dan hoog noodig is. Geyolg: kleine orders voor de fabrie ken. Conserve n-f a b r i e k e n. Wat de groenten-conserven betreft, zijn vooral de boonen- en doperwfenoogst te gengevallen. De eerste is mislukt, de an der bleef ver beneden de verwachting, door de hittegolf. De export der vleeschconserven was ge durende de eerste helft van 1923 zeer ge ring. In den afzet naar de koloniën viel gedurende de tweede helft ran het ver slagjaar eenige verbetering waar te ne- inen. Hij bleef echter benoden het gemid delde. Ook hier wordt verbetering alleen verwacht door wijziging van de arbeids wet, en vermindering van lasten die de Sociale Wetgeving oplegt. Vruchtensap- en Jamfabrie ken. Voor de artikelen in deze branche kon den slechts weir^loonende prijzen, wor den gemaakt, terwijl de prijsdaling be langrijke verliezen veroorzaakte op de nog aanwezige producten. De export schijnt hier en daar toe te (nemen. Overigens gevoelt dit bod rijf de vermin dering van den algemeenen welvaart, die het gebruik van artikelen welke niet tot de eerste levensbehoeften "behooren, doet afnemen. De beperking van den arbeidstijd werkt voor dit bedrijf vooral tijdens de vruch tencampagne zeer nadeelig. Limonadefabrieken. Het grootendeels koele zomerseizoen! maakte dat de afeet niet bijzonder groot Was. De uitvoer dezer fabrikaten wordt in hoofdzaak belemmerd door den Engelschen export, die in 'n bevoorrechte positie ver keert doordat men daar geen accijns op de grondstoffen heft. Het is na de oorlogs jaren nog niet gelukt een export van eenig belang te handhaven. In het algemeen werd er zonder winst £n' zonder verlies gewerkt. Distilleerder ij en. De invloeden der 'tijdsomstandigheden werd hier sterk gevoeld. De smokkelhandel bloeide weer op, als gevolg van den hoogen accijns, terwijl ook het gebruik, evenals het misbruik, sterk afnam. D r u k k c r ij e n. Het uitgeversbedrijf vertoonde eenige opleving. De verkoop van boeken, breidde zich uit, en voor reclame werd ook meer uitgegeven. Jammer, dat in verband met de voortdurende daling van de Frank, den Handel met België zeer bemoeilijkte. Het eigenlijke drukkerijbedrijf was over het algemeen nog slecht, voornamelijk als gevolg van de 'concurrentie uit het buiten land, waar al het mogelijke gedaan werd om eigen industrie den voorrang te ge ven. Wat de boekb;nders-kleinbedrijven be treft, hen werd veel' werk uit de handen gehouden doordat het rijkswerk bijna ge heel werd opgedragen aan de gevangenis sen. Behalve dat dit direct nadeel betee- kent voor de particuliere bedrijven vreest cmen ook binnenkort een surphis aan boekbinders wanneer zij op zoo groote schaal worden opgeleid. Reeds nu zijn er over geheel Nederland 1000 zonder em plooi. De groote bedrijven ondervinden nog den invloed van de buitenlandsche concur rentie. Voor deze bedrijven wordt vee1 heil ver wacht van everitueeleportiverlag'ng, waar door men'gvuldiger uitgave van periodie ken mogelijk zou worden. Expeditie. Van een opleving ".vas nog niet veel 'te bemerken, daar de handel neg n;et tot het" normale peil is geste-ren. Daarbij Keven lage vrachten, hooge brug-, sluis- en ha vengelden nog belemmerend werken. V erhuurderij. Ook deze tak van bedrijf ondervond den invloed van de malaise.' Er werd weinig aangevoerd. Een groot gedeelte der in gebruik zijn de vervoermiddelen kon worden onderge bracht hij de productieve werkverschaf fing in verschillende omliggende gemeen ten. Over de resultaten is men noml tevre den. 7 Voordorp. Op Dinsdag 8 en Woensdag 9 7- li ral len in de stichting Voordorp" theemidda gen worden gehouden. Middag hier in. rui men zin genomen, want de samenkomsten worden gehouden 's middags van 3 tot 6 uur en 's avonds van 8 tot 10 uur. Deze „theemiddagen" beloven naar wij vernamen veel goods. Er is gelegenheid om te wandelen of. wanneer men liever een oogenblik binnenshuis vertoeft het gebouw te bezichtigen, terwijl do tuin een heerlijke gelegenheid biedt om uit te rusten en een geurig kopje thee of koffie te gebruiken. 's Avonds zal een mooie film worden, vertoond waarbij muziek en zang niet zullen ontbreken. Deze film zal 's middags voor kinderen worden afgedraaid. Gaarne vestigen wij op de desbetreffen de advertentie de aandacht, speciaal van onze lezeressen. Amsrikaansche week. In verhand met zijn te geven colleges voor de Amerikaansche- studenten, d'e de volgende week te Leiden zullen verblijven, zal prof. dr. A. Eekhof, in samenwerking met den heer J. W. Verburgt, adj. archi varis der gemeente Leiden, in het stedelijk museum De Lakenhal een tentoonstelling organiseer en, betrekking hebbende op de geschiedenis der Pilgrim-Fathers hier te lande. Een studenten-relletje. Een aantal studenten, voor het meeren- deel „eerste jaars", en tijdelijk 'gedomici- leerd in „Minerva" heeft gisteravond op de Breestraat weer eens op een ouderwet- flahe manier huisgehouden. Over de aanleidende oorzaken zijn de meeningen van het publiek nogal verschil lend, maar van achteren bezien is feitelijk een op zich zelf klein voorval, dat om streeks half negen plaats greep, het begin geweest. Ter verduidelijking ga vooraf, dat er in verband met het vrij gunstige weer heel wat wandelaars op de been waren, die in de omgeving van Minerva imr.er dan ge wone belangstelling toonden voor hef aan vankelijk „alledaagsc'ke" studenten-be weeg, voor Minerva en terzijde van de so ciëteit. Omstreeks half negen dan, werd in de buurt van „Amicitia" een juffrouw door een student aangesproken. De juffrouw vond hef blijkbaar noodig hierop te rea- geeren, met 't begrijpelijk gevolg, dat zich 'n nieuwsgierig groepje in 'n minimum om het twistende tweetal vormde, terwijl an deren, w.o. ook studenten zich op eenigen afstand in het geval vermaakten. Op zich zelf genomen gaf dit gevalletje tot geen verdere ongeregeldheden aanlei ding; alleen ligt er do verklaring in voor een ietwat geprikkelde stemming, die zich nu ging uiten. In de onmiddellijke nabijheid van „Mi nerva" n.l. ontstond een twist tussóhen twee heeren, die elkander ten slotte met messen te lijf wilden gaan. Een agent van politie bemoe'ide zich Aan het Zoeklicht Leiden, 5 Juli 1924 Toch geen kwaad idee van Miniate# Colijn oan een radio-rede te houden. Wie daaraan nog mocht twijfelen* Iez# de volgende correspondentie in „Hetf Volk": Hoe 'n geducht stuk propaganda er in cLe radio zit, blijke uit wat onze korrespondent uit Oudkarspel ons meldt: Het radiotoestel in het kafee van den heer Vis alhier, heeft de rede van minister Colijn, welke Vrijdagavond voor de radioliefhebbers gehouden werd te Hilversum zeer duidelijk weergegeven. Woord voor woord kotu iden we de rede van den spreker vol gen. Ruim drie. kwartier hebben een twintigtal luisteraars den spreker met belangstelling gevolgd. Ook de roode Oudkarspelaars zijn na tuurlijk wel onder den indruk gekomen van de tegen minister Colijn gevoerde hetze En dan doet het goed te lezen, dat een twintigtal van die misleide menschen een rustige uiteenzetting van den heer Colijn zelf, zooals „Het Volk" opmerkt met b e- langstelling hebben gevolgd. OBSERVATOR. met het- geval en stelde pogingen in het werk 'om de ruziemaken tot bedaren te brengen waarbij hij gewaar werd, dat hij met studenten te doen had. Andere studenten mengden z'ch in het geval en vielen den politieagent lastig, d'e op zijn beurt werd gesteund door het op dringende publiek, dat, om de reeds ge noemde reden, in grooten getale op cie been was. Er ontstond een groote verwarring, waarin eigenlijk niemand recht den weg wist Nu kwam er een agent van politie of een rechercheur bij, dan waren het weer een paar studenten die de ge'ederen van hun fractie kwamen versterken. Mddelerwijl maakten andere .studiosm zich verdienstelijk door vanuit de boven ramen eroentenbladeren te gooien, of da twistenden te overgieten met portwijn. Het publiek deed ijverig mede, door met stoelen en tafeltjes naar de op het bordes loopende studenten te goo:en, d'e de projpctie'cn weer langs denzelfden weg terugzonden. Eindelijk sknagde de politie erin, de stu- denfenhorde de Soclëte't binnen te drij ven, waarbij wel eens een revolver ouöt den neus werd gehouden, en van sabel rn gumm:stok geen zuinig gebru'k werd ge maakt. Een groep1? studenten nam een recher cheur in zijn midden, trok hem in do gang en trachtte hem daar ,af te ranselen, wat echte" niet re'ukte. Waarschrnh'jk was het bij deze ge'egen- lieid dat een d^r studenten, v. S een be duidende sabelhouw op het achterhoofd opl'ep. Een ander kreeg een zoodanige slag met een gummistok over het gelaat, dat k'j door ziji kameraden naar binnen mcost worden gesjouwd. Echter was het onweer toen ook voor goed van de lucht en was er voor het sa mengestroomde pubhok geen verdere aan leiding meer om te blijven slaan. De politie stelde naar sommige f :'en een onderzoek in, dat evenwel n;ci gemak kelijk was, m°t het oog op de zeer gecom pliceerde aanleiding. Raad van Arbeid. Aangezien nog steeds vele werkgevers ;n gebreke blijven te voldoen aan hun wette lijke verplichting tot het tijdig in'everon van de loonlijsten, vestigt de Raad van Arbeid alihier er met het oog op den. ver valdag 1 Juli 1924 met nadruk de aan dacht op van de werkgevers, die bij de Rijksverzekeringsbank zijn aanges'oten, da' de loonlijsten over'het eerste halfjaar 1924, in den 'oop der maand Juli, behoor lijk ingevuld moeten worden ingeleverd, hetzij bij de postkantoren, hetzij ten kan tore van den Raad van Arbeid, Breestraat 127 alhier, waarvoor ontvangstbewijs wordt verstrekt. Ook wanneer over bedoeld tijdvak geen personeel in de onderneming werkzaam was, behoort de loon ijst met een de.-i - treffende door werkgever onder boeken do verklaring te worden ingeleverd. Het niet tijdig inleveren van de loo 's- ten veroorzaakt den Raad van Arbe'd on- nood:ge en kostbare werkzaamheden, zoo dat het in het welbegrepen eigenbelang der werkgevers is, ook ten deze zooveel mogelijk mede te werken, teneinde de ad ministratiekosten zoo laag mogelijk to doen zijn. Ten slotte is het niet tijdig in'evcrch van de loonlijsten strafbaar met hechteira van ten hoogste één maand of geldboete van ten hoogste lfonderd gulden. Men verzoekt ons mede te dcelen dat er gelegenheid bestaat om met den kind er- trein, die 12 Juli a.s. naar Hongarije ver trekt* Pakketten met Levensmiddelen, Kleeren en andere zaken, uit gezonde'.tl Tabak, Sigaren, Sigaretten en alkoholh dende dranken, te verzen-den aan be pa aid ft adressen in Budapest en omgeving. Dex.e

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1