Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCH1CODBAN ABONBIElgiBElflTSPRBJS In Leiden en buiten Lèidan waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal ....f&5Q Per week v.f 0.19 Franco per post per kwartaal ......f2.90 4de JAARGANG. - VRIJDAG 6 JULI 1923 - No. 978 BureauHooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58938 ADVERTENTSE-PilBJS .Gewone advertentiën per regel 22 K cenl Mpgezondan MedatJeelingen, dubbel tarief #ij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bjj vooruitbeta^ Iifig van ten hoogste 30 woorden, worded dagelijks geplaatst ad 50 cent. Dit nummer bestaat uit twee bladen. V Grijpen naar de maan. Men kent toch Edo Fimmen, do roem rucht© recretaris van het roode Interna-^ tionaal Vakverbond? Zulk een man moot inen kennen. Immers, hij is een van de grooten der aarde, een man veel machtiger dan een keizer of czaar ooit geweest is. Het I. V. V. telt meer dan twintig mil- lioen leden en van dat ontzaglijke arbei der sieger is Edo Fimmen de ziel en de motor. Aks een keizer spreekt van twintig mil- lioen onderdanen, dan bestaat de grootste helft daarvan uit kinderen, onmondigen. Maar de twintig millioen waarvan Edo Fimmen de leiding heeft, zijn socialisti sche en dus bewuste arbeiders, man nen die weten wat zij willen, waarmee te •werken valt en waarmee de wereld kan worden veroverd. Dat begreep Edo Fimmen ook. En dus decreteerde hij dat het nu met den* oorlog gedaan zou zijn. Wat in 1903 van ons land gezegd werd: heel het raderwerk staat stil, als uw machtig' arm het wil, zou nu gel den, maar dan in versterkte mate van geheel Europa. Eén druk op de knop in het schitteren de arbeiderspaleis te Amsterdam en een oorlog zou onmogelijk zijn. Aanvankelijk werkte de wereld-auto^ maat niet onberispelijk. Toen een paar jaar geleden over Hon garije den boycot werd uitgesproken en de bevolking aan den hongerdood prijs gegeven tot zij rich voor de leiders van het I. V. V. zou hebben gebogen, bleek reeds dat er iels haperde. En toen Frankrijk en België aanstalten maakten om het Roergebied te bezetten, wat Edo Fimmen door een decreet tracht te te verhinderen, toen haperde het toe stel opnieuw. Men moest iets anders verzinnen. Als men dan den oorlog niet verhinde ren kon, dan maar zelf oorlog gemaakt. En zoo werd door Edo Fimmen gepro pageerd de aaneensluiting van het I. V. V. en de Russische communisten om ge zamenlijk er op los te slaan en in één slag het gehate kapitalisme té vernietigen. Het loont de moeite na te gaan hoe in het socialistisch kamp op de warhoofde- rij van dezen social? stischen grootspreker Wien de roem naar het hoofd is geslagen, wordt gereageerd. Velen het moet gezegd gelooven in hem. Mannen als Troelstra prediken de ont wapening in goed vertrouwen op de macht en den invloed van het I. V. V. En als Fimmen de samenwerking met de Russische Bolsjewisten verdedigt dan heeft men wel formeele bezwaren maar dan rijst er toch geen principieel verzet. Anders echter wordt gedacht door mannen als Henri Polak, die in 1918 toen Troelstra het hoofd verloor, nuchter bleef en het misdadige avontuur afkeurde. Hij heeft ook nu zijn nuchteren kijk op de zaken behouden en neemt de gè- ruchtmakende leiders van het I. V. V. volgenderwijs onder handen: „Ik liet maar praten. Het zou wel te recht komen. De heetgebakerden zou den wel afkoelen in den ijskouden wind der werkelijkheid. De verblinding, ge volg van het intens staren op de twee dozijn millioenen leden van het I. V. V. waarmede men dacht de wereld te kun nen veroveren, zou wel genezen. Dege nen onder de leiders van het I. V. V., die zich verbeeldden, dat zij nu het lot der menschheid voortaan te bestieren zouden hebben en, overkokende van op •zich zelf prijzenswaardige ambitie, Europa in alle windrichtingen door kruisten, als voorboden van de komende groote verandering, zouden wel leer en inzien, dat er voorloopig meer wind dan richting te vinden is. „Het is dan ook terecht gekomen. De onwrikbare werkelijkheid heeft hare koude wateren uitgestort over de stroo- vuurtjes, die sommigen voor verterende vlammen hadden aangezien en de he melbestormers zijn weer nuchtere wer kers op het aardvlak geworden op een enkele na, die zijn roes niet kan kwijtraken en zich dus maar gaat en- canilleeren met andere drinkebroers, kwaadaardiger dan hij, behept met een boazen dronk, doch die óók, als hij, grijpen naar de maan." Er is bij de leiders van het I. V. V. voorloopig meer wind dan rich ting. Edo Fimmen is oen man die zijn roes niet kan kwijtraken en, die feite lijk niets anders doet dan grijpen naar do maan. Daar knn de Geasar van het V. V. het mee doen. En Troelstra kan het er mee doen. En heel de S. D. A. P. die telkens weeT blijk geeft wat dergelijke warhoofden ha- zelen als gezonde taal aan te merken en ben op hun gevaarlijken weg te willen volgen. Fr -ii -- Polak zegt het zoo te- doen dan grijpen STADSHIEU^S Stedelijk Museum „De Lakenhal". Het jaar 1922 was, volgens het verslag van den toestand van het Stedelijk Mu seum „De Lakenhal", hetwelk voor ons ligt, voor deze instelling van buitenge wone beteekenis. Den 5en April kon toch in tegenwoor digheid van den Minister en vele andere autoriteiten, het geheel gereorganiseerde Museum in gebruik worden genomen en daarmede een nieuw bloeitijdperk wor den aangevangen. Niet alleen voorspoed valt te vermel den. Het overlijden van de heeren Mr. J. A. F. Coebergh en Mr. G. P. D. Pape, van wier bemoeienissen ten aanzien van de Lakenhal in het verslag met dankbaar heid wordt gewag gemaakt, zoomede de ziekte van den directeur, Mr. Dr. J. G. Overvoerde, moeten op de creditzijde van het verslagjaar worden geboekt. Gelukkig kon, dank zij de energie van den adjunct-directeur, den heer A. Goert, en tijdens dien verlof van Dr. P. J. Blok, die tijdelijk het algemeen toezicht op zich nam, stagnatie in den geregel- den gang van zaken worden voorkomen. Zeer waardeerende woorden worden in het verslag gewijd aan de nagedachte van de heeren Coebergh en Pape. De aftredende leden der commissie voor de Lakenhal, de H.H. P. J. Blok, B. J. Huurman pn F. H. Verstor, werden her benoemd, terwijl in plaats van Mr. Coe bergh werd aangewezen Dr. P. A. Dries- sen. Dr. G. J. Boekenoogen bleef zijn goede zorgen aan de geldmiddelen wijden De uitbreiding der tentoonstellings ruimte maakte personeelsuitbreiding noodzakelijk. Naast den concierge Broekhuizen, die tot hoofd van het personeel werd aange wezen, werden twee hoofdbewakers, een ■nachtwaker en rijf bewakers in tijdelij- ken dienst aangesteld. Onder de bewakers •hadden eenige mutatie's plaats. De reddingsbrigade, onder leiding van den heer G. P. Hoogeveen, werd door de uitbreiding van het personeel overbodig. De commandant van de brandweer bracht enkele bezoeken en gaf waardevolle advie zen. Uitvoerig wijdt het verslag uit over de opening van het nieuwe gebouw, en geeft een indruk van de moeilijkheden, welke voordien moesten worden overwonnen. Oorspronkelijk hoopte de Directie 24 Februari gereed te kom, doch door ver traging met de centrale verwarming kon eerst den 5en April de opening plaats irinden. Een woord van dank wordt gebracht aan de Gemeente-opzichters, de H.H. J. A. Verhoog en J. L. de Goederen, voor hun vriendelijke medewerking. Aan den Raad moest een crediet wor den verzocht voor aankoop van vitrines en electrische verlichting. Het geheele gebouw is echter niet ver licht, daar de tentoonstelingen 's avonds in verband met de hooge kosten en ge ringe belangstelling zijn gesloten. De centrale verwarming bracht rijn eigenaardige moeilijkheden met zich me de, daar, om aan de verzamelingen geen ■schade toe te brengen een temperatuur Ivan 50° niet mocht worden overschre den, terwijl deze temperatuur voor de dienstvertrekken te laag was, waardoor tweer nieuwe toestellen moesten worden aangeschaft. De geschatte kosten voor verwarming Ktoch reeds niet gering) bleken met tf 1500 te moeten worden verhoogd en dat in de kwakkelwinter 19221 Het gebouw beantwoordt uitstekend aan de verwachtingen. De verlichting der schilderijen (een levensvraagstuk voor het museum) bracht vooreerst moeilijkheden imet zich mede, doch op weinig kostbare wijze werd in de bezwaren voorzien. Het groote gebrandschilderde venster tegenover de trap is van ijzergaas voor zien, terwijl, om een passend geheel te verkrijgen, verschillende verbeteringen werden aangebracht.- Pogingen om voor het borstbeeld van 'Prof. Bolland het door de Bolland-com missie toegezegde granieten voetstuk te verkrijgen leidde tot geen resultaat waar» om voorloopig een houten voetstuk is ge maakt. Aan het bezwaar, dat men door de ver plaatsing van den hoofdingang naar de Scheistraat van de straat af geen gezicht •meer zoude hebben op het voorplein en den mooien voorgevel van de Lakenhal, Werd tegemoet gekomen door de. deur van het plein op de oude uren geopend te la ten en den toegang alleen met een ket ting af te sluiten. De hergroepeering der voorwerpen ge» schiedde zonder veel nadeel voor de ver zamelingen. Tijdens het verlof van den directeur werden negen geschilderde lan taarnplaatjes gebroken, terwijl de kleine vitrine in de lion d'Or-zaal enkele da gen nadat deze door den heer J. Tacoma te Amsterdam was afgeleverd, waar- ischijnlijk door slechte constructie in» stortte. De schade, door dit laatste evenement aangericht, is gelukkig slechts, uit han delsoogpunt beschouwd, van eenige be» teekenis. Een proces met den leverancier in aanhangig. Het museum was in 1922 geopend van 5 April tot 31 December en in dien tijd werd een recordcijfer aan bezoekers be reikt van 10962 betalenden, waarvan 1436 op Maandagen bij verhoogd entree, en 12449 op de vrije dagen of totaal 23411. In 1921 was het museum eenigen tijd ge sloten, zoodat dat jaar geen vergelijkings punt oplevert; in 1920 bedroeg het aan tal bezoekers over de maanden April tot en met December 5498 en 8028, totaal •11526, en over het geheele jaar 492 en 949 meer of totaal 12967. Tot dit grooter bezoek heeft natuurlijk de belangstelling voor de nieuwe zalen veel bijgedragen, doch voor een groot deel ook de tentoon stellingen, welke dit jaar in het museum .gehouden zijn. Alleen het buitengewoon bezoek op 3 October verliep weder in da» lende richting en bedroeg slechts 382 of ongeveer het gemiddelde van de Zon- en (feestdagen. De steeds belangrijker wor dende feesten, door de Drie October Ver- eeniging op den middag gegeven, hebben •hierbij ook hunnen invloed doen ge voelen. Deze daling wordt echter niet betreurd, •daar het druk bezoek op dien dag moer uit feestgangers dan uit ernstige museumbezoekers bestond. Door verschillende instellingen werd van het aanschouwelijk onderwijs ge bruik "-emaaikt. Het aantal bezoekende Leidsche scholen is echter betrekkelijk gering geweest, en do wensch wordt uit» gesproken, dat de tijdelijke sluiting aan de onderwijzers niet hun weg heeft doen verliezen naar de Lakenhal. Het aantal verkochte catalogi der voor werpen en der schilderijen bedroeg resp. 151 en 155. De uitgave van een nieuwe uitgave wordt overwogen. Door de Directie werden drie tentoon stellingen gehouden n.l. van het werk van W. A. Konijnenburg, welke 821 bezoe kers trok; van een collectie van 35 schil derijen uit de collectie der firma E. J. Wiseling, waarvan door 513 personen werd genoten en een kunstnijverheids- tentoonstelling met werk van G. v. d. Sluys, Hildo Krop, G. Bogtman, Jac. Jongert, W. A. Brouwer, J. A. Jacobs en B. Planjer, welke tentoonstelling door 657 belangstellenden werd bezocht. Hieraan verbonden gaf de heer W. A. Brouwer een lezing over: den ontwikkelingsgang naar do toekomstige schoonheid. Een poging om het werk van onzen stadgenoot F. H. Verster naar Leiden te krijgen, mislukte -door weinig medewer king van den schilder. Aan enkele Leidsche vereenigingen werd gastvrijheid verleend voor het hou den van tentoonstellingen en leringen, terwijl verschillende malen inlichtingen werden gegeven en verlof verleend tot fo- tografeeren. Het verslag beschrijft uitvoerig de vele geschenken en noemt in het bijzonder een aquarel van Dr. G. H. Dee, een doek van G. Metsu en een paneel voorstellende de Aa-nbidding der Herders, Hollandsche school, begin 17e eeuw. Van de geschonken voorwerpen is wel het belangrijkste de in de maskerade van 1905 gebezigde statiekoets van Lod. XIV, afkomstig uit de stallen van Koningin Victoria, welk geschenk door den toenma- •ligen hoofdpersoon Mr. S. N. B. Hal- bertsma aan het Museum werd vereerd. Vele toezeggingen voor nieuwe schen kingen werden gedaan. Met groote dank baarheid werd een legaat ontvangen van tienduizend gulden, vermaakt door Mewr. Dr. W. N. du Rieu, geb. Sautijn Kluit. Naast de geschenken werden zeer be» langrijke voorwerpen tijdelijk of perma nent in bruikleen ontvangen, waaronder acht belangwekkende schilderijen uit het denot van hot Mauritshuis. Bij opheffing van de stadsapotheek werd een zeer fraaie geelkoperen vijzel uit 1600 en enkele andere min of meer be-; langwekkende voorwerpen ontvangen. Door aankoop werden veertien aanwin sten verkregen, waaronder een tweetal schilderijen: „Voor de herberg". Land schapje van Jan v. Gooyen en een Zee» stuk door Jan Porcellis. Met het oog hter een antieke apotheek in te richten, waar voor de van de stadsapotheek afkomstige oudheden de kern moeten vormen, wer den fragmenten van een mahoniehouten apothekerskast aangekocht. Den bezitters van oude apotheken wordt in vriendelijke overweging gegeven hier eenige bijdragen voor af te staan. Van het Raadhuis werden zes stoelen uit de 18e eeuw ontvangen, welke in ruil werden afgestaan voor moderne stoe» 3 en. Tevens werden aan het Stadhuis tijdelijk afgestaan portretten van de oud burgemeesters, de Laat de Kanter en Graai van Limburg Styrum. Nationaal Huldeblijk H.M. de Koningin. Hoewel reeds een vrij groot bedrag is bijeengegaard en aan het hoofd-Comité- ie overgemaakt zijn er nog vele inschrijvings biljetten niet ingekomen. Zij die van ge noemd doel nog een bijdrage willen schen ken kunnen dat nog steeds doen hetzij direct bij den Penningmeester, den heer Aug. L. Reimeringer, Rapenburg 105 of door storting op diens Postgiro No. 1780 Begrafenis J. Dupon Hz. Onder groote belangstelling werd heden morgen op „Rhijnhof" het stoffelijk over schot van den heer J. Dupon Hzn. ter aarde besteld. Vele vrienden en oud-vrienden van Zon dagschool, Bouwfonds en Jongelings- Vereeniging Pred. XII la waren opge komen om hem de laatste eer te bewijzen. Aan de geopende groeve voerde allereerst de heer P. Mazurel namens oud-vrien den en bestuurders van Zondagschool en Bouwfonds het woord om God te danken voort wat Hij ruim 45 jaren in vriend Dupon aan deze inrichtingen op het gebied van God's Koninkrijk had geschonken, De heer Questroo, secretaris der Jon- gelings-Vereeniging herdacht hem als voor trekker op het gebied der verceniging en in alles wat hij voor de jongelingen gedaan had als lid der Commissie van Toezicht. De heer S j a r d ij n als bestuurder der Chr. Nat. Werkmansbond bracht een woord van dank voor alles wat du Pon op dit ter rein des levens had verricht gedurende de vele jaren van zijn lidmaatschap terwijl de her Korenhof namens de Nieuwe Leid sche Begrafenis Onderneming, welker leden hem grafwaarts hadden gedragen, hem her dacht als een trouw, waardig en kalm lid. Allen spraken, woorden van troost en be moediging tot de diepbedroefde weduwe en nabestaanden. Een zoon van den overledene dankte ten slotte allen voor de belangstelling tijdens de ziekte en na het overlijden van den on- vergetelijken man en vader betoond. Diep onder den indruk verlieten daarop allen den doodenakker. De Leidsche Winkelstand. Er zijn in een stad enkele van die han delsfirma's wier namen er bij het publiek „in" zitten. Wat Leiden aangaat is een van die uit verkoren namen zeker wel „H et Duo" (v.h. „Het Trio"). Het verwonderde ons dan ook niets, een uitnoodiging te ontvangen tot het be zichtigen van een gisteravond geopende derde zaak van deze welbekende firma. Wat ons wèl verwonderde, was, met weinig of geen „kunst- en vli' oen zoo smaakvolle, eenvoudige en lijke winkel te zien gevormd. Het perceel Pieterskerkkoorsteeg 11 ziet er thans in een woord keurig uit. De Leidsche firma's (men kan in eigen stad heusch wel terechtl) Engels, Leget, Frankhuizen, De Haas en Doeve, hebben het schilder-, timmer-, eleetriciteits-, be hangers- en granietwerk zeer tot genoe gen uitgevoerd en de oude plunje der zaak eenvoudig onherkenbaar gemaakt. Het „eigenlijke" van de nieuwe zaak, de werkelijk schitterende collectie fruit en koek komt dan ook goed uit. Een der firmanten verzekerde ons, dat de prijzen heneden elke concurrentie zijn, door directen aankoop op de veilingen en van de goede kwaliteit der artikelen is zelfs een oppervlakkig beoordeelaar reeds onmiddellijk overtuigd. Als bewijs van de populariteit welke de heeren Oostendorp en Gaastra genieten, pronkte een keur van bloemstukken in de nieuwe zaak. x Ds. P. van Hoven, predikant bij de Geref. Kerk van Meliskerke (Wal cheren), is sedert eenige dagen ernstig ongesteld, tengevolge van een bloedspu wing. De behandelende geneesheer heeft verklaard, dat, wanner zich geen compli caties voordoen, geen ongerustheid be staat voor herstel. Ons wordt verzocht te waarschuwen voor een tweetal personen, die er hun werk van maken om bestellingen in ont vangst te nemen voor het maken van Crayon-portretten. De heeren vragen in Óen regel eonig voorschot, en van de chavon-portretten hoort of ziet men nooit iets meer. Bedoelde personen noemen zich gebr. Visser en zeggen te wonen te Rotterdam, Oudendijk No. 122. aan welk adres zij echter niet bekend zijn. Gistermiddag is op den Haagweg een vrachtauto tegen een boom opgereden doordat een der voorwielen in een kuil reed, en de bestuurder dientengevolge het beheer over de stuurinrichting kwijt raakte. De stuurinrichting bleek defect te zijn, zoodat de auto haren weg niet kon ver volgen. De chauffeur bekwam geen letsel. O, die Hollandsche Wij vestigen er de aandacht onzer lezers op, dat het bureau-Vischmarkt te» lefonisch verbonden met het politie hoofdbureau aan do Breestraat, van waaruit men thans naaT alle afdeelingen kan aansluiten. Men belle dus voortaan op de no's 159 en 794. Op de Breestraat werd gistermiddag een stilstaande wagen aangereden door een vrachtautomobiel, als gevolg waarvan de wagen door een ruit van perceel no. 155 werd geduwd. K. en S. kregen „mot" met elkaar. K. waarschuwde zijn tegenstander met groot gebaar, om geen praatjes te maken* want hij (K.!) kon boksen als de beste. Aan het Zoeklicht Leiden 6 Juli 1923. „Hij vernieuwt het gelaat des aard» rijks." Dat hebben, we weer de laatste dagen kunnen zien. 't Is of we leven in een andere wereld. Heel de schepping schijnt te zingen. Als we nu maar oogen hebben om ta zien en ooren om te hooren dan vinden we bewaarheid: „Do hemelen vertellen Gods eer en het uitspansel verkondigt zijuer handen werk. De oene dag vertelt er den ander van; de eene nacht geeft er de ander kennis van. Geen spraak is het; geen woorden zijn het; niemand verneemt hun stem. Toch gaat bun taal over de geheele) aarde en tot aan het einde der aarde hun woorden." lederen morgen opnieuw sch-ijnt de zon/ uit haar verborgen tent te rijzen om in al haar schoonheid en kracht haar baan te loopen als een -vrroolijken held. En toch die zon, evenals heel de schep-* ping niets anders dan een maaksel van Gods hand. O, mochten we "toch verstaan de „har» monie der sféi'en"! OBSERVATOR^ S. zei niets terug, maar gaf K. een' „Amsterdamsche Toen ging K. (de bokser) naar het po* litiebureau omeen klacht in te diw nen wegens mishandeling. BETREURENSWAARDIG INCIDENT. Naar aanleiding van do verkiezing va* Ged. Staten in N.-Holland maakt ona. Rotterdammer de volgende opniT» kin gen: „Jaren lang had in het college van Noord-Holland één christelijk-historische en één Roomsch-Katholiek zitting. „De anti-revolutionairen meenden dan ook thans, nu rechterzijde en linkerzijde ongeveer even sterk waren, aanspraak op één zetel te mogen maken, om dan de drie resteerende zetels aan de linkerzijde te laten. „De roomsch-katholieken eischten och» ter naast den zetel van den heer Ejndr.* ook een plaats voor mr. Borcans op en om in de volvoering van dit pla tc sla» gen sloten zij een hond met de social» democraten en vrijzinnig-democraten. „Begrijpelijkerwijze heeft dit ia do kringen der protestantsch-chris*.o!»j'*e groepen kwaad bloed gezet. „Hier was een zeteljacht, die valt to lak ken, niet allereerst omdat rij aan de ti-revolutionairen een plarts onrechtma» tig onthield, maar bovenal omdat mei verloochening van relaties van jaren her oude bondgenooten werden verlaten cn betrekkingen met den tegenstander wer» den aangeknoopt. „Een betreurenswaardig incident, dat in zijn nawerking droeve gevolgen kan hebben." Emigratie. In verband met de zeer vele verzoeken om fin.ncieelen steun voor emigratie, maakt de directeur van het informatie bureau van de Nederlandsche Vereeni» •ging Landverhuizing te 's-Gravenhage bo» kend, dat het beslist niet mogelijk is, kosteloos naar het overzeesche te rei ren De vereeniging Landverhuizing kan geen financieelen steun verkenen en evenmin helpen door voorschotten. Hot is dus volkomen nutteloos zich voor geldelij- ken steun tot de vereeniging Landverhui zing te wenden. Zij, die emigreeren willen, moeten in staat zijn, zelf de reiskosten en hetgeen verder nood/g is te betalen. Nadrukkelijk wo-dt gewaarschuwd te» gen desertie van schepen of pogingen om andere niet wettige wijze in de Vereenig- de Staten van Amerika te komen. Bij ont dekking, zij het ook later, loopt men groote gevaar voor ernstige moeilijkhe den, en gehuwden staat te wachten, dat hun gezin den toegang wordt geweigerd. Duitsche kolen voor Nederland. Naar de Ullstein-dienst uit Gelsen- kirchen verneemt, zullen de Franschen en Belgen, op verzoek van den Nederland- schen gedelegeerde in het Roergebied, op de spoorlijn GelsenkirchenBismarck BuerZuid-Dorsten de militaire bewaking intrekken. Langs dezen lijn werden Duit sche kolen voor Nederland tot levering waarvan Duitschland contractueel ver plicht is, getransporteerd. De militarisee ring van do spoorlijn maakte aan dift transport een einde. Naar de Nederlandsche gedelegeerd*-, heeft verklaard, zal de spoorlijn waary schijnlijk reeds binnen enkelo dagen zon/ der militairen zijn. Het Internationale Reisverkeer. Naar de UlUtem-dienst meldt, heeft Rijksdag gisteren het wetsentwerp in sake

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1