Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal .n.V. flflft 4üe JAARGANG. MAANDAG I OCTOBER 1923 No. 1051 Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22« cent, V Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief, <©ij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta- Y*1* ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad SO cent- V Een politiek relletje. Avond aan avond zijn de Sociaal-demo- tcratische propagandisten aan het werk tom handteekeningen te verzamelen tegen (de Vlootwet. En in goed vertrouwen op wat die pro pagandisten hen gelieven te vertellen zijn er ook in onze kringen nog wel imannen 'en vrouwen, die zlich laten verleiden hun ne handteekening te plaatsen. Zij begrijpen niet, dat we hier te doen 'hebben met een actie niet tegen Ide Vloot wet, maar tegen het tegenwoordige Kabi net. Dat we hier te doen 'hebben met >een poging om de tegenwoordige regeering omver te werpen en verwarring te 'stich tten. 1 Het is zelfs zeer de vraag of dei propa gandisten zelf eenig begrip hebben van de zaak waarom bet hier gaat. Uit de wijze waarop zij werden geïn strueerd kan worden afgeleid dat dit in i e t het geval is. I Ziehier hoe de handteekeningen-verza- Imelaars door den heer Kleerekooper in Het Volk werden voorgelicht: Je 'gaat er naar toe met het peti- tionement, je legt ze de lijst voor, je t vraagt om d'r naam tegen de Vloot- Kvet- Ze beginnen over Geloof Jij zegt: „tegen de Vlootwet, vrind!" Ze beginnen over Oranje Jij zegt: „tegen de Vlootwet, juffrouw!" Ze beginnen over Christendom, klas senstrijd, Troelstra, warme soupers, Rusland, de burgerwacht Jij zegt: „Enkel tegen de 'Vlootwet, beste menschen!" Wil je schuiten bouwen voor Indië, brave lieden? Het-geld ontfutselen aan ambtenaren en werklieden; besparen op het zevende leerjaar van de kinderen; persen uit indirekte belastingen op ta bak, bier en thee bezuinigen op ziekte verzorging, ouderdomsrente of uitkee- ring aan werkloozen? En wil je dan de opbrengst van al dat fraais, gevraagd zoogenaamd om het tekort te dekken op de Staatsbegrootdng, in bet water gooien tussc'ben hier en Indië? Wil je van je zoon een matroos, van jo dochter een matrozenmoeder; een matrozenWe- duwe maken? En dan toog voor een vloot, waarvan de vaklui zeggen, dat-ie voor niks deugt bovendien, en dat En geland of Amerika er in één hand-om draaien mee zal hebben afgerekend? Dat moet je ze vragen. Dat, niets meer, hiet anders. Géén afdwalingen, géén uitweidingen over Geloof, géén zij paadjes over de Kerk Vóór of tegen de Vlootwet! Gaat zóó in klaren eenvoud, in taaie voïhardin,g, in haat zonder grenzen te gen het moordend ikwaad der wereld, bij allen, d?e van goeden wille zi.jn, en laat ze teekenen teekenen, teekenen Dat de beer Kleerekooper een meeT dan gewone „handigheid" bezit komt ook bier weer uit. Anders toch zou het hem niet mogelijk •zijn geweest zooveel onwaarheden in zoo kort bestek samen te persen. Immers van het geld bespaard op de ambtenaarssalarissen, en op het zevende leerjaar; van de baten van de in uitzicht •gestelde indirecte heffitogen enz. komt 'geen cent ten goede aan de Slootwet. De opbrengst van „al dat fraais" is in derdaad bestemd voor het tekort op de Slaatsbegrooting en nergens anders voort Het wordt niet in het water gegooid iïusschen hier en Indië. Alles wat 'de heer Kleerekooper schrijft ter voorlichting van de propagan disten is van begin tot eind on waarheid. Het is één leugen. 1 De gekeelo Vïootwetaclie (is niets an ders dan een politiek relletje. Een pogen om uit de onwetendheid der «massa politieke munt te sk,an. Een pogen om politieke verwarring te •stichten en het Christelijk Kabinet te 'vervangen door een revolutionaire regee- bring. I Het spreekt vanzelf, dat een op zulke 'leugenachtige gronden opgebouwde adres beweging op den gang van zaken geen in vloed kan hebben. Maar bet spreekt óok vanzelf dat o n- •z e mannen en vrouwen aan zulk een on waarachtige beweging niet meedoen en llat zij een dergelijk politiek relletje niet imet 'hunne handteekening steunen. STADSNIEUWS. Genootschap .jKennis is macht." In een der zalen van het „Nut" werd Zaterdagavond do promotie-avond van bo venstaand genoodschap gehouden. De voorzitter van het bestuur, dc heer G. W. Zandvoort, riep de aanwezigen het welkom toe, en wekte do leerlingen op niet bij de bereikte resultaten stil te blijven staan, doch godachtig aan de zinspreuk van het genootschap verder kennis te ver zamelen. Hierna reikte de voorzitter, de diploma's uit. Elders in dit blad vindt men dc lijst der De directeur, de heer A. J. J. Verbrug- gen hield na de uitreiking der diploma's oen korte toespraak tot de leerlingen. Het was hem een genoegen, dat zulke fraaie successen zijn behaald. Aan enkelen konden zelfs drie diploma's waarvan twee met lof, worden, uitgereikt. Spr. hoopte, dat dit voor anderen een aansporing zou zijn te trachten een zelfde succes te beha len. Dik jaar werd voor het eerst oen cum laude verleend bij het vak stenographie. Spr. verwachtte, dat hetgeen geleerd is en ook de diploma's de leerlingen zouden steunen in den strijd om het bestaan. Vervolgens werd mededeeling gedaan van enkele zeer belangrijke bestuursbeslui ten n.l. om de cursus Handelskennis tot een tweejarige te maken, en in verband daarmede ook de tijdsduur der talencur sussen te verdubbelen. Hierdoor zal men „klaar" zijn voor het Mercurius-exainen, terwijl or voor do leer lingen ook finantieele voordeel-en aan zijn verbonden .Spr. hoopte, dat de getroffen maatregelen rijke vruchten mogen dragen, en de leerlingen ook in den weer komenden cursus door ijver, vlijt en goed gedrag het „Excelsior" in toepassing zouden brengen (applaus.) Namens de meisjes- en jongens-leerlingen spraken tenslotte Mej. Segaar en de heer Boogaars woorden van dank tot bestuur, directeur en leeraren, waarna de voorzitter de vergadering sloot. In den besloten kring van bestuur en on derwijzend personeel had daarna de huldi ging plaats van den vertrekkenden leeraar, de heer N. v .d. Walle, die bijna -40 jaar aan het genootschap verbonden is ge weest. Door droeve omstandigheden was aan deze huldiging verzoek van do nbetrok- kene geen grootsch karakter verleend en het was met oen alleszins sober woord, dat de voorzitter de kwaliteiten van den heer v. d. Walle huldigde. Namens leeraren en bestuur bracht hij dank voor al hetgeen deze voor „Kennis is macht" heeft gedaan en .bood hem als stoffelijk blijk van waar deering een gouden horloge met inscriptie benevens een gouden ketting aan. De heer v. d. Walle dankte .geroerd voor de hartelijke woorden en het kostbare ge schenk. -Nog eenigen tijd bleef men daar na gezellig bijeen. L. A. W. E. T. J.l. Zaterdagmiddag had het extra-kin derfeest der Lawet in de groote zaal der Stadsgehoorzaal plaats. De vele kleintjes genoten weer van Kellenbach's Poppenspel 't was zoo nu en dan een oorverdoovend gejuich. AHe kinderen kregen aardige geschen ken, daarvoor door'bij de Lawet aangeslo ten firma's beschikbaar gesteld. Kfrtder-Zendinss-Comiié Leiden en Omstreken. Vrijdag j.l. hield genoemd Comité een vergadering, waartoe waren uitgonoodigd de onderwijzeressen en onderwijzers van Zondagsscholen in deze omgeving. De aanleiding tot het houden dezer vergade ring was dat het Comité ter ooro was ge komen, dat er onder de genoemde onder wijzers en onderwijzeressen cenigen zou den zijn, die'riek niet konden vereenigen met de werkwijze van het Comité. Dezul ken werd nu de gelegenheid geboden zich uit te spreken. Do heer L. G. van Kam p, oud-voor zitter, was bereid gevonden, (de beide eere-leden Dr. J. G. v. Es en Ds. Riemens konden zich geen van beiden wegens drukke bezigheden beschikbaar stellen) eene inleiding te houden over het doel en de noodzakelijkheid van het Comité. Op aangename en duidelijke wijze zette referent het standpunt van hei Comité uiteen. Reeds 5 maal heeft het een kinderzen- dingsfeest georganiseerd op het landgoed „Oud-Poelgeest", waardoor het Comité ongetwijfeld een gunstige reputatie heeft Terkregen, hetgeen duidelijk b'ijkt uit het telkenjare grooter wordende bezoek. Naast deze feesten, en éénmaal zelfs een zendings tentoonstel ling, "werden herhaal de malen lichtbeelden-samenkomsten ge houden. Deze laatsten vooral nemen een belang rijke plaats in, wijl het Comité een eigen lantaarn bezit. De heer J. F. d e Heer, een der op richters, vertelde de geschiedenis van de oprichting, waaruit duidelijk bleek, dat het werk niet „gemaakt" maar gewor den is. Na deze beide sprekers verzocht do voorzitter zich uit te spreken, erop wij zend dat hét Comité steeds gaarne reke ning 'houdt met de wenscken en goede .raadgevingen van belangstellende deelne mers. Uit de gedacktenwi sseling, welke nu 'volgde, bleek, dat er geen sprake was van 'critiek, wel dat wegens onbekendheid nog •eenigen van verre waren gebleven, die ci'genlijk een plaats in het (Comité be hoorden in te nemen. Het was een goede avond voor het Co- iraité, waardoor aan het mooie werk fneerdeTe bekendheid onder belangheb benden was gegeven, i De heer L. G. van Kam p, "daartoe Idoor den voorzitter uitgenoodigd, sloot de vergadering met In 'de Stedelijke Werkinrichting zijn in de week van 23 tot 29 Sept. opgeno men: 193 volwassen personen en 11 kin deren; totaal 204. Bij Kon. .besluit is met ingang Van 1 Januari bij het Nederlandsch instituut voor geschiedkundig -en kunsthistorisch onderzoek te Rome benoemd tot assistent, met den persoonlijken titel van secreta ris, de heer J. Cornelissen, alhier. Rij 'de Leidsche Spaarbank is in de maand September ingelegd f 180.955.31 en terugbetaald f209.395.89 terwijl 87 nieu we inleggers werden ingeschreven en 56 boekjes geheel werden uitbetaald. Het tegoed der 16166 inleggers bedroeg einde eptember f 4.988.321.72. Teraanvulling van het Zaterdag geplaatste bericht omtrent de nieuwe lo kalen der Geref. Kerk, diene nog dat de meubileering werd gelegerd door de Utrechtsche Meubelfabriek te Utrecht. De heer «P. Nreuwenbuizen alhier slaagde te 's-Gravenhage voor het examen Wiskunde (L. O.) Na de actie van de eigenhuis-bou werij en het; gezellig uitgaansdagje op 23 September wordt thans door heel het land en ook in ónze &tad het „Colija-ver- dwijn" aangeheven door de roode propa gandisten. I Van zeer betrouwbare zijde vernemen we, dat voor het z.g. petionnement zelfs handteekeningen van kinderen van 16 jaar worden verzameld. In do verschillen de fabrieken en werkplaatsen wordt een invasie gedaan om handteekeningen tegen de vlootwet te verkrijgen. Langs de huizen wordt hocle dagen ge colporteerd cn als de heer des huizes niet tini's is mag éiooder de vrouw wol 7oor beiden teekeoen! i Of deze colporteurs vorden bezoldigd is ons niet bekend. Wél zouden wij de de Arbeidsbeurs in in overweging wi-len geven oen onderzoek in te doen stellen, of r.'ot ten onrechte aan deze werkloozen uk keuringen worden verstrekt. Ook ware het niet ondienstig, dat r.iot toegestaan werd, dat, gelijk gesohmd is, Soc, Dem. propagandisten de trappen van het stadhuis bestijgen, all© bureau's met een bezoek vereeren, en de ambtena ren met hun geteeken tegen de vlootwet van hun werk af te houden. Hoe men overigens op de ■•mentaliteit der bevolking parasiteert Ibbjkt wel uit liet feit, dat aan den drempel van hot isiastirgkantoor den geheelen dag opwek kingen worden uitgereikt tot bijwoning van protesfvergaderingen -e.d. Van de verkondigde leugens zwijgen we maar. Doch dat de volksziel wordt vergiftigd, ten believe van dc roodo leiders, staat wel vast. De 10-jarige P. Z. trof gistermorgen het ongeluk dat, terwijl hij op de Heeren- slraat reed, zijn rijwiel slipte, waardoor hij kwam le vallen met het gevolg, dat zijn linkerarm werd ontwricht. Na door Dr. P. te zijn onderzocht, werd hij naar het acad. Ziekenhuis overge bracht tér verdere behandeling. Zaterdagmorgen is een klein, zwart hondje door een auto overreden, de eige- naar(ese) kan zich er iten politieburee'o van overtuigen of het beestje zijn (haar) eigendom was, daar de politie het hals bandje in bewaring heeft genomen. GEMEENTEBEGRGQTING LEIDEN. II. Voor ,de administratie der Gemeenle- financiën is een niéuw tijdperk aange broken. Met ingang van 1 Januari a.s. zullen voor alle gemeenten door het geheele land (nieuwe voorschriften betreffende de in richting van de begrooting en rekening van kracht worden. Aan het verschijnsel dat de provinciale voorschriften, 'voor elke provincie ver schillend van inhoud waren is thans door onderling overleg een eind gekomen. Dit is opzichtzelf reeds van beteekenis omdat het gevolg van die verscheidenheid was, dat een vergelijking van financiee'.e gegevens i van een gemeente in de eêne provincie, met die van eene gemeente in eeno andere provincie op groote moeilijk heden stuitte. Van verschillende zijden is dan ook se dert jaren om uniformiteit in deze voor schriften gevraagd, en als we ons niet vergissen dan was het de heer J. d e Lange, onze oud-wethouder van Finan ciën, die 'deze zaak het eerst in de Vereen. Aan hei Zoeklicht Leiden, 1 October 1923. Uit het kwade wordt soms het goede geboren. Er moet worden bezuinigd en het ge volg is dat daardoor ook opzichzelf nutti ge zaken min of meer in het gedrang ko men. Zoo las ik van een Friesche Gemeente, Dantumadeel, waar de Gemeenteraad het vervolgonderwijs -afschafte. Maar wat gebeurt nu? De oudercoimmissie heeft in overleg met de onderwijzers de zaak aangepakt en nu gaat het onderwijs toch door. Men meende eerst zonder de krukk^i van Vadertje Staat en Moedertje Gemeen te niet te kunnen loopen, maar zoowaar het gaat. En 't zal overal gaan. Als J maar geprobeerd wordt. Die krukken waarop we al te veel heb ben gehangen moeten weg. Men schreeuwt over allerlei belangen d;e schade zullen lijdon. Maar we moeten weer leeren zelf aan te pakken. En dat leeren we het best als de Overheid zelf de geleende krukken met beleid natuurlijk kapot slaat. Voor 1de Katwijksche visschers ontving ik nog: van W. te L. f 10.N.N. f 1. J. P. do B. 4e V. f2.—, Dr. fW. te L. f 2 50. Totaal met het vroeger verantwoorde: f51.50. OBSERVATOR. van Nederlandsche Gcmeent:n ter sprake bracht. Dezo uniformiteit is echter niet do hcofdzaab. Van meer belang is de gewijzigde in richting van de begrooting, waarbij nu voor het eerst, de z.g. netto-me t'aoiV :s toegepast, waardoor men een beeld krijit van de ton laste der Gemeente komende kosten van alle 'diensttakken afzonderlijk. Tct nu toe was in de begrootingen het verband fusschen de hoofdstukken van in komst en uitgaaf vér te zoeken. Het was vrijwel onmogelijk na te gaan, wat een zekeren tak van diers! nu eigenlijk r.an de gemeente kostte of we'ke voordooien daardoor weTden verkregen. Dat is thans anders geworden. Het doel dat bij de inrichting dei1 bo- grooting voorzat is niet meer om to weten hoeveel in totaal is-ontvangen uit een of andere oorzaak en hoeveel in totaal is uitgegeven voor een of ander do?l- eind, doch om te weten hoeveel een zeke re tak van 'dienst netto aan de gemeente oplevert en hoeveel een andere tak van dienst netto aan de gemeente kost. Het resultaat is $us, dat men onmid- delijk kan zien voor welke doeleinden de belastingpenmingen worden uitgegeven. Dat deze gewijzigde voorschriften voor da betrokken ambtenaren veel werk met zich brachten behoeft geen betoog. En evenmin verwondert het, dat daardoor dc indiening van de begrootïng eeniger- mate vertraagd werd. De noodzakelijke splitsing van tal van posten en de moeilijkhe:d om b.v. verza- melposten a's rente cn aflossing van'go'd- leeningen over de verschillende hoofd stukken en paragrafen nauwkeurig te verdeelen, zal ongetwijfeld niet weinig moeite hebben gekost. Maar het voorgestelde deel is althans in hooFdzaak bereikt en het resultaat is, dat de begrooting aan waarde heeft gewon nen. Hei is niet een gunstig beeld dit de begrooling voor het dienstjaar 1924 van den financieelen toestand der Gemeenta geeft. Hoewel van het dienstjaar 1922 ren o v gekend gToot saldo naar den dienst 1924 werd overgebracht, (f419.541.bleek het toch niet mogelijk ge bogrooting slui- FEUILLETON, Van 's levens diepten, sa) „Ik geloof, dat de vrouw oprecht is; •üaar u kunt zelf oordeelen. Ik zal u alles 3oo kort mogelijk vertellen. Zij was on derwijzeres, toen mijnheer Wybert met daar trouwde; hij was de jongste leeraar 3an een school en ze gaven les in hetzelf de gebouw. Toen hun kind werd geboren, neeft hij haar aan haar lot overgelaten en daarin heeft hij de voetstappen van zijn 5-ader precies gevolgd, die ook na een kort huwelijksleven zijn vrouw verliet - en •^en betrekking gekregen heeft in een VTeemd land. Mevrouw "VVybert heeft er 3ich doorheen geslagen zoo goed en kwaad >Us dat ging." De dominee hield even op en Wybert faehtte vol angst op een nieuwe openba- &ng. „Ongeveer een week geleden zochten wij voor een advertentie een onderwijzeres ?oor onze school hier. En onder meer aanvragen was er een van mevrouw Wy- Pert. Ik vond haar aanbevelingsbrieven toe beste en vroeg of zij niet eens kon toverkomen. Dat deed zij „Wanneer?" hijgde Wybert. L „Gisteren." Zeker, dan was zij en niemand anders het geweest, die hij ander de menigte had .opgemerkt, toen hij van het station kwam. Maar hij had het een te groot toe val gevonden om het te kunnen gelooven; en toch had deze wonderlijke samenloop plaats gehad en dit alleen door dien be moeizieken dominee. O, wat haatte hij hem nu! „Hoe laat ongeveer?" vroeg hij. „In den middag even voor uw thuis komst. De arme vrouw ging van de pasto rie naar het station." Dit nam allen twijfel weg. Het was wel degelijk zijn vrouw, Barbara, geweest cn ze was op weg naar 'den trein, toen hij er vandaan kwam. Kon er iets ongelukkigers gebeurd zijn? Wybert viel weer neer in zijn stoel. Zijn voet raakte al verward in het net van schuld. „Nu begrijpt u zeker wel, waarom ik u graag spreken wilde. De weduwe heeft mij openhartig het geheele verhaal ge daan, voordat zij de betrekking aangeno men heeft. U begrijpt, hoe het mij trof, dat uw reisgenoot en de echtgenoot van deze Vrouw, een en dezelfde man waren." „Hebt u mijn naam genoemd?" „Ja, natuurlijk." Wybert had den domi nee graag bij de keel gegrepen, toen deze zoo kalm bleef. „Daar had u toch zeker niets op tegen. Maar zij had nooit van u gehoord. Een zekere Pieter Ledru had haar het ongeluk per brief gemeld, en te vens zijn adres hij Kaspar Lacroix, gids te Liesse. Hij schreef haar wat er ge beurd was en dat alle pogingen om liet lichaam terug te vinden, vruchteloos ge weest waren. „Die mededeeling is volkomen juist, moet ik tot mijn spijt zeggen. De arme kerel viel in een geweldigen afgrond en is beneden te pletter geslagen. O, als ik er aan denk, zie ik het vreeselijke too- neel weer voor mij. Het was ontzettend, mijnheer Chester. Een oogenblik te voren stond hij naast mij, even flink en gezond als ik; eenminuut later was hij de eeuwigheid ingegaan." Hij bedekte zijn gezicht met beide ban den, alsof hij het vreeselijke tooneel voor zijn oogen wilde verbergen. „Te midden van hot leven bevinden wij ons in den dood," zeide de dominee, ter wijl hij zijn hand vertroostend op Wy- bert's schouder legde. „Het moet wel een vreeselijke vschok voor u geweest zijn. Maar hoe moet het de arme vrouw te moe de zijn geweest, toen zij dat bericht kreeg!" „Ja; onbeschrijfelijk! Als ik maar cenig idee had gehad, dat hij getrouwd was, dan zou ik haar dadelijk zelf geschreven hebben." „Wie is die Pieter Ledru?" ,-7en kennis van Wybert in Zürich. Juist hadden zij elkaar gesproken op den avond vóór het ongeluk cn zij waren ver trouwde vrienden." „Dus zou het vergeefsche moeite zijn, zooa's Ledru in zijn brief aan de weduwe schrijft, om naar het lijk van haar man te laten zoeken?" „Ja, dat zal niets helpen. Ik heb alles gedaan om hem weer te vinden, maar te vergeefs." „Dat dacht ik wel, en dat heb ik de we duwe dan ook gezegd. Maar misschien zou 't haar goeddoen, als zij het van u zelf hoorde. Zoudt u eens met haar wil len spreken?" Wybert werd aschgrauw van kleur. Zijn eigen vrouw onder de oogen komen! Hoe zou hij dat kunnen? Daarmee was alles bedorven. Zij zou hem natuurlijk dadelijk herkennen! Do dominee zag zijn bleeke kleur, maar schreef die tce aan de akelige herinne ring. „Neem mij niet kwalijk." zeide hij vol medelijden, „ik heb u zeker pijn gedaan, ik ben ook zoo met de deur in huis go^ vallen en vergat, dat u in den laatsten tijd zooveel treurigheden hebt gehad, door dit geval en dan door den dood van uw va der. Kan ik u soms helpen met een en ander?" „Ja, dat kunt u," viel Wybert hem half in de rede, „u kunt mij een grooten dienst bewijzen in deze treurige zaak." m „Graag. Ik wil alles dóen wat ik kan, om u behulpzaam te zijn." „O, u bent wel goed en ik zal uw hulp zeker niet vergeten. Ja, de dubbele schok dien ik gekregen lieb, eerst door dat on geluk van mijn reisgenoot en toen door den dood van mijn vader, hebben mijn zenuwgestel erg in de war gemaakt. Ik zou die arme vrouw graag eens spreken, en toch schrik ik terug voor een ontmoe ting met haar. Het vreeselijke drama zou dan weer in al zijn duidelijkheid voor mijn geest komen, terwijl ik tevergeefs mijn best doe, om dat alles uit mijn her innering te bannen. Wilt u mij een grooto gunst bewijzen, mijnheer Chester?" „Zeker, ik heb immers gezegd, dat ik geheel tot uwe beschikking ben." „Daar het mij zoo erg zou aangrijpen, kunt u misschien met haar spreken in mijn plaats." „Ja, natuurlijk wel. De volgende week verwacht ik haar hier om nog oen cn an der te regelen, Voor zij voor goed haar intrek hier neemt." (Wordt vervolgd), ij

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1