1 Daoblad voor Leiden en Omstreken m CODRANl ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL B 12.50 TER WEEK 10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - MAANDAG 22 JANUARI 1923 - No. 830 Bureau: Hooioracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERT EN TiE-PRIJo Gewone advertentiën per regel 22'A cent. Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 50 cent. V Een kloek geluid, De Vereeniging van Christelijke Werk gevers en Groothandelaren in Nederland heeft een beginselverklaring gepubliceerd, waarin een kloeken tonn wordt beluisterd Na een inleiding waarin de algemeeno beginselen worden aangegeven, werden achtereen-eigens behandeld: 1. do particu liere onderneming; 2. de verhouding tot de arbeiders; 3. de verhouding tot de Over heid. Wij laten thans alleen de inleiding hier volgen: 1. In handel en bedrijf sta voorop, dat ieder medewerker alle gaven en krachten heeft in tc spannen, tot openbaring van Gods heerlijkheid, door de gaven, in mensch en natuur gelegd, tot volle ont plooiing te brengen. Daarïiij worde erkend Gods souvereini- teit over al het geschapene, ook over het stoffelijk goed. 2. Aangaande het stoffelijk goed wordt tegenover God geen absoluten eigendom, doch slechts een rentmeesterschap erkend. Tegenover den medemensch wordt gel- 1 haafd een eigendomsrecht, beperkt door den Goddelijken eisch der naastenliefde. 3. De arbeider dient te worden be schouwd als beelddrager Gods en niet als drager van de waar arbeid. Dientengevolge dient de zedelijke waar- do van den menschelijken arbeid te worden erkend. 4. Vooripstellend, dat het Christendom geen voor alle tijden geldenden vorm van productie voorschrijft, en do Christelijke belijdenis op zichzelve geen beletsel is te gen de aanvaarding van een productie vorm, die van onze tegenwoordige wijze van productie afwijkt, wordt evenwel tegenover de beschouwing, welke in de te genwoordige productiewijze de oorzaak van alle misstanden ziet staande gehou den: a. dat elke productiewijze door de wer king van de zonde tot mistanden aanlei ding geeft, en geen wegneming van mis standen is te verkrijgen door een algelieelo verandering daarvan, met name niet door een in theorie uitgedacht systeem; b. dat, erkennende de leiding Gods in de. historie, Traande dient te worden aanvaard en daarin, een gezonde en ge leidelijke ontwikkeling voorstaande, mede door organisatie, gezocht moet worden de werking van de zcnr1e te beteugelen. Aan deze beginselverklaring is een toe lichting toegevoegd. Met nadruk is er op gewezen dat verklaring cn toelichting één geheel vormen en steeds in verband met elkaar dienen te worden bezien. Wij volstaan daarom thans met deze verklaring af te drukken, om later op dit belansrrrke onderwerp terug te komen. i>TADSaiEUWS „Prediker XII :1a." Voor de Jongelings-Vereeniging Prediker XII: la is een belangrijke week aangebro- ken, n .l.haar Bouwfondsweek. Als men op 't oogenblik het gebouw aan de Janvossensteeg binnentreedt worclt men getroffen door een in groote en heldere let ters geschilderde plakkaat dat aangeeft de nood van het bouwfonds en tevens elk die binnenkomt uitnoodigt iets in de offer kist te werpen, die zich in de gang bevindt. Met het offeren is men echter al is hot hoofdzaak niet klaar. Men kan ook waar voor z'n geld krijgen. Woensdag, Donderdag en Vrijdag zal er n.l. eiken avond wat moois te zien of te hooren zijn, zooals de in dit nummer voor komende advertentie aangeeft. Dan zal men kunnen genieten van redenaars met klinkende namen. Begrijpelijk worden er telkens stamp volle zalen verwacht waardoor dan hope lijk ineens het tekort over 't afgeloopen jaar gedekt zal zijn. Wij gunnen het Prediker yan harte. Kamer van Koophandel, De Kamer van Koophandel en Fabrie ken voor Rijnland te Leiden zal op Don derdag 25 Januari 1923 des n,m, 2,30 op de Bovenzaal der Sociëteit „Amicitia" Breestraat alhier vergaderen ter behan- ling van de volgende punten: 1. Verkiezing Algemeene-Voorzitter. 2. Verkiezing Voorzitter Groot- en Kleinbedrijf. 3. Ingekomen stukken. 4. Adres inzake, toepassing Arbeids wet 1919 op volwassen kantoorpersoneel. 5. Rondschrijven aan alle Kamers van Koophandel inzake de op te richten Ver eeniging der Kamers van Koophandel. 6. Bespreking deelname in de Kapi taalsuitgifte van de Middenstandsbank. 7. Hondvraag. Statenverkiezing. Op de groslijst van de S.D.A.P. voor de Prov. Statenverkiezing in 't Statendistrict Leidei zijn de volgende candidatengesteld Mr. D. A. van Eek; 2. J. J. van Stralen; 3. A. Hoogmoed; 4. L. v. Prooijen; 5. J. Veldman; 6. Chr. A. Proos; 7. G. J. Groc- nouwe. Over deze lijst zal thans nog een refe-_ rendum worden gehouden. De Nieuwe Verkeersweg-brug. De nieuwe brug over de Zoeterwoudsche Singel waarvan we voor eenigen tijd eer uitvoerige beschrijving gaven is sinds een paar dagen geopend en reeds dadelijk blijkt ze in een behoefte te voorzien. Hon derden maakten er vooral ook gisteren reeds gebruik van. Zoowel deze als de z.g. van Disselbritg over de Kraaijerstraat, geven aan deze om geving niet alleen een betere en vluggere communicatie met het centrum der stad, maar dragen ook niet weinig mede aan de verfraaing van dit stadsgedeelte. De nieuwgevormde „verkeersader" waar van de Zijdgracht een vóórnaam gedeelte uitmaakt heeft nog geen definitieve bena ming. Heb moet in de bedoeling liggen het geheel „De Nieuwe Verkeersweg" te noe men. Deze naam lijkt ons ook niet kwaad. Er is inderdaad heel wat veranderd in luttele jaren. - Vele oud-Leidenaars herinneren zich de Zoeterwoudsche Singel in die dagen nog vaak Plantsoensingel genoemd nog wel zonder eenige verbinding, met eenige huizen of huisjes aan de Koepoort en Hoogewoerdspoort en de mooie Koren molen „de Oranjeboom" aan de Jan van Houtkade, toen nog Vestwal geheeten benevens het beroemde Kruithuis met den schildwacht er voor. En nu! Straks snort de „Electrische" door do donkere tuin van het buitengoed „Zuider- zicht" en zal via de Zijdgracht en Barbara- en Jodenkerksteeg op de stadslijn aan sluiten om ons regelrecht met de in de toekomst geëlectrificeerde spoorlijn Am sterdamRotterdam verbinden. Het is naar de algeheele opvatting een „heele verbetering" maar er zit in het ver dwijnen of veranderen van zoo menig histo risch plekje, waaraan wij herinneringen hebben toch ook iets weemoedigs. Oud Leiden gaat langzamerhand verlo ren. Nieuw Leiden doet haar intrede. Nieuwe Stemwijze. Aan de verkiezing voor ouderlingen en diakenen bij de Geref. Kerk hier ter stede, welke "gisteren en j.l. Vrijdag heeft plaats gehad is, door een veranderde wijze van stemming, door een grooter aantal stem gerechtigden deelgenomen dan tot nog toe het geval was. Werden anders hoogstens 200 stemmen uitgebracht, thans steeg dit aantal tot 441. Als mên echter in aanmerking neemt dat de Geref. Kerk ruim 900 stemgerechtigden telt dan is de deelname aan de stemming nog niet wat zij wezen moet. Niettemin blijkt uit de wijze van stemming welke thans gevolgd is, dat ruim honderd procent meer stemmen zijn uitgebracht dan bij de manier welke men vroeger volgde. Het congres der C. P. in gevaar. Het partijbestuur der Communistische Partij heeft, naar „De Tribune" meldt, aan de afdeeling Amsterdam bericht dat, indien deze afdeeling heden haar contri butieschuld van f 500 aan het partijbestuur niet afbetaalt, het congres der Communis tische Partij, dat de volgende week hier ter stede zou worden gehouden, niet kan doorgaan. Het bestuur der Amsterdamsche afdee ling doet in „De Tribune" een beroep op haar leden om de achterstallige contributie aan te zuiveren. Men deelt ons mede dat D s. B i e s- li a a r van 's-Gravenhage D.V. op Woensdag 31 Januari a.s. zal optreden voor de afdeeling Leiden van den Gere formeerden Bond. Deze samenkomst zal plaats hebben in de Luthersche Kerk. Het bestuur der. afdeeling had voor dit doel verzocht de Oosterkerk te mogen gebruiken, doch op dit verzoek is afwij zend beschikt. De jaarvergadering van de afdeeling van den Gereformeerden Bond zal dit jaar worden gehouden op Vrijdag 26 Ja nuari a.s. in het gebouw „Nataniël". Ds. Beekenkamp hoopt als spreker op te treden. Zaterdagochtend waren de 15-jarige en de 16-jarige A. H. aan het stoeien in de fabriek van C. en L. aan de Langegracht met het gevolg, dat een der jongens kwam te vallen en op een ijzeren plaat terecht kwam, tengevolge waarvan zijn bovenlip werd gewond. C. H. in de Moriaansteeg heeft aan gifte gedaan van de vernieling van een glasruit door S. Tegen S". is proces-verbaal opgemaakt. Op de weekmarkt is ten padeele van de 17-jarige H. G. T. haar portemonnaie gerold. M. v. B. heeft aangifte gedaan dat zij on den Haagweg door een haar onbeken den man plotseling een klap op haar aan gezicht heeft gehad. De vermoedelijke da der is bij de politie bekend. In de Stedelijko Werkinrichting zijn opgenomen in de week van 1420 Januari 170 volwassen personen en 14 kinderen; totaal 184. ÜiÜÜEÏ De toestand in het tuinbouwbedrijf. De Nederl. Tuinbouwraad meldt ons, dat de regeering in beginsel besloten heeft geen crediet aan tuinders te vorlee- nen. Zij is tot dit besluit gekomen in de overweging, dat lo. het een half procent registratierecht in zeer koerten tijd zal zijn afgeschaft, en dat voorstellen daartoe den Baad van State hebben bereikt, 2o. de Spoorwegen voor het vervoer van 4000 wagons tuinbouwproducten geduren de de eerste maanden des jaars een reduc tie op de vracht hebben gegeven, zoodat deze vracht gelijk staat met die van net vervoer in. 3914 en 3o. een verbetering der exportcredieten in bewerking is. waarvan ook de tuinbouw zal kunnen profit eer en. Op grond dezer drie zaken meent de regeering, dat aan de nooden van den tuinbouw zeer belangrijk wordt tegemoet gekomen. Mooht evenwel blijken, dat de behoefte aan onmiddellijke financieelen steun in sommige deelen des lands blijft bestaan, en ook van ander zijde de bereidverkla ring tot helpen wordt gegeven, dan zal de regeering bereid zijn, op nader te bepalen voorwaarden van 50 pCt. garantie te verkenen in een cre- diet-verstrekking, die, boven wat de rege ling betreft, het maximum van 500.000 niet zal overschrijden. Vervoer voor Rijksrekening. De Minister van Oorlog heeft bepaald dat indien wegens bijzondere omstandig heden, onafhankelijk van den wil van be langhebbende, (dienst of ziekte) in een maand geen gebruik is gemaakt kunnen worden van de gunst van vervoer tegen verminderd tarief, dan kan het gebruik van die gunst doch alleen in de daarop volgende maand worden ingehaald. Op de bons moet alsdan vermeld worden „Uitgesteld vervoer". Ned. Roode Kruis. In de week van 14 tot en met 20 Jan. is hij het hoofdbestuur van het Ned. Roode Kruis aan giften ingekomen, met bestemming voor: Rusland f610, Duitsch- land f 286.50, Duitsclie universiteiten f 30; benevens talrijke fondsen en cou pons bestemd voor Oostenrijk en Hon garije. De S. D. A. P. en de wethouderskwestie. De Gemeente, het orgaan van de Vereeniging. van sociaal-democratische gemeenteraadsleden, schrijft: Ons kongres heeft ook de wethouders kwestie nu definitief opgelost. Deze kwes tie was eigenlijk vooral oen kwestie voor dat wij socialistische wethouders Tijk waren. Het was in dien tijd dat velen meenden een socialistische raadsmeer- derheid noodig te hebben, om socialisti sche wethouders met eenige vrucht werk zaam te doen zijn. Thans meenen aldus nog slechts zoo weinigen, dat zelfs de afdeeling van v. Eek ook bij gemengde meerderheden wethouders wilde toeslaan, al nam hij zelf dan ook in zijn toelichting nog het oude standpunt in. De practijk heeft ge sproken en daartegen legt de onhoud baarste theorie 't af. Er is een over gangs toestaud'noodig geweest, waarin wij een meerderheid althans op een program trachtten bijeen te garen, maar de erva ring daarmee heeft niet voldaan, omdat de programs noodzakelijkerwijs te vaag waren om wezenlijk te binden en omdat het met onwillige honden toch slecht ha zen-vangen is.- Wij meenen thans, dat het beste pro gram een stevige raadsmeerderheid, een stevige wethouders-persoonlijkheid en een stevige plaatselijke arbeidersbewe ging is en of dat het geval is, moeten de plaatselijke organisatie en het partijbe stuur beoordeelen. Wij verheugen ons over deze oprui ming van onzakelijke belemmeringen voor nuttig en vruchtbaar werk, in de zen tijd van reaklio moer dan ooit noo dig in het belang der arbeidersklasse. Het kongres toonde zich niet beangst voor moeilijkheden én dat is de beste ge zindheid voor een strijdende beweging. Gymnastiekschoenen bij hei leger. Met het oog op een zoo zuinig mogelijk beheer van het schoeisel, verstrekt ten behoeve van het gymnastiek-onderricht bij de korpsen, is het gewenscht; zegt de minister van Oorlog, dat dit schoeisel, telkens na afloop van de gymnastiekles, wordt ingenomen en opgeborgen in eene, daartoe geschikte, kast; en dat vermeden wordt bedoeld schoeisel in natte terrei nen te doen gebruiken. De commandeerende-officieren van korpsen en korpsgedeelten worden uiige- noodigd, nauwlettend toezicht uit te oefe nen en te doen uitoefenon op het thana voorgeschrevene, zoomede op een doel treffend onderhoud van meergemeld schoeisel. De Radio-verbinding met Ned.-Indië. Volgens een Aneta-telegram d.d. gisteren te Batavia verzonden, hoorde het station te Malabar dien nacht voor het eerst Koot wijk even duidelijk als de andere Euronee- sche stations. Het radiogram, dat te half drie werd opgevangen, behelsde een volle dige nota, inhoudende technische détails omtrent toonshoogte en golflengte. De te legrammen, die na drieën uit Holland wa ren afgeseind, arriveerden hier 's nachts gunstig voor ontvangst. De 's ochtends ge seinde waren niet op te vangen, omdat Kootwijk te zwak w.".s. BUITENLANb DE BEZETTIi\u VAN HET ROER GEBIED. De toestand verscherpt. Dreigende stakingen. Talrijke arrestaties. Uit Dusseldorf werd Zaterdag aan de Maasb. gemeld: De toestand in het Roergebied ver-» scherpt zich steeds meer en meer. Een weg tot vergelijk valt door den tegenstand van de Duitsche autoriteiten en de be volking tegen de bezettingsleiding niet to bekennen. De arrestaties der mijndirecteuren door de bezettingstroepen duren voort, terwijl de Franschcn alle pogingen in het werk stellen, om hun verordeningen doorge voerd te krijgen. Het inbreuk maken op liet particulier eigendomsrecht tenslotte en het ingrijpen in handel en verkeer neemt zulk een omvang aan, dat do bevolking zic~h afvraagt, of men eigenlijk in oorlogstijd leeft. Wat de toestand bij de mijnen betreft, de arbeiders verklaren zich niet alleen met de leiding der staatsmijnen solidair, maar ook met de directies der particu-* liere mijnen. Over den afloop der onderhauw 1 tegen met den Franschen commandant over do arrestaties zijn lot oog* toe geen berichten ontvangen. Officieel heet het, dat de mijn- directeuren nog te Dusseldorf gevangen gehouden worden. Volgens niet bevestig de berichten heeft men hen echter naar Frankrijk gevoerd. Op een station tus- schen Dusseldorf en Keulen is de D-trein naar Keulen door de Franschen aange houden, waarna een wagon, waarin acht Duitsclie heeren waren gezeten, aan den trein werd aangehaakt. Men vermoedt, dat onder deze heeren zich ook de zes gearresteerde mijn-directeuren bevinden. De arrestatie van deze directeuren schijnt overigons dramatisch te zijn toe gegaan. Voor het raadhuis Ie Bredeney, een voorstad van Essen aangekomen, kregen de chauffeurs van de auto's der mijn-directeuren instructies weer to ver trekken. De mijn-directeuren verlieten verlieten hun automobielen, tvaarna zij moesten plaats nemen in gereed staan do auto's door Fransche chauffeurs be stuurd, die opdracht hadden, de goavr toerden naar Dusseldorf over te breng De gehéele gebeurtenis was door ro.i Fransche kino-opcrateur gefilmd. Te Dortmund is door do Frans hen gistermorgen een auto met 65 millioen Mk. aangehouden, welk geld voor de uit betaling van mijnwerkerslooncn bestemd was. Later werd liet geld echter op voor stel van de directie der mijn en van de vertegenwoordigers dor vakvereeni "te gen vrijgegeven. rd UILLEÏON. Van hooger Orde. Naar het Engelsch. 20) „Wat moeten we doen, John?" „Wat doen? o, dat is gemakkelijk genoeg. Ge kunt niet loopen cn zult niet loopen, we moeten een wagentje huren en naar huis rijden. Ik heb geld mijn hee le maandhuur, zie maar." Hij voelde in z'n zakken, in do een en in de ander, zijn gezidlit werd wit. „Wat, waar is m'n geld gebleven?" Waar 't gebleven was zeker wel ge stolen in 't gedrang van do menigte, en ik had ook niets bij me; ik had geen geld noodig en had zelden iets op zak. „Zou er niet iemand zijn, die ons vertrouwt," bracht ilc in. „Wacht even, ik zal 't eens probeeren," zei hij. Maar een poos later kwam hij terug. ,,'t Helpt niet, Phineas, ik zie er niet zoo vertrouwbaar uit als ik dacht; wat zullen we doen?" Juist, wat. Hier stonden wij beiden zon der vrienden en geen stuiver op zak, en tien mijlen van huis. Hoe daar te komen en nog wel om twaalf uur, was een zeer gewichtige kwestie. „We moeten 't beste voetje voor zetten en opstappen. Elk oogenblik is kostbaar. Je vader zal denken, dat ons een onge luk is overkomen." „Komaan, Phinea6, ik zal je Wel voort helpen." Z'n vroolijke stem gaf mij moed; ilc nam z'n arm en wij marcheerden dapper door de stad en een paar mijlen ver in de richting van Norton Bury. Er was een koele brios en bij nadht kan mon altijd verder loopen dan over dag; ik voelde geen moeheid. Maar spoedig werd ik toch moe en mijn passen werden langzamer en langzamer. Jo'hn sloeg z'n sterke arm om mijn middel .en zoo gingen we een tijd lang voort. „Houd stil, Phinea6 daar ginds is een hooiberg, ik zal je in mijn jas wikkelen dan kunt ge daar uitrusteneen paar uren komen er nu niet meer opaan we zul len bij 't krieken van den dag wel thuis zijn." Ik gaf, zwak, toe. "'-ar 't scheen mij toe, dat we nooit tl. s zouden komen, tenminste ik niet. Nog een kort eind gin gen we daarop verder ik sleepte me zelf, of liever ik werd gesleept, tot ik mijn bewustzijn verleer. Toen ik weer bijkwam lag ik aan een beekje, aan den weg, met mijn hoofd op John's knieën. Hij maakte mijn voorhoofd nat: ilc kon hem niet zien, maar ik hoorde hem zuchten. David, 't is niets; ik ben terstond weer goed." „0, Phineas, Phineas, ik dacht, dat ik je vermoord had." Hij zei niets meer, maar ik denk, dat de tranen hem in de oogen stonden. Ik probeerde op to staan. Er werd een •lichtstreep in 't Oosten zichtbaar. „Wordt 't al dag?" en hoe ver zijn we nog van Norton Bury?" „Nici ver meer; loop maar niet meer, ik zal je wel dragen." „Onmogelijk!" „Onzin, ik heb 't al een halve mijl ver gedaan, kom op mijn rug; David wil Jo nathan's dood niet op z'n- geweten heb ben." Wat kracht hem staande, hield weet. ik niet, maar hij droeg me werkelijk met vaak rusten en ophouden, terwijl ik zelf ook nog een eind liep den geheelen weg langs naar Norton Bury. Het werd lichter en lichter. Toen wo mijns vaders deur bereikt hadden, bleek en ellendig, scheen de zomermorgenzon. „Gode zij dank," zei Jothn, toen hij me op do stoep neerzette. „Je bent behouden thuis" „En gij; je komt toch ook binnen je wilt me toch niet alleen laten." Hij dacht 'n oogenblik na en zei toen: „Neen". Niemand 6cheen in huis op ons te wach ten. Alle ramen waren dicht, 't Duurde zelfs eenigen tijd voor John'6 luid klop pen werd beantwoord.- Ik was to zeer uit geput om veel te gevoelen, maar ik weet, die vijf minuten schenen mij verschrikke lijk. John spralc mij moed in. Na die vijf minuten opende mijn vader de deur; hij was gewoon gekleed en zag er gewoon uit. Of hij was opgebleven om te wachten en of (hij eenigen angst uitge staan had, ben ik nooit te weten geko men. Hij sprak niet, opende alleen de deur, liet ons binnen en 6loot haar achter ons. Maar uit z'n gezicht lazen we, dat hij al les wist. 't Was zoo; de eon of andere buurman, die uit Coltham haar huis gere den was, had de moeite genomen Abel Fletcher te vertellen, waar hij zijn zoon gezien had het theater, do allerslecht ste plaats voor den zc-on van een Kwa ker. „Phineas, waar zijt ge geweest?" Jo'hn antwoordde voor mij: „In het theater te Coltham. 't Is mijn schuld; hij ging omdat ik graag wilde gaan." „En waarom wilde je zoo graag gaan?" „Waarom?" het scheen moeilijk daar een antwoord op te geven. „O, mijnheer Fletcher, zijt gij nooit jong geweest, als ik?" Mijn' vader antwoordde niet en John greep moed. ,.'t Was, zoo ik zeg, geheel mijn schuld, 't Moge verkeerd geweest zijn cn ik denk nu, dat 't zoo is maar de verzoe king was te groot. Mijn loven hier is een tonig. Ik verlang soms naar een weinig vermaak wat verandering." „Die zult ge hebben; hoe lang to voren hadt ge dit plan, John Halifax?" „Niet één dag niet één uur! 't a« ccn plotseling opkomende gril van me." (Mijn vader sdhuddo ongeloovig 'i hoofd). „Mijnheer!" „Abel Fletcher heb ik u ooit voorgelogen? Als u mij niet gelooven wilt, geloof dan uw eigen zoon. Vraag Phinea6 Neen. neen, vraag hem niets," cn in groote droefheid op mij tojy- Voordat 't gordijn opging, hadden wfl gaande, die op de sofa neergevallen was; „O, Phineas, hoe wreed ben ik voor je geweest!" Ik trachtte tc glimlachen, wijl ik niet spreken kon. maar mijn vader duwde John op zij: „Jonge man, ik kan wel op mijn zoon passen. Gij zult hom niet weer in gevaar, j brengen. Ga heen ik heb me in je ver-1 gist!" Als vader boos geworden was cn on« i verwijten had toegevoegd, ons uitgeschoHj den had maar dat rustige, koude, on-2 (herroepelijke „ik heb me -in je vergist!" i was tienmaal erger. John zag stil, als gebroken, naar hem<

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1