Dagblad voor Leiden en Omstreken. LEIDSCKE COURANT ANONNEt!tfEtjiTSPilB,iS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per woek f 0.19 Franco per post per kwartaal .f2.00 4ile JAARGANG. - WOENSDAG II APRIL 1923 - No. 907 BureauHooigracht 35 - Leiden - Tel. int. I278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-Pl4IJS> .Gewone advertentiën per regel 2214 cent»S i"Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief» i^OBij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruifcbet&A ling van ten hoogst9 30 woorden, wörden\ dagreliiks geplaatst ad 50 cent. Leerstoel en Prijsvraag. Het Gereformeerd Schoolverband, heeft ook begrepen, dat feitelijk nooit afzon derlijk is nagegaan welke beteekonis do Gereformeerde beginselen hebben voor opvoeding en onderwijs. Bij intuitie weten wo daarvan wel iets, maar wetenschappelijk ligt dit veld van onderzoek nog geheel braak. Dit mag niet zoo blijven en zal dit ooit anders wonden, dan hebben we allereerst de voorlichting noodi-g van de mannen der wetenschap; dan moeten we aan de universiteit terecht komen. Dr. Kuyper heeft in „Ons Program" gezegd, dat aan de hoogescholen het erts nit cle mijn moet opgegraven worden; dat aan de middelbare scholen getoond moet worden de bewerking van het erts; ter wijl de lagere scholen moeten onderwij zen het gebruik, dat gemaakt moet wor den van alles, wat uit dat erts gefabri ceerd is. Dit beeld is heel aardig geko zen en do hulp, de .voorlichting van do mannen der wetenschap kan niet gemist worden. Dit hebben ze aan de overzij, aan de neutrale school al lang begrepen en aan al onze Nederlandsche hoogescholen vindt men dan nu ook de gelegenheid om de paedagogiek te bestudeeren. Dit gaat nmestal niet uit van het Rijk, maar ver enigingen of particulieren hebben ge zorgd voor een leerstoel in de opvoed kunde, - verbonden aan een universiteit en onder den naam van privaat-docent hier of lector elders bestaat de mogelijk heid, dat iemand zich geheel wijdt aan de wetenschappelijke studie van het vak, dat voor heel het onderwijs van zoo groot belang is. 'k Schreef hierboven „aan al onze Ne derlandsche hoogescholen", maar daarop moet, helaas! één uitzondering gemaakt worden en wel voor de Vrije Universiteit te Amsterdam. Daar juist, waar we die in dé eerste plaats zouden wenschen, is geen leersloel voor de paedagogiek. Die moet er echter komen en reeds worden daartoe pogingen aangewend en ook hiervoor is het initiatief uitgegaan van het Gereformeerd Schoolverband. De zaak staat volstrekt niet ongunstig: de directeuren van de Universiteit willen dien kant wel uit, maar dan moet er eerst een behoorlijk contract gesloten worden tusschen de vereeniging voor hooger on derwijs met het Gereformeerd Schoolver band en andere vereenigingen, die even tueel daaraan willen meehelpen. Nu voelt men wel, dat onze Gerefor meerde scholen het grootste belang heb ben bij zulk een stichting, maar dat ze de vruchten daarvan niet kunnen genieten zonder opoffering. Er moet geld wezen voor zulk een leerstoel en de scho len zullen stellig gaarne helpen om dit voor een deel bij elkaar te brengen. Ver moedelijk krijgen we over dit onderwerp een volgend jaar een uitgewerkt referaat, zoo-dat ik er nu niet meer over zeggen zal. In afwachting van de groote dingen, die men verwacht, moet men echter niet stil zitten, maar alvast de hand aan den ploeg slaan en trachten door kleinere din.-ren een begin te maken. Dit heeft het Gereformeerd, Schoolver band ook gedaan en alvast eens een prijsvraag uitgeschreven over een weten schappelijk onderdeel der paedagogiek en wel o-ver een, waarover de geleerden het volstrekt niet eens zijn. De oude Gereformeerde theologen na men aan, dat God aan den mensch ver schillende vermogens heeft geschonken, terwijl ze door studie ertoe gekomen wa ren die vermogens terug te brengen tot tweo groepen: verstand en wil. kater,, in de dagen van Kant, werden er drie, in plaats van tlwee vermogens aangenomen, waarbij het gevoelen op één lijn gesteld werd met het kennen en be- geeren. En nog weer later kwam er een wijs geer, die heel do vermogenseer in de ban deed en alles tot voorstellingen terug bracht. Toen werd het, ook voor ons als Gere-- formeerden wel de moeite waard daarover een afzonderlijke studie te krijgen en daarom schreef het Gereformeerd School verband een prijsvraag uit over de ver- mogensleer. Twee antwoorden kwamen daarop in, die geen van beide de hoog ste bekrooning werden waradig geacht, maar wel veel licht -oVer de zaak ver spreidden, zoodat toch een belooning kon uitgekeerd worden. Het voornemen bestaat op dezen weg voort te gaan en ook over andere onder werpen de menschen aan 't werk te zet ten, waardoor er kans is, dat althans over enkele onderdeelen wat meer licht .verspreid wordt, waarbij dan anderen weer hun kleinere lichten kunnen ont-. Van harte 'hoop ik, dat het niet te lang meer duren zal eer we deze voor lichting in vaste banen hebben, want het eigenaardig verschijnsel doet zich voor, dat juist in de kringen der onderwijzers de roep om meer licht steeds sterker wordt. Zorgen wij niet, dat van gereformeer de zijde in die behoefte wordt voorzien, dan zal men elders zijn licht opsteken en dan kon wel eens blijken, dat dit uit liep op schade voor ons iGereformeerd onderwijs. J. C. WIRTZ Gz. V 0, tlle vrouwe.i! Het Volk, het orgaan van de S. D. A. P. is boos op de vrouwen. Op de r e ch t s ch e vrouwen wel te verstaan. Zij hebben, zegt het Socialistische Or gaan, in politiek opzicht een s 1 e ch t e n naam gekregen. Wat zij dan wel gedaan hebben? Wel ze zijn oorzaak geweest, dat de rechterzijde in 1922 de meerderheid be haalde en dat de S. D. A. P. met den kous op den kop thuiskwam. En dat komt, zegt Het Volk, omdat de vrouwen meer religieus zijn aangelegd dan de mannen, waardoor ze eerder ge neigd zijn onder invloed van pastoor en dominee te staan. Die invloed schijnt echter neg zoo kwaad niet te zijn. Tegenover deze religieuse vrouwen wor den althans gesteld de onver schilli- g e vrouwen, die niet stemmen of niet willen nadenken, en van wie men meent dat ze rood behooren te stemmen. Wij weten niet of onze vrouwen onder den ongunst van bet roode orgaan gebukt gaan. Mocht dat wel het geval zijn, dan wordt de betuiging, dat zij niet behooren tot de onverschilligen en tot haar die niet nadenken, een klein tegenwicht. Het is een onverwachte hulde die wij voor onze vrouwen gaarne aanvaarden. V Vrouw of partij. De S. D. A. P. heet altijd te strijden voor de rechten van de vrouw. Da arom werd immers ook geijverd voor de invoering van het vrouwenkies recht. Maar wat schrijft nu Het Volk: Wij kunnen het jongste verzet, van de meerderheid der Belgische sociaal- demokraten tegen de invoering van het algemeen Vrouwenkiesrecht voor andere bestuurslichamen dan de ge meenteraden beschouwen als een ge volg van den reaktionairen uitslag onzer verkiezingen. Die Belgische Socialisten hebben zioh dan maar leelijk in de kaart laten kij-i ken. O, zo hadden de 'vrouwen zoo lief. Hoe eer hoe liever moest het vrouwen kiesrecht worden ingevoerd. Maar nauw hadden ze in de gaten, dat het vrouwenkiesrecht weieens nadeelig kon zijn, of ze waren er tegen. Een bewijs dat het in schijn ging om de vrouw, maar inderdaad voor de p ar tij. Dat al het geroep om de rechten der "vrouw, geen ander doel had, dan de p a r t ij groot te maken. STADSNIEUWS Gemeenteraad Leiden. De candidaatstelling voor den Gemeen teraad heeft gisteren na allee wat daarom trent reeds gepubliceerd werd geen ver rassingen van beteekenis gebracht. Alleen bleek dat in enkele lijsten op het laatste oogenblik nog eenige verande ringen waren aangebracht. Zoo was op de A. R. lijst de heer Buurman die bedank te vervangen door den heer Tj. Kuipers, -terwijl door het bedanken van den heer Kuijvenhoven de Chr. Hist, lijst werd aangevuld met d>en heer van Riessen. In het geheel werden elf lijsten inge diend met in totaal precies honderd na men, voor 33 raadsleden. Over gebrek aan keus zullen de kiezers dus niet hebben te klagen. Voor het eerst namen met een afzonder lijke lijst aan de verkiezingen deel de Staatk. Geref. Partij, de Herv. (Geref.) Staatspartij en een Anti-tapverbod-groep. De indiening van deze laatste lijst is ongetwijfeld een treurig verschijnsel. Op de vraag op welke wijze de gemeentelijke belangen, het best kunnen worden behar tigd heeft deze groep slechts één ant woord: de eintrekking van-bet tapverbod. Een bewijs dab er met do gemeentelijke belangen een droevig spel wordt gespeeld. Treuriger nog is het feit, dat heb in de bedoeling schijnt te liggen deze lijst met die van de Democratische Partij te ver binden. Van laatstgenoemde partij, dio onder leiding van Prof. Heeres voor de volksbe langen heet op te komèn, had men zeker iets beters mogen verwachten. De lust om e»en of meer zetels te be machtigen moet wel zeer sterk zijn, als men op deze wijze zijn politieke eer te grabbel gooit. Meer dan uit duizend strooibiljetten en verkiezingskranten blijkt deze historie, wat van deze partij te verwachten is. Nu de, lijsten zijn ingediend, blijkt dat de volgende leden niet meer in den Raad zullen terugkeeren: Van de A. R. Partij de heeren J. de Lange en Jan de Lange; van de Chr. Hist. Unie de heeren Mr. van der Lip en Kuivenhoven; van de R. K. Staatspartij de heeren Bots, Bisschop en Stijnman; van do S. D. A. P., Mevr. Duhbeldeman, In totaal dus acht leden. Als men hierbij bedenkt, dat de Raad met twee leden wordt uitgebreid, dan is het duidelijk dat de nieuwe Gemeenteraad een geheel ander beeld zal vertoonen. Herv. (Geref.) Staatspartij. De afd. .Leiden van genoemde partij hield gisteravond een openbare vergade ring in welke als spreker optrad dr. Jac. J. Woldendorp. Do voorzitter, de heer G. Bloot, opende de vergadering met het laten zingen van Psalm 72:1 en 6, het lezen van 2 Kron. 25:1TO en gebeda waarna hij den spre ker met een kort woord inleidde, daarbij allereerst de aanwezigen hartelijk welkom heetende, tehwijl spr. ook protesteerde, tegen de schrijvers van eenige critischo ingezonden stukken naar aanleiding van het in de vorige vergadering gesprokene. Ds. Woldendorp, hierra het woord ver krijgend, begon met te zeggen dat de H. (G.) S. dien staat verwerpt, die 09 een revolutionairen grondslag stoelt, en in welke men leeft naar eigen ontworpen stelsels, waarin men zelf de hemel op aarde wil scheppen. Zij heeft bezwaar tegen dezen staat die zij gelijk acht aan een vereeniging, waar eveneens de meerderheid, over het lot der minderheid beslist, met dit verschil, dat men een' vereeniging kan vaarwel zeg gen, maar zich nooit van den staat kan onttrekken. Zij acht deze staatsregeling volmaakt verkeerd, niet alleen om de onderdruk king enz. die er het gevolg van is, maar om den verkeerden grondslag waarop zij rust. Spr. verwacht dat God met zijn straf fen over Nederland zal komen omdat de oude paden zijn verlaten. Niet de Christelijke politieke mensch, zegt spr., maar alleen de Heer© kan red ding brengen. De H. (G.) S,, zegt spr., wil art. 36 der Ned. G. B. handhaven,, niet zooals Dr. Kuyper het later heeft veranderd, maar zooals de vaderen het hebben beleden. Spr. meent hieruit te moeten opmaken dat de o'verheid het houden van proces- sie's enz. van het publiek terrein te we ren, al» vervloekte afgoderij, ondanks het feit "dat de Leidsche Anti-Revolutionairen dit niet zoo erg vinden. Op grond van art. 36 roept de H. G. S. het den staat toe, dat hij de Ned. Herv. Keik heeft te erkennen als de alleen wa re, en haar als zoodanig in bescherming heeft te nemen. Spr. noemt het de fout der Chr. poli tieke partijen dat zij de Kerk een plaats willen geven buiten het terrein waar de overheid haar gezag kan laten gelden. Vervolgens trachtte de spreker een ant woord te geven op de vraag: "wat is de KeTk, en wat is haar taak? Vooral protesteerde spr. hierbij tegen de veelheid der kerken, betoogende, dat de Kerk de overheid moet voorlichten. Na de pauze, waarin gezongen werd Ps. 32:5, kregen de bestaande Chr. par tijen een beurt. Spr. begon met een re censie van de A. R. paTtij, die hij be schuldigde als zou zij haar voorvaderen als dwalende hebben beschouwd óp het punt van de verhouding tusschen Kerk en Staat., en als zou het haar alleen te doen zijn om machtsbezit, om de helft plus 1. Verder zou Dr. Kuyper den revolutio nairen grondslag voor zijn staatkunde hebben aanvaard enz. Spr. aarzelde niet te zeggen dat de A. R. Staatkunde in strijd is met Gods Woord. Na de A. R. partij word de G. H. Unie ondeT het mes genomen. Het was spr. niet duidelijk hoe de Fricsch G. H.-'èn die het in beginsel toch eens zijn met de beschouwingen der H. (G.) S., zich thuis konden gevoelen in do Unie, wijl zij op den gang van zaken toch niet den minsten invloed meer heb ben. Vooral heeft spr. bezwaar tegen een ge zegde van Mr. Lohman, n.l. als zou een ieder zich maar aan den algemeenen Chr. godsdienst moeten aanpassen ten alge meen© nutte. Spr. noemde dit naar het woord van Dr. Hoedemaker in de grond van de zaak 'niet anders dan een knieval voot den Sa tan, om de Koninkrijken der wereld deel achtig te worden. Hoewel niet altijd gewillig, zei spr., •laat de G. H. Unie zich toch ook betrek ken in de angstpolitiek der A. R., betref fende de samenwerking met Rome. Het standpunt door de Chr. partijen ingenomen ten opzichte van het Chr. on derwijs noemt spr. een gevolg van do Kaïn's vraag: ben ik mijns broeders hoe der? Spr. protesteerde dan ook tegen de scheidslijn door sommigen gemaakt bij hun beschouwing over ons volk, n.l. als zouden er alleen zijn Christenen en on- geloovigen. Aan het Zoeklicht Leiden 11 April 1923. Maandagavond hield de afd. van de S. D. A. P. te LeideD een propagandafeest- avond, meer speciaal voor de vrouwen. Mevr. Miedema was uit Amsterdam overgekomen om het eens hartig te zeg gen. Ha, wat ging het er van langs. „Wij weigeren, zoo riep spreekster uit, om als de christelijke vrouwen de functie te vervullen der paarden die den wagen moeten voortslepen waarop de mannen in de Kamers en de Staten worden gevoerd. Naast de mannen moe ten er aan de vrouwen plaatsen wor den ingeruimd opdat zij in staat zijn zelf mede te werken in het belang der arbeidersvrouwen." En, zoo voegde zij er aan toe, is er één partij, behalve de S. D. A. P., die daartoe ten volle bereid is? Ik vermoed dat de aanwezige vrouwe tjes, wel hevig néé geschud zullen heb- ben. Maar hoe ze dan ontnuchterd wc-rden de volgende dag. Verschillende partijen hadden een of meer vrouwen op de candidatenlijst ge zet. De S. D. A. P. echter, die het grootste aantal zetels in den Raad hoopt te bezets ten, had niet eene vrouw waardig gen keurd, op de lijst geplaatst te worden. Zoodat straks de roode dames dienst mogen doen om den wagen voort te sloe pen waarmee de heeren v. Eek, v. Stra len enz. naar den Raad worden gevoerd. Ik hen vast van plan naar d i t paar-> denspel te gaan kijken. OBSEBVATOR. Spr. eindigde met een krach tjge opwek king om niet mee te doen aan de angst- politiek tegenover Rome, en niet te stem men op de partijen die zich daartoe Ico nen. Zij kiezen zich," zegt spr., gebroken bakk^p, die geen water houden. De matig bezochte vergadering werd doof Ds. "Löcbèr met dankgebed gesloten. - In de gisteren gepkaistè opgaaf van candidaten voor den Gemeenteraad is de naam van den heer J. B. H. Gro tenhuis, no. 10 van de A. R. lijst uitge vallen. Statenverkiezing Limburg. Gisteren hebben wij .reeds den uitslag van de Statenverkiezing in Limburg mee gedeeld. Hieronder volgt een overzicht van do cijfers bet vorig jaar door do diverse par tijen behaald en daarnaast van de Sta tenverkiezing. 1922 1923 Tw.Kamer Prov. St. R. K. Staatspartij 139.#j0 123.195 S. D. A. P. 16,759 13,183 Vrijz.-Dem. Bond 1.563 2.563 Vrijheidsbond 1.521 2.033 Anti-Rev. Partij 879 757 Ohr.-Hist. Unie 1.570 2.608 Comm. Partij 1,612 1.107 Dem. Mijnwerkers]"). 903 Dissid. katholieken 1.722 Andere partijen 6.820 Tot. geldig uitgohr. st. 170.183 148.706 Aantal kiezers 185.224 182.304 Men ziet hieruit dat meer dan 30.000 kiezers niet aan de stemming deelnamen. Tuinbouwten'toonc.te!i!ng te Amsterdam Het buitenterrein der AJgem. Neder, landsche en Ned. Indische Tuinbouw- en Bloemententoonstelling, welke dit jaar vnn 14 t. m. 23 Sept. e.k. in het gebouw on FEUILLETON Van hooger Orde. Naar he' Engelsch. Toen 't Longf.ield-plan een .geopperd was, begonnen vader en moeder en ik te samen te overleggen 't hoe en wat; wat v/o zouden bezuinigen en hoe, opdat de kinderen dezen zomer en zoo mogelijk eiken zomer do vreugde van het bui tenleven zouden genieten. Deze buis.hou- delijke beraadslagingen worden altoos openlijk gehouden; er waren geen ge heimen: in ons huis. Vader en moeder, hoewel ze soms van meening verschil den, hadden maar één gedachte, één doel 't beste voor 't huisgezin te doen Zoo, zelfs in onze nederigste omstandig heden, was er geen bitterheid bij onze armoede; soms lachten we er zelfs mee. Ik geloof, dat ieftiands geheele latere le ven veel gemakkelijker en veel gezegen- der is, als hij geweten heeft, wat 't zeg gen wil zeer arm te zijn geweest, toen men jong was. Wij gingen vooruit, we bevonden, dat wo naar Longfield konden gaan en ja, ook nog -een paard konden aanschaffen voor John om af en te rij den zonder grooter opofferingen dan door Jenny nu juffrouw Jem Watkins maar nog altoos onze keukenmeid r in 't huis te Norton Bury te laten en 't niet één inplaats van twee te doen. Ook, hoe wel die eerst later openlijk bekend werd, doordat moeder afzag van een lang be loofde zijden japon de eenige sedert haar huwelijk, in welke zij gedacht had John in bewondering te brengen door de zelfde kleur te kiezen, als van die grijze japona welke hij .had zien hangen in de keuken te Enderley. „Maar men zou wel van alles willen afzien," zei de ze „als de kinderen konden worden onthaald en vader zoo heerlijk heen en terug kon rijden door de groene lanen, den gekeelen zomer. O, boe zou ik willen, dat we altoos buiten konden wonen!" „Zoudt ge? Nu misschien kunnen we dat nog wel eens," antwoordde John. „Als ons schip met geld komt name lijk dat geld, dat Richard Brithwood niet wil betalen en waartoe John Halifax hem niet met de wet wil dwingen. Misschien, als een belooning voor het geduld, zal 't geld eens loskomen als wij het 't minst verwachten; dan zal John zijn harte- wensch vervuld hebben en de lakenmo- lens te Enderley gaan drijven." John lachte, half bedroefd. Ieder man heeft z'n stokpaard en dit was 't zijne, al vijftien jaren lang. 's Was ritet en kel om fortuin te maken, gelijk hij nog steeds geloofde, dat kon worden gemaaJit, maar om veel invloed te kunnen uitoefe nen en vele gelegenheden te hebben om goed te doen. „Neen, lieve; ik zal nooit „do patriarch van de vallei" wezen,, zooals Phineas placht te zeggen; de lieg is te dik voor me. Is 't niet, Phineas?" „Neen", riep Ursala =-=» we hadden haar dit, wat in onze jongensjaren was gebeurd, ook verteld „je bent er haast al half door. Iedereen te Norton Bury kent je en eert je. Ik ben er zeker van, Phineas, dat je een speld had kunnen hooren vallen in do vergadering, gister avond, toen hij sprak tegen 't ophangen van de Luddites. En ©r was zulk een luid applaus toen hij eindigde 0, hoe trotsch was ik!" „Om 't applaus, lieve?" „Onzin! maar om de oorzaak daar van. Trotsch om te zien, dat mijn man de armen en verdrukten verdedigde trotsch om te zien hoe men hem eert en tegen hem opziet, elk jaar meer tot dat „Totdat de prophetie in je verjaardags- v©rsje zal uitkomen. „Haar man is be kend in de poorten; hij zit onder de oud- 0.Oproerlingen, die in Engeland (1811 —1816) de machines trachtten -te ver nielen, omdat deze, naar zij vreesden, werkloosheid zouden brengen. sten van het land." Mevrouw Halifax lachte om me, terwijl ik dit zei, maar had er toch niet tegen, dat 't zoo zou uitkomen. „Wel, zie maar eens hoe hij geraad pleegd wordt en zijn raad wordt opge volgd door rijk en arm in den geheelen omtrek. Ik ben erzeker van, dat John even populair is en evenveel invloed heeft als menig lid van het parlement!" riep zij uit John glimlachte, maar zei niets; hij sprak zelden over zichzelf, zelfs niet te midden van zijn eigen huishouding. „Daar is Muriel," zei de vader, luiste rend. Dikwijls verdween -t kind en dan plot seling hoorden we door het geheele huis de zoete klanken van Muriel's stem, zoo als iemand de oude piano had genoemd. „Hoe goed speelt ze! Ik wilde, dit ik haar een nieuw instrument kon koopen, een piano." „Zo _zou liever een orgel hebben. Je moest haar gezicht hebben gezien van morgen in de kerk." „Hoor! zo houdt op met spelen. Guy ga gauw je zuster eens hier halen," zei de vader, die altoos verlangde naar zijn lie veling. Guy kwam terug met een vreemd ver haal, dat er twee heeren in do zitkarr. waren: ..zulk een voornaam heer, v. 1 voornamer nog dan vadorl" Dat was waar, wat betreft de prach tige inanlcins en dc blauwe jas met de gouden knoopen. Voor dit groot .heer schap hoog John plechtig, maar zijn vrouw kleurde plotseling, daar zij hom herkende. ,,'t Is zoo lang geleden, dat ik 't geluk had juffrouw March te ontmoeten, dat ik denk, dat mevrouw Halifax mij heeft vergeten!" „Neen, Lord Luxmoro. sta mij toe it mijn man voor to stellen." „Mijnheer Halifax, ik hol) lang g-J- wenscht u le kennen." „Mevrouw Halifax, mijn dochter heeft mij aangemoedigd dit onverwacht bezoek te brengen." Hierop werd beleefdelijk, gevraagd hoe Lady Caroline Brillnvcod 't maakte: wo vernamen, dat zij juist uit het buitenland was terug gekeerd en cp Mythe Hou:-o haar vader en broeder te gast had. „Pardon ik vergat ihijn zoon Lord Revcnel." Do jongeling, d*o aldus .v. rrd veer ge- steld, boog. ITij was ongeveer achttien, jaar, lang en mag?**, met fijne trekken en grooto oogen. Hij trok zich spoedig terug naar do tuindeur, waar liij bief staan, naar *t spel van'de 8 ovens lo l ijken en - ■]ilichter proberend vriendschap aan te knoopen met Muriel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1