Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHB COURANT 3de JAARGANG. - ZATERDAG 17 MAART 1923 - No. 897 BureauHooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 Postrekening 58936 A@9*gNEïëiEiMTSg>RSJS In Leiden en buiten Lelden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Artikel 36 N. G. B. Van sommige zijden wordt or voortdu rend op aangedrongen dat artikel 36 der Ned. Gel. Belijdenis tenvollo zal worden gehandhaafd. Dit artikel spreekt van het ambt der Overheid. Hieromtrent wordt o.m. het volgende beleden (wij gebruiken de ongewijzigde uitgave): „En hun ambt is, niet alleen acht te nemen en te waken over de Politie, maar ook de hand te houden aan den Heiligen Kerkedienst; om te weren en uit to roeien alle afgoderij en valschen godsdienst, om het rijk des antichrists te gronde te wer pen, en het Koninkrijk van Jezus Chris tus te doen vorderen enz." v De opzijzetting van dit artikel, zoo heet het telkens weer, is oorzaak dat het Protestantisme verzwakt en dat Rome groeit Op de vraag echter hoe de Overheid dit artikel kan uitvoeren, gezien de veel heid der Kerken en het verschil van leer in die Kerken, is men altijd het ant woord schuldig gebleven. Dit verwondert niet. Want hoe zal de Overheid uilmaken welke Godsdienst de ware en welke de valsche is, wat toch noodzakelijk is voor ze aan de eene zijde gaat beschermen en aan de andere zijde weren en uit roeien? En stel dat zij hieromtrent voor zich zelf tot klaarheid is gekomen, hoe moet dan haar optreden zijn? Moet dan de uitoefening van den Roomschen Godsdienst worden verboden? Moeten de Remonstrantsclie predikers over de grenzen worden gezet? Moet de Overheid ingrijpen in de in terne aangelegenheden der Ned. Herv. Kerk en al de predikanten die van de Gercf. belijdöhis afwijken, met den ster ken arm verwijderen? Op al deze vragen en op zooveel meer andere is nog nooit een bevredigend ant woord gegeven. En daardoor maakt mon den indruk te werken met leuzen, op het gevaar waarvan nog zeer onlangs door Dr. Schokking werd gewezen. Intusschen gaat nu „De Gereformeer de Kerk" het orgaan van de confessio nele Vereenlging, een stapje verder. Het geeft althans een a a n w ij z i n g voor en oplossing. Wij laten wat bedoeld orgaan schrijft, ondanks de lengte van het citaat, hier woordelijk volgen: „De vraag: hoe kan de Overheid de ware Kerk erkennen, waar in onzen tijd de Kerk zoo ver scheurd ligt wordt ons van zekere zijde gedurig voor de voeten geworpen. En wij krijgen dan wel eens den indruk, dat men eigenlijk (in dit probleem) die gedeeldheid der Kerk niet ongaarne ziet Zij geeft immers de Overheid allen schijn van recht om zich van hare taak tegen over de Kerk des Heeren ontslagen te rekenen. „Maar hoe zal nu toch do Overheid uit zoovele Kerken de keus doen? zoo vraagt men u, en met zegevierenden glimlach wendt men zich van u af. Nu is het natuurlijk waar, dat de ab normale toestand der Kerk de taak der Overheid wel kan bemoeilijken, maar niet veranderen. En 't is natuurlijk ook waar, dat die gedeelde toestand der Kerk voor een deel het gevolg is van de bemoeiing der Over heid zelve met de Kerk, en dus te minder haar van hare taak kan ontslaan. Maar er is nog meer. Da Gosta zeide eenmaal: alle bezwa ren, die het ongeloof tegen de goddelijke waarheid inbrengt, zijn in den loop der seuwen reeds meer dan eens weerlegd, maar het ongeluk is, dat men al die we- .iorleggingen telkens weer vergeet, en dan moet een volgend geslacht ze woo* te serdo brengen, alsof ze geheel nieuw waren. Dat nu geldt ook in dit opzicht. Dr. Hoedemaker, deze vraag behande lende, heeft er op gewezen, dat onze b(V djde'nis in art. 32 onderscheid maakt Tusschen de geïnstitueerde Kerk, (dat wil zeggen: de Kerk zooals zij onder 9en zekere Kerkorde leeft) Qn de Kerk 5e 1 ve. Do geïnstitueerde Kerk heet daar „een :?ekere orde". Die orde is noodig, maar zij is de Kerk zelve niet en de eenheid hangt er a«?k niet aan. En dan schrijft Hoedemaker letter-* i'jk: „Er bestaai dan ook geen enkel belet-3 2el om in do Kerkelijke vergaderingen tot zekere doeleinden met andere Kerk- formaties saam te komen. Gelijk onze vaderen in de Synode van Dordrecht ver tegenwoordigers van Buitenlandse lie Kerken, en zelfs van de Bisschoppelijke Iverk van Engeland ontvingen." „Hier ligt in beginsel de oplossing van de partijschap in de Hervormde Kerk in de openbaring der eenheid, die de pluri formiteit te niet doet." Wat wil Hoedemaker hier zeggen? Dit: De gezuiverde Kerk in om land behoorde wel niet pluriform te zijn. Maar ze i* 't helaas; het valt niet to loochenen. Niettemin, al is ze, als g eï n s t i- t u e e r d e Kerk, pluriform, als Kerk dos H e e r e n is zij in den grond der zaak één. En dus: als het gaat om met de Over heid in overleg te treden over dit of over dat, is er niets tegen, dat daartoe al die verschillende geïnstitueerde Kerken, dus Gereformeerde Kerken A, B en G, Ledeboerianen en Hervormde Kerk, in één vergadering samenkomen." Wij hebben met belangstelling van de ze beschouwingen konnis genomen, maar de zaak is ons daardoor niet duidelijker geworden. Al de geïnstitueerde Kerken zouden om met de Overheid in overleg te treden in eene vergadering moeten samenko men. Maar dan toch alleen die kerken die van de Kerk des Heeren deel uitmaken. Wie moet daaromtrent beslissen? De Overheid misschien? Maar men ge voelt, dat is een onmogelijkheid, temeer waar er niet de minste zekerheid bestaat dat de Overheidspersonen de Gerefor meerde religie belijden. Maar dan zullen de kerken zelve moe ten beslissen en zullen dus ook tot het overleg moeten worden toegelaten, die groepen, die met de Kerk des Heeren niets dan den naam gemeen hebben. Het is duidelijk dat op deze wijze de oplossing niet nader komt. En o ok is duidelijk, dat hier met leu zen gewerkt wordt, die in do practijk bitter weinig beteekenen, maar die uit nemend geschikt zijn, om verwarring to stichten. Eens burgemeester De zeteljacht, de verwoede strijd om een plaats op de candidatenlijsten, die men hier en daar waarneemt, kan niet genoeg worden afgekeurd. De verkeerde practijken die zich hier bij voordoen mogen met geen enkel woord worden verontschuldigd of bemanteld. Maar, zooals wij gisteren .opmerkten, deze zaak heeft ook^ nog een anderen kant. Naast de „strebers" die slechts één doel kennen en die-ten koste van alles dat doel villen bereiken, staan anderen, die do leer van bet „eens burgemeester al t ij d burgemeester" hudigen. Aan het simpele feit dat ze een vol doend aantal stemmen behaalden om naar een of ander college te worden af gevaardigd, meenen ze liet recht te ont- leonen om in hunne functie bestendigd te blijven zoolang zij dat wcnschen. Een standpunt dat eveneens afkeuring verdient. Onze Kiesvoreenigingen mogen de mannen die zij afvaardigen niet beschou wen als een stuk speelgoed, waarmee 30 naar hartelust kunnen spelen. Bedacht moet steeds worden dat waardeering ook behoort bij de Cli ris lelijke deugden. Maar ook mag nooit uit het ooc wor den verloren, dat onze strijd gaat om be ginselen, niet om personen. En wanneer een Iviesvereeniging over tuigd is, dat zij die beginselen het best kan dienen door andere personen naar voren te brengen, dan behoeft zij zich door persoonlijke overwelfden niet te laten weerhouden om van dat recht ge- brui k te maken. De persoonlijke belangen moeien hier aan de partijbelangen en het belang van de beginselen ondergeschikt blijven. Het spreekt vanzelf dat hier met gTOO- te voorzichtigheid moet worden gehan deld. En met openhartigheid tevens. Het komt niet te pas, dat iemand die jaren lang onze beginselen naar zijn beslo weten diende door een stoot in den rug overboord wordt geworpen. Ook hier geldt dat alle {f-- eerlijk en met orde moeten geschieden. En dat het gebed en de dankzegging waarmede onze vergaderingen worden geopend en gesloten, niet een zinledige vorm mogen worden. STADSNIEUWS Hervormd Gereformeerde Staatspartij. Gisteravond vergaderde bovengenoem de partij in gebouw Prediker. Als spre ker trad op Ds. Den Hertog uit Rotter dam. Wij willen van deze vergadering enkele indrukken geven, en dan past ons in de eerste plaats het rechtzetten van een kwestie gerezen tusschen ons blad en de H. G. S. Door een klok y lisversland waren wij helaas niet bij de opening tegenwoordig. Naar anderen ons echter mededeelden, heeft de voorzitter der afdeeling Leiden zijn beklag ingediend over een leugen achtig verslag van de vorige vergadering in ons blad opgenomen. De voorzitter zou den verslaggever hebben getart voor het front plaats te nemen. >Yij zullen geen tartende terughouding aannemen, doch vragen alleen het „lem genachtige" publiekelijk te bewijzen. En nu de Tede zelf! Veel nieuws en ook veel goeds hebben we niet gehoord. Spr. hekelde de coalitie niet zonder oratorisch effect. Een Fransch boekje noemde de coalitie do christelijke coalitie. Spr. vondt, dat waar de R. K. de groot ste groep vormden hier wel van een Roomsche coalitie gesproken kon wor den. Een beroep op de evangelische grond slag van de coalitievan het woord evangelisch krijgt spr. (naar hij zelf zegt) kippenkoorts. Van die vaagheid moet hij niets hebben. Spr. hekelt het negativisme in Min. Ruys' beschouwing en roept schande over den gruwel van de Roomsche Uni versiteit. In de coalitie moet ieder diertje zijn pleziertje hebben. Daar gaat het niet om. zegt spr. Hij wil niet hatelijk zijn tegen eenige partij doch slechts marqneeren waar wo heengaan. De coalitie, zegt spr., is een doorn in het oog des Heeren. Spr. is niet bang voor de geestelijke macht van Rome. De politieke macht mag echter niet doorgaan. Spr. citeert dan enkele stukken van stukken nit de Maasbode, geeft Dr. Gurming even de volle laag en vervolgens de A. R. partij, die „de Kerk er buiten wil houden". De onzichtbare kerk, het lichaam van Christus is spr. te „ouzichtbaar" Wel wil hij niet met sommige „heethoofden" zeggen, dat de Ned. Herv. Kerk de éónige ware Kerk is, maar de Ned. Herv. Kerk is wel de openbaring van het lichaam van Christus. De A. R. willen de scheiding van Kerk en Staat, verkondigen het Vrije Kerk-Be- ginsel en zijn e r slechts op uit de Nod. Herv. Kerk af te breken. In de Unie zitten nog veel menschen „die bij ons thuis hooren" zegt spr. Met zijn „Scheidslijn" heeft Do Savor- nin Lohman de scheidshrief gegeven. Fractische zakon karren wil de H. G. S., zegt spr., niet verrichten.' God zegt zelf: „niets doen!" De eisch van God wordt nooit verkleind door een beroep op de moeilijkheden. Spr. komt er rondweg voor uit, dat hij anti-papist (Pauselijk) is. De Paus en alle R. K. willen gaarne dat Christus Koning zij. Dat wilde Pilatus ook. Do Roomschen erkennen Christus als Koning. Dat doen de duivelen ook en zij sidderen. Het groote gebouw van de coalitie, zegt spr. herhaaldelijk, staat op instor ten. De coalitie bestaat echter ook n u nog. Na nog uitvoerig bij liet bekende Art 36 der geloofsbelijdenis te hebben stilge staan, teekent spr. als de ideale Kerk- en staatkundige toestand Amerika. Over de niet-leden der N. H. K. zegt spr.: „Al dat op eigen houtje kerkjes maken is de vloek van Nederland. „En dan zeggen, zegt spr., de A.R., dat het een van de zegeningen van de Revo lutie is, dat je God kon dienen zooals je wilt". Spr. ziet liever, naar hij zegt, het groo te „instinct" van de groote volksmassa voor de Groote KeTk waar d© oefenaren tegen ouders, die nooit ter kerk - komen zeggen: „Al maak je bezwaar om naar do kerk te gaan, laat dan toch in ieder geval je kinderen doopen." Na nog enkele uitdrukkingen als „In den Hemel heb je geen afgescheiden Ker ken" en „De A. R. partij ziet gaprne de N. H. Kerk verscheurd", te hebben ge bruikt, verheerlijkt spr. nog een oogen- blik zijn partij, om, na de A. R. en G. H. te hebben gecriticeert, zich uitvoe rig te wenden tot de groop-Kromsigt dier partij. De H. G. S. deed goed l>oven haar weekblad te zetten „Handel dn afbraak!" 't Is misschien wat ondeugend gezegd, zooals spr. in zijn „betoog" herhaaldelijk opmerkte, maar liet typeert hot wezen dier partij om steun. Java-Comitc. Vanwege liefc Java-Comité zal Maan dagavond 8 uur in de Oosterkcrk een bid stond worden gehouden waarbij als spre ker zal optreden Ds. J. Vermeulen, Ned. Herv. pred. te Noordwijk aan Zee. A. R. Propaganda-Club „Dr. A. Kuyper." Als onderwerp ter bespreking voor de vergadering van gisteravond was gekozen „Onze verhouding tob de kunst", welk actueel en hoogst interessant onderwerp werd ingeleid door den heer A. B. Mui der, voorz. van don Chr. Letterk. kring alhier. Spr. begon met den in4fced te schetsen van de kunst op alles waarmede wij in het leven in aanraking komen, daarbij waarschuwend wijzende op de magere ge stalte van onze Chr. kunst, dio zelfs door „wij Calvinisten" nog maar sober wordt beoefend en gevoeld. De kunst spreekt overal tot ons, wij ontkomen niet aan liaar invloed, 't geen ook door de Christenen van den ouden dag goed is verstaan, waarom zij haar in be oefening brachten, in hun schoonheidsge voel gesterkt door wat zij in den Bijbel aan schoonheid ontdekten. „Welaan dan, door heb heimwee naar het verloren paradijs, tot volmaakte schoonheid opgeklommen." Die eisch komt tot ieder, niet slechts tob lien die blijk geven van kunstzin. Kunst is niet zondig. Kunstuiting kan zondig zijn, en aan den verwoestenden invloed van zondi ge kunstuiting zal ons nageslacht ten of fer vallen, wanneer wij dit terrein blijven vermijden, en daardoor de kennis on de bevoegdheid missen om ook hier het kaf van het koren te onderscheiden. Het tweede gedeelte der inleiding was speciaal gewijd aan een beschouwing over hot tooncel, n.l. over het ontstaa.ii, den bloeitijd, en eindelijk de verwording er van. Breedvoerig werd het standpunt on zer partij uiteengezet, door haar in hoofd zaak bij monde van den heer Schouten ingenomen bij de behandeling van het subsidie-vraagstuk in de Tweede Kamer, als ook het door de overige partijen betoogde. In scherpe lijnen werd do taak der over heid getcckend, die zij ten deze heeft te vervullen. Zij mist de organen om te kun nen beoordeelen wat kunst of geen kunst is. Tegenover het standpunt dat het Chris tendom zich moet aanpassen bij de men schen, werd gesteld ons beginsel: de men schen moeten buigen voor God. Door eenige fragmenten uit Vondels werken aan te halen toonde spr. tevens eenige parelen der Chr. tooneelkunst, die eens den toon aangaf, om te eindigen met de belijdenis van Willem do Merode: „Als een vlaag van uw genade niet mijn arme hart doorbeefde, Hoe zou ik dit leven draagde; ik ver- wenschte wel te leven." Het spreekt vanzelf dat een buitenge woon interessante bespreking op deze in leiding volgde. Het daar gesprokene laat zich moeilijk vertolken in een kort verslag, waarom het des to meer valt te betreuren dat niet meerderen van hun belangstelling voor dit hoogst interessante onderwerp deden blij ken. Een plein voor Leiden. Het aantal autobussen naar do om liggende dorpen breidt zich steeds meer uit. Donderdag nog kon men in onze adver tentie-rubriek van de dienstregeling eener nieuwe lijn naar Warmond, Sassenheim en Lisse kennis, nemen. Nu schijnen de ondernemers dezer vervoermiddelen een speciale voorliefde voor de Turfmarkt ais standplaats te hebben. Gistermorgen (marktdag) tolden we er niet minder dan 12. Dadelijk geven we toe, dat de Turf markt centraal gelegen is, doch gezien het soms gevaarlijk gemanoeuvreer op het drukke verkeerspunt bij de Blauw- poorlsbrug en de kleine afmetingen der Turfmarkt, komt ons deze standplaats toch ongewenscht voor. Zou de gemeente hier niet kunnen in grijpen, om een dergelijken ongewenseh- ten toestand te verbeteren? Bijvoorbeeld door eindeliik eens te zorgen, dat Leiden een marktplein, harer waardig verkrijgt? Behalve dat de Zaterdagsclio markt dan zich beter kon ontplooien, zou tevens het gowenschte marktplein dienst kunnen doen als officieel© standplaats van alle bode's en motor- omnibussen, die thans (buiten hun schuld) de toch reeds niet al te breede straten en steegen onzer clad versperren. Thans is de toestand vrijwel onhoud baar! De Rijnsburgerwee. Mot de werkzaamheden tot demping van de sloot ter rechterzijde van den Rijnsburger weg is men aangevangen. Er wordt op 'n gemelseldeu ondergrond een betondrainago aangebracht. Do hoo rnen zullen niet worden gerooid. Ter plaatse waar vroeger de gevaar lijke en onhygiënische modderpoel was gelegen, wordt nu een keurig wandelpad aangelegd. Zoowel met het oog op den ge vaarlijken toestand die vroeger bestond, als met de onzienlijkheid en hygiëno is deze verbetering ten zeerste toe te jui chen. Nu de slooten ter rechterzijde van don weg nog een beurt, en bestrating tus schen het tramspoor. Gepraat is er lang genoeg. Nu de verbetering. Raadsverkiezing. De afdeeling Leiden van dc S. D. A. P. heeft gisteravond besloten bij de ge meenteraadsverkiezing met 16 candi- daten uit te komen en de candidaten- lijst vastgesteld als volgt: 1. mr. D. A. van Eek; 2. J. J. van Stralen; 3. T. Groencveld; 4. M. Dubbel- dcinan; 5. F. Kooistra (allen aftredend); 0. M. Yerwey; 7. II. J. Baart; 8. H. Pic- kaar (aftr.); 9. W. A. van der Heuvel; 10. J. Vredeveld; 11. J. H. SchüUer; 12. H. van Ronselaar; 13. J. G. Hunders- mark: 11. J. Ph. van den Bosch; 15. J. ADVERTENTIE-PtilJS Gewone advertentiën per regel 22H cent. Ingezonden'Mededeelingen, dubbel tarief» Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst arl £0 ce~'. Aan het Zoeklicht Leiden 17 Maart. Een droeve vertooning was dat gisteren. Op klaarlichten dag, juist op het oogen- blik dat de kinderen de scholen verlieten en honderdo menschen naar huis gingen om to middagmalen, kwam een rijtuig de^ stad binnen. De kap was neergeslagen. En zoo kon ieder daar zien zitten twee slapende jonge mannen, wier versufte hoofden heen on weer wiegelden als lede poppen aan een touwtje. En op die hoofden stukgeslagen of stuk gesneden hoeden. 't Waren een paar studenten die op deze wijze onze Universiteitsstad werden binnengesleept. Een droevig schouwspel was het, waar over ik niet na kan laten me te verbazen. Daar lagen onze academisch gevormde of nog te vormen jonge mannen, menschen dus die ver boven het gewone publiek uit steken, of althans meenen uit te steken. Wat moeten do kinderen hebben gedacht. Welk een indruk moet dat op hun gemoed hebben gemaakt. En wat moet er omgaan in het hart va* fatsoenlijke mannen en vrouwen die mi» schien van een schamele uitkeering moo ten leven, als ze zien hoe door zulke jon gelui op schandelijke wijze wordt gebrast/ Uit godsdienstig, paedagogisch, morce en sociaal oogpunt komt bij mij de vraa^ op: zou het nu niet mogelijk zijn aan dergelijke schandelijkheden een eind to makon OBSERVATOR. W. Harting; 16. H. Oudshoorn. Mevrouw Dubbeldeman-Trago is dut niet opnieuw gesteld. Voor zoover ons uit deze Candida ten- lijst Wijkt, komt er vanwege de S. D. AL P. geen vrouw in den Leidschen raad. Ingevolge de aan het bestuur der Ds- mocratische Partij door de algemeen© le denvergadering gegeven volmacht heeft dit als no. 5 op de candidatenlijst voor da a.s. gemeenteraadsverkiezing geplaatst mevrouw H. Frije-Van der Laan, vroeger onderwijzeres bij het openbaar onderwijs hier ter stede. Leidsche Broodfabriek. De gisteren gehouden buitengewone A1-* gemeene Vergadering van Aandeelhou ders der Leidsche Broodfabriek werd be-» zocht door 30 Aandeelhouders ver tegen-i woordigende 113 geldige stemmen. Voor-» zilter was de heer D. Jaeger. Een schrijven van H.H. Commissaris sen werd voorgelezen waarin deze ken-» nis gaven dat zij collectief hun mardaat ter beschikking van de Algemeene Vei gadering van Aandeelhouders stelden. Als argument werd genoemd dat hc' College van Commissarissen tiet hoÊ standpunt deelde der z.g. Comr-"ssie van Advies" ben-":.na in de aleemeeno Vergadering van 22 Novembe: j.l. Deza Commissie toch wilre volgens het oor deel der Commissarissen te veel zeggen-* schap hebben in de exploratie enz. der Vennootschap en wat Jiet met d® ziens* wijze van het huidige Col!*»» van Coin-* missarissen niet geheel cons, reden v\- ar- om Commissarissen en bloc bover.lK-dodd besluit hadden genomen. Genoemde Commissie wilde bij monde van den Heer van Sijthof aan de Verga-* dering haar standpunt kenbaar na1 vi wat echter door don voorzitter op dezi Algemeene Vergadering niet werd toege laten als zijnde in strijd inet de belangen dor Vennootschap. Ten slotte werd met meerderheid van stemmen een voorstel aangenomen dat in de plaats der aftredende Commissaris* sen deze Commissie me'; recht van nssu- meering het bestuur der Vennootschap over zou nemen, om later in een bijeen te roepen Algemeene Vergadering van Aandeelhouders tot verkiezing van Com missarissen over te gaan. Deze beslissing werd genomen aango* zien het grootste gedcello der Commissie niet in Leiden woonachtig is en artikel 3 der statuten verbiedt dat niet in cf na* bij Leiden wonende aandeelhouders tot Commissarissen worden benoerul. Nadat de heer Van Waalwijk aan de afgetreden Commissarissen een kort woord van dank had gebracht werd d^ze vergadering door den voorzitter geslo* ten. Reserve-officier van gezondheid kl. J. M. Planteijdt wordt werkzaam ge steld bij het garnizoen alhier. De nieuwbenoemde reserve-Se luite nants P. F. van Bemmel, G. do Vries, 1L J. J. M. Dorbeck, S. I. Vies, L. Briunmel, A. J. Guichard en W. J. Koert worden van daag bij het 4o reg. inf. alhier beëdigd en in functie gesteld. Een slager uit Hazerswoude heeft aan het politiebureau kennis gegoven, dat hij van Leiden naar Hazerswoude een ko« hoeft doen vervoeren, welke niet to Ha- ïerswoudo is aangekomen. De politio stelt een onderzoek in naar de verblijfplaats van de koe.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1