Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE COURANT aboniieiheiitsprijs |n Lelden en buiten Le;'en waar agenten gevestigd aijn Per kwartaal f 2.50 Per week 10.1» (franco per post per kwartaal 12.90 4üe JAARGANG. - WOENSDAG 16 JANUARI 1924 - No. 1139 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Te!. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PtiiJS Gewone advertentiën per regel 22« cent i Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariec Bij contraot, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta^ •ing van ten hoogste SO woorden, wordei jfamtU-'l-q ppnl-qfflf „,1 pn ppn f. Dit-nummer bestaat uit tares bladen. De Regeeringsverklaring. Als het voor sommige politieke partijen niet een levensvoorwaarde was den boel op stelten to zetten en een sfeer van on rust te scheppen, dan zou de gisteren af gelegde neigeeringsverklarmg vermoedelijk ■weinig stof geven tot bespreking. Do verklaring laat toc'i aan duidelijk heid niets te wensohen over. Geconstateerd wordt dat de vorming van een nieuw ministerie onmogelijk bleek en waar een langer sleepend blijvend van de crisis niet in 's lands belang kan worden geacht, meenden de ministers zich niet te kunnen onttrekken aan den plicht de ver antwoordelijkheid voor het bewind te blij ven dragen. Van een wegkruipen achter de Koningin is hier geen sprake. Het Kabinet blijft geheel in de eonstitu- tioneele lijn door zelf de verantwoordelijk heid voor zijn aanblijven op zioli te ne men. Daarmee is aan al het gepraat over een Koninklijk Kabinet dat dus feitelijk een ongrondwettig karakter zou dragen, een einde gemaakt. Ook van een pogen om zich te stellen boven het parlement zonder met de wen- vjchen van de Volksvertegenwoordiging rekening te houden, is hier geen spoor to bekennen. De voorstelling is gewékt alsof er nu oen permanent conflict zou zijn tusschen Kabinet en parlement zoodat ook de crisis feitelijk een permanent karakter zou dra gen. Uit de afgelegde verklaring blijkt echter het tegendeel. Ongemerkt wordt toch, dat de beslissing dpr Kamer van 26 October door het Ka binet in de gegeven omstandigheden als "feit wordt aanvaard. 'Daardoor zat het treffen van een 'voorziening inzake de maritieme verdedi ging eerst' kunnen volgen op maatregelen tot horstel van het financieel evenwicht. Het Kabinet spreekt dus uit met de uit spraak van 26 October rekening te hou den. Of er ondanks dat feit nog een conflict bestaat zal kunnen blijken bij de behande ling van A financieele plannen of zelfs bij de debatten over de regeeringsverkla- xing. Wanneer uit een aan te nemen motie of nil do verwerping van belangrijke voor stelling mocht blijken dat het Kabinet niet heeft het vertrouwen van de Volksverte genwoordiging, dan zal het ongetwijfeld zijne maatregelen weten te nemen. Er is echter nog wel eenigen grond om ie gelooven dat het zoover niet zal ko men. Uit het verloop van de crisis is toch duidelijk gebleken dat de dissidente leden een verantwoordelijkheid op zich hebben genomen die zij niet konden dragen. Vinde de wensch aan het slot van do verklaring uitgesproken gehoor. Zij er een g o m e e n s c h ia p p e 1 ij k arbeiden, teneinde aan de hangende vraag stukken de oplossing te geven, die het land zoo dringend behoeft. Geleerd door de ervaring zullen ze zich allicht niet opnieuw aau een dergelijke avontuurlijke politiek wagen. V Bezuiniging. Een moeilijk werk is dat. Daarop heeft Minister de Visser nog on langs in een persgesprek met een H a n- d e 1 s b 1 a d-redacteur gewezen, toen hij zeide: „Ieder zal erkennen, dat een jaar- lijksck budget van 155 nrÜL (alléén voor „Onderwijs") voor den tegenwoordlgen tijd te zwaar is. Van die 155 millioen zitten alleen 110 millioen vast in de salarissen. Wezenlijke bezuiniging zou dus alleen óf door inkrimping van per soneel öf door verlaging van salarissen kunnen worden verkregen. „Wanneer men nu in aanmerking neemt, dat voor een paar jaar bij do Tweede Kamer met groote moeite het tegenwoordig salarispeil is verkregen en ■een aanmerkelijk gedeelte van de leden der Kamer dit toen nog met 16 of 30 millioen jaarlijks wilde vermeerderen, en als men daarbij in aanmerking neemt, welk een krachtigen tegenstand de nei ging tot inkrimping van het personeel in het laatste jaar heeft ondervonden, dan voelt men, hoeveel moeite het zal kosten, tot wezenlijke inkrimping van het budget van Onderwijs te komen." Wat hier gezegd wordt, verdient zeker óverweging. Het is niet billijk alleen de regeering ivoor de hooge uitgaven verantwoordelijk ;te stellen. Zij heeft menigmaal remmend moeten werken. Bovendien" blijkt ook hieruit weer dat Ohet onmogelijk is het financieel evenwicht to herstellen en de salarissen onaangetast ie laten. Dat ia trouwens voor ieder duidelijk. Alléén de S. D. A. P. heeft den moed om te beweren dat de salarissen onaangetast kunnen blijven en dat de uitgaven kunnen worden uitgezet, zonder schade voor de bezuiniging. Men behoeft echter niet veel verstand te hebben om te verstaan dat hier politieke toovenaars aan het woord zijn, die hoog stens het goedgeloovige publiek enkele oogenblikken kunnen vermaken. V Machtshonger. Mr. Trcelstra toonde zich in „Het Volk" en in de Zaterdag gehouden meeting zeer verstoord, dat hem geen kans was gegeven de crisis op le lossen. Men had, naar hij betoogde, althans moeten beproeven een Kabinet, steunende op de democratische elementen, te vormen. Hoe -dit i!n zijn werk zou moeten gaan werd door hem niet nader aangeduid. Toch zou dit wel interessant zijn ge weest. Immers voor eone combinatie die inder daad regieriingsfahig is, zijn dn elk geval noodig 51 leden die het over de hoofdza ken eens zijn. Hoe die te vinden? Met de Commum-sten die als de sabo teurs van dc arbeidersbelangen werden aangeduid is natuurlijk geen samenwer king noodi.g. De R. K. democraten werden door den heer Stenhuis aangeduid als een hoop laffe zielen. Omtrent do weinige democratische leden aan de rechterzijde luidt het oordeel al niet gunstiger. Ook met hen moet samenwerking dus als uitgesloten worden geacht. Maar hoe dan te vinden een democrati sche meerderheid sterk genoeg om Kabi netsformatie to rechtvaardigen? Het is goed bezien; jammer dat Mr. Troelstra niet in de gelegenheid werd ge steld een Kabinet te formeeren. Hij zou dan nu althans een toontje la ger zingen. De begeerte naar Minislarszetels moet intusschen wel sterk zijn in den rooden hoek als onder dergelijke omstandighe den opdracht tot Kabinetsformatie als een soort recht wordt bepleit. V Een sfeer van onrust. Troelstra de leider van de S. D. A. P. en Sienhuis de man van het roode Vak verbond bleken Zaterdag een van hart en een van zin te zijn. Wekte Mr. Troelstra de massa op den boel op stelten te zetten, de heer Stenhuis adviseerde zijne volgelingen in fabriek en werkplaats een sf eer vanonrust te scheppen. De heer Stenhuis is natuurlijk verstan dig genoeg om te beseffen dat zulk een be geerde sfeer van onrust zeer weinig ge schikt is, voor het herstel van het arbeids leven. Als er is een sfeer van onrust dan zat onze nijverheid en allen die daarbij be-, trokken zijn daarvan zeker niet profitee red Dan blijven de bestellingen achterwege en steekt men zich niet in ietwat gewaag de ondernemingen. Dan wordt over heel de linie het ar-1 beidsleven gedrukt en geschaad. En dan zijn het in de eerste plaats de arbeiders die de treurige gevolgen daar van ondervinden. Het scheppen van een sfeer van onrust beteokent voor onze arbeiders het inslaan van hunne eigen ruiten. STADSNIEUWS. DE NAVORDERINGS-KWESTIE De advocaat-generaal van den Hoogen Raad der Nederlanden heeft heden con clusie genomen inzake het beriep betref fende de Leidsche navorderings-belasting. De advocaat-generaal concludeerde tot verwerping van het beroep, door belasting-plichtigen ingesteld, tegen het arrest van het Gerechtshof te 's-Gra- venhage. De adv.-generaal achtte de beide cassa tie-middelen, n.l. over de wettigheid van de navordering en over den verjarings termijn ongegrond en eveneens het inci denteel cassatie-middel, waarbij werd op gekomen tegen de beslissing van het Hof, dat de rechtbank zich terecht bevoegd had verklaard van de navordering kennis te nemen. De president van don Hoogen Raad heeft do uitspraak bepaald op 2 7 F e- bruari e.k. Als dus de uitspraak gelijk is aan do conclusie is de zaak voor de belasting plichtigen verloren. Noord-Zuid-Ho!!. Tramweg-Mij. De laatste dagen staan in het teoken van de nieuwe tram. lederen dag weer kun- neii wij onzon lezers nieuwe bijzonder heden inededeelen. De directie der N.-Z.-H. T.-Mij. deelt thans bij kennisgeving het volgende mede; In afwachting van de exploitatie van de geheel© lijn ScheveningenDein Haag VoorburgLeiden met elcctrische tractie, zal met ingang van 22 Januari e.k. het verkeer „Den HaagLeiden" worden vocT.tgezet op de nieuw aangelegde lijn, loopende van Den Haag langs Schenk weg cn Koningiu-Wilhelminalaan naar Voor burg en verder naar Veur-Leidschendam, Voorschoten en Leiden (Zoeterwoudsche- fSingelSta t ionsplein). Het gedeelte Veur-LeidschendamLei den zal reeds vanaf vorenbcdoelden datum eleclrisch bereden worden, terwijl de dienst op liet gedeelte Den HaagVeur voorloopig nog met stoomtraclie uitgevoerd zal worden. Te Veur kan in de onmiddel lijk aansluitende diensten worden overge stapt. Tusschen ©en Haag en Veur-Leidschen dam zal een 20 minuten dienst cn tusschen Veur-Leidschendam cn Leiden een 60 mi nuten dienst worden onderhouden. Gedurende dezen overgangstijd zullen tusschen Den Haag en Leiden aan de on derstaande haltes reizigers worden opge nomen en uitgelaten: Speelmanstraat, Nova Zcmbla. 2de Adel- heidsstraat, Koningin Wilhelininalaan, Broeksloot, Voorburg (Remise), Rozenboom laan, Weverslaan. Rembrandtlaan, Viaduct Electr. Spoor, Damlaan, Rozenrust, Scha- kenbosch, Kniplaan, Voorschoten Zuid (Rouwkoop), Voorschoten Dorp, Burge meester Vernèdepark, ZilveTfabriek, Lam- mebrug, Barbarabrug, Stadhuis, Kort-Ra- penburg, Stationsplein. Ten opzichte van de geldigheid der plaatsbewijzen wordt tot nader order het volgende bepaald: a. de abonnementskaarten, plaatsbe wijzen en riltenkaarten, geldig voor het traject Den HaagVoorburg zullen geldig zijn naar en van de Halte Viaduct bij het Station LeidscliendamVoorburg van de Zuid-Holl. Electrischo Spoorweg- Maatschappij b. abonnementskaarten, plaatsbewijzen en ï'ittenkaarten, geldig naar en van Lei den (Noordeinde) zullen geldig zijn naar en van het Stationsplein te Leiden. Op den datum, waarop ds vorenbedoel de overgangsperiode een aanvang neemt, wordt het goederen- en veevervoer op de lijn Den Haag—Léideit blij v e n d opge heven. De gewijzigde dienstregeling zal tijdig worden aangekondigd. Gisteren was er gelegenheid tot hert indienen van eandidatenlijsten voor de verkiezing van leden van het Kiescollege der Ned. Herv. Gem. De aftredende candidaten, die zich be schikbaar stelden, werden bij enkele can- didaatstelling hen-kozen, terwijl voor de opengevallen plaatsen gesteld zijn de hoe ren J. Boehmer, A. Bink, J. Elkerbout, J. C. Sierat, H. v. d. Tang en L. Wijling. Zooals men weet zullen aan deze stem ming ook de vrouwen voor de eerste maal deelnemen. Gisteravond om half aclit arriveerden aan het station alhier eenigo kwartjes vinders uit Den Haag. Zij werden echter door de Leidsche re cherche opgewacht, hetgeen den heeren erg tegenviel. Met den volgenden trein gingen ze maar weer terug. Door J. v. d. M. is aangifte dat uit zijn pakhuis e-eni aantal pakken nougat worden vermist. Aangehouden is W. U., die nog 15 dagen hechtenis moest ondergaan. De bode K. deed ongeveer 4 weken geleden) aangifte dat hij een pakje ver miste. Thans is het in ongeschonden staat teruggevonden in een emballageniand. Door de Leidsche recherche is op ver zoek van de Haarlemsche alhier aange houden zekere E. de Th, zonder vaste woon plaats, die zich te Haarlem heeft schuldig gemaakt aan diefstal van f 500. De steenkolenhandelaar J. P. J. had gistermiddag omstreeks half vier op den Lagen Rijndijk het ongeluk van een brand- stoffenwagien te vallen, op hot oogenblik dat de wagen zou keeren. Hij bezeerde zich aan den linkervoet zoodanig, dat hij deze niet meer kon gebruiken. I;i de auto van den E. H. D. werd hij ter observatie naar het Acad. Ziekenhuis overgebracht. Op don Nieuwen Rijn is gistermid dag ©en rijwiel ontvreemd ten nadeelo van H. B. Onze stadgenoot, de heer S. van Wee- ren, slaagde te 's-Gravenbago voor het examen Duitsche Handelscorrespondentie. BINNENLAHD Chr. Boeren- en Tuindersbond. Het bestuur van den Chrislelijken Boe ren- en Tuindersbond heeft deze week vergaderd. Besproken werd de tóesland der vcr- ecniging, die niet veel groei vertoont. Oor zaken zijn in de eerste plaats een le wei nig beseffen van do geestelijke beteekenis en van de banden die de christelijke boe ren en tuinders samen verbinden en verder zal ook te hooge contributie velen, vooral kleine boeren en tuinders afschrik ken. Het bestuur zal dan ook pogingen doen, die contributie te verlagen cn voor de Hoofdvereen. èn voor de Provinciale Afd. «om ze dan ineen.", te innen. Verder zall getracht worden tot betere organisatie te komen in ringen of onder- afdeelingen. De volgende maand zal een algemeene vergadering gehouden worden, waar Ds. Sonneveld zal worden uitgenoodigd om te spreken over: De vooruitzichten voor emigratie of kolonisatie in Argentinië, speciaal voor land- en tuinb. en zal een inleider gezocht worden voor: De Zon dagsrust in het Zuivelbedrijf. Dat men dan eens flink opkome. Er zijn nog zooveel zaken op landbouw gebied, die ook vanuit geestelijk oogpunt moeten worden belicht. Er is werk in overvloed. Zoo wacht thans ook weer de pacht- kwestie, nu het rapport van de Staats commissie volledig verscheen. Het Rijnscheepvaartverkeer. Naar men uit Dusseldorf mededeelt, heb ben de bezettingsautoriieiten hun bezwa ren tegen het hervatten van het Rijn-zee- verkeer ia ten vallen, zoodat te verwachten .ï,s dat van 1 Februari af een regelmatig verkeer van Hamburg via Rotterdam raar Keulen, en omgekeerd, zal worden ingesteld door de Hamburg-Araerika Lino en de stoomvaartmaatschappij „Neplun" le Bremen, de laatste eveneens over Rot terdam. Gelegenheid iot laden en lossen te Rotterdam, Emmerik, Duisburg, Dussel- dorf en Keulen. De Poslchèque- en Girodienst. Naar „De Rsb." verneemt, wordt deze week een begin gemaakt met de uitzending van de afrekeningen, vervaardigd volgens do aan -den girodienst bekende gegevens, betreffende de rekeninghouders van 1 tot 100.000. Voorts meldt het Wad, dat zich onder de teruggezonden afrekeni'ingen van do re keninghouders 100.000114.000 slechts een gering percentage van niet-accoord- verklaring bevindt. De Posterijen in A923. •Het staatsbedrijf van de posterijen, de telegrafie en de telefonie heeft over de maand December opgebracht f 5.509.399 (v. j. f5.139.236). De opbrengst over 1923 bedraagt f65.974.109. Het vorige jaar (1922) was dit cijfer f65.823.935. De opbrengst''is over 1923 dus f 150.124 grooter geweest dan over het voorafgaande jaar. De raming voor 1923 was f 73.773.700. De opbrengst is dus f 7.799.591 b e- nedon de taming gebleven. Verblindende autolichten. De Auto, het blad voor het automobilis me, heeft een referendum gehouden over het dooven der verblindende autolichten bij het elkander tegemoetrijdeu. De uitkomst levert het ecnigszins ver rassende resultaat, dat lang niet allen voor liet z..g. „dimmen" zijn, sommigen er zelfs beslist tegen. Het blad pub'icoert o.m. het antwoord op de vraag: „zijt gij voor- of tegenstan der van dimmen", door twee zeer bekende cn ervaren automobilisten gegeven. De een antwoordt: „Voorstander, omre den ik de kans om ongelukken to veroor- 2aken bij doorrijden met verblindende verlichting grooter acht." De ander antwoordt: „Tegenstander. Dimmen zonder meer is zoer gevaarlijk. De bestuurder rijdt daarbij gewoon op goed geluk." Het schijnt, dat men van het verblinden de licht weinig of geen hinder heeft, als men hot hoofd ■cenigsz-'ois afwendt en de oogen op den rechtschen wegberm vestigt. Maar niet ieder heeft zijn oogspieren enzijn zenuwen daarvoor genoeg on der bedwang. Vrager, van Kamerleden. Het 8 c h i p van „Nederland." De heer van den Tempel, lid van de Twee- do Kamer, heeft den Minister van Arbeid. Handel en Nijverheid de volgende vragen gesteld 1. Is de Minister bereid aan de Kamer een overzicht te geven van de "bemoeiingen van regeeringswege om te bereiken dat de bouw van het nieuwe passagiersschip der Stoomvaart-Maatschappij Nederland, welke thans aan een Fransehe werf is opgedragen, aan een Nederlandsche onderneming zou worden toegewezen? 2. Kan de Minis Ier mededeelcn, waarom het bestuur der gemeente Amsterdam niet betrokken is in die bemoeiingen? 3. Kan de Minister mededeelcn, welke de voornaamste oorzaken zijn van het groote verschil tusschen de inschrijvingssom van de Fransehe werf. aan welke de bouw is opgedragen, en de oorspronkelijke inschrij vingssom van de Nederlandsche scheeps bouw ondernemingen? Aan het Zoeklicht Leiden, 16 Januari 1924' Toen enkele jaren geleden aan do verv zekering tegen de geldelijk© gevolgen vat werdkloosheid aandacht werd geschom. ken, zal men waarschijnlijk niet hebbei. vermoed hoe mede tengevolge daarvan onze taal ongemeen zou worden verrijkt. Toch is dat liet geval. I Eerst hebben we gekregen „uiige trok-» ken" "arbeiders. Dat leek ir.e al erg. Daarna kregen we de „dubbel u tgelrok-* kenen". Onze ambtelijke taalvormers waren daarmee echter niet aan het eind. In een publicatie van den Minister van B;nneail. Zaken las ik, dat aan „trek- gerechtigden"' verzekerde arbeiders, ..uit gevreten"' bij de gesubsidieerde werkver schaffingen, een zekere nitkeering mag worden verleend. Erg duidelijk is mij do zaak niet. Waarom moet een „trekgerechtigde" al vorens een uitkeering le ontvangen eerst zijn (of worden) „uitgevroren"? Is deze marteling nadat men eerst mis schien ..uitgetrokken"' of ..dubbel uitge trokken'" is, inderdaad noodzakelijk. En waarom meet iemand juist bij de werkverschaffing aütgovroren zijn? Als or onder dc lezers iemand mocht zijn die mij nadere inlichtingen kan ver-» •schaffen, tj'im houd ik mij gaarne aar.be-» volcii OBSERVATOR 4. Kan de Minister mededeelcn, aan wel ke omstandigheden het in hoofdzaak is te wijten, dat de pogingen, om deze belangrij ke opdracht voorde Nederlandsche industr:o te behonden, ten slotte geen resultaat heb ben opgeleverd? Het Tweede Kamerlid Kuiper heeft aan den Minister van Arbeid, Handel cn "Nijver heid gevraagd: 1. Wil de Minister mededeelen. of het juist is, dat de regeering, om een nieuwe mailboot voor <Le maatschappij Nederland, in ons land te kunnen doen bouwon, een. subsidie heeft toegezegd tot teu hoogste 30 pet. van het te verwerken loonbedrag ten bedrage van ongeveer f 450.000, cn. zoo jar, of cr in welke mate ook, de gemeente Am sterdam tot dit bedrag zou bijdragen? - 2. Heeft de Minister kenuis genomen van hetgeen de directeur-generaal van den ar beid omtrent de opdracht van den bouw van bedoelde mailboot aan een buitenlandscho onderneming in het Handelsblad heeft me degedeeld: speciaal van wat daar wordt gezegd van ..andere kwesties", die aan dezo zaak vastzitten waaromtrent <le direc teur-generaal zich niet gerechtigd acht mededeelingen te doen? 3. Is de Minister niet van mecning. dat het, cm liet groote belang der zaak voor onze Nederlaidsche industrie en om de pu blieke belangstelling, welke de zaak daar- daardoor heeft getrokken, weriscbelijk is, dat omtrent het ontgaan dezer belangrijke order aan onze nationale nijverheid de grootst mogelijke helderheid wordt verkre gen? 4. Zoo ja, is de Minister dan bereid, aan de Kamer volledig mededeel ing tc doen van hetgeen bij de onderhandelingen cmlrcnt deze zaak is gebleken en spejianl ook van de „andere kwesties", waarvan de direc teur-generaal in liet Handelsblad heeft ge waagd? Door <len hcpr Weitkamp z jn aan dec Minister van Arbeid, Handel cn N.j. r- iieid <1© volgende ragen gesteld: I. Kan de "Minister m?dedeelen d n da tum, togen welken de invoering der Ar- Ijcidsgcscliillcnwct kan worden tegemoet gezien? II. Is de M:\ni.stor bereid de invoering dor Arb&idsgesohillenwet te bespoedigen, met het oog op het conflict in dc Text '1- industrio in Twente? De heer Dujmaer van Twist, lid van df Tweede Kamer, heeft den Minister van Cor log de volgende vragen gesteld: Is het den Minister bekend, dat in de maand October jl. bij do opkomst der lich ting in het garnizoen Utrecht ecnige dienst plichtigen, die op gepaste wijze mededeelden bezwaar te moeten niaken t 'gen het vac- cineeren, op meer dan ergerlijke wijze door officieren van gezondheid, die met dezen dienst belast waren, zijn behandeld gewor- den Zoo deze vraag bevestigend beantwoord woidt, is de Minister dan bereid van het go- beurde volledige medcdceling aan do Kamer te doen of, in het tegenovergestelde geval, een onderzoek naar het voorgevallene in te stellen? Boor den heef Duys zijn aan den Minis ter van Arbeid, Handel en Nijverheid- d« volgende vragen gesteld: 1. Is den Minister bekend de in de N:eu- wo Rotterdamsche Courant van 12 Januari jl. voorkomende bekendmaking van dc firma; C. Jamin, te Rotterdam, waarbij deze firma» •mededeelt, genoodzaakt to zijn niet tot uitbreiding van haar bedrijf over tc gaarf

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1