Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.00 4tle JAARGANG. - MAANDAG 14 MEI 1923 - No. 933 BureauHooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS jGewone advertentiën per regel 22H cenL - ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL S©ij contract, belangrijke reductie. ^Kleine advertentiën bij vooruitbeta^ ling van ten hoogste 30 woorden, w or dei dagelijks geplaatst ad 50 cent. V Nog slechts zes dagen. Herhaaldelijk hebben wij reeds onze le zers opgewekt toch volle aandacht te schenken aan de komende gemeenteraads verkiezing. En wie nog eens in zijne gedachten te rugroept den uitslag van de stemming voor de Provinciale Staten, dio zal het met ons eens zijn,, dat daarvoor alle aan leiding bestaat. Wanneer wij die stemming als basis nemen dan zal de nieuwe gemeenteraad als volgt worden samengesteld: 8 Gkr. Historischen, 7 R. Katholieken, 4 Anti revolutionairen, 7 Soc. Democraten, 2 Vrijz. Democraten, 2e Vrijheidsbonders, 2 Democraten en 1 Communist. Terwijl het aantal raadsleden met twee wordt uitgebreid, loopt het aantal der Anti-revolutionaire leden dus terug van zeven tot vier. En die vierde zetel wordt dan nog slechts met een betrekkelijk klein over schot verkregen, zoodat een kleinigheid oorzaak kan zijn, dat ook deze zetel verloren gaat. Gelukt het b.v. aan de Staatk. Geref. Partij een honderd kiezers die de vorige maal onzen candidaat hebben gestemd, tot zich te trekken, dan is ook de vierde zetel verloren, en loopt onze fractie terug ran zeven op drie leden. De Staatk. Geref. Partij zelf profiteert daarvan niet. Als zij het aantal op hare Candida ten uitgebrachte stemmen niet met ruim 200 weet op te voeren, en daarop bestaat vooralsnog geen kans dan hebben al die stemmen niet de minste beteekenis. Maar dan is voor ons het gevolg, dat wij een lid moeten afstaan aan de Demo cratische Partij, "die na ons het grootste overschot had. Men gevoelt dus, hoe critiek op dit -oogenblik de positie is van de Anti-revo lutionaire partij, en hoe noodig het is alle krachten in te spannen om de dreigende ramp te voorkomen. Maar een Statenverkiezing is geen Ge meenteraadsverkiezing, zal men. zeggen.. Volkomen juist. Bij de Gemeenteradsverkiezingen is als regel de belangstelling grooter met als gevolg, dat ook de kiesdeeler grooter wordt. Zoo zal de actie van de vergunninghou ders-groep ons geen directe schade doen. Maar het gevolg van haar optreden ■in dat van andere partijen is wel, dat het t e m m e n c ij f e r hooger wordt en dat wij dus naar verhouding achteruit gaan. Wij hebben nu nog slechts zes werk-; -lagen voor den boeg. En er wordt gewerkt. Maar naast die tientallen onder onze kiezers die hunne krachten aan den ver- kiczingsarbeid geven, staan de honder- d o n, dio met de armen over elkaar ge slagen rustig, afkijken, hoe dat af zal loo- pen. Als straks de vijand juicht dat do An- •i-Hevolutionaire partij in Leiden werd vernietigd, als straks de Communisten, in 'ioor met de Sociaal-Democraten, do De mocraten, de Vrijzinnig-Democraten, de Vrijheidsbonders juichen omdat de Anti- Itevolufionairet partij voor de komende jaren onschadelijk werd gemaakt, dan zullen zij, die hun tijd en hun kracht :e brengen, zich waarschijnlijk onbehaag lijk gevoelen. Zij zullen dan misschien begeerte heb ben, om den uitslag te veranderen. Maar dan is het telaat. Ook bij een nederlaag als nudreigt, zullen wij, die hun tijd en hun kracht hebben gegeven, kunnen bidden en dan ken. Maar wat zullen z ij dan moeten doen, die zich vergenoegden de toI van rustige toeschouwers te vervullen? UIT DE PERS Het struikelend recht. Naar aanleiding van het Krupp-proces schrijft de Standaard: Of is dit nog niet te zwak gezegd, als men. let op het vonnis dezer dagen in Es sen uitgesproken? Te zamen 145 jaar gevangenisstraf en 850 millioen mark boete. Voor wat? Voor wat anders dan om voldoening te schenken aan Fransche ergernis over het niet slagen van de plannen die men met de Roerbezetting had. Aangezien de opgelegde vrijheidsstraf fen de 5 jaar te boven gaan, kan tevens worden bepaald, dat de straf moot wor den uitgediend in Fransche gevangenis sen, zoowel in Frankrijk zelf als in de Fransche koloniën. En wat misschien het pijnlijkst van al les is: de wereld moet machteloos toezien. Zich bepalen tot een tam protest der niet- officieele wereld. Frankrijk is, met zijn modern leger van 800.000 mn en zijn sterke luchtvloot, meester in Europa. De anderen hebben het toezien. Ze mogen de vuist ballen, mits ze baar maar in den broekzak houden. Inmiddels heeft dit feit nog ernstiger gevolgen. Meer en meer ging men den laatsten tijd voelen, dat Frankrijk en Volkenbondsraad nagenoeg synonieme be grippen bleken te zijn. Frankrijk's wil schijnt ook daar wet. Getuige de laatste beslissing inzake het Saargebied. Maar als het optreden van Frankrijk in het Roergebied maatstaf van beoordee ling worden moet voor den geest in den Raad van den Volkenbond, valt het dan te verwonderen, dat bij velen bet vertrou wen in dat college op 0 terugzinkt? De Fransche geest heerscht in Europa, domineert in den Volkenbondsraad, is wars van bevrediging, verkiest daarente gen geweld, drijft Europa naar den chaos. Het heeft geen nut deze dingen langer te verzwijgon. 't Is beter te weten waar men aan toe is. En voor ons land het best om scherp toe te zien, dat we op geenerlei wijze, door aanraking, met dezen geest des gewelds besmet worden." .STADSNIEUWS Drankweer-Comité. In de Graanbeurs werd Zaterdag avond een propaganda-vergadering ge houden van het Leidsche Drankweer-co- mité. Op het tooneel-prijkten de banieren der verschillende geheelonthouders-organisa ties hier ter stede. De zaal was slechts matig bezet. Het strijkorkest „Jong Holland" gaf vooraf enkele goede muzieknummers. Daarna hield de voorzitter, de heer Eil- ders, een kort openingswoord. Spr. heette de aanwezigen hartelijk wel kom en in 't bijzonder „Jong Holland" en „Het Blauwe Tientje". Vervolgens werd de Blauwe Week-Actie besproken en opgewekt tot deelname aan de slotmeeting op Pinkster-Maandag te Rotterdam. Met voldoening werd gememoreerd, dat in de Tweede Kamer een voorstel werd ingediend tot invoering van de Plaatse lijke Keuze. Tevens werd geconstateerd, dat som mige gedeelten der stad zijn droog gelegd en dat de invoering van het zooveel be sproken Tapverbod een feit is geworden. Spr. noemde de werking van het Tap verbod gezegend, en betreurde het, dat sommige gemeenteraads-candidaten zijn „gedraaid". Tot slot kon gelukkig worden opge merkt, dat de jeugd zich voor de anti- alcoholbeweging meer gaat interesseeren. Met de opwekking om zich, hetzij oud of jong, aan te sluiten bij een der drank- bestri jdersvereeniging, en sloot spr. zijn met applaus begroette rede. „Jong Holland" voerde daarna weer enkele muzieknummers uit De heer C. Tasman hield vervolgens een opwekkende rede in het belang van de drankbestrijding, en bracht de beken de argumenten daartoe naar voren. Speciaal werd den nadruk gelegd op de plaatselijke keuze, die in het belang zal zijn van degenen, die aan de verleiding van den kroeg geen weerstand kunnen bieden. Opgewekt werd, om met' taaie volhar ding den strijd tegen koöing Alcohol vol te houden, vooral ook in deze blauwe week. Na de pauze werd door „Het Blauwe Tientje" een propagandistisch tooneel- stukjo gegeven getiteld „Het proces tegen Koning Alcohol". De secretaris van het Drankweer-Co mité, de heer Binnendijk, hield nog een opwekkende rede, waarna de voorzitter met een kort sluitingswogrd de bijeen komst, waarin zich „Jong1 Holland" ook verder geducht weerde, sloot In de pauze werden Blauwe-Week- bloempjes verkocht ten batwvan de actie. De vergadering droeg een geanimeerd karakter. Door den heer K. Sijtsma is aan den Voorzitter van den Gemeenteraad verlof gevraagd in de Raadszitting van heden middag aan B. en W. eenige vragen te mogen doen naar aanleiding van de tal rijke klachten, welke de bewoners van Langegracht, Oude-Singel, Oude-Vest, enz. uiten over den last, die in dit stadsgedeel te wordt ondervonden van de vuilverbran dingsinstallatie door het uitwerpen van fijne roetdeelen uit den schoorsteen. Voorts verzocht hij nog eens te mogen wijzen op den gevaarlijken toestand van den Hooge-Rijndijk even voorbij de Utrechtsche brug, in verband met de reeds lang aanhangige plannen tot dem ping van een slootgedctlte en verplaat sing van het politie-posthuis aldaar. Bij Kon. besluit is, met ingang van 16 dezer, eervol ontslag verleend aan den onderwijzer bij de Kweekschool voor Zee vaart den heer Th. Brouwers, op zijn verzoek, in verband met het hem kenbaar gemaakte voornemen zijne betrekking op te heffen. In de Stedelijke Werkinrichting zijn in de week van 6 tot en met 12 Mei opgenomen 168 volwassen personen en 14 kinderen, totaal 182. eiNNEÜLAliD Het bezoek van dsn Koning van Noorwegen. Zooals wij bereids mededeelden, zal de koning van Noorwegen een bezoek aan ons land brengen en met het Noorsche oorlogsschip „Tordenskjold" naar hier komen. Wij kunnen thans omtrent dit bezoek nog het volgende berichten. De Noorsche oorlogsbodem wordt in den vroegen mor gen van den 5den Juni te IJmuiden ver wacht., zal van daar naar Amsterdam op- stoornen, alwaar het schip ongeveer half elf aankomt. Vermoedelijk zal het vaar tuig ligplaats krijgen op dezelfde plaats waar het vorig jaar tijdens een bezoek aan de Amsterdamsche haven lag, name lijk aan de De Ruyterkade, aan den stei ger van de firma Van Es en Van Omme ren. Na aankomst zal de koninklijke gast zich naar het Paleis begeven. Des middags zal vanwege het gemeente bestuur van Amsterdam een boottocht door de haven aangeboden worden. Den volgenden morgen zal de koning zich over Soestdijk naar 's-Gravenhage begeven, terwijl op 7 Juni een bezoek aan Rotterdam zal gebracht worden. Het ligt in de bedoeling, dat de „Tor denskjold" den 6den Juni de haven van Amsterdam verlaat om koers te zetten naar Rotterdam, alwaar de koning zich weder zal inschepen. Vervroegde opkomst miliciens. De minister van oorlog heeft een brief tot de burgemeesters gericht, waarin het volgende wordt meegedeeld: Voor totaal 200 dienstplichtigen van de lichting 1923, die zijn toegewezen aan de tweede ploeg der infanterie, bestaat gele genheid om reeds in het tijdvak van 16 20 Juli 1923 in werkelijken dienst te ko men, ten einde deze oefening te volbren gen bij een der detachementen, bestemd voor de scholen voor verlofsofficieren te Amersfoort en te Breda. De eerste oefe ning van deze dienstplichtigen wordt niet onderbroken, zoodat deze, behoudens on voorziene omstandigheden, 29 December 1923 eindigt. Voor deze vervroegde opkomst kunnen ook in aanmerking komen personen van de lichting 1923 of van een vroegere lich ting, die in verband met uitstel van eer ste oefening, verstreken vrijstelling of om een andere reden tegelijk met bedoelde tweede ploeg in November zouden moe ten opkomen. Voor .hen, die de oefeningen bij den vrijwilligen landstorm volgen en uitzicht hebben dat zij voor 16 Juli 1923 het bewijs van voorgeoefendheid zullen ver werven, bestaat de bedoelde gelegenheid echter niet. Zij, die voor deze vervroegde opkomst in aanmerking wenschen te komen, moe ten voor 27 Mei as. hun verlangen daartoe kenbaar maken bij den burge meester der gemeente, voor wien zij heb ben geloot. Ned. Bond van J. V. op Geref. Grondslag. Men schrijft ons: Naar aanleiding van het offieieele ver slag van den Bondsdag van den Ned. Bond van J. V. op Geref. Gr. te Gronin gen gehouden en dat uit het Friesch Dag blad door Uwe Courant Zaterdag j.L werd geplaatst, zou ik gaarne als bezoe ker dezer vergadering eenige opmerkin gen willen maken. Het offieieele verslag vermeldt, dat tot lid van de commissie van controle is ge kozen de heer Mekking. Dit is onjuist. Als primus werd aangewezen de heer D. J. Breedveld, tot voor kort lid van het Mo-1 deramen van Zuid-Holland. Verder werden niet alle bonds voorstel len onveranderd aangenomen. Het bonds- voorstel, om in September 1924 een huis houdelijke bondsvergadering te houden, werd pas aangenomen toen daaruit het woordje „September" geschrapt werd. De datum dezer proef vergadering zal door het bondsbestuur in overleg met de ver- eenigingen nog nader vastgesteld worden. Het Friesch Dagblad geeft m.i. een on juiste weergave van de behandeling van de subsidie-kwestie. Na voorlezing van do bekende conclu sie, brak er een langdurig applaus los, zoodanig, dat de voorzitter meende dat deze conclusie met algemeene stemmen was aangenomen. Dit bleek echter onjuist te zijn, want verschillende afgevaardigden wenschten nog het woord, wat hun na eenigen aan drang gegeven werd. Het eigenaardige van deze bespreking was, dat het m e e r e n d e e 1 zich voor aanvaarding der cdnclusie uitsprak, slechts een enkele had te dien opzichte geen vertrouwen in de bonds- leiding. Tot dezen behoorde een Frie- sche afgevaardigde, die met het subsidie-» bedrag ook de rente wilde terugstorten, waaraan de voorzitter zeer gevat toevoeg* de: na aftrek van kosten. Een kostelijke zet om de anti-subsidie* jagerij aan de kaak te stellen; men was zeker bang door één cent subsidierente besmet le worden. Het voorstel werd daarna met groote meerderheid aangenomen. De bewering, dat de voorzitter halsstarrig was, moet met alle beslistheid worden afgewezen, in* tegendeel, wij zijn hem dankbaar dat hi| de Bondsvergadering zoo heeft geleid, dat wij nu, wat gebeurd is, kunnen verge ten, dat niemands overtuiging is gekrenkt en dat, wanneer de toestand blijft zooals hij nu is, er niets meer gepublioeerd be* "hoeft te worden. Meer waardeëring voor het bondsbe-* stuur, dat zulke uiterst moeilijke en cri* tieke dagen heeft doorgemaakt, ware van de zijde van het Friesch Dagblad meer gewenscht dan het spreken over een „slappe" houding van het bondsbestuur, geschokt vertrouwen, achter de coulissen bedisselen etc. De onttrekking van woningruimte. De Minister van Arbeid heeft aan d# gemeentebesturen de volgende circulair*» gezonden: Volgens de laatstelijk in de bijlage van mijn rondschrijven van 28 Dec. 1921 op* genomen bepaling worden premies al* leen gegeven voor woningbouw in ge* meenten, welker besturen aan de toestem* ming tot onttrekking van woningen aan hare bestemming de voorwaard» verbin den, dat de woningen, welker bestemming veranderd wordt, op kosten van den be langhebbende worden vervangen door an dere. Onder de tegenwoordige omstan* digheden acht ik het echter- als regel ge* wenscht, dat onttrekking zonder of on der minder bezwarende voorwaarden wordt toegestaan, wanneer zij leiden zal tot verruiming van werkgelegenheid, zoo als bij oprichting en meestal bij uitbrei ding van een bedrijf het geval is. Ten aanzien van zoodanig geval van onttrek* king kan vorenbedoelde bepaling van do premieregeling thans als vervallen wor* den beschouwd; uiteraard blijven de ge* meentebesturen behoudens mijne beslis* sing in beroep, bevoegd om voor verlies van woonruimte vergoeding te vorderen of door het opleggen van andere voor* waarden verergering van woningnood to voorkomen telkens wanneer daartoe naar hunne meening wel aanleiding be staat. Tapverbod en regecringsjubileum. De Minister van Arbeid, N. en H. heeft naar aanleiding van een verzoek van het Nationaal Comité tegen het Alcoholisme onder de aandacht van de gemeentebestu ren gebracht de vraag of het geen aanbe* veling verdiend op de dagen van de vie* ring van het 25-jarig regeeringsjuhileuta van de Koningin oen tapverbod van ster* ken drank uit te vaardigen. De Minister noodigt de gemeentebesturen uit do wen* scbelijkheid van een zoodanig tapverbod te overwegen. Beperkte invoer, van schoenen. Bij Kon. besluit van 8 dezèr is een commissie ingesteld, welke de regeering van advies zal dienen bij het vaststellen van de voorwaarden, waarop ingeval van invoerverbod van schoenwerk, beperkte invoer van schoenen zal worden toege* staan. De samenstelling van deze com* missie is als volgt: Lid en voorzitter L. L. F. de Grem, voorheen tijdelijk administrateur, hoofd der afdeeling crisiszaken-lextiel, van het voormalige departement van landbouw% nijverheid en handel te Hilversum; leden: L. F. Verwoerd te Amsterdam; Jos. Klij* berg te Waalwijk; H. Mannaerts te Til* FEUILLETON Van hooger Orde. Naar het Engekch. M) Misschien lag hierin 't geheim waarom John tot nu toe veilig en wel de crisis te -joven gekomen was, welke de ondergang geweest was van zoo menig bezitter van een molen, namelijk de invoering van een "kracht, van welke het molen-volk over tuigd was, dat 't handenarbeid zou ver nietigen. Of anders, het volk in ons dal, negens hun grooten eenvoud, had meer vertrouwen in den meester; want 't was aeker, dat toen John door de menigte 7oortging, er slechts één was, die do fa tale roep aanhief: „Weg met de machl-: nerie!" Mijnheer Halifax ging den molen bin- '-cn en ontsloot de deur van het vertrek, Jat hij had veranderd in een machineka mer en waar hij met behulp van de beide mannen, die hij uit Manchester had mee gebracht, dag en nacht als 't ware gedu rende de laatste week bezig geweest was .om zijn machinerie in orde te brengen. Zij werkten -geiijk do Manchester- mannen zeiden, dat zij dikwijls hadden moeten werken achter slot en grendel; „Uw volk is een vrr nj:l slag, mijnheer Halifax; ze zeggen, dat hier zes duivels in zitten," en de man wees naar de groo te stoomketel, welke was opgericht in een uitbouw. „Zes duivels, zeggen ze? Welnu, ik wil Maister Michael Soot wezen, hé Phineas? en ik zal mijn duivels hard doen wer ken." Hij lachte, maar was erg opgewonden. Hij inspecteerde stuk voor stuk de inge wikkelde, maar teere machinerie; wreef hier en daar 't koperwerk, dat blonk als een spiegel, trad dan weer terug en zag er naar met trots, bijna met liefde. Is 't niet een aardig ding? als ik 't jn elkaar gezet heb c als *t maar go&d werkt!" Zijn handen schudden zijn wangen brandden kleine Edwin kwam bij zijn knie, maar bij schoof 't kind haastig weg; daarop ontdekte hij een kleine fout aan de machinerie en terwijl de werklie den dat in orde maakten, zag hij naar hen, ademloos van angst. Zijne vrouw kwam bij hem staan. „John!" fluisterde ze alleen en greep hem bij de hand, als om hem te bemoe digen. „Spree'k niet tegen me doe 't niet Ursula. Als 't niet gaat, ben ik geruï neerd." „Hier!" hij deed de deur open en riep 't volk buiten „kom binnen, twee van u en ziet hoe mijn duivels werken. Nu dan! Jongens blijft uit den weg; „mijn kleine meid" zijn stem werd zachter mijn lieveling zal niet bang zijn? Nu, mannen is 't klaar?" Hij opende de stoomklep. Met een vreemd geluid, dat de beide mannen van Enderloy deed terugsprin gen alsof de zes duivels werkelijk op hen werden losgelaten, stiet de stoom den cy linder binnen. De zuiger-stang bewoog zacht. „Is 't in orde, zal 'l werken?" Neen, 't stond stil! John haalde diep adem. 't Begon weer zacht op en neer te bewegen als de ster ke arm van een of anderen automatischen reus. Grooter en kleiner kamraden vingen do beweegkracht op, zacht en majestu- ues ronddraaiend, en met gestadige, re gelmatige beweging of zoo vlug rond gaande, dat men bijna niet kon zien of ze inderdaad bewogen. Plotseling kwam er een ziel in die wonderlijke schepping van des menschen vernuft, in die doode massa hout en metaal, geheimzinnig bij een gevegd. Het monster werd levend! Sprakeloos stond John er naar te kij ken. Hij ging eindelijk naast zijn vrouw zitten en nam Muriel op de knie, terwijl bij zijn hoofd over haar heenboog. „Is alles in orde, vader?" fluisterde 't kind. „Alles in orde, mijn lieveling." „Ge zeidet, dat ge 't kondet doen en ge hebt 't gedaan," riep zijn vrouw, haar oogen stralend van overwinning, haar hoofd trotsch omhoog. „Ja," zeide John, „ja, Gode zij dank!" Toen opende hij de deur en liet allen 't wonder zien. Zij kwamen binnen bij dozijnen en John gaf zich moeite de ma chinerie te verklaren totdat sommigen, wat schranderder, 't beginsel begrepen en zich vroolijk maakten over de idee van „duivels". Maar zij zagen allen met ont zag tegen den meester op, alsof deze meer was dan een mensch. Zij luisterden met open mond naar elk woord, dat hij sprak, maar zij hielden zich op een eer biedigen afstand van het monster, dat door ging te werken en te werken alsof 't bereid was en in staat altijd door te werken. Jonh bracht zijn vrouw en kinderen naar buiten. „Ik ben blij, dat ik met u mee geweest ben vader erg blij," zeide Muriel gedu rig. En dan zei hij steeds, dat zij den vol genden zomer/als hij weer naar Ender- ley kwam, met hem naar do molens «ou gaan, iederen dag als ze wilde. Er was nu niets verder le doen dan zoo spoedig mogelijk naar ons welbemind Longfield te gaan. Terwijl we wachten op den post-wagon zaten mevrouw Halifax en de jongens op de brug, over den vroegeren, maar nu tot zwijgen gebraebten waterval; er be gon reeds allerlei onkruid te groeien. ,,'t Ziet er akelig uit, maar we behoe* ven er ons nu niets van aan te trokken", zeide mevrouw Halifax. „Neen," antwoorde haar man. "/Als men eens stoomkracht heeft, kan men 't gebruiken zoo men wil. Mijn volk heeft er niets tegen; zij vertrouwen me en zij houden van me." „En misschien zijn ze ook een beetjo bang voor je. Geen nood, 't is een ge* zonde vrees. Ik zou niet gTaag met een man getrouwd zijn, voor wien niemand bang was." John glimlachte; hij zag naar een rui* ter, die op ons afkwam lange den hoofd* weg. „Ik geloof, dat 't Lord Luxmore ia. Ik ben benieuwd of hij van mijn stoom* machine heeft gehoord. Lieve, wilt g« naar den molen terug gaan of niet?" „Zeker niet" De moeder ging op dl brug zitten mot haar jongens om zich. John zei: „met een gozicht als van dw moeder der Gracchi of van eene vrouw uit de hooglanden, die haar eenen zooa na den anderen had gedrild om te be* vechten on dooi te slaan hun vijand den moordenaar vau hun vaderJ CWordt vervolgd).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1