Dagblad voor Leiden en Omstreken. AaoueiEtöËEaTSPiiiJs In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week vf0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 3lie JAARGANG. - WOENSDAG 1 MAART 1923 - No. 888 BureauHooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVEHTEHTIE-PriiJS Gewone adveriontiën per regel 22Vt cent. Ingezonden Mededeclingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertent: ën bij vooxuitbcta* ling van ten hoogste 30 woorden, worden! datrelfiks genl^atst ad fio.on-*. DSft nummer bestaai uit twee bladen. Het Burgemeestersambt. Mr. Zimmerman, de burgemeester van Rotterdam, heeft van den Gemeenteraad afscheid genomen met een interessante rede, waarin mede enkele opmerkingen werden gemaakt over bet burgemeesters ambt. „Ik heb van 1 Juli 1899 al geleerd in de harde school der Nederlandsche burgemeesters, een harde school, want er is geen ambt dat zoo hoogo eisclien stelt aan de arbeidskracht, aan het weerstandsvermogen, aan de zelf- beheersching en aan het beleid; geen anibt dat zoo vaak teleurstelling en ge mis aan erkenning brengt. Maar bet is ook waar dat er op het publiek terrein geen veelzijdiger werkkring is dan die van den burge meester, dat geen ambt meer recht- streeksche aanraking met alle in de be volking levende stroomingen en belan gen schenkt, geen ambt dat gelegenheid geeft tot nuttiger arbeid. Nu ik van mijn collega's afscheid neem, wil ik hun zeggen dat ik er altijd trotsch op zal zijn een der hunnen te zijn geweest en dat ik ben op hun moeilijken, maar schoonen weg zal blijven gadeslaan." Een burgemeester heeft inderdaad een veelzijdigen werkkring. Het burgemeesterschap is een ambt, dat gelegenheid geeft tot veel nuttigen ar beid. Maar een burgemeester heeft ook een zeer moeilijke taak. Er wordt van het hoofd der gemeente niet alleen in de grootere en grootste, maar ook in de kleinere gemeenten zeer veel gevergd. En het kan zeker geen kwaad in dezen tijd van openbaarheid, nu de cr'itiek nooit zwijgt, ook hierop eens de aandacht te vestigen. V Christelijke werkgevers. De algemeene vergadering der Christe lijke Werkgevers-Vereeniging heeft een Beginselverklaring met toelichting gepu bliceerd, die meer dan gewone aandacht verdient. Bij de in den grond heideDsche opvat ting onlangs doof het Verbond van Ne- derl. Fabrikanten-Vereenigingen verkon digd, steekt wat hier gezegd wordt zeer gunstig af. Duidelijk wordt in het licht gesteld, dat Gods Woord ook voor de werkgevers leidende beginselen bevat van zeer groote beteekenis. Vooraf gaat een algemeene inleiding die zich achtereenvolgens over een viertal vragen uitspreekt. De eerste vraag handelt' over de ver houding van den mensch, en in het bij zonder van den patroon bij zijn beroeps arbeid, tegenover God. Wij laten wat daaromtrent wordt opge merkt hier volgen: „De beantwoording van deze vraag is van fundamenteele beteekenis. Op dit terrein worde nu ook beleden, dat de eere Gods richtsnoer van het leven zij. In dien zin is het behalen van mate rieel voordeel niet het eerste en hoogste doel in den. beroepsarbeid van den pa troon en is het dus niet uitgesloten, dat het beginsel zal dwingen tegen het recht-; streeksch eigenbelang in te gaan. In de plaats van eigenbelang wordt gesteld de eere Gods. Deze eere Gods eischt, dat de mensch alle krachten inspant om de gaven, in hem en in de natuur gelegd, tdt ont plooiing te brengen. Hiermede wordt in de eerste plaats er kend, dat de mensch is aangewezen op arbeid en dat deze arbeid een zegen Gods is. In de tweede plaats wordt gezegd, dat deze arbeid zich te richten heeft op open baring van Gods heerlijkheid. Deze kan tot openbaring komen door een rijke ontwikkeling van den mensche lijken geest en door een in toepassing brengen van de door God in de natuur gelegde krachten. De vooruitgang van techniek, handels- en verkeersmogelijkheden wordt daarom toegejuicht. Hierbij wordt ook uitgesproken de men- 3cholijke afhankelijkheid in tegenstelling =iiet Go3s macht en souvereiniteit. Deze souvereiniteit werkt over al het geschapene en bepaalt voor mensch en stoffelijk goed de levenswetten." waarde van den menschelijken arbeid niet voldoende werd erkend en de men sch elijke arbeid veelal practisch werd ge lijk ge-steld met den productiefactor kapi taal. Wel is waar is nog niet overal dit kwaad doorgedrongen en bestaat nog een wederzij dsche waardeering, in groote kringen is echter door de verkeerde wer king van verkeerde theorieën een wan verhouding ontstaan. Men is scheiding gaan maken tusschen den mensch en den menschelijken arbeid en heeft dien arbeid op één lijn gesteld met koopwaar. Slechts op die koopwaar kwam het aan. Door deze zoo goedkoop mogelijk te ox- ploiteeren, zocht men winst te behalen. Met den arbeider als beelddrager Gods werd niet gerekend. Erkend wordt, dat in den patroons kring, ook door meerdere zich noemende Christenpatroons in dit opzicht gezon digd is. De later opkomende Hassenstrijdleer vond in de heerschende beschouwingen en toestanden zaad voor hare verderfelij ke werking. Tegenover dit alles wordt gesteld dat de arbeider in zijn geheel is beelddrager Gods en een scheiding tusschen den ar beider en zijn arbeidskracht hiermede in strijd, tot misstanden aanleiding moet geven. Hiermede is ook de zedelijke waarde van den arbeid aangetoond." In een volgend nummer hopen wij nog weer te geven wat omtrent het karak ter der verhouding wordt opcemerkt. Maar het zal nu reeds duidelijk zijn, dat bij zulke beschouwingen het sociale vraagstuk niet als hopelhos behoeft te worden aangemerkt. V Patroon en arbeider. Belangrijk is ook wat omtrent den grondslag voor de verhouding van den Christenpatroon tegenover den arbeider wordt opgemerkt: „In dep loop der geschiedenis is tus schen den eigenaar der productiemidde len eenerzijds en den arbeider anderzijds een steeds grootere scheiding ontstaan, welke tengevoljao had, dat de zedelijke STADSSSIEUIWS Arbeidsconflict. Gelijk wij voor enkele weken konden mededeelen is er een conflict ontstaan in het houtbedrijf, waarbij ook de Leidsche firma Gebr. van Hoeken betrokken was. Genoemde firma deelde ons toen mede, dat zij ingevolge een circulaire van den Houtbond verplicht was al hare arbeiders met 14 dagen op te zeggen, tot dat een contract tusschen den Houtbond en de Or- ganisatie's zou zijn gesloten. Het betrof hier en formeele kwestie, zoo lichtte ons bovengenoemde firma in, en van ontslag van arbeiders zou, daar de de werkgele genheid overvloedig was, geen sprake zijn. Thans deelt men ons echter mede dat j.l. Zaterdag voor het geheele personeel een loonsverlaging van pl.m. 10 is inge gaan, terwijl ettelijke arbeiders tegen den zelfden dag wegen „slapte" ontslag is aan gezegd. De firma Gebr. Yan Hoeken bevestigde dit. Onder de arbeiders heerscht groote ont stemming. Bouw van arbeiderswoningen. Wij lezen in de Leidsche C r t.i Er wordt vaak geroepen om deskundi gen in de Gemeenteraden en dan denkt men niet op de allerlaatste plaats aan deskundigen op het gebied van fabricage, van woningbouw, enz. En terecht. Zeker in grootere gemeen ten zijn deskundige Raadsleden op dit ter rein eenvoudig: onmisbaar! Doch wij willen er hier eens op wijzen, dat toch eèn Raadsbesluit vaak wordt misprezen en becritiseerd, juist.omdat bouw-deskundigen het hebben bepleit en. aanbevolen. Een typisch voorbeeld daarvan is dezer dagen gegeven in de gemeente Leiden. Men weet, dat er een voorstel was van B. en W. tot onderhandsche gunning aan de firma Rutgers te Warmond van den bouw van 1G3 woningen. Er is daartegen toen een felle opposi tie gevoerd, in en buiten den Raad. En waarom? Ons inziens ging 't niet, op de allereer st© plaats, tegen de onderhandsche opdracht, als zoodanig. Er zijn toch in de laatste jaren meerdere groote werken on dershands gegund aan een of ander der Leidsche afd. van den Aannemershond (en de firma Rutgers is ook lid van deze afd.), zonder ook maar één protest-geluid, ook niet van de zijde der Leidsche aanne mers! Die oppositie hield ook geenszins in ge brek aan vertrouwen tegenover B. en W. ook volstrekt niet gebrek aan vertrou wen tegenover iemand als de Directeur van Gemeentewerken terwijl do firma Rutgers, als technisch uitvoerder, in en buiten de bouw-wcreld, een goeden klank heeft. Die oppositie (we moeten het maar ronduit zeggen) zou nooit van de zijdo der bouw-ondernemers buiten den Raad en van hen, die het met deze eens waren, i n den Raad, zóó fel geweest zijn, indien niet bekend was geworden, dat Raadsle- den-bóuwspecialiteiten dat plan hadden voorgestaan en naar voren gebracht. Hier deed zich dus het eigenaardige ge val voor, dat juist de bouw-deskundigen in den Raad de aanleiding werden voor „rumor" inzake een bouw-kwestie; een spheer van wantrouwen schiepen. Men moet voorzichtig zijn met het trekken van conclusies; maar uit deze geschiedenis valtj in ieder geval wel wat to leeren! Het 25-jarig regeeringsjubileum van H. M. de Koningin. Gisterenmiddag 4 uur werd door den Burgemeester op het Stadhuis de Commis sie voor de viering van 't Regeeringsjubi leum van H. M. de Koningin geinstalleerd. Door de Commissie werd den Burgemees ter verzocht, 't Eere-Voorzitterschap op zich te nemen, wat door hem werd aan vaard. 't Dagelijksch bestuur bestaat uit: Prof. mr. A. S. de Blécourt, Voorzitter; ds. H. Thomas, Vice-Voorz.; W. v. d. Laan Secretaris; mr. H. Vos Jr., 2de Secretaris; M. A. A. Steijns, Penningmeester. Verdere leden der Commissie zijn de heeren: K. Brants, C. L. van Buuren, H. Cohen, Deken Dessens, C, Eeltjes, C. J. Eg- gink, T. S. Goslinga, J. A. van Hamel, H. W.Haumvoort, ds. C. Hartwigsen, P. Heems kerk, prof. dr. L. van Itallie, mr. J. Klein, W. Koops, Ph. de Leeuw, mr. J. C. v. d. Lip, G. J. M. J. Molkenboer, B. Moolen- burgli, S. J. Le Poole, mr. P. A. Pijnacker Hordijk, W. de Reus, H. M. Simonis, Ch. van Spall, H. M. G. Verspijck, J. Zandber gen. De bedoeling is, 't jaarlijksche feest van 31 Augustus te doen samenvallen met de viering van het Jubileum. Onder nadere goedkeuring der Commis sie stelt het bestuur voor op dien dag te houden: militaire reveille, kerkelijke her denking, kinderfeesten, sport- en militaire feesten op het terrein aan de Hooge Rijn dijk, avondfeest (waarschijnlijk vaandel optocht). Ter voorziening in de kosten zal subsi die worden gevraagd aan het Gemeentebe stuur en zal de geheele burgerij in de gele genheid worden gesteld, door hare gaven de Commissie te steunen in hare pogingen, om de feestviering schitterend te doen sla gen. Vermist. Sedert Zondag, 4 Maart 1923, wordt alhier vermist Gerrit de Boer, van be roep baggerman, geboren te Leiden 16 Mei 1853, verblijf houdende in een loge ment te dezer stede. Vermoed wordt, dat hem-een -ongeluk is overkomen, daar hij slecht van gezicht is en hij tevoren al eens een beroerte heeft gehad. Zijn sig nalement luidt als volgt: middelmatige lengte, eenigszins gebogen gestalte, brui ne oogen, gedeeltelijk kaalhoofdig, gedeel telijk grijzend haar; hij is slecht van ge zicht, Hij was als werkman gekleed, droeg donkerkleurig colbertjasje, donkere pet met zwarte schoenen. De Commissaris van politic alhier ver zoekt zijn opsporing of bij vinding van zijn lijk bericht. -Dezer dagen is alhier togen een be stuurder van een vrachtauto proces-ver baal opgemaakt ter zake dierenmishan deling. Bedoelde persoon ging o.a. op on hebbelijke wijze te werk bij het lossen van nuchtere kalveren. Te dezer stede is aangehouden de Duitscher P. S. die alhier woonde en werkzaam was zonder in het bezit te zijn van een geldig paspoort. Hij zal worden uitgeleid naar Duitschland. Door G. H. is aangifte gedaan, dat bij gistermorgen met een haak niet ern stig in het hoofd is gestoken door een zekeren P. de W. Een en ander had plaats in de Oude Rijn op den hoek van de Nieuwe Vaart, waar elk der bedde per sonen op een afzonderlijke baggerschuit zijnde, bezig was met baggeren, en waar bij zij ruzie met elkander kregen. Tegen den dader is proces-verbaal opgemaakt. Te half elf brak gisteravond brand uit ten huize van mej. H. L. M., Paul Krügerstraat 10. Brandweermannen wisten met behulp van een minimax het vuur te beteugelen. Ernstige schade werd niet aangericht. Mej. M. J. Hermans alhier is ge slaagd voor het examen Nuttig© Handwer ken. In de weigering, om D r. K. J. Pen toe te laten als privaat-docent in de Hege- liaansche wijsbegeerte, hebben eenige stu denten aanleiding gevonden een adres ter teckening in het academiegebouw op te hangen, waarin 't volgende wordt gezegd: „Ondergeteekcnden overtuigd van het groote belang om met den dood van Prof. Bolland niet tevens te doen eindigen de gelegenheid tot het verkrijgen van onder richt in de Hegeliaansche philosophie, ver zoeken hierbij dringend in de gelegenheid te worden gesteld dusdanige colleges te kunnen blijven volgen. Het bestuur van de Voreeniging voor Vrouwelijke Studenten alhier heeft zich voor het jaar 1923'24 als volgt samengesteld: Mej. M. C. J. de Meyere, praeses; Mej. D. Duyvis, ab-actis I; Mej. H. F. de Vogel, quaestrix; Mej. J. ft. Roosenburg, ab-aetis II; Mej. N. G. v. Witzenburg, assessor. De tegen hedenavond aangekondig de vergadering van de A. R. propaganda- club „Dr. A. Kuijper", is naar wij verne men, uitgesteld. Ondanks de concurrentie van an dere winkelstraten blijft tot nu toe de Breestraat haar karakter van de eerste stand van Leiden te zijn, handhaven. Telkens en telkens weer ziet men de gebouwen van pude gerenommeerde fir ma's achter de binten verdwijnen om als verjongd weer te voorschijn te komen. „Het Huis der Modes" dat nimmer ach ter is geweest hij haar tijd, heeft een metamorphose ondergaan, die haar expo sitieruimte doet zijn tot het nieuwste van het nieuwste en tevens het verbluffendste staaltje biedt van wat stoffeerkunst ver mag op étalagegebied. Hier wordt een „stijl" geboden die een gansch eigen karakter draagt. In strenge eenvoud steekt de lichteiken lamhriseering af bij de frissche en toch niet overdrukke dessin's, aan het mode leven ontleend, die een typisch Hol- landsch karakter dragen. Een daartoe afzonderlijk vervaardigd tapijt van de Koninklijke Tapijtfabrieken te Deventer harmonieert volkomen-met de tinten van het overige decoratief. Doch vooral 's avonds wanneer een drietal hoogst karakteristieke wand- luster's een getemperd liclit verspreiden, is het effect van wat hier gepresteerd is schitterend. Wij twijfelen niet of de heeren Zurloh zullen ondervinden dat hun in waarheid „moderne" magazijnen, een concentra tiepunt zullen worden voor de dames der society te Leiden en daarbuiten. Alle eer aan de ontwerpers en uitvoer ders, do heeren A. B. B. Maas en den decorateur Pieter den Besten, beiden uit Rotterdam. Een uitnoodiging onzerzijds, om zoowel expositieruimte als wat geëxposeerd wordt in oogenschouw te nemen. De heeren G. A. de Bruin en L. Questroo hebben zich hun benoeming tot lid van de Leidsche Christelijke Oranje-! vereeniging laten welgevallen. DE HUURWETTEN. De Tweede Kamer heeft met 51 tegen 19 stemmen (tegen stemden de socialisten, vrijzdern-ocraten, mej. Ivatz en de heer S-meenk) het wetsontwerp tot wijziging der Huurwetten aangenomen, nadab was aangenomen, heb amendement-Hermans (in de plaatsen waar nog groote woning nood heerscht kan de minister tijdelijk an dere maatregelen treffen) evenwel met wij zlging van de percentages 35 in 40 en 25 in 30. De bezetting van het Roergebied. Door den heer Van Dijk zijn aan den minister van Buitenlandsche Zaken de vol gende vragen gesteld, Is bet den minister bekend, dat in ge heel liet bezette Roergebied voortdurend een zeer hinderlijke belemmering wordt ondervonden bij de verscheping van naar ons land en onze havens bestemde goede ren, voor Nederlandsche rekening afgela den? Zou de minister bereid zijn bij de be trokken overheid of heb betrokken militair gezag zijn invloed aan te wenden, opdat aan deze hinderlijke belemmering spoedig een einde worde gemaakt? Chr. Plattelandersbond en Staatk. Geref. Partij. De vorige week meldde de Rotter dammer: De samenspreking tusschen de Chr. Plattelandersbond en do Staatk. Geref, Partij zijn niet, zooals aanvankelijk ge meld is, finaal afgebroken. De bedoeling is om terstond na de Sta tenverkiezingen ze weder te hervatten en zoo mogelijk te doen leiden tot een fusie. Afbreking dier samensprekingen had al leen haar oorzaak in tactische redenen, nl. dat men wederzijds reeds candidaten ge steld had»" Naar aanleiding daarvan schrjift Ds. G. H. Kersten in „Do Zeeuw": „Mag ik u beleefd verzoeken in uw blad de stellige tegenspraak op te ne men van eenige fusie van Plattelanders bond en Staatk. Geref. Partij? Om des beginsels wil is een samengaan van laatst genoemde met den Plattelandersbond on mogelijk. Ons wacht dienaangaande g e en saamspreking na de verkiezingen." De Statenverkiezingen. Het Centraal Stembureau voor de ver kiezing van de leden van do Provinciale Staten van Zuid-Holland heeft gisteren om 5 uur in zijn vergadering ten Raad- huize besloten de namen van W. van Straalen en D. J. Ambt voorkomende op do lijst (plattelandersbond links), waarop als eerste candidaat A. Braat is vermeld, te schrappen, aangezien van genoemde candidaten niet waren ingeleverd de ver klaringen bedoeld bij art. 39 der Kieswet, en verder de candidaten op de overige ingeleverde lijsten vermeld, te handhaven. De N. U. M. Het Hdbl. verneemt dat de raad van commissarissen der Nederlandsche Uitvoer Mataschappij bij meerderheid van stem men besloten heeft, geen gevolg te geven aan den aandrang, uitgeoefend djor een onlangs gehouden vergadering van aan deelhouders, om thans reeds over te gaan tot opheffing van de Maatsehapruï. STATEH-GENERAAL TWEEDE KAMER. Vergadering van gisteren. DE HUURWETTEN. Gistermiddag is men weer verder ge gaan met de verdere behandeling der Huurcom missie wet. Men begon met de stemming over het zeer belangrijke amendement van den heer Oud, om de vrije liuurverhooging tot 30 pOt. niet van toepassing te verklaren op huizen, in welker onderhoud niet voldoen de wordt voorzien. Volgens dit amendement blijft dus de huur commissie nog de bevoegdheid hou den, een huurverhooging tot 50 pCt. bo ven de huur van 1 Jan. 1916 en 37 pCt. boven die van 1 Jan. 1918 te weigeren, in dien het onderhoud van het huis wordt Dit belangrijke amendement, waardoor de wet belangrijk wordt verbeterd, werd gelukkig aangenomen met 44 tegen 16 stemmen. Tegen stemden de Vrij-heids- bonders, enkele Christelijk-Historischen en enkele Anti-Revolutionnairen. Even gelukkig was een volgende, maar nu negatieve beslissing over liet amende ment van den Vrijkeidsbonder Van Rap- pard. Deze wilde bij amendement de Huur opzeggings wet niet meer van toe passing verklaren op de zgn. fabriekswo ningen. die in de nabijheid van fabrieken en werkplaatsen zijn gebouwd of gekocht voor de arbeiders dier fabriek. Onder de voorstemmers waren de Vrij- lieidsbouders en Ohristelijk-Historischer; met" eenige Anti Revolutiennairen. Het laatste, maar niet onbclancriikste, amendement was dat van de katholieke leden Hermans en Kuiper, om in grooto steden, waar cep belangrijk woningtekort is, de vrije huurverhooging niet hooger te stellen dan 35 pCt. van de huur op 1 Jan. 1916 en 25 pCt. van de huur op 1 Jan. 191S. Heb amendement werd bestreden door den heer Van Vuuren, die in verband met de andere prijsverhoogingen een huur verhooging van 50 pCt. niet onbillijk vond. Minister Aalberse. stond er niet zóó af wijzend tegenover, maar wilde de percen tages brengen op 40 en 30 pCt. Aanvankelijk was de beer Hermans niet genegen hieresp in te gaan en dreigde zelfs, dat hij en zijn naaste poli1'- o vrienden tegen het ontwerp zouden stem men indien het amendement niet werd: aangenomen. Minister Aalberse wilde echter met verder gaan dan hij aanvankelijk deed en dreigde op z ij n beurt, dat, indien het amendement-Hermans ongewijzigd werd aangenomen, hij deze bepaling niet zoa uitvoeren. Voor dit practisehe argument bezweek de heer Hermans natuurlijk en veranderde toen zijn percentages in 30 en 40, waarna zijn amendement met groote meerderheid werd aangenomen, en wel met 43 tegen 27 stemmen. Mèt de Vrijheidsbonders cn Christel'.; k- histórischen, behalve mej. Katz, stemden tegen de Katholieken Boma-ns, Winter- mans, Fruytier, Kolkman, Juten, Van Vuu ren en Kooien. Van de Anti-revolution- nairen stemden met de heeren Hermans en Kuiper mede: do heeren De Wilde, Smeënk, De Monté Verloren, Beumer ca v. d. Molen. We mogen hu aannemen, dat voor do groote steden de Regeering zal bepalen, dat de vrije huurverhooging niet hooger zal mogen zijn dan 40 pOt. boven de hu- ren op 1 Jan. 1918. Het geheele ontwerp kwam hierna in stemming en werd nu aangenomen met 41 stemmen vóór en 19 tegen. Tegen stemden de Sociaal-democraten, Vrijzinnig-democraten, de Anti revolution noire heer Smeenk en de Christelijk-his- torische Mej. Frida Katz. Heb tegenstemmen van deze laatste ver wekte in de Christelijk-historische fractie heel wat verbazing. Radenwet. Aan de orde is het wetsontwerp tot Wij ziging der Radenwet. Dc heer Van Dijk (R.-K.) licht eert amendement toe van. de Commissie van Rapporteurs om het aantal niet-ambte lijke onbezoldigde leden van den Vissche- rijraad in plaats van 6 op 8 te stellen. De heer Snoeck Henk cm a n s (C.- H.) kan zich er mee vereenigen, als voor het cijfer 8 komt te staan: ten hoogste. De Minister acht het amendement niet noodig en handhaaft een cijfer van 6. De heer Snoeck Hcnkcmans (O. H.) maakt er een amendement van, dat dit ten hoogste wordt ingevoegd. Het amendement wordt z. h. s. goedge keurd, nadab het snb-amendement weer is ingetrokken Do hoer RUTGERS (A.-R.) verzet Of

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1