Dagblad voor Leiden en Omstreken.
NIEUWE LEIDSCU
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f2.50
Per week ,...f0.19
Franco per post per kwartaal ......12.90
Dit nummei* bestaat uit twes
bladen.
Een jufaileerende Vorstin
en een verheugd volk.
v Onze Koningin Jubileert?
En dies is ons volk verheugd.
Dankbaar gedenkt Koningin Wilhel-
mina, die weet te regeeren bij de gratie
Gods, dat zij 25 jaar lang kracht en
wijsheid ontving om hare moeilijke doch
zegenrijke taak ten bate van land en
volk te vervullen.
En dankbaar gedenkt ook ons volk,
wat God in de jubileerende Vorstin
aan ons volk in deze kwart-eeuw heeft
willen schenken.
Want Oranje en Nederland behooren
bij elkaar.
Bijna vier eeuwen zijn Oranje en
Nederland in één adem genoemd en is
het lot van Nederland ten nauwste met
dat van het roemruchte stamhuis van
Oranje verbonden.
Oranje, het is voor Nederland in
dagen van tegenspoed een vertroosting
en in dagen van voorspoed de roem
en de eere geweest.
Wij schrijven geen geschiedenis van
het Qranjehuis.
Slechts een enkele herinnering, om
bekende dingen wéér te doen leven ia
onze gedachten.
Prins Willem I in 1533 te Dillenburg
geboren kon naar recht getuigen t
1' Wilhelmus van Nassouwe
Ben ick van Dietschen bloet,
Hei Vaderlandt getrouwe,
t Blijf ick, tot In den doedt. c
k Ja, getrouw, zelfs tot in den dood I
In Godes vrees te leven en ons volk
dat hij lief had te verlossen van de
Spaansche tyrannic, opdat het zich als
'ccn vrij volk zou kunnen ontwikkelen,
dat was het doel van zijn leven.
Hij begeerde te zijn als „ten goed
instrument" in de hand van zijn God.
Daarvoor heeft hij alles geofferd.
Als bij daar voor zich zag het Neder-
landsche volk dat zoo diep gebukt ging
onder de hand van den overweldiger,'
die „arme schapen" die in zoogrooten
nood verkeerden, kan klonk het ver-
trcostena
U Herder zal niet slapen
Al zijt ghij nu benout.
4iie JAARGANG. - ZATERDAG i SEPTEMBER 1923 - No. 1026
BureauHooigracht 35 Leiden - Te!. Int. 1278 Postrekening 58936
ADVERTENTIE-PflIJS
^Gewone advertèntlën per regel 22% cent^
J Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieb
HBij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij voojruitbetv»
ling van ten hoogste 30 woorden, worden
dagelijks geplaatst ad 50 cent.
En hij voegde er aan toe de opwekking t
Die vroom begheert te leven,
Bidt Godt, nacht ende dagh,
Dat Hij mij cracht wil gheven,?
Dat ick u helpen mach.
En het benauwde volk, het heeft
geroepen, gekermd tot zijn God.
En God heeft het gebed willen l^ooren,
en moed en krachten willen geven om
te helpen.
Alles heeft Prins Willem opgeofferd
voor de vrijheid van ons volk, zoodat
hij kon zeggen r
Lijf end goed al-te-samen
Heb ick u niet verschoont
Maar niet alleen lijf en goed, doch
ook zijn bloed heeft hij gegeven.
Zijn broeders „hoogh van namen"
hebben 't ons ook vertoond.
„Graaf Adolf is ghebleven in Vries
land in den slach". Lodewijk en Hendrik
'lieten op de Mookerheide het leven,
en eindelijk vloeide ook het bloed
,van den Vader des Vaderlands, toen
hij te Delft door den moordenden kogel
werd getroffen.
Met een gebed om Gods ontferming
voor dit arme volk, zeeg hij ineen.
En God heeft zich willen ontfermen.
Daar staat voor ons een onafgebro
ken rei van Oranjevorsten, die in lief
en leed met ons volk op 't allernauwst
waren verbonden.
Daar is Maurits, de dappere held,
'Frederik Hendrik de stedendwinger,
'Willem II, de verdediger van de Unie
ter versterking van de vrijheid, Stad
houder-Koning Willem III de machtige
verdediger van het geloof en de vrijneid.
Met zijn dood stierf het geslacht der
Oranjes in rechte linie uit en kwamen
de nakomelingen van Jan van Nassau*
*e Prinsen oudsten broeder, aan het
bewind.
Hun leven vormt niet het meest
roemrijke deel in onze historie.
?- Nederland verliet welhaast der vade
ren God.
De waarschuwing van den grond
legger van onze vrijheid, die met den
Potentaat der potentaten een vast ver
bond had gemaakt:
l ot Godt wilt u begeven,
Sijn heijlsaam Woort neemt aan.
Als vrome Christenen leven,
werd in den wind geslagen
Gods Woord werd verwisseld voor,
de menschelijke rede.
Ongeloof en revolutie zegevierden.;
God had een twist met Nederland
en eindelijk kwam het zoover, dat Prins;
Willem V ged wongen werd de wijk te
nemen.
Ons volk had God verlaten en het
verloor Oranje.
En- met Oranje de vrijheid en het
geluk en de welvaart.
Toen ging het langs diepe wegen.
Maarroepende tot den Heere
dn de benauwdheid die ze hadden, zoo
verloste Hij ze uit de hand hunner
vijanden.
Straks keerde Oranje terug en werd
de aloude band hersteld en sindsdien
rzijn Nederland en Oranje, door God'
gezegend, in lief en leed, in nood en
dood een gebleven.-
In lief en leed.
Want de beproevingen bleven voor
ons volk niet uit.
Maar altijd was het een Oranjevorst
die op de bres stond om het leed te-,
•verzachten.
In nood en dood.
i Een oogenblik scheen het alsof een
machtiger vorst dan de Oranjes, de
koning der verschrikking den band
tusschen Oranje en Nederland voor
goed zou verbreken.
In 1879 stierven de broeder van den
toen reeds bejaarden Koning Willem
:III en diens oudste zoon, de Kroon*
'priü3 Willem. Twee jaar later stierf
de oom des Konings Prins Frederik
en weer drie jaren later ontsloot zich
de grafkelder voor den laatsten man*
nelijken afstammeling uit het Oranje
huis, Kroonprins Alexander.
Slechts één dochtertje was nu nog
over.
In 1879, twee jaren na het overlijden
[van Koningin Sjphie was de Koning
vfn het huwelijk getreden met Prinses
Adelheid Emma van Waldeck-Pyrmont
en op 31 Augustus 1880 ging ddo»
het land de blijde mare:
Er is een prinsesje geboren,
r Al de liefde van Vorst en volk werd
op dit Koningskind overgedragen.
Nicolaas Beets was de tolk van neel
•het volk toen hij zong:
God doe zijn zegen nederdalen
Op 't wiegje, waar g' in nederligt,
Bewake uw sluim'rend ademhalen
En 't blosje op uw jong gezicht l
Dit gebed het werd verhoord.
God deed zijn zegen nederdalen!
De Prinses groeide voorspoedig op
en nadat van 1890 tot 1898 Koningin
Emma namens hare dochter als Regen
tes het Koninklijk gezag had waarge
nomen, mocht op 31 Augustus 1898
Koningin Wilhelmina zelf de regeering
'aanvaarden.
Zij deed het naar zij verklaarde
»iOp God vertrouwend en met de bede
dat Hij mij sterke".
En dat vertrouwen is niet beschaamd.
Er is in de kwarteeuw die sinds
jverloopen is, veel gebeurd en veel ver
anderd.
Zware stormen zijn gegaan over
(land en volk.
Maar wat gebleven is: het is de
[nauwe, de innige band tusschen Neder
land en Orange,
Ons volk heeft zijn Vorstin,'dié met
groote dankbaarheid op den afgelegden
'weg mag terugzien, nog altijd Hef.
Omdat de Koningin haar volk lief
heeft.
Omdat zij Neerlands God liefheeft.
Omdat zij, steunende op den Bijbel,
verdedigt de vrijheid.
Omdat zij meeleeft met haar volk
In droefheid en vreugde, in voor- en
tegenspoed.
Omdat zij getrouw is gebleven aan
Hen eed in 1898 afgelegd in de Nieuwe
Kerk te Amsterdam, ten overstaan van
de vertegenwoordigers des volks:
„Ik zweer aan het Nederlandsche Volk
dat Ik de Grondwet steeds zal onder
houden en handhaven.
Ik zweer, dat Ik de onafhankelijkheid
en het grondgebied des Rijks met al
Mijn vermogen zal verdedigen en bewa*
ren; dat Ik de algemeene en bijzonder
vrijheid en de rechten van al Mijn onder*
danen zal beschermen en tot instand*
v ju ding en bevordering van de alge*
meene en bijzondere welvaart, alle mid*
delen zal aanwenden, welke de wetten
te Mijner beschikking stellen, zooals een
goede' Koning schuldig is te doen.
„Die;"p]ecitige"éëcrhëëït Koningin
Wilhelmina gestand gedaan.
En daarom hebben wij onze Vorstin
lief.
Daarom is hare vreugde, onze vreugde.
Daarom verheugen wij ons in deze
dagen, nu Zij haar zilveren jubelfeest
viert en welt uit ons hart de bedei,/
LI zeegne God I
Hij stelle LI tot een zegen I,
Gezegend zij Uw hoofd.
Uw hart en wegen,
Uw aardsch en eeuwig lot!
O God I verhoor
En schenk ons onze bede!
Toon Haar uw gunst,
Doordring Haar van Uw vrede,'
Licht met Uw licht Haar voor!
STADSNIEUWS.
HET JUBILEUMFEEST TE LEIDEN.
Oud-Holiandsche echte Oranje-vreugde.
Zoo zouden we door kunnen gaan met
het maken van kopjes, want telkens ko
men ons uitdrukkingen voor dm geest, de
c-en nog sterker dan de andere, maar toch-
geen ervan kan juist typeeren de enthou
siaste, spontane, ongedwongen en opge
wekte wijze waarop gisteren do viering
van liet zilveren Regeeringsjubileum. van
H. M. de Koningin hier heeft plaats ge
had.
„Nu nog een oranje-zonnetje", zoo
schreven wij eenige dagen geleden toen
do voorbereidende werkzaamheden waren
geëindigd.
En het oranje-zonnetje, of beter gezegd
de oranje-zon is gekomen, en heeft den
geheelen dag onze rijk bevlagde en ver
sierde straten en velden gehuld in een
feestelijk schijnsel.
Bé vrees, die door velen werd gekoes
terd voor het welslagen van het plan
was dan ook spoedig verdwenen en maak
te plaats voor een hartelijke feeststem
ming die zich aeeds vroeg in den morgen
uitte. -
In den Morgen.
Terwijl sommigen nog de laatste hand
legden aan het een of andere versierings
ornament, waarvan de voltooiing van de
weersgesteldheid afhankelijk was, wacht
ten anderen op het oogenblik, dat de mu
ziekcorpsen „Polyhimnia", „Perosi" en
,,T. en D." de stad zouden intrekken om
de mogelijk nog sluimerende inwoners te
herinneren aan de beteekenis van den
aangebroken dag.
Voorafgegaan en gevolgd door honder
den feestgangers begaven de 3 korpsen
zich te 7.45 uur, precies op tijd, naar de
verschillende/ staclgedeelten waar hun
komst aankondigde dat de feestviering
was begonnen.
Te 10 uur vereenigden zich velen in de
'Bedehuizen w.o. de Hooglandsche kerk.
waar Ds. Goedhart en Ds. Hartwigsen in
de Hooigrachtkerk, waar Ds. H. Thomas,
j en in het gebouw van de Geref. Gemeente,
j waar Ds. V/. den Hengst optrad.
Juist waren deze godsdienstoefenin
gen geëindigd, toen op een bepaald punt
van de stad een gedeelte van de feestvie
ring plaats vond, dat niet bedoelde bij
zonder op den voorgrond te treden, maar
dat desondanks is geworden een groot-
sehe huldiging, waarvan de berinnering
Lij da deelnemers nog lang zal levendig
blijven.
De Buurtcommissie uit de Heoreusteeg,
die door haar voorbeeldigen arbeid reeds
mee-r van zich deed spreken in deze dagen
had een groot aantal kinderen uitgenoo-
digd om deel te nemen aan een „rond
gang" door de stad. Vele kinderen had
den aan die vriendelijke uitnoodiging ge
volg gegeven die zich aaneensloten in 'n
groote groep en in de voorste gelederen
een groot Oranjedoek meevoerden waarop
de itiaien „Heerensteeg en Omgeving
1S98—1923
Nadat de groep een rondgang had ge
maakt langs de Oostzijde van het Rapen
burg, de Sleenschuur en de Breestraat,
rukte men, onder de yroolijko tonen van
het Muziekgezelschap „T. en D." op in de
richting van de woning van den Burge
meester.
Blijkbaar hadden velen er lucht van ge
kregen dat hier iets bijzonders zou plaats
hebben, want toen de Burgemeester ver
gezeld yan zijn echtgenoote van het bij
wonen eener godsdienstoefening naar
huis terugkeerde, stond daar een talrijke
menigte, die aan de overzijde zeker tot
eenige honderden was aangegroeid, te
wachten, politie incluis.
Spoedig bleek wat er to wachten stond,
en naderde uit de Ticliting van de Bree
straat de kleurige kindergroep, rijkelijk
voorzien van vlaggen en Oranjelinten.
Vcor het huis van den burgemeester
werd stilgehouden, waar een deputatie uit
de buurtcommissie zich naar binnen be
gaf, die na eenige oogenblikken terug
keerde met den Burgemeester -en diens
echtgenoote.
Op keurige wijze bracht „T. en D." nu
een tweetal coupletten van liet „Wilhel
mus". henevens liet ..Wion Nceriands
Bloed" teu gehocrc. waarna ook de kinde
ren uit volle borst een drietal vaderland-
sche liederen den burgemeester, die met
welgevallen luisterde, toezongen. Met een
driemaal herhaald „Hoera, lang leve Ko
ningin Wilhelmina" werd geëindigd.
De burgemeester trad. op de kinderen
toe en onderhield zich met enkelen, ter
wijl - zijn,, Cokemaeghd" versnaperingen
uitdeelde.
Nog eenige krachtige „Hoera's" en dit
aardige frissche moment behoorde weer
tot het verleden.
Het Sportfeesi.
Aller gedachten concentreerden zich nu
op een bepaald punt: de sportfeesten op
het Schuttersveld.
Dank zij de goede zorgen van de com
missie voor de sportfeesten, inzonderheid
van den heer v. Spall, waren tijdig maat
regelen getroffen om het terrein, dat door
de ongunstige weersgesteldheid der laat
ste dagen, voor vijvertjes te vrijwaren
en toen nu ook de niet genoeg te waardee-
rende oranjezon haar medewerking ver
leende, verkeerde het terrein spoedig in
uitstekenden staat, en was ook te dien op
zichte alle vrees verdwenen.
Daar de feestviering ditmaal erg ge
concentreerd was, en de meeste feestgan
gers eeTSt tegen den middag? hun dagelijk-
ischen arbeid konden neerleggen, was
een enormen toeloop van het publiek te
voorzien.
Zoo gauw het terrein dan ook werd
opengesteld, stormde, terwijl de deelne
mende vereenigingen een voor een aan
rukten, het publiek do beide toegangen
aan den Rijnsburgersingel en bij Zomer-
lust binnen. De commissie, dit zich niet
overal sterk genoeg deed vertegenwoor
digen, kwam bijna handen te kort om toe-
gansbewijzen uit te reiken, en toen het
uur van aanvang naderde, moesten zelfs
een 4-tal politie-agenten te paard „bij
springen" cm een wellicht noodlottig ge
drang ta voorkomen, en de menschen
groepsgewijze binnen hot afsluithek te la
ten. i
Precies op het vastgestelde uur vingen
de feesten aan, nadat op de tribune, welke
achter de nieuwe school was geplaatst,
de commissieleden, benevens het geheele
comité „Regeerings-Jubileum" met den
Burgemeester Jhr. Mr. Dr. N. C. de
Gijselaar als voorzitter, plaats had geno-
men.
Do belangstelling was overweldigend.
Direct na den aanvang reeds vormden
duizenden 'n drie tot vierdubbele haag om
het buitengewoon uitgestrekte speelveld,
terwijl nog steeds nieuwe bezoekers aan
kwamen, die niet dan na groote moeite
zich 7an een plaatsje konden verzekeren.
De feesten waren zóo ingedeeld, dat op de
drie verschillende velden: A, B en C door
loopend iets anders werd te zien gegeven,
dan op' het naastbijgelegen, zoodat „voor
elk wat wils" te genieten viel.
Terwijl op veld A, onder leiding van
den heer N. v. Ginkel de vereenigingen
„Vitesse X" en „Fluks I" korfbal speel
den, werden op veld B onder leiding van
den heer A. Metz verschillende Gymnas-
'tiek-Oefeningin gehouden, w.o. Alge
meene vrije oefeningen voor
Turners door de vereenigingen „Excel*
sior", „Bor.ar", „D. O. S.", „Jahn",
„Jeanne d'Arc", „Wilskracht en genie",
Staafoefeningen door „Jahn",
brugturnen door „Concordia", Vrije
oefeningen voor Dames door „Jeanne
d'Arc", en, niet te vergeten, paard-
springen door manschappen van hel
6e Regiment Veld-Artillerie. Op veld C
was inmiddels een voetbalwedstrijd aan*
gevangen tusschen „A, S. G." eenerzijds
en een'elftal uit de overige vereenigin
gen van den Leidschen Voetbalbond an
derzijds. De „vooralV-en „inzonderbeids"
zijn hier niet erg op hun plaats, want
zoowel 't een als 't ander vermocht voort
durend de aandacht van 't talrijk publiek
in beslag te nemen, al was ook voor ken
ners speciaal te genieten van de „vakmen*
sclien" zooals b.v. de leerlingen van de
Kweekschool voot Zeevaart die onder leik
ding van Luit. ter Zee 2de kl. E. J. Bor-
gesius, in het nummer „Zweedsche Gym
nastiek" op kranige wijze de eer van
hun corps hooghielden.
Behalve genoemd nummer werden op
veld A nog eenige standen uitgevoerd
door „Excelsior", waarna het korfballen
werd. voortgezet.
De adspiranten van de deelnemende' gym-
nastiekvereenigingen gaven op veld B nog
'n aantal vrije oefeningen te zien, welke
evenals die van de turnstèrs-van dezelfde
vereenigingen brachten.
Inmiddels vormden manschappen van
het 4de Reg. Infanterie onder leiding van
kapt. v. Mens een „Colonne geweer", 'n
echt nationaal moment.
Het laatste gedeelte van het op dit veld
gespeelde stond in het teeken van „sprin
gen", waaraan deelgenomen werd door de
ver. „Wilskracht en Genie" met „Jeanne
d'Arc" (tremplin paard), „Concordia" en
„Brunhildc" (idem), „Jeanno d'Arc\ da
mes (hoogspringen) en „Jahn" (raam-
springen).
Inmiddels was op veld C het voetbal
spel geëindigd, waarmede het eerste ge
deelte van liet programma was afge
werkt.
Van" allo zijden scheten nu de padvin
ders toe, ora hei terrein te enjdoen van
Aan het Zoeklicht 1
Leiden, 1 Sept. 1923.
Er wordt in sommige kringen veel
drukte gemaak over het feit, dat de Re
geering, genoodzaakt op groote schaal to
bezuinigen, ook do subsidie voor de tuber
culosebestrijding. vermindert.
Het hoofdbestuur der Vereen, tot be
vordering der belangen van de t.b.c.-
patiënten heeft zelfs bekend gemaakt, dat
het voornemens is een groote openbar*
pro test vergadering te beleggen.
Een vreemde geschiedenis vind ik dat
Denkt men soms, dat op die wijze ook
maar één t.b.cr-patiënt zal genezen?
Laat men beginnen, met do groote som
men voor zulk een protestmeeting benoo-
digd propagandakosten, reiskosten enz.
voor de bestrijding van deze ziekte t9
gebruiken.
En als dan voorts alle kranten, vereeni
gingen, doktoren en verdere belangstellen
den hun schouders er onder zetten, wel
dan komt 't met dio f 75000, die het Rijk
inhoudt, best in orde.
Laat men zich daar maar niet bezorgd
over maken.
Zoo'n protestmeeting geeft cchfer niets
dan opwinding en stof.
En het een zoowel als 't ander is naar
ik meen heel slecht voor tuberculoselijders
OBSERVATOR.
de talrijke toestellen en afzettingen, en
werd van het geheele terrein een groot
geheel gemaakt cm voldoende ruimte te
reserveeren voor de manschappen van 't
6do Reg. Veldartillerie, die onder leiding
van Kap. F. J. J. Trapman bet nummer
„patrouillerijden" uitvoerden.
Een krachtig applaus steeg telkens óp,
wanneer weer een nieuwe patrouille a 5
man de omheining binnenreed en do
paarden over de hindernissen heengin*
gen; nadat de „observator" even was af
gestegen om vanuit een opgestelde waar
nemingspost het terrein te overzien.
Een schitterend slot van de sportfees
ten vormde het c a-t. o u 3 s e 1 r ij d e n,
eveneens door het 6de Reg. Veld-Artillc-
rie, onder leiding van Kap. N. J. Sin*
gels on bestaande uit een batterij van 4
stukken.
Met gespannen aandacht werden de
verrichtingen van deze goed getrainde
artilleristen gevolgd, en meermalen, wan*
neer uit de gecompliceerde groep plotse
ling een prachtig" geheel te voorschijn
kwam, weerklonk een daverend applaus,
dat wel zijn hoogtepunt bereikte, toon
kort voor het slot een groote W werd ge
vormd. Het meermalen uitgebrachte ap
plaus was meer dan verdiend.
Een aardig momer.t bracht ook het af-
marscheeren van de deelnemende gym*
nastiekvereenigingen, die als 't ware een
groot défilé vormden.
Temidden van een enorme mens:!:en*
menigte kon de door allo deelnemers ge*
vormde optocht eindelijk afmarcheoren,
onder de krachtige muzikale begeleiding
van de postharmonie „Be Post" en „Po
lyhymnia" die ook tijdens de feesten hare
gewaardeerde medewerking hadden vcr-
leenjl.
Bij de Stadsgehoorzaal werd halt ge
houden. Het bestuur van het comité, be
staande uit de heeren Jhr. Mr. Dr. N.
C. de Gijselaar, prof. Mr. A. S. de Bic*
court, Ds. H. Thomas, W. v. d. Laan, M.
A. A. Steijns en Mr. H. Vos, begaf zich
naar binnen om op het podium plaats te
nemen, terwijl de deelnemers zich zoo
goed en zoo kwaad als het ging een plaats
verzekerden. Dat er een goede feeststem
ming heerschte, behoeft zeker niet to
worden gezegd, vooral wzar het Phylhar*
monisch orkest „Per Aspera ad Astra''
zijn medewerking verleende. De voorzit*
ter van het comité, prof. de Bléeourt, nam
vervolgens het woord cai tot de deelne*
mers een woord van gelukwensch en
dank te richten. Een kernachtige speech
was dat.
Spr. begon met een woord van geluk
wensch naar aanleiding van het Jubileum
van onze geliefde Koningin die wij he*
halve om haar bekwaamheid en haar in*
nemende persoonlijkheid eeren als 'n na*
zaat van den grooten Willen I die wellicht
de grootste Staatsman was die Europa, ja
die do wereld ooit zag, 't geen spr. in
treffende bewoordingen illustreerde. (Da*
verend applaus).
Een woord van dank richtte spr. hier*
na in de eerste plaats tot de jonge men*
sclien die door hun loffelijke prestaties
het sportfeest mede hadden doen slagen.
Voorts de Veld-Artillerie met haar wak
keren aanvoerder kap. Singels die het
prachtige slotnummer uitvoerde; het
daarop gevolgde applaus bewees wel hoe/
zeer het door de toeschouwers op prijs
werd gesteld. Helaas was Comm. Dé
Heus wegens -ongesteldheid afwezig, an*,
dors zou spr. hem voor zijn betoonde beA
reidwilligheid persoonlijk hebben ge-L
dankt.
liet is spr. aangenaam ook het welkomi*
to kunnen richten tot den vertegenwoorV)
digir van H. M. de Koningin, n.l. Burgc-j
master De Gijselaar. Spr. dankt liem e^\
voor dat hij behalve aan den bloei der ge*}
meer.te ook deelneemt aan allo belangen^
die het Vorstenhuis aangaan. Ec-L is spr.
