Dagblad voor Leiden en Omstreken. 3tie JAARGANG. - VRIJDAG 23 MAART 1923 - No. 902 Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. int. 1278 - Postrekening 58936 In Leiden en buiten Leidsit waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f2.50 Per week ...,f0.19 Franco per post per kwartaal ......f2.90 Dik nummer bestaat uit twee bladen. v 22 Maart. Een belangrijk© datum in bet politieke leven. Op 22 Maart toch wordt telkenjare de Kiezerslijst door de gemeentebesturen opnieuw vastgesteld. Vanaf 23 Maart tot en met 21 April ligt die lijst op de secretarie van elke ge^ meente voor oen ieder ter inzage. En tot en met 15- April is een ieder be voegd bij bet gemeentebestuur verbete ring van do lijst aan lo vragen. Die gelegenheid* mag vooral dit jaar niet ongebruikt worden gelaten. Er zijn enkele gemeenten, Sassenkeim b.v. waar de Raadsverkiezing reeds in de eersle lielft van Mei wordt gehouden. Maar dit zijn uitzonderingen. Bijna overal wordt de stemming na 15 Mei gehouden, en wordt dus gestemd vol gens de nieuwe kiezerslijst. Aangenomen moet worden dat aan de samenstelling van die lijsten de grootst mogelijke zorg wordt besteed. Dit neemt niet weg, dat vaak fouten worden gemaakt en dat personen die alle recht kunnen laten gelden om te stemmen toch niet op de lijst voorkomen. Komt zoo iemand dan toch aan d" stembus, dan wordt bij of zij natuurlijk afgewezen. Alle moeite die men dan nog zou wil len aanwenden is tevergeefs. Men kan klagen en protesteeren, maar aan de stemming mag men niet deelnemen. JDaarom is het zaak dat vooral nieuwe kiezers en zij die zich in de gemeente kwamen vestigen de moeite doen even de voorloopige lijst in te zien of te laten inzien. Het is een kleine moeite. Maar die vaak rijk beloond wordt. V Ben kiezer? Deze vraag zal misschien deze of gene na het lezen van bovenstaand artikeltje ziehzclven stellen. Heb ik recht op de kiezerslijst voor tc kernen cn indien ik daarap niet voor kom, recht om voor 15 April verbetering vragen? Om het antwoord te vergemakkelijken laïcii we hier nog even de ei set? en vol- De leden der Tweede Kamer, aldus de Kieswet, worden gekozen door de inge- zetenen des Rijks, tevens Nederlanders or door de wet, als Nedcrlandsjue ender- i.iwen erkend, die den leeftijd van 25 ja ren hebben bereikt. Onder hen, die den leeftijd van 25 ja ren 1'ebben bereikt, verstaat deze wet hen. die dien leeftijd hebben bereikt voor of op den löden Mei. Wie dus voor of op 15 Mei 25 jaar wordt en niet van bet kiesrecht is uitge sloten, heeft het recht op de kiezerslijst te slaan. Om gemeenteraadskiezer to zijr., moet men bovendien ingezetene der gemeente zijn, d. w. z. de laatste 12 maanden in de gemeente hebben ge woond. Ieder kan dus voor zichzelf vaststellen of hij of zij het recht heeft op de kie zerslijst voor te komen. En tot en met 15 April is men in de ge legenheid na te gaan of in dezen aan het recht is voldaan. Laten' ook de besturen der Kicsverecni- gingen aan deze zaak aandacht schen ken. STADSNIEUWS Regecringsjubileum. Het Comité voor 't „Regeeringjubi- leum" hoeft zich in de volgende sub commissies verdeeld, die de verschillende plannen voor de feestviering nader zul- fcti uitwerken. Voor: I. de Reveille: G. L. v. Buuren, Commandant Kweek school v. Zecv., Voorzitter. G. Eeltjes v. d. Ver. Handeldr. Indr. B. Moolenburgh, Inspecteur Dir. Belas tingen. II. Kinderfeest: W. Koops, Voorzitter en de leden der bestaande 31 Aug. Commissie. III. Militaire- en Sportfees- t en: Ch. v. Spall v. d. Vereen, tot Bev. v. yreemdel. Verk.. Voorzitter. W. de Reus, Luit.-Kol. Garn. Comm. G. J. M. J. Molkenboer v. d. Kamer van ..Koophandel. P. Heemskerk, v. d. Ned. R. K. Volks bond. H. M. Simonis, v. d. R. K. Ver. Han deldr. Middenst. „de Hanze". C. J. Eggink, v. d. Chr. Oranje Ver. IV. M u z i c k. J. A. v. Hamel, Lid v. d. Gemeenteraad, ^Voorzitter. K. Brants, Inspecteur L. O. J. Zandbergen, v. d. Chr. Middenst Tor. -v, - ■i.l Mr. J. Klein. Kantonrechter. V. Avondfeest. T. S. Goslinga, Voorz. Raad v. Arbeid, Voorzitter. H. W. Hannifoort, Inspecteur Registra tie. Ph. rJ. de Leeuw, v. d. Leidsche Chr. Best. bond. H. M. G. Verspijck, Praeses Collegii. VI. Financiën. Mr. J. C. v. d. Lip, Wethouder v. Lei den, Voorzitter. Mr. P. A. Pijnacker Hordijk, Dijkgraaf v. Rijnland. S. J. Le Poole, v. d. Ver. v. Industriee- len. Prof. Dr. L. v. Italli, Reet. Magn. Leid sche Universiteit. VII. Kerkelijke Herdenking. H. Thomas, Predikant Ger. Kerk, Voorzitter. H. Cohen, Isr. Godsdienstleeraar. P. L. Dessins, Deken van Leiden. C. Hartwigsen, Pred. Ned. Herv. Ge meente. Gemeenteradsverkiezing. In de gisteravond gehouden vergade ring van de Afdeeling Leiden der Christ. Hist. Unie werd de volgende candidaten- lijst voor de gemeenteraadsverkiezing vastgesteld: .T. B. Meynen, Jac. Winhrink J. Splinter Gz., D. M. Kuivenlioven, Me vrouw J. E. de Stoppelaar-Zeeman, A. van Rosmalen, E. van der Wall, J. A. van der Rcyden, Ph. P. Deumer, A. van den Ouweelen, J. Jonk Jr., P. J. Fon tein, L. N.den Older, W, G. van der Wilk, J. J. F. van der Wijngaard. Palestina-film. In den Foyer der Stadsgehoorzaal vond de vertooning plaats van de z.g. „Pales tina-film", van welker vertooning de ba ten waren voor bet Joodsch Nationaal Fonds. De zaal was tot in de uiterste hoeken gevuld, met een zeer gemengd publiek. Onze burgemeester, Mr. Dr. N. C. de Gijselaar, had zich bereid verklaard, de vergadering met een kort woord te ope nen. Hij voldeed gaarne aan de uitnoodiging om hier enkele woorden te spreken, om dat bij als Leidenaar vertoefde tussclien Leidsche joden. Spr. wees er op, dat toen in alle landen de joden werden vervolgd, Holalnd de nijvere vluchtelingen gastvrij ontving. Voornamelijk was dit hieraan "te danken, dat onder ons volk do liefde tot het OudeL' Testament groot was en is. Het moot ge zegd worden, dat de Nederlandsche joden als dankbare inwoners hebben meege werkt, om den bloei van ons volk te ver- hoogen. Vooral op het gebied van kuns ten en wetenschapper, hebben zij zich steeds onderscheiden. Hoewel wij dc joden als inwoners gaar ne wilden behouden, mag hen toch het recht niet worden ontzegd, een verlangen naar eigen land te hebben. Paulus zelfs laat in zijn Brieven meer malen liet verlangen naar Jeruzalem doorschemeren. Het is een billijke eiscb der joden, hun land weer op te eischen, a]s een nationaal centrum, niet zoozeer uit godsdienstige overwegingen, maar om hun nationaal-ras tot eenheid te bren gen. Spr. bracht hulde aan het Joodsche Nationaal Fonds en sprak den wenscli uit, dat nu de Balfour-declaratie de mo gelijkheid heeft geopend, Palestina voor den jood zou worden evenals Holland voor dc Hollanders is. Daverend applaus volgde op deze rede. Het eerste deel der Palestina-film, stelde voor de aankomst der joodsche pioniers (Chaloctsim) te Jaffa en de ont ginning van het land. Toen het portret van den leider der Zionistische beweging. Prof. Chaim Weizmann werd vertoond, klonk langdu rig en daverend applaus op. Prof. Dr. Heinrich Löwe hield daarna een redevoering over de Zionistische be weging. Eerst wees hij op de biltere jodenver volging In Oost-Europa, waar 138.200 joden zijn vermoord, en op de bittere baat en verachting in andere landen. Indien de joden echter verbonden blij ven en het Hebreeuwsch als bron van cultuur vasthouden, kan liet Jodendom niet verloren gaan. Uitvoerig schildert spr. dan Palestina zooals het voor 30 jaar was, en zooals het nu is. Het woudrijke Judea was ge worden tot een kale woesternij, doch weer doet ons n u het land verplaatst achten naar den tijd der propheten. Spr. schetst do tegenwerking van do Turken en Franschen en wijst er op, dat de joden door eerlijken aankoop het land trachten te verkrijgen. Voor grondspecu- latie is geen plaats. Naast de materieele be teekenis van bet Zionisme, mag ook de ideëele niet uit het oog verloren worden. Het Zionisme wil in bet oude „Eretz Is raël" de eigen geschiedenis van cultuur en gerechtigheid voortzetten. Nooit zal voor emancipatie de joodsche ziel verkocht worden. Het Zionisme is zoo oud als het joodsche volk zelve. In 1862 is gezegd, dat de Hebreeuwsche taal een doode taal is, maar zij leeft. In Pa lestina wordt bet joodsche volk in het Hebreeuwsch enderwezen. Met hoort de Hebreeuwsche taal weer aan de spoor wegstations, op den akker en overal spre ken. Zelfs de kinderen schelden elkaar al 1 weer in hot Hebreeuwsch uit Zoo er ooit eeq bewijs is geweest, dat do Hebreeuw sche taal levend is, is dit het wel (ge lach). Spr. wijst er op dat Jeruzalem in kort zijn joodsche universiteit cn biblio theek zal hebben. Einstein treedt er reeds voor op. (Applaus). In kort zal het geen schande meer zijn maar een eer geacht worden goed te zijn Spr. eindigt ten slotte met de opwek king, om als een volk dat heeft één taal, één ras, één land, één geloof en één ge schiedenis, eendrachtig te zijn, opdat dc gerechtigheid weer wordt hersteld. Ook op deze in vurige woorden uitge sproken rede volgde krachtig applaus. Het 3e, 4e en 5e deel van de Palestina- film werd vervolgens onder groole aan dacht bezien. Allen kwamen onder den Indruk, van bet ontroerend scboone land schap, dat zich voor de oogen ontrolde, en bewonderden den mannenmoed, waar mee het arme Israëlitische volk vecht om bet Joodsche land weer te maken „overvloeiende van melk en honing". Vermelden we nog, dat mej. N. Leuven- berg op verdienstelijke wijze eenige Joodsche liederen zong, welke veel ap plaus inoogstten, en een weibezet strijkje lusschentijd's zeer goede nummers ten ge- hoore bracht. 't Was een leerzame avond! Demonstratie. Het bezoek aan de demonstratie in do Gehoorzaal is in de afgeloopen dagen bijzonder groot geweest. De - deelnemende standhouders waren niet ontevreden over de verkoop-resulta ten, hoewel uit den aard der zaak de Ver- eeniging van Huisvrouwen meer voor lichting dan verkoop bedoeld heeft. Woensdag werd onder groote belang stelling de «film over Maggi's producten vertoond. Gister zou oen film vertoond worden over „Sun Maid"-rozijnon, doch de op- porbestuurderen der Leidsche. Brand weer achtten het met bet oog op brandge vaar ondienstig hierin toe le stemmen. Terecht was de vertegenwoordiger de zer firma hierover ontstemd, waar de Amsterdamscho Brandweer een voorstel ling in het Paleis voor Volksvlijt toe stond. Heden zijn de prijzen gereduceerd, zoo dat ook smallere beurzen welkom zijn. We vermoeden, dat de toeloop groot zal zijn, temeer, waar heden de film „Ned^f- landsch Fabrikaat" zal draaien. De „Organisatie." De medelevende A. R. broeders en zus ters konden deze week „het hart ophalen" aan de verschillende verkiezingswerkzaam heden, die een aanvang nemen. Werd Woensdagavond op do kiesver. de laatste hand gelegd aan de candidaten- lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen, het was dc organisatie van „Nederland en Oranje", die gisteravond in het Nutsge- bouw vergaderde om nu met de practischo uitvoering van dc propagandaplannen een aanvang tc maken. De voorzitter, de beer J. Karstens gaf, nadat hij de vergadering met gebed had geopend, een uitvoerige uiteenzetting van de omstandigheden, zoowel van de gunstige als van de ongunstige, waaronder thans de strijd moet worden aanvaard. Besloten werd om de vergadering te ver dagen,, cm tusschentijds gelegenheid te hebben de „oude Gardo" wakker te ma ken, haar op de volgende vergadering uit te noodigen, om dan eerst lot definitieve taakverdeeling over te gaan. Algemeen was men met liet bestuur van gevoelen, dat het onverantwoordelijk was, met het ldeine aantal aanwezigen den strijd in te gaan, waarbij het zal gaan om 32000 kiezers, verdeeld over 42 stembu- reaux, terwijl leder bureau minstens 4 personen tot zijn beschikking moet heb ben. Volgende week Woensdag worden dus do propagandisten op dezelfde plaats en tijd weer verwacht. De opkomst op die vergadering zal be slissen over het al of niet uitvoeren van de plannen der organisatie. Men begrijpe toch, dat ook hier een r o e p i n g is Zooals uit de desbetreffende adver tentie in bet nummer van gisteravond bleek, beeft de firma S. A. Br oer se, drogisterij „Boerhaave", Haarlemmer straat 68, aan haar zaak een flinke uit breiding gegeven. Bij het binnenkomen ontwaart men reeds dadelijk, dat de toonbank bijna 100 pet. in lengte is toegenomen, hetgeen mo gelijk werd door een huiskamer bij den winkel te betrekken. Op untstekonde wijze is de firma er in geslaagd de aldus verkregen ruimte in overeenstemming met bet bestaande in te richten. Behalve dat een geheel nieuwe toon bank met opstand kon worden geplaatst, is ook de bestaande opstand tegenover het kantoor belangrijk uitgebreid, terwijl de bevloering geheel overeenkomstig het bestaande motief is uitgevoerd. Het behoeft geen betoog, dat de firma door deze uitbreiding in de gelegenheid komt om de klanten (zoo mogelijk) nog prettiger te bedienen, terwijl de uitstal gelegenheid ook veel grooter is geworden, wat voor zaken met een artikelen-sortec- ring als deze firma heeft wenschelijk is. Worde er van do vergrootte zaak naar verhouding gebruik gemaakt als dit voor been gedaan werd. Onze ondernemende zakenmensc'ien zijn het alleszins waard. BINNENLAND Het vaderland kan rustig zijn. Ziezoo, zegt de N. P. Gr. CrL, het vaderland kan rustig zijn! De geweldige flater is hersteld. Het was een drukfout Aan het hoofd van een wetsontwerp of wijziging van wet wordt steeds, volgens grondwettelijke formule, geschreven: „Wij, Wilhelmina, enz. enz., allen die djt hooren of lezen salut". En nu het persberichtje: „Blijkens een nota naar aanleiding van het verslag omtrent wijziging van art. 47, eerste lid, Wetboek van Koophandel, is het feit, dat de beweegredenen van het wetsontwerp niet is gesteld in de Grond wettelijke spelling, te wijten aan een drukfout. Een bijgevoegde nota houdt in, dat in de beweegreden van het ontwerp van wet in plaats van „saluut" gelezen moet wor den „salut"." Gelukkig, bet was een drukfout 't Zou ook al te verschrikkelijk zijn geweest. Maar zeg nu nog eens. dat onze wetten niet goed in elkaar worden gezet! Daar is een nota, dat het een drukfout is. Daar is een bijgevoegde nota, dat de aanhef moet lui (Ven „salut" 'inplaats van saluut. Enfin, liet papier is sroedkoop en de ambtenaren moeten ook wat te doen heb ben De verkiezing van de Eerste Kamer. De dag voor de verkiezing van leden van de Eerste Kamer is bepaald op Dins dag 10 Juli a.s. Middenstandsbond en ouderdomswet. Het bestuur van den Ned. R.-K. Mid denstandsbond heeft een adres aan de Tweede Kamer gezonden met betrekking tot het wetsvoorstel tot wijziging der Ouderdomswet. In het adres worden de bezwaren uiteengezet tegen de strekking van genoemde wetswijziging, n.l. om de administratiekosten der vrijwillige ouder- domsverzekerinè niet meer te doen dragen door het rijk, maar door de verzekerden zelf, waardoor bijna uitsluitend de kleine middenstanders met zeer weinig draag kracht zwaar worden getroffen. Deze mid denstanders hebben wel eenigen bijzon- deren overheidssteun noodig, omdat zij behooren tot die burgers, die in het ge heel niet of zeer moeilijk voor den ouden dag kunnen zorgen, en voor wie niet die gunstige bepalingen zijn gesteld in Invali- diteits- en Ouderdomswet, die den loon arbeider ten goede komt. Genoemd bestuur dringt aan op verwer ping van bet wijzigingsontwerp. Boekhouding Gemeenten. Naar wij vernemen zal mot ingang van 1 Januari 1924 een geheel .nieuwe boek houding worden ingevoerd voor de secre tarissen en gemeente-ontvangers in bet geheel© land. Deze boekhouding was tot lieden voor alle provincies verschillend. Gedep. Staten van alle provinciën hebben thans een uniforme boekhouding voor het geheele land ontworpen, waarop de Ko- ninldij'ke goedkeuring zeer binnenkort te wachten is. Uit de textielindustrie. Op een vergadering van het personeel der Textiel-Union te Enschede is beslo ten op 3 April het'werk niet te hervat ten als de directie baar toezegging niet nakomt om de 10 pet vergoeding voor dikke cops over alle getouwen, waarop deze verwerkt worden, te verdeelen en om de lijst van stukloonen te herzien. Deze herziening zou zoo geschieden dat, rekening houdende met het feit, dat niet alle getouwen worden bediend, het richtloon minus 10 pet. door de 6-getou- wen-wevers kan worden gehaald. BUITENLAND DE ONDERHANDELINGEN OVER HET ROERGEBIED. Politieke en finantieele speculaties. De eenheid van Duitschland. De actieve reactionairen. Weinig nieuws is er vandaag over 't Roergebied. Het blijft voorloopig bij pra ten cn schrijven. De berichten ujfc Franschcn bron om trent een spoedig te verwachten poging van Duitsehe zijdo tot aanknooping van onderhandelingen en zelfs over een spoe dig te verwachten capitulatie der Duib- schers blijven aanhouden. Behalve in Pa rijs weet echter niemand ecnig feit te noemen of eenigen zegsman aan te wij zen voor de juistheid van die boriohten. Ook lord D'Abcrnon, die natuurlijk krachtens zijn betrekking op de hoogte is, is, naar in zijn naaste omgeving ver luidt, volkomen overtuigd, dat Duitsch- ADVERTENTIE- PUiJS Gewone advertentiën per regel 22 J4 cent. Ingezonden Mededeel in gen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogsto 30 woorden, worden dagelijks geplaatst, ad 50 cent. Aan het Zoeklicht Leiden, 23 Maart 1923. Onlangs meldden de bladen, dat te Wormeryeer alle niet-sociaal-democrati- sche kiesvereenigingen één kiesvereenigmg zouden stichten, om door eendrachtig samenwerken front te maken tegen de S. D. A. P. Ik heb toen op hot gevaarlijke van dat optreden gewezen. Thans blijkt echter dat de zaak een weinig anders staat. Wij hebben bier te doen met een v r ij- zinnig bloc. Liberalen, vrijzinnig-democraten, neu trale middenstanders en kleurloos" mid denstanders zullen zoolang dooreen wor den geroerd, dat tenslotte nmts anders dan anti-socialistische pap overMH't. Ik heb een sterk vermoeden dat de So ciaal-democraten zich over dit .Moe" niet al te ongerust zullen maken. Merkwaardig is intusschen dat bericht over alle niet-sociaal-demoTatïs^'ie kiesvereenigingen. waarbij de rechtsrhe partijen eenvoudig werden uitgescha keld. Vermoedelijk omdat zo door do vrijzin-» nigen tot het „niet-denkend" en door de socialisten tot het ..niet bewuste" deel der natie worden gerekend. Toch doet het me goed dat ouzo kics- vereeniging zooveel denkkracht had en zich van haar taak zood good bewust was. dat ze aan doze bloc vorming niet meedeed. OBSERVATOR. land niet denkt aan toegeven' cn da het in zijn verzet zal volharden. Daarbij komt dat de bezetting door haar krasse maatregelen meer en mtcr ook dio deelen der bevolking van het Roergebied van zicli afstoot, die oorspron kelijk niet bereid waren voor de Duitsc-ho kapitalisten in het strijdperk te Ireden, doch zich thans bij het verzet aansluiten, nu het om eigen belang gaaf. In vele kringen gelooft men, dal de voor Frankrijk zoo hoopvolle berichten der laatste dagen in hoofdzaak afkomstig zijn van speculanlen, die aan do 1 uctu- aties en aan de rijzing van den franc- koers goed geld hebben verdiend ca dit spel verder willen voortzetten. Zooals het altijd gaat: „in don nood leert men zijn vrienden kennen", of be ter: „tegen een gemeenschappelijke vij and optrekkende, vergeet met d*> ver schillen". Dit is ook weer bewaarheid in de verhouding lusschen „het Rijk en Beieren". Rijkskanselier Cuno is te Mür.ehen aan gekomen. Vergezeld var den Beierscben minister-president von Knilling begaf hij zich naar het departement wn buiten- landsclie zaken, waar de ofrleieeri be groeting plaats had. Cuno beantwoordde de officieele be groetingstoespraak me-b een -uitvoerige rede, waarin hij o.m. zeide, dat zijn be zoek aan München geenszins een forma- t liteit was, het was hem een behoefte des harten deze reis naar de hoofdstad van Beieren te ondernemen. Do kanselier sprak verder de vaste overtuiging uit. dat dc rijksregeering in do tegenwoordige moeilijkheden eenzelf de doel nastreven en elkaar wederkeerig met vertrouwen de hand reiken. Met bijzonderen nadruk verklaarde Cu no, dat Duitschland absoluut moet voort gaan met de rustige en bezonnen politiek van passieven tegenstand. Jammer is, dat vervolging der ,.reacj tionairen", die in Beieren zoo sterk zijn vertegenwoordigd. de vriendschappelijke stemming wel zal bekoelen. Men pakt de uiterst rechtschen. De Bcrlijnsche politie heeft gisteren een huiszoeking gedaan op de bureaux der Deutsch-Völkische vrijheidspartij. In de kamer van de afgevaardigden Wul le, von Graefe en Hcnning, de meest be- talrijke stukken en brochures in beslag talroijke stukkne cn brochures in beslag genomen. Verscheidene plaaitselijk© lei ders der partij werden weggevoerd en aan. hot politie-preeidium in verhoor genomen Do Phiisdscho minister van binnenland- sche zaken. Severing, zou heden in den landdag uitvoerige mecledcelingen doen omtrent hoogvorraderiijko intriges der onwettige rechtsohe organisaties en het is waarschijnlijk, dat dan ook in verband met de gedane huiszoekingen belangrijke onthullingen zullen loskomen. Het „Acht Uhr Abendblatt" weet te metden, dat niet alleen uit het tegen Rossbach verzamelde materiaal blijkt/lab hij met 9teun van de rechts-radicale or- ganisaties actieven tegenstand in heC Ruhrgebied Wilde organiseeren, dooh dat het verhoor ook zeer bezwarende feiten aan het licht bracht met betrekking tot de Deutsch-Völkische vrijheidspartij. Rossbach zou daarbij verklaard heb- r ben, dat zijn actie den volledigen steun der partij had en dat hij steeds in haar naam optrad. Dit schijnt de politie aanleiding te heb ben gegeven tot liet instellen dor bedoel de huiszoeking.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1