Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS In Lelden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal *2.50 Per week f 0.10 Franco per post per kwartaal f 2.90 3de JAARGANG. - WOENSDAG 24 JANUARI 1923 - No. 852 BureauHooigracht 35 - Leiden - Te!. !nt. 1278 - Postrekening 58936 ADV£RTEüT1E.P«iJ8 Gewone ad verte ntiëri per regel 22 X cenk Ingezonden Mededeelingcn, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reducHe. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 vr oord en, -orden dagelijks geplaatst ad CO cent. V Patroons en arbeiders. Belangrijk is ook, wat in de beginsel-; verklaring van de Vereeniging van Chris telijke Werkgevers en Groothandelaren wordt opgemerkt omtrent de verhouding van de patroons tot de arbeiders. Wij lezen daaromtrent: 1. De verhouding tusschon patroon en arbeider heeft niet alleen een juridisch, doch ook een zedelijk karakter. De contractueele vorm van vaststelling der arbeidsvoorwaarden doet de zedelij ke verhouding voor een deel overgaan in een rechtsverhouding. De gedachte eener gezagsverhouding worde als in overeenstemming met de Heilige Schrift gehandhaafd. 2. De arbeider dient mede gekend te worden bij het vaststellen der arbeids voorwaarden. Ten aanzien van die bepalingen, welke een noodzakelijk bestanddeel der arbeids overeenkomst betreffen, verwerpen wij een eenzijdig vaststellen krachtens den wil van den patroon. Ten aanzien van de overige arbeidsre gelingen is overleg met de arbeiders ge- wenscht, doch blijve gehandhaafd het recht van den patroon om als verant woordelijk leider te beslissen. De technische en commercieele leiding der onderneming blijve in handen van den ondernemer. De mogelijkheid van adviezen van arheiderszijde worde hier zoo ruim mogelijk opengesteld. 3. Voor de uitoefening van medezeg genschap als bedoeld in de alinea's 1 en 2 van artikel 2 en overleg als bedoeld in alinea 3 van artikel 2 en voor het uit brengen van adviezen als bedoeld in ali nea 4 van artikel 2, vormt zoowel de on derneming als het bedrijf een eenheid. De arbeidsvoorwaarden genoemd in de alinea's 1 en 2 van artikel 3 dienen zoo mogelijk geregeld te worden door de we- derzijdsclie vakvereenigingen van pa troons en arbeiders. Daarnaast worde zoo ruim mogelijk plaats gelaten voor overleg in de onderneming zelve. Voor het geven van adviezen in tech nische en commercieele aangelegenheden kunnen alleen de arbeiders der onderne ming in aanmerking komen. 4. Iu de collectieve arbeidsovereen komst wordt het instituut gezien, dat den vrede in de bedrijven bevordert en een stap kan zijn op den weg tot een behoor lijke organisatie van het bedrijfsleven met verordenende bevoegdheid. 5. Met in achtneming van de grenzen van het economisch mogelijke worde er bij de vaststelling van het arbeidsloon mede gerekend; a. dat dit loon voldoende zij, om den arbeider en zijn gezin een behoorlijk be staan te verzekeren; b. dat door den vorm van vaststelling van het loon de prikkel om zich in te spannen niet verloren ga, doch steeds een minimumloon den arbeider gewaarborgd zij; c. dat de arbeider in tijden van voor spoed in de onderneming daarvan mede voordeel geniete en de gelegenheid hebbe van zijn loon te sparen voor moeilijke tijden. 6. Ten aanzien van den arbeidstijd is er voor te waken, dat de arbeid niet van een zegen verandere in een vloek. De arbeidstijd dient in elk bedrijf in de eerste plaats geregeld te worden tus- schen patroons en arbeiders, zoo moge lijk tusschen de wederzijdsche organisa ties, doch met de noodige vrijheid om in de onderneming, krachtens onderling overleg in bijzondere gevallen daarvan* af te wijken. 7. De patroon erkenne, dat de schade, welke den arbeider rechtstreeks door het werken in de onderneming berokkend wordt, geldelijk voor zijn rekening is. Verder is hij krachtens het zedelijk ka rakter der arbeidsovereenkomst geroepen den arbeider steun te hi eden bij het ne men van maatregelen tot bestrijding van de risico's van het leven, welke deze als verantwoordelijk mensch heeft te dragen. Een kloek geluid, schreven wij Maandag toen wij van de inleiding op de beginselverklaring melding maakten. Inzonderheid bij wat hierboven gezegd wordt, kan gesproken worden van een Christel ij k geluid. Wanneer deze beginselverklaring ge legd wordt, naast de openingsrede waar mede de heer Simon Maas, de laatste Al- gemeene vergadering van het Verbond van Nederlandsche Fabrikanten-Vereeni- gingen opende, en naast het jongste adres van dien bond aan den Hoogen Raad van Arbeid, dan ziet men het groote verschil. Een verblijdend verschijnsel. Naast de Christelijke vakorganisaties laten ook de Christelijke patroonsver- eenigingen een eigen, Christelijk geluid hooren. V Patrimonium. De afd. Leiden van het Nederlandsch werkliedenverbond „Patrimonium" jubi leert." Het is dezer dagen 40 jaren geleden dat op initiatief van de heeren 'J. Bur ger, H. C. de Jong en H. W. Warners en met behulp van den heer Klaas Kater de eerste voorzitter van het Verbond, te Leiden een afdeeling werd opgericht. Er is veel veranderd in deze 40 ja ren. Na een tijdperk van grooten bloei zijn gekomen tijden van verslapping en inzin king. „Patrimonium" is niet meer wat het geweest is. Het ledental is verminderd en de ac tie schijnt somwijlen verslapt. Tot op zekere hoogte is dit verklaar baar. Immers, Patrimonium klein begonnen, is tot drie heiren geworden. De Christelijk Nationale Werkmans hond die ook in Leiden een afdeeling telt, dankt tot op zekere hoogte zijn bestaan aan Patrimonium en met trots mag zij zien op hare groote dochter de Christe lijke Vakorganisatie, dié ook hier de moe der boven het hoofd groeide. Maar al is de jubileerende vereeniging dan niet wat zij vroeger was, zij is er dan toch nog en wij spreken de hoop uit, dat zij nog lang zal blijven. Het „vaderlijk erfdeel" dat Patrimo nium voor ons volk wil bewaren wordt nog altijd van alle zijden bedreigd. Bij die aanvallen behoort ook Patrimo nium op de bres te staan. Maar het heeft ook mede te werken aan de verheffing van ons volksle ven in Christelijke geest. Worde het der jubileerende vereeniging gegeven in de toekomst met vernieuwde kracht truffel en zwaard te hanteeren. STADSNIEUWS Chr. Hisi. Unie. Omtrent de afgevaardigden dor Chr. Hist. Kiesvereenigingen uit den Staten- kring Leiden, waarvan wij de vorige week reeds melding maakten, meldt de Nederl. nog het volgende: De voorzitter de lieer W. van den Akker uit Katwijk a. Zee wijst in zijn openingswoord op de beteekenis van deze verkiezing. Hij spreekt een woord van afkeuring over de wijze, waar op sommige kiezers door middel van mo ties, die dan worden rondgestuurd, de sa menstelling van de candidatenlijst trach ten te beïnvloeden. Dat is organisato risch niet juist. Om den een of anderen candidaat naar voren te brengen wordt juist een vergadering als die van vandaag belegd. De secr., de heer W. P. ten Kate, brengt zijn jaarverslag uit, al/ altijd keurig ge stileerd en in alle opzichten uitmuntend verzorgd. Nadat de penningmeester, de heer Vroom, aan het woord is geweest, heeft de bestuursverkiezing plaats. De candidaten van de groslijst worden een voor een besproken en dan wordt de officieele candidatenlijst vastgesteld. De uitslag van de bestuursverkiezing is de volgende: Het aftredend lid, de heer I. C. Baas van Hillegom, wordt met over- groote meerderheid van stemmen herko zen. Hij laat zich de herkiezing welge vallen. In de plaats van den lieer W. P. ten Kate, die wegens drukke werkzaamheden niet meer in aanmerking wenscht te ko men, wordt gekozen de lieer A. Muller, die eerst bedankt, maar tenslotte aan neemt, zwichtend voor den aandrang die op hem wordt uitgeoefend. Aan het eind van de vergadering brengt de voorzitter een woord van liar- telijken dank aan den afgetreden secre taris, die zeer veel voor de Unie heeft ge daan. Mej. P. C. van Borseïen onderwij zeres aan de Chr. Kweekschool alhier is benoemd tot lid van de examencommis sie voor de akte Nuttige Handwerken, die te Rotterdam zitting zal houden. Tot plaatsvervangend lid werd be noemd Mevr. C. J. W. WisseVerburgt, onderwijzeres in de handwerken alhier. De uitslag van de gehouden verkie zing voor ouderlingen en diakenen bij de Geref. Kerk alhier, is als volgt: Uitgebracht 441 stemmen, van onwaarde 9, geldig 432, volstrekte meerderheid 217. Gekozen zijn 10 ouderlingen n.l. de hee ren H. M. v. d. Bos, Ph. W. H. Eskes, J. A. F r a n c k e n, H. N. G ij s m a n, N. Ko r e nh o f f, F. de Rooy, P. Ie Grand, A. T. Kraan, P. v. W e e r e n en G. van Z w i e t e n. Voor de drie nog te verkiezen ouderlin gen komen in herstemming de heeren: R. Goedhart, H. J. v. d. M e e b e r g, J. W. R e ij n e v e 1 d, J. C. v. Vreeden- daal, J. Zandbergen en H. Wil ms. Gekozen zijn 8 Diakenen, n.l. de heeren: P. S. A n e s, A. B. B r e e b a a r t, S. Bulthuis, H. C. de. Jong, O.Kuy- p er s, J. W. L am an, D. Parmen- tior en C. de Ru, terwijl voor de verkie zing van nog één Diaken, in herstemming komen de heeren J. Veenendaal en J. W e s s e 1. De herstemming is door den Kerke raad bepaald op Vrijdag 2 en Zondag 4 Fe bruari a.s. Door P. M. wonende in de Kanaal straat is aangifte gedaan dat uit den tuin zijner woning zijn rijwiel is ont vreemd. Door J. J. O., wonende Hooigracht is aangifte gedaan, dat uit zijn gang een barometer is ontvreemd. Uit het onder zoek is gebleken, dat zich hieraan heeft schuldig gemaakt de 8-jarige L. F., die reeds herhaaldelijk met de politie in aan raking kwam. B. M. alhier is op het terrein van dc gasfabriek door M. O. mishandeld en met een riek in zijn arm gestoken tengevolge waarvan M. bloedend doch niet ernstig werd verwond. Te omstreeks 11.15 uur is de 18- jarige M. P. wonende Zijlstraat alhier, loopende op den Maresingel door een toeval getroffen. Hij raakte zijn richting kwijt en kwam in het water terecht. Met behulp van eenige stokken werd liij door J. W. C. wonende aan de Gasstraat alhier en H. B. aan de Lammermarkt, geas sisteerd door personeel der Lichtfabrie ken in bewusteloozen toestand op den wal gebracht en het gebouw der Lichtfabrie ken binnen gedragen, alwaar do E. H. D. geneeskundige hulp verleende. Na 20 mi nuten kreeg hij zijn bewustzijn terug en is daarna per brancard naar de ouder^ lijke woning vervoerd, onder politiege- leide. Hedenmorgen te 9 uur was een 23- jarige motorhersteller, genaamd H. voor perceel Noordeinde bezig zijn motorrij wiel aan te zetten, ten einde daarmede weg te rijden. Bij bet in beweging komen slipte het rijwiel en kwam terecht togen de 53-je.ilp* S. W. wonende 2»n»ieveld- straat alhier, met hu £t*olg, dat de juf frouw geduwd werd door een glasruit van perceel 53, waarbij zij een verwonding aan haar pink opliep. De aangerichte schide zal door H. worden vergoed. "TA Gistermidag omstreeks 4 uur is de 57-jarige K. V. die sterk onder den in vloed van gebruikten alcohol verkeerde op den stoep van perceel Oude Rijn 56 ko men te vallen, met het gevolg, dat de man een niet ernstige wonde boven het rech teroog bekwam. Door den geneesheer van den E. H. D. is de man verhonden, waar na hij ter verdere behandeling pes po- litiebrancard werd overgebracht naar het Acad. Ziekenhuis. Op het station alhier is aangehou den Mej. K. die in het bezit was van een spoorkaartje ZaandamAmsterdam van wie niet goed kon worden vastgesteld of zij wel of niet goed bij het hoofd was, aangezien zij steeds andere plaatsen van bestemming opgaf. Later is gebleken, dat deze jonge dame op een niet geldig plaatsbewijs de reis naar Amsterdam had willen maken. Aan haar Is door poli tie nachtverblijf verleend en hedenmor gen is zij naar harewoonplaats vertrok ken. Gisteravond omstreeks half zeven werd de brandweer gewaarschuwd voor een binnenbrand, welke was uitgebroken in perceel Pieterskerkhof No. 14, waar voorheen een broodbakkerij was geves tigd, doch waar thans de Chemicaliënfa briek van de firma Proot en Zoon is ondergebracht. De brand was van vrij ornstigen aard, waarbij nog kwam dat men, naar ver luidt, althans niet alle medewerking had, die had mogen verwacht worden. Hoewel de autospuit spoedig ter plaat se was, kon niet worden verhinderd, dat het perceel vrijwel geheel uitbrandde. Verzekering dekt de schade. De jaarvergadering der Chr. H. B. S. alhier zal a.s. Woensdag 31 Januari gehouden worden in het gebouw der school, Witte Singel. BINNENLAND De Koninklijke familie. Met den Kon. Salonwagen, verhonden aan den trein van kwart voor eenen arri veerden gisteren H. M. de Koningin en Z. K. H. Prins Hendrik met gevolg te Apel doorn. Nadat het Vorstelijk Echtpaar Jen trein, die voor het tweede perron stopte, had verlaten, begaf het zich te voet, voorafge gaan door den stationschef, door de Kon. wachtkamer naar de gereedstaande auto, waarmede onder begroeting van het pu bliek, naar het paleis Het Loo werd gere den. Het gevolg bestond uit Jonkvvouwc Van Pallandt en de heeren Jonkh. H. A. Rei gersberg Versluijs en Jhr. W. Laman Trip. Bij aankomst van de Koningin en den Prins op Het Loo, werd boven het palcis de Kon. standaardsvlag geheschen. De Tabaksbelasting. De Commissie van Actie voor Amster dam inzake de Tabaksbelasting heeft zich met een adres gewend tot den Minister van Financiën, waarin o.m. wordt ver- Aan het Zoeklicht Leiden, 24 Januari. 1923. De wereld wil bedrogen zijn. Dat laat de bekende of de beruchte Broekhuijs, de man van de "Prcmielce- ningen" het publiek eens heel goed voe-» len. Gedurende een paar jaar heeft li ij de „aanbidders van het Goudcu Kalf" met behulp van de pers, die voor alles te koop is, laten spelen. Op een origineele manier, waarbij geen middel hoe treurig ook, ongebruikt werd gelaten, heeft hij de begeerte naar goud opgewekt en de laagste hartstochten ge-» prikkeld. Ongelooflijke sommen zijn door dui-» zenden op dit moderne altaar geofferd. Met het gevolg natuurlijk dat do mees-» te menschon hun geld kwijt zijn en Broekhuijs een man in b o n is is gewor den. En hij wil het wel weten ook. Hij lacht de wereld, die nu eenmaal bedrogen wil worden, in haar gezicht uit en laat in de bladen adverfeeren dat hij met de centen van het gokkend publick rustigjes in Nice gaat genieten van de schoone natuur. De wereld wil bedrogen zijn. En zij wordt bedrogen. Niet zuinig. OBSERVATOR. zocht de op 1 Februari a.s. in werking tredende bepalingen uit te stellen min-» stens tot 1 Maart a.s. Cristeliikc Zannersbond. Tot lid van het hoofdbestuur van den Chr. Zangersbond is gekozeti den heer H. Verheul Hzn. te Slicdrecht. Moeder Koornstra. Men schrijft uit Ede: „Na een harfaangrijpend lijden, vele maanden lang. is op 17 dezer Moeder Koornstra, 73 jaren oud, ingegaan in do eeuwige rust. Zaterdag hebben wij het omhulsel ha-» rer ziel weggeborgen op een vergeten plekje van den grooten doodenakker lo Ede. Een drietal vrienden heeft aan de gej opende groeve getuigd van den weemoed waarmede dit verscheiden hunne harten heeft vervuld. Maar zij hebben ook ge sproken over de geheel eenige plaats wel-» ke Moeder Koornstra bekleed heeft onder hare Nederlandsche Zusters, do geheel eenige plaats ook, door haar ingenomen in de harten van duizenden jonge man-» r.en die de uniform hebben gedragen. Zij heeft haar geheele leven besteed in dienst van anderen, en hot deed menig-» een hunner leed haar pad in hare laat-» ste levensdagen mot niet meer zonnc-» schijn te kunnen verhelderen. Moeder Koornstra en haren man hein ben aan den arbeid der Tehuizen voor militairen stuur en richting gegeven, en zoolang deze inrichtingen een zegen zul-» len zijn voor ons Ned. Volk, zoolang zal met groote dankbaarheid gesproken wor den over het werk van deze eenvoudige vrouw, en zal de Naam des Heeren ge-* prezen worden voor de gave welke Hij ons volk in haar heeft willen schenken. Hoewel Moeder Koornstra wars waa van elk vertoon, meenen enkele vrienden door een gedenksteen heel eenvoudig natuurlijk de plaats te moeten aanwij-* zen waar haar overschot aan den schoot der aarde werd toevertrouwd. Administrateurs militaire hospitalen enz. Ter kennis van de Landmacht wordt go- bracht, dat met ingang van 1 April a.s. va catures zullen ontstaan in de betrekking van administrateur van de mil. hospitalen! te 's-Gravenhage, Amsterdam, Breda, Arn hem, Amersfoort, Vcnlo, Bergen op Zoom (tijdelijk), Harderwijk cn Assen. FfEulLLE ON. Van hooger Orde. Naar het Engelsch. 2D „Ik herhaal, ik heb me in je vergistI Je scheen een^ jongen naar mijn hart; ik vertrouwde je. Dezer dagen dacht ik je, op verlangen van mijn zoon, in de zaak op te nemen. Nu Er was een stilte. Ten slotte zei John met zachte, gebroken stem: „Ik verdien 't. Ik kan heengaan. Mis schien kan ik de kost ergens anders ver dienen; zal ik maar gaan?" Toen Abel Fletcher aarzelde, zag den armen jongen voor zich en zei toen: „Neen dat wensch ik niet; tenminste nu nog niet." Er viel een steen van mijn hart; Jolhn greep mijn hand. „John, je zult niet heengaan!" „Neen, ik zal blijven om het vertrou wen van je vader terug te winnen. Woes niet bang, Ptyneas, ik zal niet van je weggaan." „Jonge man, dat moet wel", zei mijn vader.- „Maar „Ik heb 't gezegd .Phineas; ik beschul dig hem van geen oneerlijkheid, van geen misdaad, maar van zwakheid, en dat hij een ander uit zelfzucht tot zwakheid ver leid heeft om toe te. geven aan de ver zoekingen der wereld. Daarom als mijn klerk wil ik hem behouden als den vriend van mijn zoon nooit!" We gevoelden, dat dit „nooit" onher roepelijk was. Toch trachtte ik als in wanhoop daartegen te worstelen; ik had evengoed tegen den muur kunnen loopen. John stond volmaakt stil. „Houd je kalm, Phineas", fluisterde hij tenslotte. „Je vader heeft gelijk ten minste zoover als hij 't -begrijpt. Laat mij gaan misschien mag ik nog eens terugkomen. Zoo niet Ik etiet bittere woorden uit ik wist nauwelijks wat ik sprak. Afijn vader lette er niet op, ging alleen naar de deur en riep Jael. Toen, voor de vrouw kwam, kwam ik kracht genoeg verzameld om John te groeten. „Vaarwel vergeet m© niet, vergeet me niet!" „Dat zal ik niet," zei hij, „als* we het leven houden zullen we wel weer vrienden worden; vaarwel, Phineas". En hij ging. Na dien dag, boowel hij woord'hield en in do looierij bleef en ik van tijd tot tijd van hem hoordo altijd -toevalligerwijs na dien dag^ zag ik gedurende twee lange jaren nooit, niot één keer, 't ge zicht van John Halifax. HOOFDSTUK VII. 't Was het jaar 1800, in-Engelsche huis houdens lang in herinnering gebleven, als „het dure jaar." Het geslacht van tegen woordig leao zich niet voorstellen, wat een verschrikkelijke tijd dat was oor log, hongersnood, oproer, hand in hand gaande en niemand om dat tegen te hou den! Want tusschen de hoogoro en lagere standen be9tond een wijde kloof; de rij ken verdrukten de armen, do armen haat ten de rijken, maar onderwierpen zich toch laaghartig aan hen. De ellende, welke overal gaande was, bereikte ons zelfs in onze rustige stad Norton Bury. Hoewel zij mij persoonlijk niet veel aanging, waren deze beide laat ste jaren toch een harde tijd voor mij ge weest. Ofschoon ik zooveol lidhamelijk lijden had uit te staan, dat men mij zolden lastig viel met aardschc zorgen, toch ge voelde ik wel, dat de dingen verkeerd lie pen, zoowel binnens- als buitenshuis. Jael klaagde op gedempten toon, dat de huishouding zoo bekrompen moest wor den, of beroemde zich luide op haar ver nuft, dat zij wist rond tc komen; en mijn vader werd zoo somber, dat ik hem in 't geheel niet durfde spreken over 't terug komen van John Halifax, -naar wien ik nog steeds zoo verlangde. Hij bleef nog altijd mijns vaders klerk ja, soms dacht ik zelfs, dat hij vorde ringen maakte, want ik hoorde, dat hij lange reizen deed door géheel Engeland om graan te koopen .want Abel Flet cher had bij zijn leerlooierij nog een ko renmolen gevoegd, welke in de buurt was, naar welks gosnor John en ik, als jongens, zoo vaak hadden geluisterd. Maar over deze reizen sprak vader nooit; John's naam noemde hij zelfs weinig of niet. En John Halifax was al even onver biddelijk. Met geheime vriendschap wilde hij zich niet inlaten; zelfs niet terwille van mij. Ik wist zeer goed, dat hij mijne vaders huis nooit binnen zou gaan, als hij dat niet openlijk en eervol kon doen. Twee maal had hij mij gosdhreven op mijn verjaardagen mijn vader zelf had me, zonder iets te zeggen, de brieven geopend gegeven. Ze vertelden mij. wat ik wel reeds wist, dat ik steeds een .plaats in zijn vriendschap zou blijven bekleeden. Niets meer. De zomer ging voorbij. De menschen begonnen mot angstige blikken te zien naar de schrale oogslveldcn; zooals Jael mij dikwijls vertelde wanneer ze van haar namiddag wandelingcu thuis kwam. ,,'t Was akelig om hen te zien," zei ze, „pas Juli en een kwart brood bijna fl.80 on 't meel f2.40 per kop." En dan zag ze naar onze korenmolen, waar 'i wa terrad verscheiden dagen van do week not zoo rustig was als op Zendag; want mijn vader had zijn graan opgeborgen, wachtend op, wat hij wijselijk dacht, dat nog slechter oogst zoude worden dan da laatste. Maar Jael, ofschoon zo niets zei, zag dikwijls naar den korenmolen on schudde 't hoofd. Op 'n Zondag 't was de lo Augus tus, want mijn vader was, veel later dan gewoonlijk, uit de „vergadering" 1) go* komen en Jael zei, dat hij.gelijk z'n jaar* lijksche gewoonte op zijn trouwdag was* naar 't kerkhof der „Vrienden" geweest was, in St. Mary'6 Lane, waar, ver van haar eigen familie, mijn arme moeder, waa neergelegd op dezen Zondag begon ifc in te zien. dat de zaken verkeerd liepen. Abel Fletcher zat aan 't middagmaal met een donker gezicht., waarop ook licha- raelijk lijden rimpels had getrokken, want met al zijn matigheid kon bi] z'n crfelijken vijand, de jicht, niet bezweren en deze week had die hem hard geplaagd. 1) Zoo noemen „do Vrienden" hun „kerk". (Wordt vervolgd).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1