De Vlootwet verworpen Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEID» COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn per kwartaal f2.50 Per week f 0.19 (Franco per post per kwartaal 12.90 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Het Kabinet is gevallen. L Het ontwerp-Vlootwet is door de Twee-» We Kamer met 50 tegen 49 stemmen ver worpen. En daarmee is ook aan "liet Ministerie- ,Ruys de Beerenbrouck den doodsteek toegebracht. Dit is een feit van zeer ernstige betee kenis. Het Kabinet in zijn nieuwe oons truc tie Stelde zich ten doel de zelfstandigheid Van ons land en de Koloniën te bandhar- ven en te voorkomen dat wij tegen onzen 'vil in een eventueelen oorlog zouden worden betrokken, en tevens op finan- ijice'l gebied orde te scheppen en het ge- i gloorde evenwicht dat voor onze welvaart joodlottig dreigde te worden, te hersteld ien. Een dubbele taak dus. Van revolutionaire zijde rees daarte-* \1©n al dadelijk een heftig verzet. Dat kon ook wel niet anders. Zal men met een kans óp goed succes visschen dan is voor alles noodig dat het Ivater troebel wordt gemaakt. Dat er verwarring heerscht. Niets is noodlottiger voor de revolutio naire partijen dan een krachtig bewiixL, dat orde op zaken weet te stellen. Vandaar dat van die zijde zulk een on bekend felle en lasterlijke campagne op touw werd gezet. Colijn was de gevreesde man. Werd bij in staat gesteld zijn pro gram uit te voeren, dan zou. de kans om onrust en verwarring te stichten, sterk verminderen. En daarbij kwam nog, dat de beer Go- lijn duidelijk had laten doorschemeren, dat hij niet alleen financieel© en econo mische maatregelen wenschte genomen !e zien, maar dat ook aan de principieel© vraagstukken aandacht moest worden geschonken. Vanaf dat ©ogenblik stond hij en met hem het Kabinet bloot aan een laster campagne al'3 gelukkig slechts zelden wordt gezien. En Troelstra en Wijnkoop tot schande van de vrijzinnigheid moet het gezegd konden bij hunne afbraak plannen rekenen op den volledigen steun van alles wat links staat. De Vlootwet werd tot een politieke kwestie ©mgetooverd. En reeds voor de debatten waren be gonnen en de Regeering gelegenheid had gehad haar standpunt te verdedigen werd reeds rondgebazuind dat de geheele lin kerzijde zonder een enkele uitzondering zou tegenstemmen. Dresselhuys en van Gijn en Marchant schaarden zich zonder eenig voorbehoud achter Troelstra en Wijnkoop. Als gewillige volgelingen lieten zij zich hij dit belangrijke eD hij uitstek natio^ r.ale vraagstuk leiden door mannen, die in Wat zi'ch in Rusland en Duitschland af speelt, hun ideaal zien. En de toeleg om dit Kabinet ten val te brenger, is helaas gelukt. Gelukt en dat maakt de zaak nog ernstiger dank zdj den steun van een deel der R. K. Kamerfractie. Onder hèn waren leden als Mr. van Sckaik die zich door staatsrechterlijke bezwaren lieten leiden, maar ook leden als Mevr. Bronsveld, bij wie volgens het recept van Mr. Troelstra het gevoel den doorslag gaf. En zoo geschiedde het, dat met één 9fem meerderheid en onder het tartend hoongelach van de linkerzijde het ont werp werd afgestemd en het Kabinet ver hoord. Dat Minister Colijn, aanvankelijk ook ran liberale zijde als een redder in den ilood begroet, ten val werd gebracht ,nog roor hij in de gelegenheid was geweest hiet de uitvoering van zijn program een aanvang te maken. Dat dit votum van zeer ernstigen aard Is, behoeft geen betoog. De Vlootwet is verworpen. Maar tegelijkert;jd zijn ook de hezuini- gingsplannen vernietigd. Het Hdbl. heeft naar het ons voor komt den toestand zeer duidelijk getee- kend, toen het schreef: In alle opzichten, voor de defensie, voor de financiën, voor onze politiek, is de dag 7an heden een dies ater te achten. Alleen de menschen die niets willen, geen defensie, ge en bezuinigingen... en ook geen normalen politieken toestand opdat zij de bestaan de orde beter kunnen onder mijnen, kunnen juichen. Hot is hun dag geweest. De dag der Nederlandse he nihilisten. Wij zouden het niet duidelijker kun nen zeggen. Het was de dag der nihilisten. Zij, die de bestaande orde wenschen Se ondermijnen, kunnen juichen. Dank zij de hulp van mannen als Dresselhuys en van Gijn. Dank zij den steun van de liberale pers. Dank zij ook de hulp van een deel der %*och terzijde. 4de JAARGANG. ZATERDAG 27 OCTOBER 1923 No. 1073 BureauHooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 V En wat nu? Wat nu? Dat is de vraag die thans een ieder die meeleeft zich stelt. Dat het Kabinet heen zal gaan spreekt vanzelf. Nog deze week heeft Min. Ruys ver klaard, dat het geheele Kabinet en ook elk der ministers afzonderlijk zijn lot aan de Vlootwet had verhonden. Er is dus gisteren ook gestemd over het Kabinet. En <Ie meerderheid heeft verklaard, 'dat zij verwerping van het ontwerp verkoos hoven het voortbestaan van het Kabinet. Het Ministerie gaat dus heeu. Maar afbreken gaat gemakkelijker dan opbouwen. Dat zal ook nu wel blijken. Want de 50 leden die het eens waren over de vraag dat dit Kabinet ten op zichte van het defensievraagstuk geen vertrouwen verdiende, vormen daarom nog geen eenheid. Troelstra heeft reeds te kennen gege ven dat hij gaarne de ministers-rok zal aantrekken. Maar een andere vraag is, of zij, die gisteren hem volgden, gaarne naast hem achter de groene tafel zullen plaats ne men. Voor ophouw is nog iets anders noo dig dan voor afbraak. Maar al was dit niet het geval, dan is daarmee nog geen. regeeringsmeerder- heid verkregen. Een ander Kabinet uit de rechterzijde is al evenmin waarschijnlijk. Welke mannen van beteekenis zullen onder deze omstandigheden de plaatsen van de gevallen ministers willen inne- mm. De gedachte is dan ook al geopperd dat een zaken-Kabinet of een extra-porto mentair ministerie k la Gort van der Lin den zou moeten optreden. Misschien dat in die richting een op lossing wordt gezocht. Maar dan zullen we allicht een zaken- Kabinet krijgen, dat weinig zaken zal kunnen doen. Een ministerie dat misschien de zaken sleepende. kan houden, maar waarvan niet kan worden verwacht, dat een krach tige hezuinigings- en dus welvaarls-poli- tiek zal worden gevoerd. De toekomst is donker. Voor H. M. de Koningin en Hare raad gevers breken moeilijke tijden aan. Moge God Haar wijsheid schenken om Haar moeilijke taak tot heil van land en volk te vervullen. V Het geweten spreekt! Jantje had een glas gebroken Voor aan de straat; Schoon hij de stukken had verstoken, Hij wist geen raad. Ziedaar het beeld van de vrijzinnigen geteekend. Geen poging is onbeproefd gelaten om het Kabinet te doen vallen. Zelfs ernstige zieken werden naar de Kamer gesleept om hun tegen te laten hooren. En het doel is bereikt. Maar nu komt ook al dadelijk de reactie. Men schrikt van zijn misdrijf als een jongen die een steen door een spiegelruit heeft geslingerd. En zoo komt nu het liberale Hdbl. klagen dat het toch eigenlijk een slechte dag was, gisteren wBor het Nederland- sche volk en dat het mannen als Colijn en Van Karnebeek met groot leedwezen ziet heengaan. En zoo verklaart nu de N. R. G r t., dat zij dezen uitslag niet kan toejuichen en dat de zaak van de vloot door dit votum slecht gediend is. Het geweten gaat spreken. Jantje had een glas gebroken, maar hij wist geen raad, toen 'het er op aankwam de gevolgen te herstellen. V Gezag in den Godsdienst. De Genestet, die 't soms zoo puntig kon zeggen, heeft in een zijner leekedichtjes de ongeloofsprofeten kostelijk aldus ge hekeld: "Gelooven op gezag Dat mag Niet meer in onze dagen! Maar ach, 't Schijnt^ niet gelooven op gezag Komt nu* aau de orde van den dag, Bij zeker slag; Is 't heter? wou ik vragen. Dat de Genestet, tc-en hij dit schreef, niet miszag is bevestigd door Ds. van de Brugh te Tiel, die in de jaarvergadering 'van den Protestantenhond een referaat hield over „De plaats 'van het gezag in den godsdienst". De' mo-dernen willen van geen gezag in den godsdienst weten. Zij hukken niet voor „den papieren Paus", de Schrift of voor de dominees, pausjes in zakformaat. Daarvoor zijn ze te zeer verlicht. Maar, zoo betoogde Ds. van de Brugh, nu is Voor dat gezag van de Schrift, weer een ander gezag in de plaats geko men. Wij hebben nu het wetens chappe- 1 ij k gezag dat uitmaakt wat er van de H. S. nog bruikbaar is. Het niet-gelooven op gezag dus. En voor dat gezag, zoo verklaarde deze predikant, heeft men in vrijzinnige krin gen een hijgelooVige vrees en eerbied ge had. Dat is ook niet in den haak. Het gezag van de wetenschap is 'voor den godsdienst niet 'bruikbaar. En zonder gezag komt men er toch ook weer niet. Maar nu is de moeilijkheid, hoe een centraal en niet toevallig of willekeurig algemeen gezag te vinden. En dan luidt het antwoord dat het inoet komen tot de erkenning van het gezag des H. Geestes, evenwel zonder de indi vidueel© vrijheid van overtuiging aan.te randen. Hoe deze twee dingen te vereenigen? Het herinnert aan de "quadratuur van den cirkel. Voor den vrijzinnige ligt hier echter geen moeilijkheid. Immers, -zoo wordt geantwoord, de op lossing ligt in het geest en hoofd zaak, dat in zich sluit 'het geloof aan den H. G. dat is: het goddelijk element in den mensch dat hem doet beamen en belijden God en zijn openbaring. Zoo wordt dus liet gezag des H. G. Iteruggebradht tot het gezag van dien mensch zelf, zoo wordt God naar beneden gehaald en de mensch, die zichzelf een God waant, gesteld in de plaats van God Met een variant op de Genestets' vers zou men bij de'ze geloofsopvatting zonder gezag en zonder God en Christus kunnen zeggen: Het niet-gelooven op gezag Dat mag Niet meer in onze dagenl Maar ach, 't Schijnt, geen geloof en geen gezag Komt nu aan de orde van den dag, Bij zeker slag; Is 't beter? wou ik vragen* Oppervlakkig gezien schijnt het een vooruitgang dat het brute ongeloof heeft plaats gemaakt voor het dwepen met reli gieus gevoel. Maar is 't beier? STADSNIEUWS. Ds. Joh. W. Groot Enzerink. Naar men ons mededeeld is de toe stand van Ds. Groot Enzerink steeds vooruitgaande. Direct levensgevaar in geweken. JeruëF'. Ons werd verzocht de aandacht te ves tigen op een dezer dagen geplaatste ad vertentie van de Stadsevangelisatie „Je- ruëlthans gevestigd aan de Middelste gracht die weer evenals vorige jaren maatregelen wenscht te treffen opdat er t jcbns de Kerstdagen in de armste ge zinnen aan niets, wat voedsel be treft, gebrek zal zijn. Ook zullen aan de kinderen bij den Kerstboom kleederen enz. worden uitgereikt. Dezer dagen zullen aan belangstellen de stadgenooten behoorlijk gewaarmerkte i-n teekenlij sten worden aangeboden, met het verzoek een grootere of kleinere bij drage te teekenen. De schietwedstrijden van de Leidsche Burgerwacht op 8, 9 en 10 Nov. a.s. Deze wedstrijden beloven een waar succes te zullen worden. Er zal geschoten worden met marga- palronen op 6 hanen in een der zalen van de Stadsgehoorzaal on wel op 8 en 9 Nov. van 610 uu r n.m. en op 10 Nov. van 25 en 610 uur n.m. Nu reeds hebben ingeschreven de Bur gerwachten uit: den Haag, Ocgstgeest, Zo eter wou de, Valkenburg, Rijnsburg, Katwijk, Sassenheim, Zoetermeer, Haar lem, Gouda, Alphen, Bodegraven, Heem stede Hazerswoude en Leiden. Tal van mooie ntodailles en prijzen zijn reeds ter beschikking gesteld. Gisteravond hield de Geref. Meisjes- vereeniging V. O. K. een goedbezochte propagandavergadering. Met veel belang stelling werd naar de inleidingen ge luisterd. In heb Nutsgebouw kwamen een veertigtal jonge menschen bijeen, saam- geroepen op initiatief van den heer Kel tjes, cm te geraken tot de oprichting van oen jeugdgroep voor Dierenbescherming. De heer Eeltjes leidde de besprekingen. Door zijne bemoeiingen voor den straat verkoop voor Dierenbescherming met vele jeugdige stadgenooten in aanraking ge komen, was bij hem hot plan gerijpt om nader blijvend verband, to brengen tus- schen li-en, die blijk geven voor Dierenbe scherming to vcel-en on to willen werken. Vandaar deze bijeenkomst. Er zal gewerkt moeten worden, zoo zeidc spreker, en wio zich aansluit, dien© wel te weten, dat het doel is daadwerkelijke die renbescherming, ook door de hoofdvereeni- ging in haar werk te helpen, waar naar mogelijk. Dat er voortdurend, gelegenheid zal zijn hieraan te verbinden eigen ont wikkeling en ontspanning, is oen goede bijkomstige cmstandigheid, maar het werk blijft de hoofdzaak. Alle aanwezigen gin gen hiermede ace oord, zoodat de Jeugd groep werd opgericht-. Ieder zal in eigen kring propaganda voor de groep maken. Namens het afdeelingsbestuür sprak de heer van Poelgeest er zijn voldoening over uit, dab de heer Eeltjes deze zaak had aan gepakt en dat reeds meerdere leden der groep blijk van enthousiasme en werklust hadden gegeven. Hij heeft goede verwach ting van dezen nieuwen steun voor het veelomvattende werk wat er voor de ver- eeniging te doen valt. Hij legt een uitge breid werkplan voor van alles, wat de groep zal kunnen doen. Ook in dit werkplan gaat eigen ontwik keling en vermeerdering van belangstel ling voor de natuur met al wat leeft hand in hand met het bevorderen der idieele en stoffelijke belangen der vereeniging. Op oen volgende bijeenkomst zal dit werk program nader worden besproken, alsook wat de groep reeds dadelijk zal kunnen doen om de Najaarsactie van 13 tob 17 November te steunen. Wio zich wil aansluiten, vervoeg© zich om inlichtingen bij den leider der groep, den hee-r W. D. Eeltjes, Vree wijkstraat 17. Minimum contributie 75 et. In de groote Nutszaal trad gister avond namens de Herv. (Geref.) Staats partij op, ds. A. O. G. d-en Hertog uit Rot terdam, met het onderwerp: „Veranderde godien." Dezen titel had spr. ontleend aan 't ge schrevene in Jes. 2: 1113. Achtereenvolgens behandelde spr. den treurigen toestand waarin zicli de Ned. Herv. Kerk bevindt, en de weinige kracht die zij ontwikkelt. In overeenkomst met de beschouwingen der H. G. S. noemde spr. Nederland als natie het Israël van 't Westen, en de Ned. Herv. Kerk de histo rische voortzetting van de Oude Chr. Kerken in Nederland. Scherpe critiek le verde spr. op de huidige regeering. De C. II. en de A. R. hadden evengoed de liberalen ongemoeid kunnen laten, als samengaan met Rome. Spr. verwacht dat cle revolutie door de coalitie nog verhaast is. Ook het Chr. Onderwijs werd sterk veroordeeld. Van de 100 onderwijzers zei spr., zijn er 40 de Ethische richting toe gedaan en de andere 60 zijn Kuyperianen, mar van het goede(!) beginsel zijn er niet meer bij. De versplintering van de volks kracht weet spr. aan heb „oververzadigd Christendom" dab spr. beschuldigde als zou 'b het openbare leven van den gods dienst willen soheiden. Een Rotterdam- schc handelsman, die erg „zwaar op de hand" maar in de practijk niet te ver trouwen was, wefd hierbij als norm voor deze valsohe (of valsch voorgestelde) schei ding gebezigd. Het tweede gedeelte van zijn rede wijdde spr. aan een verslag van de Nieuwe Leidsche Courant van zijn vo rige rede, henevens een hoofdartikel in dat blad over art. 36, waarin spr. aanlei ding vond zijn vorig betoog hier wat aari te dikken of d a a r iets te beperken. Zoo werd b.v. liet begrip „anti-papist" te ruggebracht tot - de beteekenis van „iemand dio geen persoonlijk vriend van den Paus" is. Nieuwe gezichtspunten werden niet naar voren gebracht, evenmin practische middelen aangewezen. Het retorisch* ef fect moest ook ditmaal veel oppervlakkigs bedekken. Do opkomst was vrij goed. De fa. Alex J. Copini, Botermarkt 9, heeft* aan haar bekende zaak in heeren mode artikelen een wel niet groote, maar wel practische verbouwing gegeven. Een achter den winkel liggend vertrek is ingericht voor een aparte afdeeling in hoeden en petten en is tevens dienstbaar gesteld als paskamer. Een en ander vormt een groote verbete ring, daar in verband met deze uitbrei ding do afdeeling hoeden nog beter zal zijn gesorteerd dan voorheen. BINNENLAND DE VLOOTWET VERWORPEN. Het Kabinet neemt ontslag. De Vlootwet is met 50 tegen 49 sterns men verworpen. (Zie het Kamerverslag). Negen en negentig leden waren dus aan wezig. Een opkomst als schier nooit t© voren. Alleen de christelijk-historischo af gevaardigde Gerritson was te ziek om den tocht naar de vergaderzaal te onderne men; alle overige patiënten (de heeren Kolkman, Vliegen, Visser van IJzcrdoorn, Van Rappard en Ter Hall) waren present hoewel men het enkelen hunner kon aan zien, dat de vervulling van liun plicht hun geenszins licht viel. Trouwens, ware de lieer Gerretson wel aanwezig geweest, dan zou de feitelijke uitslag niet anders geweest zijn. Immers, dan zouden welis waar do stemmen hebben gestaakt, doch zulks heeft in een een voltallig© vergade ring ten gevolge, dat het voorstel geacht wordt, niet te zijn aangenomen. ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22'A cenji Tpgezonden Mededeelingen, dubbel tarief/ $ij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbet^i ïiÊfT van ten hoogste 30 woorden, worde® dagelijks geplaatst ad 50 cent. Aan ©en overzicht in het „Hbld." va£ vanmorgen ontleenen we: Op en om het Binnenhof heeft dagen* lang ©en sterke spanning gelegen. Niet alleen, dat de tribunes in de Kamer steeds boordevol waren, buiten stonden eiken dag nog rijen nieuwsgierigen, die niet weggaa? wilden, ook al waren ze ervan overtuigd^ dat er binnen toch heelemaal geen plaatsje meer te veroveren zou wezen. Het was ah len om het eindresultaat to doen, dat was duidelijk. En zoo behoefde het niet te ver wonderen, dat vandaag de belangstelling- zoo mogelijk nog grooter was. Er was im mers vooruit hekend geworden, dat de stemming over het ontwerp 's middags nog zou worden gehouden? Eerst dreigde het heel laat te worden voor de eindstemming zou volgen. Er waren namelijk nog eenigo amendementen op de artikelen ingediend, maar wij hoorden na afloop van de ver gadering vertellen, d/.t de voorstellers die opzettelijk haddon ingetrokken, om to voor komen, dat het laat zou worden en de pre sident dientengevolge reden zou hebben een voorstel tot verdaging der eindstem ming te doen. Men vreesde ter linkerzijde dit uitstel, zoo hoorden we verder vertel len, want heel den langen, spannenden middag was al bereknd, dat negen Katho lieken zeker zouden tegenstemmen. Maar de tiende? Zou die er zijn? En toen. men ter linkerzijde op het eind der verga dering do vrij groote zekerheid had gekre gen, dat de tiende man, wiens stem over de verwerping der wet besliste, er werke lijk was, toen heeft men gevoeld, dat men de kans van ©en uitstel (die gelegenheid tot bekeering zou geven) niet mocht loe pen, hef psychologisch moment niet mccht laten voorbijgaan en do amendementen aan de snellere beslissing moest off:ren. Er ontstond, onmiddellijk na den uit slag, een groot tumult binnen zoowol als buiten de Kamer. De vergadering word di rect gesloten, de menschen van de t,,:buno stormde naar buiten, waar al spoedi ve len te zamen gestroomd waren. En da kreet „verworpen" ging snel van mond tot mond, onder gejuich van dio haar hoorden, met een blijheid, alsof do men schen het grootst mogelijk persoon lijk belang hadden bij do zaakEr was buiten een rumoer van belang. Het leek, of heel den omtrek er opeens van •doortrokken was - journalisten renden met een blaadje kopy naar hun kranten, want de beslissing was gevallen even vóór den sluitingstijd der bladen. En het leek, of opeens iedereen haast had van het Binnenhof weg te komen, om het nieuws te gaan vertellen in clubs en café's Voor het Kamergebouw bleef het desniet tegenstaande lang druk, zoowel voor den uitgang der Kamerleden als voor dien de? ministers. Do persmensclien wilden niet weg, voordat za alvast met dezen en ge nen insider hadden gesproken, Er werd druk gekiekt. De ministers bleven nog lang na do it ting binnen in de ministerskamer bijeen. De heer Van Swaaij ging het eerst heen en do volksmond grapte al: „die is meteen van z'n giro-rommel af". En „nu kan meneer Kymmel weer terugkomen En langzaam-aan volgden de andere mi nisters, de heer Ruys te zamen met den secretaris-generaal in algemecnon dienst, den heer Kan. Allen werden bestormd met persmensclien, maar ze moesten cr zich wel met een meer of minder vriendelijk woord afmaken. En toen volgden nog Ka merleden, de „parlementaire kringen" vormende, waaruit zoo vaak wat nieuws naar hui ten komtZe werden evenmin met rust gelaten. HET KABINET ZAL ZIJN ONTSLAG AANBIEDEN. De Haagsche redacteur van de „Msb." meldt: Onmiddellijk na- de sluiting der Kamer zijn de ministers bijeen gekomen en heb ben ongeveer drie kwartier vergaderd. Naar wij uit bevoegde parlementair© kringen vernemen zal heb kabinct-Ruys do Beeronbrouck uit de verwerping der Vloot wet do verwachte gevolgtrekking maken en zijn ontslag aan de Koningin aanbieden. Do Koningin heeft gisterenavond tohalf- negen ten paleize den minister-president jhr. mr. Ruys de Beerenbrouck ontvangen. Artikel 40. De „Avp." zegt van welingelicht© zijde te vernemen, dat do regeering geen uit voering zal geven aan hare plannen lot' intrekking van art. 40 van het Bezoldi gingsbesluit en de daaran vastzittende 10 pet. salaris vermindering. Het zou volgens dat blad de bedoeling zijn door sterke inkrimping van het aan-» tal ambtenaren een vrijwel gelijke bezui niging te verkrijgen die anders door* do voorgenomen salarisvermindering .zou zijni verkregen. 1 Werk voor de metaalindustrie uit Zuid-Amer.ika? Naar „Het Volle" verneemt worden door bemiddeling van de regeering Binds ©eni gen tijd onderhandelingen gevoerd met Nederlandscho met-aalindustricelen, wolk© beoogen cenige groote orders voor do machine-industrie, uit Ziud-Amcrika af komstig, in ons land te doen^ uitvoeren. Do regccring zou bereid zijn later me dewerking daartoe te verkenen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1