abonnementsprijs Dagblad voor Leiden en Omstreken. E1DSCHE COURANT In Leiden en buiten Leiden 0{ waar agenten gevestigd zijn ~-'£ ?er kwartaal f 2.50 Per weok *...10.19 franco per post per kwartaal ......f2.60 4üe JAARGANG. - MMkHDAG 30 JULI 1923 - No. 998 BureauHooigracht 35 - Leiden Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE» PRIJS Gewone advertentfen por regel £2K cent. ïngGzpnden MecWeeljbgcn, dubbel tarief. rCBij contract, belangrijke reduetie. ^Kleine advertenti'en bij vooruilbeta* ling van ten boogste 30 woorden, trorden dagelijks'geplaatst ad 50 ceiit. Het Kabinet in gevaar? Reeds dadelijk na de ontslagaanvraag van Minister de Geer spraken wij de ver wachting uit, dat dit aftreden voor het Kabinet het begin van het einde betee- kende. In die meening zijn wij sinds, nu meer dere bijzonderheden omtrent de aanlei ding tot dit heengaan bekend zijn gewor den versterkt. Het is nu looh langzamerhand wel dui delijk geworden dat de houding van het Kabinet ten opzichte van de Vlootwet, aiet de eenige oorzaak is voor het abdi- reeren van den Minister van Financiën, maar dat hier ook andere factoren hebben gewerkt. We mogen hier de aanleiding vin den, de oorzaak schuilt naar het ons voorkomt ergens elders. De plannen van de Regeering met de Vlootwet zijn niet nieuw. En zooals reeds werd opgemerkt, heeft nog betrekkelijk kort geleden óók Minis ter de Geer de urgentio van die plannen mede aangetoond. Wel had deze bewindsman misschien ook vroeger bezwaren van financieelen aard, maar die bezwaren gaven toen nog niet den doorslag. Integendeel, het werd onverant woordelijk genoemd op grond van den ongunstigen staat van 's lands finan ciën, de verdediging te verwaarloozen. En nu, terwijl de politieke horizon ze ker niet minder dreigend is en verdedi ging van onze Koloniën meer dan ooit nocdig, kcrat plotseling de verklaring dat de heer de Geer aan de invoering van de Vlootwet niet wenscht mee te werken, en dat hij daarom ontslag neemt als minis ter van Financiën. Hoe is dit te verklaren? De veronderstelling lijkt ons niet te ge waagd, dat hier de begrooting voor 1924 haar invloed heeft laten gelden. Dg pogingen van het Kabinet om tot een sluitende begrooting te komen heb ben gefaald. Do begrooting van 1923 wijst ondanks de lezuinigingspogingen een zeer belang rijk tekort aan en voor 1924 zal de toe stand wel niet gunstiger zijn. Bij do spoorwegen b.v. belooft het te kort dat uit de schatkist moet worden bijgepast, nog grooter te worden dan het vorig jaar. En dit voorbeeld zal wel niet opzichzelf staan. Hieruit zou dan volgen dat de bezuini gingspogingen van den heer de Geer, hoe knap een financier hij dan ook mogo zijn, hebben gefaald. En aangezien de bezuiniging en verso bering. cm op dio wijze tot een sluitend budget te geraken, voor dit Kabinet het eerste en voornaamste was, kan t^ypns worden geconstateerd, dat het Kabinet in zijn pogen niet is geslaagd. Deze uitkomst verwondert niet al te zeer. Het vorig jaar merkten wij in een be schouwing over de troonrede op: Het woord waarop ons volk wacht is niet gesproken. Minister do Ge-er hoeft nu het bijltje er bij neergelegd. Over enkele weken moet de Staatsbe-; grooting, waarin de lijnen voor verder© bezuiniging en versobering moeten wor den aangegeven, aan de Staten-Generaal worden overgelegd, maar de eerste partij, de minister van Financiën ontbreekt. En de omstandigheden zijn er niet naar, dat het gemakkelijk zal vallen voor den heer de Geer een opvolger te vinden. Zr.ker, er zullen wel mannen gevonden worden, bereid om op den zetel van den beer de Geer plaats te nomen, maar daar mee is deze crisis niet opgelost. We hebben noodig een man die leiding voet te geven, die de teugels weet te grij pen en op het Kabinet zijn stempel weet te drukken. Zulk een man, in staat het geheele Ka binet te beheerschen, zal niet licht ge-* vonden worden en bijaldien hij gevonden; wordt, dan is het al zeer onwaarschijn- lijk dat hij bereid zal zijn achter in het Ministerieele rijtuig plaats te nemen. Dat is zijn plaats op den bok. En zoo komt het ons niet onwaar schijnlijk voor, dat het Kabinet niet in staat zal blijken aan de toenemende moeilijkheden het hoofd te bieden en dat deze Minister-crisis zal eindigen in een crisis waarhij het geheele Kabinet be trokken is. i STADSNIEUWS Zakelijke Bedrijfsbelasting. De Haagsche Tramweg Mij. heeft zich tot den gemeenteraad van 's-Gravenhage gewend met een adres waarin zij terug gave verzoekt der door haar over 1921 1922 en 19221923 betaalde zakelijke be drijfsbelasting, resp. ten bedrage van f 13.7C4 en f 14.000, zulks op grond van het arrest van den Hoogen Raad der Neder landen van 2 Mei 1923, waarbij is uitge maakt dat artikel 242e der Gemeentewet een tramonderneming van de belasting vrijstelt. Aangezien ook andere, soortgelijke on dernemingen, zich op dit arrest kunnen beroepen, zullen ook in Leiden dergelijke adressen wel niet achterwege blijven. Naar wij vernemen wordt er in Den Haag ernstig aan gedacht deze belasting die bij veel rompslomp betrekkelijk weinig baten geeft, nu maar af te schaffen. Een voorbeeld dat door ons gemeente bestuur gevoegelijk kan worden gevolgd. EJecIrische tram Den HrvagLeiden. Naar wij vernemen, zal bij wijze van proef met ingang van 1 Augustus a.s. een dienst worden gereden lussclien Den Haag en het Haagsche Schouw v.v., n.l. in aansluiting aan een omnibusdienst tusschen Haagsche Schouw en Leiden. 1 Een juffrouw ging Zaterdagavond ergens haar inkoopen doen eu legde een pakje waarin zich 'n overhemd bevond dat zij even had gekocht, naast zich op de toonbank. Toen zij den winkel wilde ver laten, bleek, dat zich een ander over het pakjo had ontfermd en er mee was van door gegaan. Verkeerde toepassing van het gemeen- schapsbeginsell 'Aangehouden is alhier de 14-jarige T., die zich ten nadeele van zijn patroon O. een bedrag van f 100 wederrechtelijk toe- geëigend had. Ter beschikking van de marine- autoriteiten is gesteld de matroos M., die zekere P. desmate heeft mishandeld, dat laatstgenoemde een enkelbreuk bekwam. Op verzoek van de Sassenheimsche politie is alhier aangehouden zekere H., die zich waarschijnlijk heeft schuldig ge maakt aan diefstal van een rijwiel. In verband hiermede is tevens aange houden zekere B., die wordt verdacht van heling. Alhier is gearresteerd en .naar Rot terdam overgebracht de zwerver varens gezel G. v. M., die voor een eierenhande- laar aldaar een partij van 1400 eieren naar de eierenveiling had moeten bren gen, doch die eieren te Schiedam te eigen bate had verkocht. "Wij ontvingen thans het programma voor het a.s. Woensdag op „Oud Poelr geest" te houden Kinderzendingsfeest. Als sprekers worden aangekondigd de heeren H. van Weeren Jr., met het onder werp: „Een zwarte lelie". Ds. J. G. W» Goedhart, met het onderwerp: „Timoree- sche vertellingen" en de heer v. d. Baan, hoefd oener Christelijke school alhier met een nader aan te geven onderwerp. Do heer C. G. van Kamp, voorzitter van het comité zal een openingswoord spreken, en de heer F. J. Barends het slotwoord. Het spreken wordt afgewisseld door ge zang en door muziek van verschillende le den van „Benvenuto." In de Stedelijke Werkinrichting zijn opgenomen in de week van 2228 Juli 137 volwassen personen en 9 kinderen, to taal 146 personen. Ds. W. den Hengst pred. bij de Ge- ref. Gemeente alhier deelde gisteren aan de gemeente mede, dat hij voor het be- Toep near Moercapelle had bedankt Door de gemeente weTd naar aanleiding hier van Z.Eerw. de bekende zegenbede uit Ps. 134 toegezongen. BINNENLAND De Koninklijke Familie in Engeland. Z. K. H. Prin3 Hendrik, vergezeld van den adjudant Laman Trip en de bekende amateur-klimmer George Abraham, he klom Zaterdag de vermaarde moeilijke berg Scawfell Pike in het Meren-district, welke het hoogste punt in Engeland is. Do Prins is de eerste Koninklijke per soon, die deze berg beklimt. H. M. de Ko ningin cn Prinses Juliana vergezelden den Prins op het eerste gedeelte van zijn tocht. Vlooiwci cn Vakbeweging. Door het bestuur van het Algemeen Nederlandsch Vakverbond zijn de bestu ren van het N. V. V., het R. K. Vakbu reau cn het G. N. V. uitgenoodigd tot een bijeenkomst, waar de vraag besproken zal worden of, en zoo ja op welke wijze, de vakbeweging gemeenschappelijk tegen het streven van de regeering zal kunnen ageeren ten aanzien van de tot standko- ming van de Vlootwet. In de uitnoodiging wordt gezegd, dat onderwijs, volksgezondheid, sociale voor zieningen, zelfs redelijke loonen der Overheidsdienaren zullen worden geof ferd aan het bezit van c-en vloot, zooals in het bekende rapport der Staatscom missie in uitzicht werd gestold. De vergadering is belegd op Maandag 6 Augustus. Minister de Geer. Naar aanleiding van de ministercrisis schrijft het officieel orgaan van de R. K. werkgevers in een hoofdartikel o.m. het volgend oordeel over den afgetreden be-. windsman neer: Neen deze Minister was naar ons oor- doel de man niet, die krachtens zijn be ginselen op economisch gebied aangewe zen was, om in dezen tijd het schip van. Staat te sturen. Hij koos den gemakke- lijken weg: niets doen, uitzieken, geen kwesties maken met de ambtenaren en arbeiders in overheidsdienst, niet tornen aan de duurte-verwekkende arbeidswet, geen protectie tegen valuta-concurrentie, geen zorgvuldig afmeten van allerlei be langen. 't Is alles zoo eenvoudig in den gedachtengang van deze richting: men houdt bovendien vrede en vriendschap met alle concurreerende lhnden en wordt door dc-ze luidruchtig geprezen. De crisis aan Financiën. Het bureau van de sociaal-democrati sche Tweede Kamer-fractie heeft, naar Voorw. meldt, op een verzoek van den heer D. J. Wijnkoop, „mede handelende namens W. van Ravesteyn en in opdracht van hot partijbestuur en den partijraad der Communistische Partij in Neder land" aan de soc.-dem. Kamerfractie, om mede te werken tot het doen bijeenroepen van een buitengewone vergadering der Tweede Kamer een afwijzend ant woord gezonden. „De Vrijheid", het orgaan van den Vrijheidsbond, plaatst zich op hetzelfde standpunt en schrijft: „Straks, na het reces, wanneer de op-= volger van Minister de Geer zal zijn be noemd en het Kabinet in zijn nieuwe sa menstelling weer voor het voetlicht treedt, zal de tijd daar zijn tot het voe ren van een politiek debat over den koers, welken het Kabinet thans voornemens is in te slaan. Dan zal het Kabinet zich tevens hebben te verantwoorden ter zake van de vraag, of inderdaad de urgentie van de invoe ring van de vlootwet in haar tegenwoor- digen voTm zóo groot was, dat daaraan willens en wetens het ministerieel leven mocht worden opgeofferd van een man als Minister de Geer."- Rcizificrsyerkeer met Duitschland. Naar men mededeelt, is het hoogste be drag, dat men van Duitschland naar an dere landen persoonlijk mag medenemen, van 1 Augustus a.s. af bepaald op 45 millioen mark. Bcdrijfsziekten en -ongevallen. ïn verschillende bladen kwamen be schouwingen voor naar aanleiding van het groot aantal gevallen van zonnesteek en of hitteberoerte met doodelijke afloop, waardoor onlangs inzonderheid land- en tuinbouwarbeiders werden getroffen, wijl men zicht interesseert voor do vraag, of de vele nagelaten weduwen en weezen recht op schadeloosstelling kunnen ont- leenen aan de Land- en Tuinbouw-Onge- vallenwet die op 1 Mei j..l in werking, is getreden. In verband daarmede deelt men aan het Ned. Gorr. Bur. mede: De Centrale Landbouw-Onderlinge en de Tuinbouw-Onderlinge hebben met in gang van 1 Jan. 1913 een lijst van be- drijfsziekten vastgesteld, welker gevolgen op geheel gelijke wijze als de bedrijfson gevallen zouden worden afgewikkeld. Op deze lijst van bedrijfsziekenlen nu komen ook zonnesteek en hitteberoerte voor. De nagelalen betrekkingen van een door zon nesteek of hitteberoerte getroffen arbei der ontvangen dus, wanneer de werkge ver bij een van deze beide organisaties is aangesloten dezelfde renten^ die zij zou den ontvangen hebben wanneer de ge troffene als gevolg van een bedrijfs-onge- val was overleden, indien verband tus schen deze ziekten en de in dienstbetrek king verrichte werkzaamheden aanneme lijk is. Behandeling als ziektegeval in dezen zin, dat ziekengeld zou worden uitge keerd, zou alleen van belang kunnen zijn voor hen, die, door zonnesteek of hitte beroerte getroffen, tijdelijk ongeschikt waren om hun werkzaamheden to ver richten. De nagelaten betrekkingen ech ter zouden daarmee niet worden gehol pen. Uit het voorgaande blijkt, dat de arbei ders, dio hij de Landbouw-Onderlinge of de Tuinbouw-Onderlinge verzekerd zijn geen belang hebben bij de thans aan de orde zijnde beschouwingen, of deze ge vallen wel als bedrijfsongeval kunnen worden aangemerkt. Deze heide organisaties behandelen ze als bedrijfsziekten, welke met bedrijfson gevallen geheel zijn gelijkgesteld. Gtiedsren-snelvervocr r.ajar Engeland. Belanghebbenden wordt er op gewezen, dat er gelegenheid bestaat tot een zeer snel vervoer van aan bederf onderhevige goederen, alsmede van alle andere goede ren als ijlgoed naar Engeland via Hoek van Holland. Aan hei Zoeklicht Leiden, 30 Juli 1923. ïn een van de bladen vond ik het vol gende weerzinwekkende bericht: Door het Indische legerbestuur is een circulaire uitgevaardigd, waarin aan EuTopeesche militairen beneden den rang van onderofficier, die met een niet-Europeesche vrouw gehuwd zijn, afgeraden wordt, zich van hun ge zin te doen vergezellen, indien zij naar patria vertrekken. Dat lijkt me toch wel hot toppunt. Hier wordt door een legerbestuur, han delend namens een officieel nog altijd „Christelijk" land, aan militairen den ge-* moedelijken raad gegeven, hunne vrou wen en kinderen zonder meer in den steek te laten. Inplaats van ze te wijzen op. hunne wettelijke en moreele verplichtingen, advi- seert liet legerbestuur zich aan deze vcr-« plichtingon te onttrekken. Het is gemakkelijk, inderdaad. En goedkoop tevens. Maar het zou daarom niet minder schandelijk zijn. Ik hoop dan ook, dat dit bericht op de meest stellige en afdoende wijze zal wor den tegengesproken. En als dat niet mogelijk is, omdat het waar is, dan mag dunkt me worden ver wacht dat tegen de erger dan heidensch handelende verantwoordelijke personen, de meest krasse maatregelen zullen wor den genomen. OBSERVATOR. Nadere inlichtingen omtrent de verzen-' ding, alsmede omtrent de verschuldigde vracht enz., worden verstrekt door het Handelsagentschap der Nederlandsche Spoorwegen, de Ruyterkade 40, Amster-» dam, en door de hoofdadministralie der Nederlandsche Spoorwegen te Utrecht. Ds haring. „Wie in onze visscherijplaatsen komt, hoort een klacht over de enorme hoeveel heid haring en het gebrek aan afzetgebied. De smakelijke visch wordt ongeveer voor niets verkocht. Hier en daar voor een cent per stuk, wel te verslaan in de aanvoerplaatsen. De kleinhandelaar vraagt altijd nog van 815 cent per stuk. Wat dom toch! De gelegenheid is prach tig, om het zeebanket onder het groote pu bliek to brengen, doch in plaats daarvan zit men wanhopig te staren naar een bui tenland, dat niet koopen kan en natuur lijk loopt dat uit op een poging de schat kist om hulp aan te spreken. Ieder voelt, dat het de dwaasheid ge-i kroond zou zijn rogeeringshulp te verleen nen, waar de belanghebbenden zelf den binnenlandschen afzet, die veel en veel grooter zou kunnen zijn, belemmeren door belachelijke prijzen. Laat het haringbedrijf zichzelf helpen en dergelijke prijzen wei geren." Aldus schrijft het „Vad." In de Vrijdag te 's-Gravenhago gehou-< den druk bezochte vergadering van ree- ders van haringschepen is met slechts één stem tegen den wensch uitgesproken, het haringvisscherijbedrijf in verhand met den huidigen toestand ontijdig stop to zotten. Omtrent het tijdstip, waarop die stop zetting zou plaats hebben, bleken de stem men verdeeld. De vergadering was het er eenstemmig over eens, dat reeds thans de aanvoeren beperkt dienden te worden. Commissie voor melkhygiëne. De Vereeniging voor Zuivelindustrie cn Melkhygiëne heeft in verband met de bij haar in voorbereiding zijnde plannen tot bevordering van de melkhygiëne een com missie voor melkhygiëne ingesteld, Op verzoek van het bestuur der Vereeniging heeft prof. G. F. van Oven, hoogleeraar iij FEUILLETON! Oen Vaderland ghstroinve. Een vertelling uit' den Franschen tijd. dezen tijd de scheper ver weg op de hei sten keuterboer ook 't laatste ontnomen hadden, dat hij bezat, hadden hier de dieren hem vriendelijk gegroet. De bed stede voor het dienstvolk stond open; en men zag, dat geen knecht er meer sliep: nu werd alles er maar neergezet, wat men een uit de hand kwijt wou. Maar op den til daarboven lag ten minste een rijke voorraad turf en ook al hooi van de eerste sneê, en onder 't voortgaan dacht do schaapherder er aan, dat als hij wat schapen verkocht en 't met de biggen goed ging, hij misschien tegen den win ter wel c-en "koe zou kunnen koopen Zijn vrouw stond bij den haard en warmde zich, en hij de eikentafel ston den vol verwachting de vier kinderen, die 't -uitjuichten van plezier, toen vader kwam; want moeder had deze gelegen heid aangegerepen eens flink op te <luenandere dagen immers was om dozen tijd de scheper er weg op de hel of in 't moeras. Enkele raten honig, een zond komijnen schapenkaasje, een stuk spek lagen naast het zwarte brood en nu zette de vrouw nog een schaal, waarin zij roereieren had klaargemaakt, midden op tafel. ICors en Antje en Teun trappelden van vreugde, toen zij op oen groot stuk brood hun aandeel ontvingen, en Leentje, de tweejarige, die nog niet best tot de ta^ fel reiken kon, ging eenvoudig naast haar vader zitten op den grond, want zij wist Wel, dat er nog heel wat voor haar zou afvallen; haar deel hield ze op een hou ten bord in haar schoot. Maar nu holden van alle kanten jolige gasten af en aan; duiven fladderden neer van de beroete halken; van den til vlogen de kippen, die daar al aan 't eieren leg gen waren geweest, en haar gekakel riep den haan met heel den vrouwenstoet «dichterbijen zelfs de zeug kwam met de biggenschaje binnen, als sprak zoo iets van zelfen Leentje gilde, toen een biggetje wat al te opdringerig haar bord naderde. „Laat maar gaan." stelde de man gerust, toen zijn vrouw het dier tje wou wegjagen, „ze moet zich zelf lee- ren helpen." Hij gaf Leentje een houten lepel en had er pleizier in, dat 't kind daarmee het biggetje op de vlucht joeg. Allen waren vergenoegd; menige brok werd den ongenooden gasten toegeworpen en Jiet was een lust te zien, hoe heftig een Lig met den haan er over aan 't vechten was. Ook op "t bleeke gelaat der vrouw kwam een vergenoegde trek. De kinderen werden alras door 't spel met de dieren afgeleid, zij namen hun laatste hapje mee en holden de buitenlucht in, de heele schaar achter zich aanlokkend. Man en vrouw bleven alleen. „Nou?" vroeg de scheper, die telkens al ter sluiks zijn vrouw had aangezien. „Het gaat nog al," zei ze, „maar het komt terug." „Als die blokkade er maar niet was. De poeiers hebben je nog altijd geholpen." „Ja, en als het moeras er niet was Beiden kekentegelijk op; het leek, als* of iemand het venster was voorbijge gaan; zij hoorden voorzichtige schreden en er werd aan de zijdeur geklopt. „O man, o man," riep de vrouw, ter wijl de scheper langzaam opstond, „daar is het ongeluk al, want wie zou anders aankloppen!" Ze beefde, zoo was ze ver schrikt; de deur ging open en voor hen stond de veelgezochte en opgejaagde bal juw Bierwirth "uit NordVohlde. „Als ik ongelegen kom," zei hij rustig, toen beiden in uiterste bevreemding hem aanstaarden, „dan ga ik weL weer heen." „Kom gerust binnen," antwoordde de 'scheper, nu kalm weer, „ga maar zitten en schik hij; er zal nog wel wat over zijnVrouw, dit is de vreemde, over *wien ik je gesproken heb." De man maakte niet den indruk van naderend onheil; hij was breed en krach tig; zijn snor, die al naar 't grijze zweem de.. wees uit, dat hij geen hoer was; stoer 'en stram, stond hij overeind als een oud gediende; zijn uiterlijk was goedhartig en trouwhartig, toen hij do hand bood, en zonder verderen omhaal zette hij zich, tastte too en at met zichbaar welbehagen. Dat alles beviel de vrouw, die hem onge merkt opnam, en langzamerhand voelde ze zich weer gerust worden. „Ik begreep zoo half en half, dat jo hier woonde, want ik zag uit de verte, dat Jan Bartels in de dorpsstraat zijn vuist deze richting uit opstak en ook zijn vloeken kon ik hooren. Nu, toen ging ik mijn neus maar na, het rook hier zoo naar schapen." „Heeft hij je gezien?" „Naar ik weet niet; ik wachtte zoolang, tot hij weer naar binnen ging. En nu zou ik je graag onder vier oogen eens wat vragen." „Eerst eten, dan praten," zei de sche per rustig. „En dan, geheimen, die mijn vrouw niet hooren mag, zijn er niet." „Ik heb genoeg, en nu kan ik niet ver gelen, dat buiten bij 't moeras dappere Duitsche soldaten liggen cn honger lij den." „We zullen bij 't vuur gaan zitten, dat maakt het hoofd helder," merkte de scheper op. „Vrouw, doe de deur toe, cn zeg aan de kinderen, dat ze buiten blij-' ven, en kom dan ook hier zitten. Want jou gaat het evengoed aan." Allo drie zetten zich aan den haard; de vrouw was het te moede, als had ze liefst eens echt uitgehuild; ze vatte ech ter slechts een schorlepuntje cn drukte dat tegen de tanden. En do baljuw vertelde, dat van het Brunswijksclie escadron, dat, ten einde den vijand op een dwaalspoor te brengen, naar Bremen opgecommandeerd was, niet allen stroomafwaarts ontkomen wa ren. Een zestigtal huzaren waren met hun ritmeester en enkele luitenants afge sneden en hadden zich moeten versprei den, om zoo goed en kwaad het ging, zich zien te redden. Enkelen, naar 't gerucht wou, hadden het Holste! n se he bereikt; anderen waren toch nog langs den Wc- ser ontkomen; derden hadden zich ver kleed en vermomd en waren op die ma nier ontsnapt. Maar een luitenant en zes huzaren waren door de vervolgers, die za niet kwijt konden raken, nu al dagenlang in het nauw gebracht. De Ammerlanders haddon' hen al in overal verspreide boschjcs verstopt, als do dorpen door zocht werden, maar allengs was een vol-* slagen drijfjacht op hen geopend; ieder oogenblik honden do Fran.v-hen hen ont- i dokken; geen andere redding bleef over dokken. 0^<>r<U ^crvolad.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1