Dagblad voor Leiden en Omstreken.
£S0NüfEfifl£iiTSPi$llJ3
f!-* jn Lelden en bulten Leiden
'4f:r waar agenten gevestigd zijn
jP«r kwartaal f 2.50
Per week <i.19
franco per post por kwartaal ,,.,..92.99
4üe JAARGANG,
VRIJDAG 8 FEBRUARI 1924
No. !!59
BureauHooigracht 35 - Lsidan - Te!. !nt. 1278 - Postrekening 58836
A9V£»TE89T!E.PUii3
Ge won o adverientiën per regel 22 J» cent;
f Ingezonden Medededingcn, dubbel tarief,
i'?ij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertenties fcjj vooruitbeta-
Ijng - van ten hoogste 30 woorden, wordeiï
dagelijks geplaatst ad 50 cent.
pit nummer bestaat wit twee
||»laden.
De hulponderwijzeressen.
V, Om op de uitiga.vcn voor Onderwijs 'tot
I (bezuiniging 4e komen, ligt hot in. het voor-j
.nemen der Regeerimg om in de laags to.
I twee klassen dei* lagere scholen de «onder-i
1 wijzers to vervangen door huliponderwijn
cross en mét een eenvoudiger diploma en,
(:jeein salarils van f 1000.—- »a f 1300.—j
,*s jaars.
i „De invoering van dezen maatregel i
altlus de Regeering rn Ido Memorie van,
'dntwoord zal, wanneer de wet op «dit
munt wordt gewijzigd, sïi'ol anders dan ge
il eikMlijk kunnen geschiedendoor n.l. tol-
jkens eene vaature van onderwijzer door
pulk eene hulponderwijzeres aan te vul
len, totdat in élke school de vereisohte wer-
jhouding aal zijn bereikt. Door dezen
/maatregel zal in da eerste jaren d'o be-
h ilioefie aan onderwijzers met het gewone
diploma sterk dalen, zoodat ook de oplei-
>ling van deze, voorloopiig heliangri'jk zal
kunnen woTden ingekrompen."
Re gedachte om voor de lagere klassen
;liulponderwijzeresscn aan te eteÏÏen is niet
4»^ii'Cuw.
if; In 7' ine bekende brochure „Onbevredi-
jfkgende Bevrediging" «die in 1916 verscheen*
jr/werd door den heer J. G. Wirbz, reeds het
^denkbeeld beplei't om de lagere school te
j^jSpiitvsen in drio afdeeling^n: aaavan-
£k e li'j k lager ■ondenviijs, gewoon lager
^ondcrwfjs en voortgezet lager «ondeT-
1^1 Da eerste afdeeLing voor kiuderen tot 9
p a 10 jaar. aldus die heer- Wirbz, is voor de
«vrouw. Daar kunnen meisjes d>3 een
&Iuloschóol doorloopen hebben en daarna
g!een vakopleiding van 2 a 3 jaar genoten
•^ih ebben uitstekend werk verrichten.
Door deze regeling zoo gaat hij. ver-
jfwor was allereerst het kind gebaat,
j^/want het moeilijke deel van «d!e kennis-
'.vakken, wordt dan bewaard tot het w,at
(ponder is, ongeveer 10 jaren. Voorts was
V' .or een-mooie werkkring geschapen voor
'i'vde vrouw, waarin ze zonder inspanning
f' ,pra chti'g werk kon leveren en wat toch
.ook Avel een beetjo van bebeekemis is in een
[tijd, waarin wo honderden milJioenen ox-
,'tru hebben uitgegeven ook de schatkist
/zou er doo- gebaat zijn.
Ock andere autoriteiten op dit gebied
j jhebben zich in dozen geest uitgesproken.
f\ Als dan ook in „Het Volk" in verband
V met dezen maatregel gespro«ken wordt,
Lyan een mi'sdadi'gön aanslag en
l'yaii een peil van -onderwijskrachten dat
jV/ilog aanmerkelijk slechter is dan het
rkweekelingenstolsel dan gevoelt men dat
k.we lid-er n-'et meer met een zakelijke di'-s-
I jcussie' te doen hebben, maar met een po
nging om onrust to wekken en naar het ro-
I"joept van Mr Troelstra, den boel op ste-1-
jten (9 zotten.
f j De voorsteltilng van „Het Volk" is kort-
.weg onzinnig.
jEen andere vraag is echter of do vcor-
gestelde maatregel -op di't oogenbli'k
f.voor uitvoering vatbaar is.
"Want cm hulponderwi jzoresscn aan te
(stellen moeten zc er eerst z 'i'j n, moete-n ze
leerst wordhn opgoloid.
j"l Nu i's'het on-s niet bekend Avelike plan-
,33en ,de P.Tgeering ten opzichte van deze
I zaak heeft.
fIs het de bedoeling hef volgend jaar een
.verlicht examen mogelijk te maken?
Yermoedeb'jk wel.
Maar dan is bet zeer de Vraag of zich
[vroor zulk een examen vele candi'daien zul
len aanmelden.
Do measies diie .thans in opleiding zijn,
lliebben zich voorliereid voor ide eischen
'die thans gesteld worden.
'j En nu zal er onder haar misschien een
jpnkele zwakkere zijn, dfo aa.11 't eenfou-
-digcr dip1 oma do voorkeur geeft, maar de
"moesten zullen er allicht «do voorkeur aan
'igoven zoo nocHig nog een jaar te studee-
Ten om d«an de voRedigb bevoegdheid «te
jverkil'jgen. 1
s I11 elk geval beslaat «de kans dat bet
'aantal cardidaten zeer gering zal zijn,
jnet het natuurlijk gevolg dat de hierdoor
verkregen bezuiniging niet aan de ver-
iW'achüngen aal' beantwoorden.
Een ander bezwaar schi jnt ons, dat deze
maatregel samenvalt met de verhooging
.van den schoolpllchtigen leeftijd.
Daardoor zullen aan de onderwijzers in
cle 'lagere klassen naar bet ons Voorkomt
Aioogere eischein worden gesteld.
I"; De zaak zou anders staan indien een
(behoorlijke regeling van het voonberei1-
;dend onderwijs was voorafgegaan, en de
noocligö overgangsmaatregelen konden
^jworden getroffen.
Do bewering dat nu featelrjk het bewaar-
p'schoolgnderwij 3 met itwee jaren wordt uüt-
i%ebreid kan niet ernstig worden genomen;
i[ion steunt alleen op de behoefte die men in
tjzekere kringen heeft aan agitatie en on*
fjcuat- - 1
fi Van een „misdadlgen aanslag 'op heit
van het onderWijs is h-ier geen sprake»
Maar dat neemt niet weg dat hier -zeer
tjërnstllge bezwaren -zijn, dib grond geven
J'jjroor de vraag otf het 'niet mogelijk is die
i^apjagesteflide maatregel althans oen jaar,
uit te stelden, temeer daar de Ixvzuiiniging
althans den eerslen tijd waarschijnlijk
vrij onbeduidend zal zijn.
STADSNIEUWS.
Zang zij onze Ifaus
In ;de groote .StacKszaal werd gisteravond
door «d'o gem. Zangvereeniging „Zang zij
Onze lens" een a oappdlïa-uitv0eriaig gege-
'ven met wdwilt^inde mteldewerking van den
'heer Jan G. Striening, violist, aan den
vleugel begeleid door mej. Haaina Strie-
hing.
Of het doel van deee avond: hsstrijding
Van hdt concourstekort, beroi'kt as, laten
we hij ,een nog niet half govuMe zaal
'gaarno'in het mi-dden, en wenschen ,w'ij
'sl}echt,s het een en ander te zeggen over
het muzikale resultaat.
Zingen voor een halfvolle zaal, die idus
'weinig- klank houdt, is geen sinecure.
'Hele/wel dapper begonnen, leed het koor in
Ve-r-schiKlenlde nummers geducht onder «de
'leleurstelLng van ,het oogenihlik. Een ze
kere slordigheid v;«eJl niet le ontkennen.
Het vereerligingslied. li'ep vanzelf goed
•en „Lente-geboort" .werd' «goed op .toon ge
houden. De crescendoes in Avondrust wa
ren wat onbeschaafd. Bet moeli'jk ge
schreven werk van Diamant vM absoluut,
'iiii het water. Het koor zakte maar .liefst
een liecde» toon!
Indien men icvenwdl de omstandigheden
in het oog vat, heeft deze criitiek nog niet
te worden beschouwd al's zou zij zeggen,
Wat het koor i s.
Geroutr'iieerd'e zongers kunnen in figuur
lijken zin tegen een stootje. Waiar we «eoh-
tor meerdere jonge krachten opmerkten is
ido mlinder zuivere zorg vóór de pauze niet
'alleen te vergoeri'jken, maag in zekeren zin
•ook rafioneél.
De heer Slriening heeft de uitvoering
"gereld. Niet alleen dat hij zeTf meesterlijk
spc'eldo (h'oo keurig wa.s liet „ZÜgeuner-
weizen"), maar hij w!-®t hot koor mede 'te
isleopen, zoodat liet na de wel wat lange
'rust het er hecll'' wat beterafbracht. Mej.
Banna, Strienj'ng heeft bescheiden maar
'tactvol geaccompagneerd.. Eon enkele maal
Wa-s het razend vlugge tempo in „Zigeu-
•ïierw^'.zen" haar te machtig, maar vooral
b'11 eke Hongaarsclie dan's van Bi'ahms
Ibl'-oek zfj een pianiste va,n karakter. ,De
ha-ar na de pauze aangeboden bloemen
Waren wel verdiend.
We .zeiden reeds, dat het koor na 'de
•pauze heter gezongen lieeh, en dam denken
we in de eerste pllaats aan de „Bruids-
Vaa.rt iai Hardanger", van Halfda.11 Kje-
'ruf en „Daar is een Koel" van' Bernard
Diamant.
Nog een opmerking: ,Be directeur! wach
tte zich voor te veel la-Iiu nummers. Da't
verveelt op 't laatst «dooT heJt te sterk uiit-
gesproken karakter van dit soort zang!
Overigens kom«t den dirigent een lofwooi'd
'l'oe voor zijn kundige leiding.
Summa summarim: een heel jniUdeHma-
't'igo ui'h'oering vóór en een zeer goede
na, de pauze.
I11 elk govaR verdaent deze vereen/ging
Wel ivap. meer publiek.
Patrimonium.
Gisteravond hield 'de Loidiscbc afdaling
'van „Patni'moulum" hare 41ste jaaiwcrga-
Idering, «die goed bezocht was on een zeer
gezei'lig karakter droeg.
Naidat cle vergadioring op .de gebruike-
*lijke wijze met gebed «en lezimig van oen
'Sohriftgedeelilo geopenll was, sprak de
Voorzitter een openingswoord, waarin 'in
'het kort da groote betcekemis van Patri
monium ook voor dezen tijd werd uiteen
gezet.
Herinnerd werd aan de .inzinking die
lbet vorig jaar dreo'gde, niaar die door
nieuw opgewekt loven gevolgd wedd, zoo
idat er n.u allo roden is o«m met opgewebt-
heiid en cln. fee stel i'jkio .steonming bijeen te
aijn, «om een -oogenbl'ik terug te zi'en op den
'afgelegden ïveig en nieuwe kradliten te ga-
'ren voor den strijd die nog wacht.
Hartelijk werden allen wefkom gebee-
'ten, inzonderhel'd de vrouwen, d'ie nu an
tde gelegenheid waren met Patrhnoiiiium
'nader kennis te maken.
Na dit door .applaus gevolgde openings
woord gaf de secretaris, de heer de Haan,
leen keurig verzorgd j«aarviers!lag ten beste,
'in wolk yersl'ag een opgewekten toon wend
bedulisterld en waarin mede de beteekenis
Van Pafcrimomium's arbeid wercl uitoenge-
'zet.
De pennigmeester, «de heer Loan am, die
(met zijn 'in kumohistischen «toon geteld
Verslag do lachspieren danig dn beweging
•wist te brengen, kon mede in opgewekten
toon spreken, daar de fina-nCieelie .toestand
niets te wenschen overlaat.
Vcnrolgens werd door den afgevaardig
de van ,het gevo.9t ZuM-Hol'land, den heer
Vermeer van Hi'IHegom, een ernstig woord
Van gelukweneoh en van opwekking ge
sproken. Krachtiig en met airmst werden de
Sleden opgeweld do groote beginselen in hdt
oog te 'houden en niet :be Verslappen.
De heer «H. ,C. (die Jong, die bijkans 80-
ijahi'gie veteraan, (li® yeeds zoo langen tijd
tijd de administratie van het gebouw „Po-
ta'iniond.um" .voerde, gaf oen «vWicht van
de ontvangsten en uitgaven van did ge
bouw.
Door bijzondere werkzaamheden loonde
1de xeploitatierekon'a\g oen klein nadeeldg
«<aldo, Wat «ochler niet wegneemt, da|t dit
gelwuw op oen gezonden financieren
grondslag rust.
Omtren't do liil^iolheek werden r.loor deji
"heer v. d. Meeberg enkelb mcidcideeDi'ngen
'gedaan. Hef aantal bbe'ken,' -waaraan veel
feorg avordt «besteed, «'noemt voortdurend toe
'en ook de lezerskring wiorid't groot er.
Bovenstaande opsomming van werk-
!zaamheden geeft iintirssclion geen juist
'betfJd van het verloop dor vergadering.
De v-ersohiilQcndo verskgon werden af
gewisseld door hot 'houden van voordrach
ten en samenspraken, het. Zingen van liie-
'denon enz., terwijl zcomi en dan een (kopje
koffie met oen kleine versnapering werd
igopi-csente'erd.
Met «genoegen kon Patrimonium dan
dok op deze u'dsdekend geskagde vergade-
tring, waarin .ook door de «lieeren do Graaf
'en Blommendaa'l nog «een kort wooiU werd
(gesproken, terugzien.
Nadat tenslotte gezongen av?/3 Ps. 89:8,
'werd het samenz'ij.ii door den «hoor ,de
iJong Sr. mot dankzegging gefloten-
Een collectie ten behoeve van ,d«ouitge
floten textrolarbakterg dn Twente gaf een
2eer bevred'i'gecide u'/tkomst.
Het Bewaarschod-onderwijs.
In een adres op 2 Mei 1923 richtte 't Be
stuur van do Vereeniging voor Christelij-
ko Fröbelscholen, dal voornemens is van
do Gereformeerde Schoolveroeniging al
hier aan te koopen het schoolgebouw der
vroegere school voor bijzonder lager on
derwijs aan den Heerensiagel, om daarin
eene bewaarschool in te richten voor circa
150 kinderen, tot B. en W. de vraag, of
zij bereid zijn in welwillende overweging
te nemen een verzoek om toekenning van
oen bouwsubsidio van f20.000, dat als
renteloos voorschot onder hypothecair
verband op het schoolgebouw zoude kun
nen rusten. Uit het adres blijkt, dat met
do verwezenlijking dier plannen in totaal
een bedrag van pl.ni. f30.000 gemoeid
zal zijn, zoodat derhalve eene som van
f 10.000 voor rekening der vereeniging
zoude blijven.
Hoewel er, naar de meening van B. en
kV., gezien ook wat andere gemeenten in
de kosten van bijzonder bewaarschool-
onderwijs bijdragen, wel termen zijn om,
boven de vergoeding van de salarissen der
leerkrachten, nog een zekere bijdrage in
do kosten van dat onderwijs le verkenen,
zal, naar bun meening, op dit verzoek niet
moeten worden ingegaan. Wil men sub-
sidiecr.en, dan moet dat li.i. gaan volgens
vaste, voor alle schoolvereenigingen gelij
kelijk geldende regelen en moet liet te ver
kenen bedrag niet afhangen van of sa
menhangen mot de financieele draagkracht
eener vereeniging. Immers, indien men
over eenigen tijd eenzelfde verzoek als
het onderhavige zoude krijgen van eene
andere vereeniging, die ook f 30.000 be
hoefde maar slechts f 5000 bijeen zoude
kunnen brengen, zou het toch niet te ver
dedigen zijn, dat do gemeente dan
f 25.000 zoudo verkenen, hetgeen, conse
quent geredeneerd, toch zoudo moeten ge
schieden. Maar, ook om andore roden ver
dient subsidieoring in den vorm van bet
verkenen van een voorschot onder hypo
thecair verband op een schoolgebouw geen
aanbevoling. Een schoolgebouw toch is uit
den aard der zaak slechts voor onderwijs
doeleinden geschikt; kan het daarvoor
niet langer worden gebezigd, omdat do
school om de een of andere reden wordt
opgeheven on noch de gemeente, noch een
andere schoolveroeniging het gebouw als
schoolgebouw kan gebruiken, dan ligt het
voor de hand, dat bij verkoop geen kooge
prijs kan worden bedongen, zoodat do ge
meente weinig zekerheid heeft voor terug
gaaf van onder hypothecair verband op
een schoolgebouw verleende gelden. Boven
dien zou door het verleenen van een bij
drage in do oprichtingskosten onbillijk
worden gehandeld ten opzichte van school
besturen, welko reeds gebouwen bezitten.
B. en W. meenen hiermede voldoendo
to hebben aangetoond, dat het niet ge-
wenscht is aan het verlangen van het
schoolbestuur te voldoen. Wil men het
bijzonder bewaarscholoonderwijs, in meer
dere mato, dan thans geschiedt, subsi
dieeren en daartoe bestaat gelijk gozegd
1 o.i. wel aanleiding, dan zal dat naar
hun gevoelen in anderen vonn moeten
geschieden. In verschillende gemeenten,
als b.v. Haarlem, 's-Gravenkage en
Utrecht, geeft men, naast de vergoeding
van, of bijdrage in do salarissen, eene
zekere som per leerling on stelt men die
som afhankelijk van het schoolgeld-be
drag, hetwelk voor iederen leerling wordt
ontvangen. Aan dit subsidiestelsel kleeft
het bezwaar, dat de schoolbesturen in vele
gevallen geen of zeer weinig belang heb
ben bij een behoorlijk schoolgeldtarief.
Het zou naar de meening van B. en W.
gewettigd zijn om, boven en behalve de
thans reeds bestaande subsidie aan elke
bijzondere bewaarschool, welko aan de
gestelde eischen voldoet, een bijdrage _iu
de kosten le verkenen gelijk aan de helft
yan het verschil tusschen het bedrag, het
welk men vindt door vermenigvuldiging
van het aantal leerlingen raet f 16 en het
totaal-bedrag van het schoolgeld over het
jaar waarover do subsidie wordt verleend.
B.en W.mc-enen.dat or aanleiding beslaat om
hier het bedrag van f 16 to nemen, om
dat de kosten der gemeentelijke bewaar
scholen (exclusief do salarissen) per kind
on per jaar gemiddeld op dat bedrag moe
ten worden gesteld.
H. i. pleit voor hot door hen aangegeven
stolsel van subsidieoring, dat dit stelsel
meebrengt, dat zoowel de schoolbesturen
als de gemeente gebaat zij'n bij een behoor
lijko opbrengst van de schoolgelden.
Onder opmerking, dat voor de op te
richten bewaarschool, waarvan hierboven
sprake is en van de eerlang op te Tichtcn
Hervormde en R.-K. bewaarscholen, vol-
geus globale ramiug, in totaal oen som
van f 3000 per jaar zal vorderen, geven B.
en W. op grond van het bovenstaande in
overweging aldus te beslissen.
1 Naar aeonMój'aig van dOt voorski heeft
het Best uur «der Vor'eer/'ging voor Ghr.
•Fröbelsolxven zich tot den Raad gewend
met oen adres, waaTin het volgende wordt
opgemerkt:
Ttrt recht versland van .de posi-Lie van
'het bijzonder bewaarschool-onderwijs in
deze gemeente dn vergeliljk*n# met het
openbaar bewaarschool-onderwijs merken
wij het voegende op. De kbsten van het
geveu van onderwijs in scholen vallen uit
een «Sn:
a. sl'ichliingskos'ien der gebouwen;
b. salarissen or.ltlerwij«zenid piers«o«nieel;
c. exploiK.athokoisten (vuur, licht, leer
middelen, schoonheden, eniz.)
Ten aanzien van s t icli ti'ngsk o s-
t o n wélke bij openbare bewaarscholen ge
bed voc* rekening d'er gemeente komen
wordt ni«ets aan de b'ironid'cro bewaar
scholen vergoed, n'och in den vorm van
verstrekking van bonwkapi'taal nccli in
den vorm van een joarlijksche subsidie.
Ten aanzien van de s a 1 arH ssen van
li c t personeel geldt, dat de gemeente
voor .elke 35 leeriiintgirn. één «ouder wijze res
betaalt, terwijl hot aan do bi'zcardöro be
waarscholen vergoedt liet sagaris-van één
OTi'd'dn.v-ijzercÜr per 50 leerlingen. Voor do
'kosten van pccisioeneering" krer biwondero -
b e waars di 0 ol 0 nderwi j ze r c s s e n welke
voor de openbare cmid'erwfij<zeressen nage
noeg geheel voor- rekening dor gcmeen'e
komeji vergoedt de gemeente aan de bl-
zondere besturen niets.
Voor de sub c genoemde e x p 1 0 7 t a-
tiiehosten -welke blijkens de Memorie
van Antwoord van Burgemeester en Wet
houders op liet Vedsüag der Afdeelingen
over d'o Gomcent'ebegTéot'Jnig 1924, voor de
Wenbare scholen f 16.44 per leerling be
dragen, vergoedt de gemeente aau de bi-
zonBere schdjsm Hot heden: ni ets.
Aan schoolgelden heft de gemeente ge-
mi'ddeld circa f 1.70 per kind per jaar «of
'3 a 4 cent per week. De besturen «eb» h«i-
zondere bewaarsoholen heffen 15 a 20 cent
per kind per week.
Van g e l ij kis te 11 in g dezer beide
'takken van onderwijs 'k dus in deze ge
meente, ja'ren nadat deze v«oor het lager
onderwijs met •instemming van alle par
tijen is ingevoerd in de verste verte, geen
sprake. Het voorstel dat Burgemeester en
Wethouders thans doen is wél al's een
klóin stapje in die «richting lo woardeeren
en zal naar ons Bestuur1 'hoopt 'Ju Uw
Raad dan «ook geen «tegenkanting onder
vinden, «doch op het zeer voorname punt:
't 0 g e m o o «t k o 111 i n g in de s t i c h-
t i n s k 0 s t c 11 nn L'bombre bewaar
scholen, istelt het voorstel van B. en W.
onze Vereeniging in a.V.e opzichten 'teleur.
Het Bestuur onzer VcieenigirLg hedocaie
mA zij.n d.d. 2 Mei" 1023 ^gediende aan-
vraag «1-isoluul geen bevoorrechting en had
zich gaarne hemogcen vc^ldaard met een
«algemeen geldende regoliing voor het ver
leenen van oen bijdrage vn tfle stiichlln«gs-
"kosten van b;!zondo-nei scholen en kan zich
'd'aarom on'tsftagen Tékenen van liet ontze
nuw der largumenlen «di'o B. en W. aan
voeren tegen deze vermeende bedoeCi'ing
van ons Besluiu'.
Onjuist acht ocs Bestuur do argumenten
tegen het verieenen van een subsidie a3s
voorschot onder hypothecair verband,
daatr hel niet het voornemen van ons Be
stuur was om een school 'te stichten in een
k'inderlooze buurt of onmidd'cvLlljik bij oen
OpenhaiCi beivaaTSchool, maar juist in een
wi'j'k waar dringend behoefte aan
'howaarschoolonderw^'js I's.
Geisitélid eens dat ons B'Cisituu'r .die meit
steun der gemeente gestichte school niet
verdeT zou kunnen explKod:fceeren, dan ,zou
de gemeente automaitii'scli in hot bezit ko
men ï-an het gebouw voor «den som veel
geringer d<ah dio slicht"ngskosten en dit
onmi'dd'ellij'k ials openbare 'school verdek
kunnen exploHeer'en.
Moge het argument van B. en W. waar
de hebben voor een particulier gddschi-e-
ter, voor een bestuur dat zelf dergelijke
sohoTen exploiteert verliest het ziijn kraoht.
"Waar nu juist d>e stichting «het moei
lijkst is «had ons Bestuur «alleen daar
voor stc'un gevraagd. De 'thans «dor*.- B.
en W. vcorgoste'He expiHoitatie-suhstdle,
^ive 1 k c zeer v e e IJ minder is dan di
'eigen kosten der gcmeeiFb (en «deze züjii
Volgens de Gcmmivoio i*oor do Bewaai-
scholcn, j.viT vers lag 1922 onmogelijk lager
te stellen) laat natuurlijk geen ruimte om
daarui't de rente en aflossing van sfciclu
iingskapitaal t-ö bestr.'jdcai, zoodat voor do
stichting va,n bewaarscholen dit voor-i
stel' geen of weirdg waarda heeft.
Daarom dringt het Bestuur onzer Ver-
«eenlgiiing er bij Uwen Raad op aan om
boven en behalve hetgeen de söholca
usthodfde der thans ivijziiging voorge
stelde veTordendhg zullen ontvangen, aan
de Ijesturen van lyiaondere bewaanscliollen
'la verleon&n een b«ijdragc in de stielh
tingskosten van nieuwe scholen, hetzij
in den verm van k a p i l a al vers t rekk ing on-<
der hypothecair verband, hetzij in den
vonn van «een extra jaarh subsidie pci-
kind op per in gebruik zijnd ldkaal.
Nu «door de opi'oeri'ng van den toc«la-<
tingfeleeftijd van kinderen voor dk lagero
schooier i'cder jaar ca. 1500 a 1600 kior^M
ren, dfio aiilers naar school konden, ondor-t
dak moeten v-indon in a'o0ihereidende-of be ->
waarscrlvcüon d'a'rfr is liet vooral voor iele
uitgebreide arbeidersbevolking doch ook
voor den middenstand een uitn«emend be
lang, dat «er benvaarscholen zfyn cm deze
kinderen cji t«? nemen. Alierminst ons slel-
iVnde op liot staÜdpunt, dal de gemeente
«in. dezen alles moot lie talen, meenen ïvi'j
ais voorstanders een «r chri^tel«ijko opvoe
ding te mogen verlangen, da't de vorliou-
d'ng tasschen het openbaar en het bizon-
der bewaarsehoolcodervrjs, vooral wat be-
dreft do stiohtimgskesten r.r'et urtgedrukt
blijve in de formule 100:0. Dit krenkt ons
rechtsgevoel en lis in strijd met de denk
beelden die aan de pac-i'fic'a'tie op onder
wijsgebied "ten grondslag l'eggen en i'n ar-
ti'kel 195 dor Grondwet zijn urtgedrukt.
Redenen waarom wij Uwen Raad eer
biedig verzoeken -aan ons bovengedaan
Acrzoek v.-el gehoor te AviKen geyen.
Gen.esskundig onderzoek voor het huweiijk
Door bem»ldeling van het onlangs op
gerichte comité had gisteravond in do
•groote Nulszaal een belangwekkende voor
dracht plaats over het geneesk, onderzoek
voer het huwelijk, waWvan het earstc ge
deelte, het c'JhitSch-sociale wcikl bnha«n«dekl
'door Mevr. v. 1 iaÜX'evan Embden, en -r.
medische gedeeéte doe.r den lieer dr. v,
PramseJ-a uit Amsfei dain.
Ontler de hclarfgstellenden werden opgc-
nerk't e eni ge loden va n luet hoofdbestuur,
zooals Piot. Sjees wijk iV'k Delft, dr. <Ve
Neef en Ir. v. d. Steen v. Ommeren uit
's-Gravenhage, dC'C met eenige andero
nutOTifcuien door den voorzitter, dr. M.
•D. Horst Averden Ave4kom gehelen.
Mevr. V. Ita'iie, na^tle opkomst en do
iil:Ci'ng van het streven naar het gemeenk.
Onderzoek voor het .huwelijk le hebben na-
igcg'aa'ii, zeifte eerst uiteen, dat, en waarom
do vereen, dit onderzoek niet audits voor
slaat 'om geslachtsziekten le bestrijden,
maar oo«k jn tal van ancbcre zi'ekicn aan-
•liOiding vindt om hel onderzoek aan te ibo-
•vcCen, en i«n de toekomst, wanneer de gees
ten daarvoor rijp z:jn, verplichtend to
steM-on, als daar zijn t.b.c. lijdon, èhank-
zuohf'gen, epMipuci, en idioten.
Interessant was een statistiek die spr.
hiorcmitrent voorla.s. Na een op&cnimfng
«te lraibfcen gegeven van verscki'Menda cni-
vatliiagen, diie i«n den loop der tijden om-
itrent hot huwelijk, de vi'ouav en d'c Ifefdo
llvcbben geihoenscht, ccnstatcierde spr. dat
■thans een Av^jziglng in de geesteswereld
bezig i«s zich le vo?«trekken, d'.e er zioli te
gen verzet da't de leer van de voortplan
ting geheel wordt verdc'eze'd, en meest be
langrijke zaken door vcirkeordo vooroor-
tdeeLe«n en oppervlakkige bezwaren aan het
ocg worden cnUitakken.
Spr. legde er a-oortdurend den nadruk
op, dal do vereen, zich niet borstelt, om
dadöjvjk op een verplichtend stel'cn van
Qict onder zoek a!an le drimgen, maar haar
Ünivl'ocd 1e talen golden op die rodciljko
«OAVrluigiiaig va.n de menischcn.
Eerst wanneer de zeden v-oègrociVl zijn,
zal ten bopaling ten dezen iln oen Avet
kunnen worden vastgelegd, en zal «do wet
gehoorzaamd worden.
De voorstanders verwachten daarbij den
steun van «hot gezoaido egoïsme, dat (la
•gezonde partij zal weerhouden zich z?s2f,
zooAVeü als hot ntiges'acht, Avelbcwust aan
«gr'ooto gevaren .bloot to stellen.
Na do pauze, waarin geliogensliild werd
geboden zich van de lectuur, die dit onder-9
AA'orp liehandcilt, op do hoogte le stel'lcn,
gaf dr. Pr-emsefL oen uiteenzetting van
lieit m'odiisohe gb'l'eclte A'an di«t vraagstuk.
Ter iCHiustraiNo van de in-droovige go<
v'oilgen dolt oon huwelijk tusachen mtet zo-(
kore kwalen, ock buiten-geskujliteli'jlco, "be-
lieplo per9oaien kan hébben, c'teorde spr.
eenige schetsjes van de hand van prof.
Hootrir Treub.
Met waard'eerirg gewaagde spr. van Jud
in oere blijven a'an monogame huworijk
als een van de peilers van een goed»
samenleving. t
Nadrukkelijk verklaarde spr. zich, ook
Aroor de toekomst, togo.n «n huwel 'jksver-
]>ol(l, dat een te groolen inbreuk zou .maken
op de 'indiJviduorfto ATijhcid van besch k-
kfi-ng over eigen lichaam.
Hoewdl oolc deze spr. bij liet verded;en:
van hot onderzoek meer ddn één y.ivkle op
liet Cog heeft, >?ou alleen de vreesoi'jko.
cm'.xing dio do vcr<ori«cb.o zieüv'ui boobon
