Dagblad voor Leiden en Omstreken. mmRYBmtE.pmm NIEUWE LEIDSGHE EOURAN ABOiSESSEflTSPIiSJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.80 4de JAARGANG. - VRIJDAG 14 APRIL 1923 - No. 909 BureauHooigracht 35 - Leiden - Te!. Int. 1278 - Postrekening 58936 Gewone advertentiën per regel 21% cent, Ingezonden Mededeelingon, dubbel tarief» Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeto- ling van ten hoogste 30 woorden, worden irr»nl-r*st ^4 pn Dit nummer bestaat uit twee bladen. De doodstraf. Door den heer Idenburg werd bij de behandeling van do Staatsbegrooting in do Eorste Kamer ook do doodstraf ter sprako gebracht. Wij laten wat hij daaromtrent op merkte hier volgen: „Het is een punt ten opzichte waarvan tusschen do partijen ter rechterzijde overeenstemming bestaat en verschil. Overeenstemming wat aangaat hot recht van de Overheid om ook aan het le ven te straffen, maar verschil ten opzich te van de vraag, of dat recht ook onder sommige omstandigheden voor do Over heid van Godswege een plicht is. Bij ons zijn er velen, die de vraag be antwoorden. Het i3 niet mijn bedoeling om die-kwes tie hier op het oogenblijk in het debat te brengen; zij hangt voor een groot deel samen met Schriftexegese. Maar ik zou er toch wel op willen wij zen, dat met de kwestie van de doodstraf zeer nauw samenhangt de kwestie van do taai der Overheid. De Overheid, zegt do Apostel, draagt het zwaard niet tever geefs. 1 Wie die waarheid verwaarloost, maakt het de Overheid op den duur schier on mogelijk om wezenlijk strafrecht lo hand hoven. De verzwakking van de gevoelens om trent schuld en straf, di© zoo duidelijk openbaar wordt,, gaat voor mijn be wustzijn niet om buiten het verwaarloo- zen van het apostolische woord. Het is een feit, bevestigd door do crimi neel© statistiek en erkend door de redac tie van het Weekblad voor het Recht, dat do eerbiediging voor het leven fn. ons land afneemt. „Do zoden", zoo lees ik daar, „hebben oen verruwing ondergaan, die zich ook in do misdaad openbaart". En nu zou ik aan hen, die met ons wHlen handhaven de Christelijke begin selen van schuld en straf, willen vragen, of juist in dezen tijd de Overheid haar zwaard moet gebruiken tot handhaving van het recht en dus ook tot intooming van het kwaad. Leert niet de ervaring, dat wij ten onrechte in ons recht Cods de ordeningen hebben losgelaten, dat wie moedwillig met voorbedachten rade, terwijl verzach tende omstandigheden van beteekenis niet aanwezig zijn, de hand slaat aan eens anders leven, dat misdrijf met verlies van eigen leven boete? Men heeft dit punt van ons verfcie- zingsprogram genoemd een lugubere ver kiezingsleuze. Dat is zij niet. Zij is oen uiting van diepgevoelde overtuiging, dat, wil men waarlijk het strafrecht handha ven, deze ordening Gods niet mag worden verwaarloosd. Ik behoef dio overtuiging niet te verdedigen tegenover een kabinet, waarvan de minister van Justitie ons program van actie heeft onderschreven. En als men ons tegenvoert, dat wij met dien eisch ons volk cultureel achteruit brengen, dan spreekt mij die opmerking geenszins toe. i_ Het is niet ons streven om ons volk te stellen aan de spits van wat men in de wereld cultuur noemt, een cultuur, die vaak met werkelijke bebouwing van den geest weinig te maken heeft, maar in dit geval durf ik den strijd tegen die bewa ring nog wel aan. Als wij rondzien in Europa, vinden wij in F^arjkrijk, in Duitschland, in Enge land, ja in alle landen behalve Italië, Portugal en Noorwegen en sommige Zwitserscho kantons, de doodstraf ook In de burgerlijke zaken gehandhaafd en toegepast; zelf hebben wij deze voor fdieepsvolk, voor de militairen en onze oloniën. Wie onze toestanden gaarne meet met beemden maatstaf, \kan daarin mis schien aanleiding vinden om tot ons standpunt over te komen. Voor ons is dat niet het hoogste; voor ons is dat niet datgene wat den doorslag geeft, maar wie zich gaarne meet met -wat in het buitenland geschiedt, kan hier steun vinden voor een overtuiging, die Jen goede zou kunnen komen aan den ernst van ons volksleven." Zuid-Holland blijft rechts! Dat is hefc verblijdende resultaat van de gehouden verkiezingen. En een verrassend resultaat tevens. Want de vooruitzichten wanen niet be paald gunstig. „Zuid-Holland, schreef nog enkele dagen goleden het liberale orgaan in hope, voor deze omgeving, is eep burcht van het cle ricalism©. Maar, het is een burcht die zwak staat en die met één forschen aan bal vallen kan". En die forache stoot hoopte de Vrij heidsbond toe te brengen. Wanneer hij zijn 14 zetels wist te bren- «jen op 16, dan behoefden de overige iinksche partijen zich slechts te handha ven en met de rechtsche meerderheid zo® hefc gedaan zijn. Maar de liberale aanval mislukte, even als alle liberale aanvallen, ook in andere provinciën. Opnieuw werd duidelijk dat hefc libera lisme heeft afgedaan. De forsche stoot tegen de rechtsche burcht had tengevolge dat de wankele burcht bleef staan, en dat de liberale stormtroepen verpletterd werden. Van de 14 liberale Statenleden zullen er niet meer dan 9 in de Staten terugkceren. En tegenover die nederlaag van de vrijzinnigen, staat de versterking vai^ de rechtsche groepen. Was het voor de verkiezingen: 42 rechts tegen 40 links, thans is do verhouding: 46 rechts, tegen 36 links, terwijl de rechter zijde in sommige gevallen dan nog op den steun van den afgevaardigde der H. G. S. zal kunnen rekenen. De Anti-revolutionaire partij, die met 274 stemmen een harer zetels verspeelde, heeft geen reden om te roemen. Maar toch is het verblijdende resultaat van de verkiezingen, dat Zuid-Holland rechts blijft! V De Eerste Kamer blijft rechts! Niet alleen in Zuid-Holland, maar over heel de linio is do stormloop van vrijzinnigen en socialisten afgeslagen. De hoop dat het thans gelukken zou de meerderheid in ons Hoogerhuis om te zetten en Kabinet en rechterzijde in de Tweede Kamer schaakmat te zetten, is niet verwezenlijkt Wol is nog niet de uitslag in alle Pro vinciën bekend, wij wachten nog die van Utrecht, Overijssel en Noord-Bra bant, maar vast staat nu reeds, dat een stevig-rechtsche Eerste Kamer verze kerd kan worden geacht. Het is nog niet te zeggen hoe het even redig kiesrecht voor ons Hoogerhuis zal werken, maar het schijnt ons toch niet te hoog gemakt als wij aan de rechter zijde 30 van de 50 zetels toekennen. Het liberalisme, dat den laatston tijd alleen in den heer Smeenge zijn vertegen woordiger vindt, zal zich althans eeni- germate kunnen herstellen. Maar invloed van beteekenis zal het toch in ons Hoogerhuis niet kunnen uit oefenen. Over heel de linie werd het achteruit geslagen. In Zuid-Holland daalde de Vrijheids bond van 14 op 9 zetels. In Gelderland, dank zij mede de Tielsche vergissing, van 11 op 7. Noord-Holland, Zeeland en Drente gaven ieder een verlies van 3 ze tels, en in Friesland boerde men 2 zetels achteruit. Alleen Groningen, bracht een zeteltje winst. Ook voor de S. D. A. P. was het geen gelukkige dag. Met volle handen was het zaad der on tevredenheid gestrooid. En daarnaast waren de rijkste en schit terendste beloften uitgestald. Men twijfelde geen oogenblik, of het roode leger zou belangrijk worden ver sterkt. Het tegendeel bleek echter het geval. Groningen zette 3 Soc. Dem. overboord, evenals Friesland. Noord-Holand wierp 2 der roode leden uit, en ook in Zuid-Hol land, Drente en Gelderland ging een zetel verloren. Zoo werden overal de aanvallen af ge- En zoo mag met blijdschap en dank woïden geconstateerd de Eerste Ka mer blijft rechts! STADSÜBEUWS „De dag der kleine dingen." Woensdagavond trad, in de Chr. Geref. Kerk voor de Vereeniging voor Inw. Zen ding „Filippus", op Ds. D. Driessen van 's-Gravenzande met bovongenoemd onder werp. Het kerkgebouw was tamelijk bezet. De Voorz. der vereeniging opende de vergadering met gebed nadat gezongen was Psalm 22:12. Vervolgens las hij Zacha- ria 4 waarna hij een kort openingswoord sprak en het woord gaf aan den spreker. Nadat Ds. Driessen den zegen des Heeren gevraagd had over dit samenzijn en was gezongen Psalm 89:10, bepaalde spr. zijn gehoor bij Zacharia 4: 10 om vervolgens te Ietten op: le. De dag der kleine dingen door het ongeloof bespot. Om dit te bezien moet op den hisfcorischen achtergrond gelet wor den, immers waren Tobias, Sanballat en Gesem trachten 't pogen van Israël n.1. 't herbouwen van stad en tempel, zoo moge lijk te verijdelen. In dezen tijd van be strijding en tegenwerking van alle zijden zond de Heere Zacharia om de bouwers te bemoedigen, want 2e. die dag deelt in Gods blijdschap, om dat die zeven nl. de oogen des Heeren zich verblijden over het bouwwerk al is dit nog zoo gering. Zong Israels dichter: „de Heere zal U steeds gadeslaan", niet minder goldt dit voor de bouwers, immers Jehovah zag het tinnen gewicht d.w.z. hefc schietlood in de hand van Zerubbabel, die de muren controleerde of ze zuiver waren. Dit werk moet niettegenstaande alle be strijding voltooid worden omdat 3c. die dag een luisterrijke toekomst heeft. Al deze trekken bracht spreker in ver band met den arbeid der Inw. Zending, cn stond in den breede stil bij de moei lijkheden aan dezen arbeid verbonden, maar ook dat dit werk de goedkeuring Gods moet hebben omdat het beoogt de uitbreiding van Zijn Koninkrijk. Ten -laatste sprak Ds. D. een bemoedi gend woord tot de arbeiders in den evan gelisatie-arbeid, wekte de gemeente op om dezen arbeid door gebed en gaven te steu nen, om ten laatste met de persoonlijke vraag te eindigen of ook wij dien dag der kleine dingen kennen waarop God bij aan vang tot ons hart sprak. De met gloed uitgesproken rede, waarin liefde tot den Evangclisatiearbeid tot uiting kwam, werd met gespannen aandacht gevolgd. Ds. Driessen sloot de vergadering met gebed nadat gezongen was Psalm 138:4. Kamer van Koophandel. De Kamer van Koophandel en Fabrie ken voor Rijnland zal op Woensdag 18 April a.s. des n.m. half drie in do boven zaal van*,,Amic.itia" vergaderen. Aan de orde komt o.m.: Bespreking praeadvies van de Commis sie /voor Vervoer, Post en Telegrafie in zake: a. Vaarwater te Leiden. b. Spoorverbinding Hoofddorp—Hoofd station Leiden. c. Antwoord van den Minister van Wa terstaat op het verzoek der Kamer tot verlaging der posttarièven. d. Instelling van den Spoorwegraad. Voorstel tot uitbreiding van de Com missie voor Vervoer, Post en Telegrafie. Spoorverbinding LeidenHoek van Holland.. Bespre,king districtsbelangen. Benoeming Secretaris. 'r Positieregeling der Ambtenaren. Bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken alhier is van de Directie der Ned. Spoorwegen de roededeeling ont vangen, dat zoolang het hoofdstation al hier niet verbouwd is, daar geen treinen afkomstig uit of bestemd voor de rich ting Hoofddorp kunnen worden toegela ten. De herbesteding der verbouwing van perceel Hooigracht 38 tot tehuis voor Ouden van dagen voor rekening van de Geref. Kerk alhier zal, naar de L e i d- scho Kerkbode meldt, plaats heb ben op Woensdag 25 April a.s. Was oorspronkelijk de bedoeling ge weest het Rusthuis met 1 Mei in gebruik te nemen, naar wij vernemen li ebben de gevoerde besprekingen daarin eenige ver traging gebracht en is de datum van ope ning nd vastgesteld op 1 Augustus a.s. Door de groep tuinders, die zich eenige maanden geleden niet hebben kun nen. vereenigen met de besluiten, die in de Leidsche Tuinders-Patroonsvereeniging zijn genomen, is thans een zelfstandige vereeniging opgericht, genaamd: De Leid sche Groentenveiling „Ons Belang." In de gisteravond gehouden vergadering zijn de statuten ontworpen en vastgesteld en hierop zal de Koninklijke goedkeuring worden aangevraagd. Tevens is besloten tot aansluiting aan de Groep Veilingver- ecnigingen en aan de Provinciale Commis sie van Veilingen in Zuid-Holland. Zomertijd cn gezondheid. Het hoofdbestuur der „Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Ge neeskunst" deelt in een adres aan de Eer ste Kamer mede, dat het 't zijn plicht acht steun te verlcenen aan den drang tot invoering van den Zomertijd. Meer licht, meer lucht, meer zon eiken dag, gedurende eenige maanden, zullen den gezondheidstoestand van ons volk ten goede komen. Krachtiger weerstand tegen ziekten, grooter kans op herstel, zijn daarvan te verwachten. Tegenover de zeer belangrijke bespa ring in uitgaven, tegenover de winst in gezondheid, tegenover do gelegenheid om langer en vaker van de natuur en van het zonlicht te genieten, staan slechts gerin ge bezwaren van een kleine groep der be» volking. Voor de kinderen, die door ons klimaat toch al te veel tot in huis zitten gedwon gen worden, be toekent het winst aan alle kanten, als zij een uurtje langer buiten kunnen spelen. Het sterfte-cijfer bedraagt in de zo mermaanden 10 tot 11, in de winter maanden 14 tot 15 per 1000. In de groo- te gemeenten stijgt en daalt do ziekte- lijn precies op dezelfde wijze voor elke gemeente a'onderlijk, als voor geheel Nederland. Ondanks de grootc verschil len tusschen stad en platteland, tusschen de verschillende beroepen en bedrijven, altijd dezelfde seizoen-invloed, machtiger dan alle andere invloeden. Van do verschillende factoren, die Liet •sterftecijfer omlaag drukken, zijn licht, lucht en zon wol zeer belangrijke. Men denke aan het gebruik dat in de geneeskunde daarvan gemaakt wordt bij allerlei vormen van tuberculose, bij bloedarmoede, bij de Engelsche ziekte der kinderen, in het tijdperk van herstel na ziekte. Het is toch de zon, die de plan ten tot nieuw leven brengt tot bloesem en bloem. Verlenging van den zomertijd in breed te en in lengte vragen geneeskunde en gezondheidsleer. Een opruiend artikel? De heer Marchanfc heeft den Minister van Justitie gewezen op het artikel „De eerste jaarkring" van dr. Emilie Verviers in het weekblad Katholieke Staatskunde van 5 April, met name de volgende zinsneden: „Er dient dus eens cene radicale oprui ming gehouden te worden én onder de in stelling, én onder de personen van hot tegenwoordige regime. Ook dit is weer een nieuw verworven inzicht, dat on3 aanvan kelijk nog niet voldoende eigen was, omdat wij meenden, dat met wijzigingen in de opinies volstaan kon worden. En ten slotte is het ons ook steeds duide lijker geworden, dat do gewenschte ver anderingen niet komen kunnen door over reding en door de groote massa te over tuigen, zooals vele moderne democratische Katholieken meenen, doch ook door go- weldmiddolen. Het zwaard en de tuchtroe de zullen ten laatste den doorslag moeten geven. Het is immers absurd te veronderstellen, dat onze door en door zieke maatschappij weer gezond gemaakt zou kunnen worden, door alle menschen te overtuigen van het nut van saneeringsmaatregelon. Voordat op deze democratische wijze de laatste man overtuigd zou zijn, ware de hceie maatschappij reeds ten gronde gegaan. Natuurlijk mag deze kordate gezondma king niet buiten leiding van de rede plaafs hebben. Hefc geweld mag niet redeloos zijn anders bereiken we averechtsche resulta ten, als in Rusland. Doeh naar onzen smaak behoeft alleen de kleine levenskrachtige kern overtuigd te worden. De grootc me nigte heeft slechts te vol een en te gehoor zamen. En do kleinere groep van democra tische nijdigaars en dwarsdrijvers moeten dan maar naar Ttaliaansche trant met oe.i eind hout bewerkt worden. Dit alles moge oppervlakkig wat bar- baarsch en oorlogszuchtig klinken, doch het is het eenig juiste standpunt. In alle groote tijdperken van de geschiedenis is het materieel geweld in dienst geweest van den vooruitgang. En naarmate dit geweld meer beheerscht. werd door de redelijkheid en bijgevolg ook door do zedelijkheid, was het vruchtbaarder. Denk bijvoorbeeld aam de kruistochten en hunne geweldige vrucht baarheid voor de Europeesche beschaving. Wil de levenskrachtige kern geen ge bruik maken van redelijk geweld om onze beschaving te redden, dan zal zij zelf door onredelijk geweld vernietigd worden. Er ia geen keuze. Trouwens, eene maatschappij, die zou terugschrikken voor geweld en al leen uitkomst zou verwachten van de zie kelijke democratische methode der over tuiging, is reeds veroordeeld. Wanneer wij dus hefc parlement bij voor beeld eene rampzalige instelling vinden, dan moeten wij niet zoo lang zeuren tot de laatste Nederlander ook openblijk durft te erkennen, wat thans reeds iedere Ne derlander voor zichzelf erkent. Maar dan heeft de levenskrachtige kern een kort en kloek besluit te nemen, en laat zulke scha delijke vergaderingen eenvoudig met kwaje honden uit elkaar jagen. De verspreiding van deze denkbeelden is ons zeer gemakkelijk gemaakt door de resolute houding van onzen grooten Tta- liaan8chen geestverwant Benito Mussolini. Niet dat deze man ons iets nienws geleerd heeft want tien jaar geleden stond de weg dien hij bewandelt ons al duidelijk voor den geest. Maar wel heeft hij het ons zeer gemakkolijk gemaakt door zijne kloeke houding, om deze methode bij anderen in gang te doen vinden." Is de Minister niet van oordeel, dat de publicatie van hefc bovenstaande. volgen9 het Wetboek van Strafrecht, zelfs buiten de wijzigingen, daarin gebracht door de z.g. Antirevolutiewet, is een strafbaar feit? (Opruiing tot een strafbaar feit, art. 131, het door geweld of bedreiging met geweld uiteenjagen van een vergadering van de Kamers der Staten-Genoraal, art. 95, en het verspre.idingsartikel 132)1 Oordeelt do Minister, waar de regeering een bijzondere bescherming van hefc Neder- lsndsche volk noodzakelijk beeft geacht door de Antirevolutiewet, van zijn stand punt hier niet een strafvervolging noodza kelijk, al heeft de regeering zich in 1920 de toepassing van soortgelijke strafbepa lingen gedacht op feiten, gepleegd door personen van andere staatkundige overtui ging dan de schrijver van hefc in de eerste vraag bedoelde artikel? Zaandam niet meer rood. In Zaandam behaalde de S. D. A. P. 10.000 stemmen. Daartegenover stonden alleen van rechts 12.000 R. Kath., 3400 A. R. en 2300 C'hr. Hist, stemmen. Bovendien verkregen de liberale can- didaten nog 10.000 stommen. Zaandam heeft blijkbaar genoeg van het roode bewind. Geen wonder dat do heer -Duys zijn matten rolde SUITENLANU DE RUST IN HET ROERGEBIED. Basis van onderhandelingen. FrankrijkEngeland. Weer incidenten. De basis van onderhandelingen gelijk die door de Duitsche regeering steeds is uiteengezet, blijkt te leven in het hart van het Duitsche volk. De vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers van alle politieke richtin gen hadden een bijeenkomst. Er werd een motie aangenomen tot voortzetting van den verdedigingastinjd. Men verklaarde zich echter voor onderhandelingen. Duitach land moet geen gelegenheid tot onderhan deling laten voorbijgaan. Daarentegen sprak men zich tegen een dictaat uit. On derhandelingen kunnen worden aanvaard wanneer Duitschland op voet van gelijk heid wordt behandeld bij een volledige ontruiming van het Roergebied, restitutie der geleden nadeelen en invrijheidstelling der gevangenen. Het doel der onderh&naeluisen moet zijn oen óplosing van het herstelvraagstuk waarbij betalingen worden vastgesteld binnen do grenzen yan het prestatiever mogen en de Duitsche natie als een volk van vrije mannen zal kunnen leven. Directe voorstellen komen echter maar niet los. Waarschijnlijk is men te Berlijn bevreeed zich in de kaart te laten zien. Wel is dezer dagen oen proefballon opge laten, waarbij een herstelbetaling van 26 milliard goudmark aan Frankrijk in uit zicht werd gesteld, doch onmiddellijk is dit bericht tegengesproken. Eigenaardig is, dat de vriendschap tus schen Frankrijk en Engeland weer beter schijnt te worden. De geruehten cmtrent toenadering tus schen Engeland en Frankrijk over het Roer vraagstuk worden opnieuw ^/ersterktf thans door het feit, dat do oucl-minister van financiën Klotz, zooals het heet ge» heel voor particuliere aangelegenheden, le Londen is aangekomen, waar bij aan stonds besprekingen had mefc verschillende financiers. Men moent te weten, dat Klotz in zeke ren zin als vertrouwensman optreedt van den bekenden Griékschen financier Sir Basil Zahkaroff, die naar steeds wordt be weerd oen grooten invloed achter de schermen op do Engelsche buiteulandschc politiek uitoefent, hoewel niemand in staat is om slechts bij benadering to zeggen, waarin die invloed bestaat. In dit verband wordt natuurlijk ook het onderhoud, dat de Franscho gezant St» Aulaire mot Bonar Law had, druk bespro ken, doch ook omtrent heb daarin behan delde is niets bekend geworden. fJlschts heet het bij geruchte, dat St. Aula i c een opdracht had den Engclsehen prcmi< me de te declen, in hoeverre de bespr .li agon van Loucheur overeenstemmen met do op vattingen der Fransche rcgcering. Waarschijnlijk zal de onderlinge ruzie aan deze betere saamwerking niet vreemd zijn. Immersin den nood leert men z'n vrienden kennen. Bovendien hebben de Franschea Engo- land's hart veroverd, door zijn stokpaardje de handel to bevorderen. Sir Philip Lloyd Grcame zeido in het Lagerhuis, dat do Franschen er ten ge volge van de vertoogen der Britsc'.e regeo- ring in hadden toegestemd (lat in het be zette gebied precies dezelfde bepalingen zouden worden vasl gesteld als dio, welke voor de bezetting van kracht waren. Bo vendien hadden de Franschen er in toege stemd dat goederen, welke door het niet- bezette Duitschland naar het bezette Duitschland en Engeland gaan niet met eenig recht zou worden belast bij hun ver voer door het bezette gebied. Dit wees er op dat de Fransch den Britschen handel niet wilden belemmeren, doch allo redelij ke mogelijkheden te verschaffen als in hun macht ligt om den Britschen handel te vergemakkelijken. Voor Duitschland ziet oen en ander er minder gunstig uit, temeer waar de Fran schen tegen de sabotage zeer krachtige maatregelen nemen. Te Buer is de toestand sinds den aan slag op de spoorbrug weer aanzienlijk verscherpt. De plaatselijke commandant heeft het gemeentebestuur te kennen ge geven dat-, waar de aanslag overdag ge schied is, de daders gemakkolijk moeten zijn op te sporen. De soldaten hebben bo- vel te schieten op allen, die zich na het invallen van do duisternis zonder lantaarn op straat bevinden. Indien do boot© van 50 millioen mark, waarvoor de burgemees ter aansprakelijk is gesteld, niet onmid dellijk wordt voldaan zullen meubilaim gooderen in beslag worden genome a. De bezetting van het gemeentehuis te- Boclnnta, is weer opgegeven. Alle burgerlik

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1