Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCIE ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal ....f2.50 Per week ...10.19 (Franco per post per kwartaal f2.90 4üe JAARGANG. - VRIJDAG 7 DECEMBER 1923 - No. 1138 Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 AbVEtfTENTiE-PilgJS Gewone advertentiën por regel 22JS cent. Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief» Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta* ling van ten hoogste 30 ■woorden, worden Pit nummer bestaat uit twee bladen. V Radicale bezuinigingen. Naar de bladen meldden is do beer Bee laerts van Blokland op zoek naar een Minister van Financiën. Gemeld werd, dat hij onderhandelingen had aangeknoopt met personen uit het vrijzinnige kamp. Wij weten niet of de heer Beelaerts ge slaagd is in zijn pogen. (Nader bleek dat dit niet het geval' is). Indien niet, dan zouden we zijn aan dacht willen vestigen op „enkele leden", die bl'jkens het Voorloopig "Verslag in de af deelingen der Tweede Kamer het volgende bezuinigingsprogram ontwikkel- den: „Enkele leden wenschlen radicale be zuinigingen te zien ingevoerd, al ver onderstelden zij, dat die van het tegen woordige Kabinet niet zouden zijn te verwachten in den omvang, waarin zij deze zouden wenschen. Zoo meenden zij te moeten bepleiten een afschaffing van het geheele depar tement van Arbeid, afdanking van 40 pet. der ambtenaren en afschaffing of althans belangrijke inperking •van wachtgelden. De kosten van de pensioenwetgeving wenschten zij geheel ten laste van de ambtenaren te brengen en de werkge vers te ontlasten van de kosten van de zegels voor de Invaliditeitswet. Voorts zou het algemeen kiesrecht moeten worden afgeschaft, omdat er. naar hun meening, te veel kiezers zijn; die wemig belang hebben bij een goede regeering; zij gaven de voorkeur aan het vroeger bestaande beperkte kies recht. Alle salarissen zouden met 25 pet. moeten worden verminderd, doch hicr'n zou progressie moeten worden toegepast De salarissen beneden f1250.wensch- ten zij niet aan te tasten. Ook zou de macht van Gedeputeerde Staten moeten worden beperkt, omdat deze bij de gemeenten te vaak aandrin- op verhooging van salarissen. Daarentegen wenschten deze le'iSen het departement van Landbouw te zien her steld". Namen worden in het Voorloopig Verslag niet genoemd. Maar het is toch voor wie meeleeft wel duidelijk, wie hier met „enkele leden" worden bedoeld. Het zijn de afgevaardigden van den Plattelandersbond, die, met behulp van rechtsche kiezers gekozen, de afbraakpo gingen van Troelstra, Wijnkoop en con sorten steunen en verstandige bezuini gingsmaatregelen onmogelijk maken. De heeren wenschen radicale bezuini gingen. Nu aan radicalerigheid ontbreekt het niet. Maar de kiezers, ook ten platten lan de zijn verstandig genoeg om te begrij pen, dat dergelijke hervormers ons land niet zullen helpen. DE TWEEDE MISLUKKING. Gelijk de laatste dagen alreeds gefluis terd werd, is ook de poging van Jkr. Bee laerts van Blokland tot het formeeren van een Kabinet op een mislukking uit- geloopen. Het verwondert ons niet, zegt de Maasbode, ómdat zooals wo reeds opmerkten de taak, welke de heer Bee laerts z-'ch blijkbaar gesteld had, iu we zen niet zoo veel verschilde van die, wel ke door dr. Kooien pas was opgegeven. Door zijn keuze te bepalen tot de mannen van rechts, moest hij zijn poging op de zelfde moeilijkheid zien afsluiten als dio zijn voorganger op diens weg vond. Gemeld wordt, dat met name voor den post van financiën-minister geen gega digde te vinden was; hetgeen o.i. hetzelf de bèteekent als: op het stuk der to tref- tfen bezuinigingsmaatregelen is iusschen de partijen v«#i rechts nog geen eenstem migheid geconstateerd. Do laatste dagen verluidde, dat de heer Beelaerts van Blokland ook ter linkerzijde had gezocht en wel juist naar een dignitaris voor fi nanciën; het blijkt nu wanneer althans dit bericht van een liberaal blad niet uit de lucht gegrepen was hoe ook in dien hoek de geneigdheid om aan het laatje te gaan zitten, niet bijster groot Is. „Op een meerderheid van 60, zoo be sluit dit R. K. orgaan, pa9t nu eenmaal geen extra-parlementair en nog minder een zaken-kabinet; meer dan ooit rust thans op de groepen van rechts de plicht, elkander opnieuw te leeren verstaan. Zij spelen anders o.i. hoog spel met de be langen van land en volk. Do Tijd (R. K.) merkt o.m. het vol gende op: ^Nu jhr. Beelaerts van Blokland niet is geslaagd, een extra-parlementair Kabi net te vormen, is do crisis in een nieuw stadium getreden, waarbij de vraag der rechtsche samenweiking als vanzelf op nieuw in overweging dient le worden ge nomen. Moge men aan onze zijde alles doen, om het geschokt vertrouwen te her stellen. Niet natuurlijk door op allerlei voor waarden zonder meer ja en amen te zeg gen, maar wel door de absolute zeker heid te verschaffen, dat, wanneer men eenmaal tot een compromis over practi- sche punten,als daar zijn de organisatie der marine, de bezu'niging, de handels- pok'tiek, enz. is gekomen, het „ja" van December 1923 in 1924 of 1925 sommi gen niet als een „neen" over de lippen komt. Met andere woorden: den rechtschen bondgenooten moet en kan de zekerheid worden verschaft, dat, wanneer de R.-K. Kamerfractie eenmaal „ja" heeft gezegd, het „ja" blijft, en dat zelfs duizend S. D. A. P.-sche straatbetoogingen of roode volkspetitionnementen dat „ja" nooit in een „neen" kunnen veranderen." Het Vaderland (Lib.) is van oor deel dat dr~e mislukking ons weer een stap nader t Gol; jn brengt. Nu staat, om het gevleugeld woord van 1909 met een variant te gebruiken, niets den terugkeer van Goh'jn, maar thans als kabinetsformateur, in den weg. En die wordt hem thans van alle kanten ge baand. Niet alleen vurige coalitiemannen als Van Vuuren en Van Wijnbergen be wegen hemel en aarde om het waggelend coalitiegebouw weer te stutten, maar ook de tien Katholieke dissidenten komen om strijd verklaren, dat zij niets Bever wen schen dan de voortzetting van de coalitie. W:j verwachten dus dat de onderhan- de'ingen over het herstel der coalitie weer zullen worden opgevat, zoo die ooit in werkelijkheid geheel zijn afgebroken. Dat sluit natuurlijk met uit. dat wij nog een intermezzo-formatie kunnen krijgen, om tijd te geven aan de onderhandelaars, maar allicht is het moeib'jk daarvoor iemand te vinden. De Residentiebode (R. K.) ge looft dat er niet veel anders op zal zit ten dan dat de rechtsche partijen eens se rieus met elkender gaan praten. Dan zal men van zelf komen tot de goede oplos sing, die men al had kunnen hebben toen mr. Kooien u'ttoog. In den aanvang heb ben we, zegt het blad, reeds voorzegd, dat het wel eens weer zou moeten uilloopcir-. op een reconstructie van het Kalvnet- Ruys de Beerenbrouck, en het begint er hoe langer zoo meer op te lijken. Met goeden w'l is er makkol'jk een op lossing te vinden, die de rechterzijdq be vredigt, maar dan moet geen der partijen onredelijke eischen willen doordrijven. A'Me partijen van rechts wiRen bezuini ging en verdediging van 't land. Wat na tuurlijk nog 'ets anders is dan oen be paald program in alle deelen, op alle pun ten onderschrijven. Het Utr. Dagbl. (lib.) merkt op, dat ■het een feit ;s om koud van te worden, dat het in Nederland zoover is gekomen, dat er onder de vele bekwame financiers, dia er zonder twijfel leven onder ons en die een man van inz;cht als mr. Beelaerts van Blokland niet zal voorbij zijn gegaan, niemand, maar dan ook niemnnd gevon den wordt, die zich met de leiding onzer staatsfinanciën w'l' zien bezwaard." „Een kabinetsopdracht aan een der le den van het demissionaire ministerie, met name den heer Golijn. achten wij, zegt dit orgaan, gegeven de positieve ver klaring van alle kabinetsleden, een vol strekte 'onmogelijkheid. De volkomen juiste en correcte hofding der protes- tantsch-christeb'jke partijen, die de aan vaarding der vlootwet als urgent lands belang op den voorgrond stellen, en niet willen regeeren, wanneer men baar bui len de gelegenheid stelt dat landsbelang te verwezenlijken, verhindert daarenboven een dergelijke solutie. Er blijft dan nog één weg óver. Hare Majeste't kan bet dé- misionair kabinet verzoeken aan te blij ven, en daarna de Kamer ontbinden. Do dan volgende verkiezingen zullen een te gen do vlootwet gerichte meerderhe d brengen in de Tweede Kamer, hetgeen de verantwoordelijkheid eener nieuwe re geering zal plaatsen op de schouders, die de verantwoordelijkheid behooren te dra- gen. Wij voor ons, zouden ons dan scharen aan de zijde der mal contente liberalen, die weige ren do politiek van afbraak goed te keuren, die door den Vrijheidsbond in zake de vlootwet is gevoerd." De N. R o 11- C r i (l-b.) zou een ge heel nieuw Kabinet wenschen met aan het hoofd een eerste klas financier, die niet vraagt naar rechts of links. STADSNIEUWS. HET NIEUWE ACADEMISCH ZIEKENHUIS. Nader wordt ons nog het volgende ge meld: Zooals gisteren reeds door ons werd gemeld hebben de minister van Financiën de lieer Colijn en de minister van Onder wijs, do beer Do Visser, gisteren hier ter stede vertoefd in verband met de afwer king en do installatie van het Acade misch Ziekenhuis. De ministers waren vergezeld van de heeren J. G. E. baron Van 'Lynden, chef van do afdeeling rijksgebouwen van het ministerie van financ'ën, en P. Visser, hoofdcommies van het departement van onderwijs, 'kunsten en wetenschappen. Aan het station te Leiden werden do mi nisters ontvangen door prof. dr. Th. L. Kan, voorzitter, van de medische facul teit. Per auto werd vervolgens naar het terrein van het ziekenhuis gereden, waar do Directeur Dr. Wicherink van voorlich ting d'ende. Vervolgens werd een bezoek gebracht aan het bestaande ziekenhuis om zich van den toestand daar ter plaatse op de hoog te te stellen. Het resultaat van deze be zoeken is geweest, dat beslo- i ten werd het nieuwe zieken huis voorzoover het in aan bouw is, af te houwen. De ministers werden hierbij geleid door de overweging dat het niet aangaat het complex gebouwen aan den Rijnsburger- weg te laten verweeren en verrotten, ter wijl de onhoudbare toestanden in het be staande z'ekenhuis niet .bestendigd mo gen worden. Wij vernemen van bevoegde zijde: Do Rcgcering is tot de conclusie geko men, dat het nieuwe Academisch Zieken- te Le'den behoort te worden vol tooid. Met de voltooiing zal in totaal nog cir ca 5 millioen gemoe'd zijn, welk bedrag de totaal-kosten van den houw dus met inbegrip van de lot 31 December 1923 uit te geven f9.180 000 op circa ,4.000.000 brengen zal. Het ovengenoemde bedrag van cc.ge- veer 5 millioen zal op de meest economi sche wijze verwerkt worden, indien het verdeeld wordt over ongeveer 7 XA jaar, waarvan f 1.800.000 in de jaren 1924 en 1925. In deze heide jaren zullen dan de ge houwen. waaraan het dringendst behoef te bestaat, te weten d'e voor kinderziek ten, oor-, neus- en keelziekten, en huid en geslachtsziekten, zaomedo het liu's- kcudelijk gebouw gereed komen, terwijl liet gebouw voor gynaecologie en ohstetrie aan het einde van 1925 ook goeddeels ge reed zal zijn. Een der gebouwen zal, na het gereed komen, kunnen worden verhuurd aan de Vereeniging voor Misvormden en door die Vereeniging, wanneer althans de on derhandelingen gunstig verloopen, wor den ingericht tot orthopaed'sch instituut. Met de algemeene uitvoering van het thans aanvaarde plan zal. in de in aan bouw zijnde gebouwen ten volle worden voorzien in de behoeften van de medische faculteit, ook van die, waarmede in het oorspronkelijke plan niet was gerekend en waarvoor, huiten het nieuwe complex, gehouwen in gebruik zouden zijn geble ven. Het n'euwe plan is vrucht van overleg tusschen de ministers van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en van Fi nanciën, de medische facidteit en den Rijksgebouwendienst en werd met aller instemming aanvaard. „Patrimonium". Onder leiding van den 2do voorzitter, den heer H. G. de Jong, hield do plaatse- l'jke afdeeling van „Patrimonium" gister avond een goedbezochte ledenvergadering waarin de heer Cupido een referaat hield over „De strijd der beginselen". De spr. ging daarbij terug tot den strijd der verschillende beginselen, zooals dio reeds in zijn aanvang in de samenle ving werd gezien, oin langs dezen weg duidelijk in 't licht te stoken, waar die beginselen (eigenlijk is er slechts sprake van een tweetal) hun oorsprong vinden. Do wereldmacht, die op allo terrein des levens, ook op het sociale, het christendom tracht terug te dringen, moet het laatste nopen tot nauwe aaneensluiting, en goede voorbereiding. Dit laatste deed spr. de vraag stellen, en in 't kort ook behandelen, of het ver hand tusschen de voorbereidende organi satie, in diet geval de Jongelingsvereeni- ging, en die welke zich mot practischcn erheid bezighoudt, wel aan de eischen vol doet. en in zijn huidigen vorm wel grond geeft voor de verwachting, dat do leden der J. V. zich na hun voorbereidingstijd zullen aaneensluiten hij „Patrimon'um". Aan de zeer geanimeerde bespreking, die op het degelijk referaat volgde, werd achtereenvolgens deelgenomen door de heeren J. G. Snel, E. Wassenaar, J. Ber nard, H. v. Bostelen, V. A. do Jong, Meeberg, v. d. Ouweelen en Alberts. Resultaat was, dat N. v. Bostelen op zich nam op de volgende vergadering een inleiding te leveren over „De J. V. en Patrimonium". De heer P. A. De Jong bracht verslag uit van zijn bevindingen als afgevaar digde naar do prov. gewestelijke verga dering van Patrimonium. (Reeds in dit blad verschenen). Ook op d'-ze vergade ring werd geklaagd over onevenredige tijdsverdeeling, waardoor aan de huis houdelijke vragen ni&t voldoende aan dacht wordt geschonken. Getracht zal worden hierin verbetering te brengen. B:j de rondvraag werden nog enkele zaken besproken, waarna de heer Snel met het voorgaan in dankgebed eindigde. Leden, dio bijdragen wenschen te le veren voor de a.s. jaarvergadering, gelie ven hiervan tijdig kennis te geven. Raadselwedstrijd. Allo dingen hebben een einde; zoo ook de welgeslaagde raadselwedstrijd, gehou den door de fa. B. de Koning, Haar lemmerstraat, waarvan de uitslag door velen met spanning werd tegemoetgezien. Hedenmorgen had, in het b'jz'jn van verschillende getuigen, de opening plaats van de vaas met erwten, die de verborgen heid van het juiste aantal zou verklaren. Het b'eek dat de voos 3127 erwten be vatte. Duizenden, zoo deelde men ons mede, hebben hun raadvermogen beproefd om de oplosing zoo dicht mogelijk nabij te komen. Merkwaardig was de groote ver scheidenheid in getaden. Er waren er als 77, 246, enz. doch ook van 100075. De laatsten waren blijkbaar gewoon in Marken te rekenen). Het aantal dergenen die de juiste da tum van opr'cht'ng der zaak hadden op geven was groot. Zaterdagavond 7 uur zullen de prijzen worden uitgereikt. Kamer van Koophandel. De Kamer van Koophandel en Fabrie ken voor Rijnland te Leiden zal op Don derdag 13 December 1923 des nam-'ddags 2 30 uur in de bovenzaal der Sociëteit „Arm'citia", vergaderen ter behandeling van de volgende punten: 1. Notulen. 2. Ingekomen Stukken. 3. Mededeelingen. 4. Vaarwater Leiden. 5. Bevordering van den ExpoTt. 6. Verkoop in Café's van Tabaksfabri katen. 7. Rijksinkoopbureaü. 8 Instelling -van een Commissie uit de Afdeel'ng Kleinbedrijf ter hetero sanmn- werking met clo MicMenstandsvereonigin- gen. 9. Inklaringen van scheepsladingen ook te Leiden. 10. Tarieven voor certificaten van oorsprong. 11. Rondvraag. 12. Bcgrooting. De begrafenis van het stoffelijk overschot van den heer F. A. Dee, oud- pedellus major van de Leidsche universi teit, zal p^ats hebben a.s. Zaterdag, om 12 uur, op de - algeineene begraafplaats aan de Groenesteeg te Leiden. De Commissaris van Politie te Lei den bericht dat verhandeld is een Enge1- scho jachthond (kortharige windhond), reu, witte kleur met twee bruine vlekken op den kop, ong. 70 c.M. hoog van welke het niet onmogelijk is dat hij van mis drijf afkomstig is. Naar wij vernemen heeft de comm. van Stads-Evangelisatio der Gerei. Kerk alhier hesVen, met ingang van a.s. Za terdag de Bijbeltent op de markt weer open te stellen, en wel van 2 Y* tot 9 Yt uur. BINNENLAND 11 De Postcheque- en Girodienst. Op een aanvraag van het Amsterdara- scho Comité ter Behartiging van de Be hingen van Rekeninghouders hij den Postcheque- on Girodienst, tot het het bestuur van dazen dienst gericht, inzake het gerucht, dat do Postchèque- en Giro dienst met 1 Januari a.s. zou worden heropend, is, naar wij vernemen, geant woord, dat omtrent den datum van her opening nog niets met zekerheid kan wor den vastgesteld. Uil het bakkersbedrijf. Het centraal bestuur van den Neder- landschen Bakkerspatroonshond heeft aan besturen der werknemersorganisaties bericht, dat na overleg met do afgevaar digden van do bij de arbeidsovereenkomst aangegoten aMeelingen het aanvangen van onderhandelingen op den grondslag van do door de werknemersorganisaties incediendo voorstellen misleidend zou zijn, aangezien die toch niet zouden wor den aanvaard. Het centraal bestuur heeft een ander voorstel ontworpen, bestemd om als brug to dicDon tot h -slM van !e verhoudingen in het bedrPf, cn verklaart zich bereid, do leiding van het rvedog, noodig om tot ovoreenstemming te komen, op te dragen aan een gezaghebbend r rsoon van geza menlijke keus. die buiten het bedrijf, slaat. Mr. T. L. D. Surmanl de Bas. t l Gisteravond to kwart over elf is de burgemeester van Waalwijk, do beer T. L. D. Suvmont de Bas Smeele in do Ma via- Stdohtirig to Haarlem overleden. BUITENLAND DE CRISIS IN DUITSCHLAND. Nog geen uitslag. Obstructie. Heerschte er eerst in den rijksdag do lovendigo overtuiging, dat de volmachten- web bij derde lezing er met vlag en wim pel door zou komen, gister zag men, dab de aanblik geheel anders was. Eerstens was het aantal leden minder dan men verwacht had, zoodab er gevaar ontstond, dat geen 2/3 gedeelte der afge vaardigden bij de stemming aanwezig zou zijn. Tegen 1 uur werden de hoeden in do garderobe geteld waarbij bleek, dat 32 leden te weinig aanwezig waren. Do zit ting werd daarop een uur geschorst. In dit uur kwamen de verschillende frac ties bijeen. Do Duitsch-nationalen, dio gisteren te verstaan hadden gegeven, dat zij tegen het voorstel zouden stemmen, maar geen sabotage zouden plegen, waren in den loop van den nacht van inzicht veranderd en verklaarden to zullen tegen stemmen. Het senioren-convent cn do rijkskanse lier kwamen eveneens bijeen om van ge dachten te wisselen en hun houding te be palen. Terwijl de geesten zich met deze aan gelegenheid onledig hielden, dook eon nieuwe verrassing op. Do socialisten, dio zich eergisteren bereid hadden verklaard om voor do volmachteniwet te stemmen, wanneer het voorstel van een comité van toezicht in hot ontwerp werd ingevlochten, hetwelk hoegenaamd niets heeft in to brengen, kwamen op hun besluit terug en wilden dit comit" zulke verstrekkende be voegdheden verleenien, dat de velnïachten- wet daardoor in gevaar werd gebiacht. Nadat de zitting van den rijksdag was heropend, dreigde de kanselier met kamer ontbinding. Uren werden met nutteloos over en weer gepraat gevuld. Hot was een teeken, dat men tijd wildo winnen» Tegen den avond ondernam men do .proei'stemming. Do tweo artikelen van clo volmachtenwct werden in stemming ge bracht on. met. 28S.icgeii 79 stemmen, cri l onthouding aangenomen, vn&rna do Duitsch-nationalen. dreigden de zaal to verlaten. Daar dan geen voldoend aantal afgevaardigden aanwezig was, durfde men niet tot een eindstemming overgaan: Dezo is nu vastgesteld cp Zaterdagmiddag 2 uur. Terecht mocht worden opgemerkt, dab do Duitsche rijksdag weer eens bewezen had niet snel en met vastberadenheid be langrijke maatregelen te kunnen treffen. Coolidge aan 'I woo. d. Do nieuwe President van de Ver. Sta ten, Cooligde, heeft in een boodschap aan het Congres belangrijke woorden gespro ken. Ten aanzien van do verhouding met Europa zeide hij o.m.: „Wij behartigen onze eigen zaken, be waren onze eigen macht cn beschermen de belangen van onze eigen burgers. Niettemin beseffen "wij volkomen onzen plicht tot hulpverleening aan anderen, doch wij heslissen volgens ons eigen oor-< deel over do methode van die hulp. Overeenkomstig dio politiek weigert Amerika definit:ef het statuut van den Volkenhond te erkennen en to bekrachti gen. Wij gevoelen geen neiging tot aan vaarding van do verantwoordelijkheden, ■welke do leden van den Volkenbond op zich nemen en ik ben niet voornemens een andere houding in deze aangelegen heid voor te stellen. Wij hopen, dat het instituut van den Volkenbond nuttig® diensten zal bewijzen, maar Amerika heeft volstrekt geen reden haar eigen vrij heid en onafhankelijkheid to besnoeien, door zich hij den Volkenbond aan to slui-« ten". Vervolgens hesprak de president clo schuld der buitenlandscjio naties aan Amerika, die met uitzondering der reeds gefundeerdo Britsche schuld, doch allo achterstallige renten inbegrepen, 7200 millioen dollar bedraagt. Hij kon niet instemmen met de kwijt-* scheiding van die som. doch had geen be-- zwaar tegen eon vereffening conform het beginsel van de fundéering der Brilscho schuld. i De president was voorts var. mcening. j dat Amerika niot de rol moet spelen van een hardvochtigen crediteur, doch hu f wenschte het beginsel ld handhaven, dat financieel© verplichtingen ook behooren j tot de moreele verplinchtingen. t „On deze redenen", zei Goolidgo ..heb^ j ben wij een rechtatrecksch belong bij het economisch en financieel borstel van Europa, terwijl wij bovendien wenschen do beschaving en webaart van do menschhald te bevorderen. Ik erken, dat wij ons daarvoor opoffering ?n z"||ca hebben te gerooslen: do achterstallige rente bedraagt th»ns een millioen dollar per dag. Onlang., vod Amerika aan met .advies en raad hulp te vcrlcor.en cn vrij herhalen ons verlangen Frankrijk betaald en Duitachland herleefd lo zbn. Wij stalden do ontwapening voor. en ■wij zullen volharden in woldoen, niet door macht, doch door rede.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1