Dagblad voor Leiden en Omstreken AB0NNEMENT5PRI S v IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL *2.50 TER WEEK (0.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - ZATERDAG 13 JANUARI 1923 - No. 843 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Tel.lnt.1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22J4 cent. Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 50 cent. Dit nummer bestaat uit twee bladen Een belangrijke daad. De vorige week hebben wij er de aan dacht op gevestigd, dat 1923 een werk jaar bij uitnemendheid belooft to wor den. Wij hebben toen meer speciaal do aan dacht. gevestigd op de Statenver kiezingen. Maar dit geldt ook en in niet mindere mate van de Gemeenteraadsver- ikiezingon die in April of Mei in alle steden en dorpen van ons vaderland ge houden zullen worden. Als regel is or voor de gemeenteraads verkiezingen en dientengevolge ook voor <le raadsverkiezingen minder belangstel ling dan voor de algemecne landspolitiek en de verkiezingen voor de Tweede Ka mer. Een eigenaardig verschijnsel is dat. Het. dichtbije wordt over het hoofd ge zien. terwijl aan wat verder af is, volle aandacht wordt geschonken. En toch zal het. als het ©r op aankomt, nog de vraag zijn, wat voor ons land van het moe3te belang is. Het is van groote beteekenis welke mannen in de Stat en-Genera al zitting heb ben vooral ook omdat daarmee in nauw verband staat welke mannen als Minis ters der Kroon zullen optreden. Wij mogen daarover niet licht den ken. En het is een verblijdend verschijnsel, dat er voor de samenstelling van de Tweede Kamer en fiaar gedragingen altijd vcol belangstelling is onder de kiezers. Maar dwaas zou doen, wie daarom de Gemeenteraden uit het oog verloor. Juist omgekeerd, hebben wij aan de samenstelling van die raden de grootste aandacht te schenken. Wii zouden de gemeenten kunnen noe men de kernen waaruit het land is sa- men gesteld. Zijn die kernen ziek. dan is het met het geheel niet in orde. Ale de kernen niot behoorlijk functionneeren, dan zal het ge- heele staatkundige leven in disorde gera ken. Als de Volksvertegenwoordiging hare roeping verzaakt dan is er veel verlo ren, maar als het gemeentelijk leven gaat Icwüneh, dan is alles verloren. Daarom is het onze taak aan de samen stelling van de Gemeenteraden «volle aan dacht te schenken. Gezorgd moet worden dat we daar heb ben mannen van beginsel. Geen weerhanen die met, alle winden meedraaien, maar mannen die onzo begin selen liefhebben en die ook in slaat zijn "die beginselen te verdedigen. Dc omstandigheden hebben er als van zelf toe geleid, dat de raadsvergaderingen zijn geworden pnblièke spreekplaatsen. Niet alleen in de stedon, maar ook in de domen. Beginselvaste mannen hebben wii noo- dig. maar ook mannen die met de gc- meenJehuistïouding op do hoogte zijn of die althans gelegenheid en lust hebben zich op de hoogte te stellen. Onze t.ijd wordt genoemd een democra tische. Wii hebben hot allemans- en het alle- vrouwenkïesrecht. En iedereen, zelfs al staat hij wat zijn eigen 'zaken betreft onder curat cole, kan aangewezen worden om de gemeente te he^en besturen. Aan democratie ontbreekt het niet. Maar hier zijn gevaren. Want indien ergens, dan is hier het ge vaar groot dat de dingen omslaan in hun tegendeel, en dat we in een tegenoverge steld uiterste vervallen. De kiezers hebben alles te zeggen. In schijn, ja. Maar de kans bestaat dal juist dank zij de ver doorgevoerde democratie, een ambtenaren-regeering opkomt. Do regeerders praten, praten. En de ambtenaren regeer en. Dat kan vaak niet andere. En we hebben er tot op zekere hoogte dankbaar voor te zijn. Maar een gevaar blijft het. Dat gevaar moet worden ondervangen door kundige mannen te brengen in de gemeentebesturen.® Kundige mannen. Maar toch ook weer geen personen die buiten het leven staan en die het leven alleen van den tfoeöretischen kant ken nen. Er zou van dit onderwerp nog zeer vel te zeggen zijn. Maar dat was thans niet ons doel. Wij wilden riechts even laten gevoelen het groote gewicht van de komende verkie zingen. In het tegenwoordige stolsel, ligt meer dan vroeger, het zwaartepunt bij de voorbereiding. Daarom mogen wij ons, alsdie voorbe reiding aan de orde komt niet onttrek ken. Dat is meestal geen aangenaam werk. Het gaat over personen en per soonlijke zaken. En dat is «somtijds onaangenaam. Maar groeier, veel groot-er dan onze bezwaren, is onze verantwoorde- i ij k h e i d. Wij zijn, voorzoover we kiezer zijn, mede verantwoordelijk voor den gang van zaken in onze gemeente. Wij zingen immers: Gij hebt, o albesturend Koning, De plaats bopaald, voor ieders woning, De kring -waarin hij werken moet. Welnu, dan past hier ook geen onver schilligheid. Dan mogen we niet volstaan met an deren te criliseeren en zelf op een afstand to blijven. Maar dan zullen we ook in dezen onze goddel ij ko roeping vervullen. Socialistische wethouders. Onbegrijpelijk zijn de kronkelwegen van de Sociaal-Democratische politiek, of. wat misschien zuiverder uitgedrukt ia, de politiek van de Sociaal-Democraten. In Leiden bedanken de heeren met do moeste beslistheid voor het bezofcten van een wethoudorszetel. Daardoor zoo meen en zij, zouden zo worden handlangers van het kapitalisme en steunpilaren van het kapitalistische stolsel. Ze mogen wel de gemeente besturen, wel in Commissiën en daarbuiten beslui ten helpen voorbereiden, maar aan de uit voering mogen ze niet meehelpen. Dat zouniet zijn in 't belang van do propaganda,pardon, niet in over eenstemming met de Soc. Dem. beginse len. In Amsterdam daarentegen zijn de hoe ren gebrand -op het baantje. Zij haddon in de hoofdstad maar even drie wethouderezctels ingenomen. En nu de heer Vliegen bedankte, nu hadden ze er vast en stellig op gerekend, dat een der andere „genossen" zou wor den gekozen. Dat is niet gebeurd. De plaats. blijft open. Maar, zoo roept Het Volk den kio- zors toe, indien gij u met elan in den verkiezingsstrijd werpt, dein iö deze plaats weer voor ons. Hoe dit- verschil in optreden te verkla ren? Wij weten het niet. Maar wo wagen een veronderstelling. In den Amsterdamechen Raad zitten de kopstukken der partij, Wibaut, Vliegen en anderen. Mannen die wat in hun mavs hebben. Die het kapitalistische stelsel waarschijn lijk een tikje heter kunnen beoordeolen, dan het gros van de partij genoot en en die ook wel inzien dat Socialisatie en So cialisme mooie woorden zijn voor de pro paganda. maar waar men todh in de prac- tiik niets voor koopt. Niet onwaarschijnlijk dat ze inzien dc „partij" het. best te kunnen dienen door de kapitalistische maatschappij maar zoo goed mogelijk bewoonbaar to houden. V De Socialisten en het leger. De Noderlandsche socialisten zitten ©en beetje in hun maag met hunne Belgische en Zweedsche partijgenooten. Terwijl ze hier roepen om ontwapening, ijveren de partijgenooten in België en Zweden voor een stevig leger. Een lastig geval. Maar men heeft er iets op gevonden. Kijk eens, zegt de heer Van Zadelhof!, de nieuwste militaire specialist in do anti- niilitairo partij, dat zit zoo. Wij gaan overal zoo ver als we gaan kunnen. 'In België en Zweden hebben we wel Soc. Dem. ministers, maar we hebben nog niet de meerderheid en daarom zijn we daar voor een leger. Maar hier in Nederland, hebben we ook niet de meerderheid, maar ook geen ministers en daarom zijn we hier voor ontwapening. Nietwaar, dat klopt als een bus. Een echt logische redeneering. Intussehen heeft de heer Van Zadelhoff, onbedoeld een pleidooi gevoerd, voor 'het standpunt van de rechtscho partijen on het rechtsdho Kabinet. Want zoo voegt hij er nog aan toe, we gaan overal zoover als wo kunnen gaan. Maar dat is precies hetzelfde als wat ■onze regcoring doot, die èn het contingent verminderde èn den diensttijd verkortte. Hieruit volgt, dat de ontwapenings- louze dienst blijft doen, tot de Soc. Dem- achter do groene tafel komen. Maar ook geen dag langer. STADSNIEUWS. Weck der gebeden. In de gisteravond gehouden samen komst was de belangstelling al buitenge woon groot Reeds tien minuten voor den aanvang waren alle zitplaatsen bezet, zoodat velen zich met een staanplaats tevreden moes ten stellen. Als spreker trad op, D s. G. H. Boe ken k a m p, die de samenkomst opende met.het laten zingen van Psalm 123:1 en na gelezen Ie hebben Cor. 9:16, voorging in gebed, waarna gezongen werd Psalm 119:19. De grondgedachte waarvan spr. uit ging, in verband met de opvoeding der rijpere jeugd was: 1 Tim. 4:7b: Oefen u-zelve tot Godzaligheid. Dat schijnt niet te kloppen; -oefening (training) en godzaligheid. Maar wel klopt het als we zien op het doel dat beiden behoersoht. Wo zien vaak zooveel „krukken" om ons heen. Oorzaak: veelal te weinig en geen goc- do opvoeding. Zeker, we hebben niet alles in onze hand, maar dit doet van deze waarheid niets af. Oefen u zelve tot Godzaligheid niet: „in de godzaligheid". Er waren wel menschen die het laatste probeerden, door onthouding, vasten, niet trouwen enz. Maar dat acht Paulus niet noodig voor Timotheus. De oefening tot Godzaligheid hooft do belofte voor het tegenwoordige en het toe komende leyen. Het ging er bij Paulus om; het moet er bij ons om gaan, om te komen tot een Godegewijd leven vooral voor onze rijpere jeugd. Geluideig zijn we op het terrein der paedagogiek verder -dan b.v. 50 jaar te rug, toon de menschen zaten vastgeroest in een keurslijf van conservatisme. Ook de z-g.n. „neutrale opvatting" heeft haar tijd gehad. Als we -de toenemende belangstelling voor het groote stuk der opvoeding gade slaan, voelen we ons dankbaar maar niet voldaan. Op het breedc „Christelijk" terrein der hedendaagsche paedagogiek - missen wo nog iets. Dat is Godzaligheid. Want ook de mecstvooruüstrevende zal moeten toestemmen dat het er vroeger wel wat anders uitzag. Do godsdienst is te veel een vraagstuk. Dat is een fout. Dat is de zonde der oppervlakkigheid, der w€treldgelijkvormigheidk Oefen u tot gebed. En nu do huiselijke godsdienst. Een teer puntje. Wat hier den opvoeder is geboden is moeilijk, maar ook hier geldt het: oefen u in do -Godzaligheid; in het bidden. Wanneer wij. gclooven dat God werkt door middelen is het duidelijk dat ook 'hier voor ons veel to doen is, om de posi tie der rijpere jeugd vast te maken, in zijn verhouding van het huis tot de school. Van het huis tot de Kerk. Van -het huis tot het openbare leven. De opvoeding moet niet langs de kerk maar er doorheen. Onkerkelijk leven, het groote kwaad van onzen tijd. Spr. noemt eenigo voorbeelden uit do practijk, waaruit dit blijkt Vooropgesteld moet worden dat de op voeder zich zelf heeft te hoeden voor we- Teldgelijkvormigheid, door eigen leven een voorbeeld moet geven in de oefening tot Godzaligheid. Alle opvoeding heeft in den grond van de zaal: een doel. Laat het der gemeente niet onverschil lig zijn hoe ons jonge volk er later over denkt. Het gaat om de jeugd, dus om de toe komst van Volk en Kerk. Godzaligheid d.i. vol in God. Zoo zijn wij dan vol van gebed, vol van ijver, vol van waakzaamheid, -vol van toewijding, vel van liefde. Gezongen werd Ps. 25:7 en 8: Het onderwerp voor dozen avond is: Inwendige Zonding, Zending onder Israël. Gebed: voor den arbeid van evangeli satie en stadszending, en voor iedere po ging om alle in onze eigen omgeving van kerk en godsdienst vervreemden met Christus in aanraking to brengen; voor den arbeid onder drankzuchtigen en zedelijk minderwaardigen, onder zwak zinnigen en verwaarloosden; voor diakonen- cn diakones/senarbckl, do verzorging van geestelijk en lichame lijk kranken en hulpbehoevenden; voor al wat godaan wordt, om het volksleven in hoogero en lagere loringen te brengen op-hooger peil, en te doordrin gen van den Geost van Christus. Voor den arbeid en de arboiders onder de Joden in ons vaderland en daarbuiten; om opening hunner oogen, en hun be- keering tot den gekruistcn Messias; om den Geest der vergevende en vol hardende liefde over alle christenvolken, ook tegenover dat deel der Joden, dat he den ten dage in hun midden een gevaar dreigt te worden; om vervulling van al Gods beloften voor zijn oude volk. Maatschappij der Nederlandselie Letterkunde. In de Vrijdagavond onder voorzitter schap van Dr. G. J. Boekenoogen gehou den maandvergadering van de Maatschap- pji van Nederlandselie Letterkunde, hield Dr. A. A. Beekman uit 's- Gravenhage een voordracht, getiteld: „Iets over grens bepaling in de middeleeuwen in 't bijzon der die van Zeeland (de Honte, Wielingen en Heidensee)". Spr- begon met er op to wijzen, dat se dert de ordening en opening der archie ven in den laatst.cn tijd meer licht is ont staan, over hetgeen vroeger duister was of onjuist voorgesteld, wat ook aan do historische geographic ten goede is geko men. Moeilijk is 't echter soms om bij de pogingen om tot een betere voorstelling van zaken te geraken do traditie tc over winnen. En die quaesties wilde spr. be- handolen. Hij merkte op, dat de grenzen der ge westen van de-lage .landen aan de zee in de middeleeuwen aangeduid werden, door de punten of zeer korte wateren, waarmee die aan zee sloten en niet door do gc- heele grenzen. Zoo bijv. die van Holland in de 13e eeuw. tusschen „die Maeze" en de „die Sijpe", waarin die Maezo niet anders kan bcteekenen dan de korte Maasmond en „die Sijpe" de zeer korte verbinding was van den zeeboezem do Zijpe met de N-oordzee t. N. van PotteD. Zoo werd de Zuidgrens van Kenncraer- land nu en dan aangeduid door „het Hout" (Haarlemmerhout), hoewel de grens zich ook t. O. van het Haarlem merhout uitstrekte. Een der Zeven Frio- sdhe zeelanden, ongeveer het tegenwoor dige Friesland, heette Freerland tusschen het Olie en de Lauwere, al was dit laat ste 6lechts een weinig beteekenend kort kustriviertje. Ook de grenzen van Zeeland werden op die wijze bepaald. Alvorens hierover te spreken bracht spr. den toestand vau cenigo wateren in dit gewest in do 18e eeuw in herinnering en beschreef de ge aardheid van do Schelde (nu de Ooster Schelde en van de Honte-Wielinge (nu de Wester Schelde).Deze laatste was toen een ongeveer even wijde zeeboezem als thans, want er zijn geen plaatsen be kend, die daar gelegen hebben en hij werd in 1183 te Ossenisse en in 1280 te Saaftinge zee genoemd, alleen langs dc kusten zijn eenige plaatsen verdwenen, terwijl een paar andere opnieuw aangc- dijkto doelen zijn ontstaan. Spr. toonde dit aan op een door "hem ontworpen kaartje van den toestand ven 1100. Maar die zeeboezem was in het a1 -n veel ondieper dan nu, een nog mooier gedeelte dan thans viel bij eb dniog; het wa3 niet meer dan een wad: waardoor misschien een enkele, waarschijnlijk niet doorloopende geul van de Honte liep ..pe tite, etroite. en pen ..profondc", zooals Jacoba van Beieren zich uitdrukte van de Hontenisse, een bovenmond van de Schel de tot in zee. Door uitschüren en het vree- selijlc verschijnsel der „vallen" rijn er langzamerhand dé broede, tot 40 M. diepe geulen van thans in ontstaan. De mond aan zeo van deze zeebodem heette de Wielinge, welke naam op de kaarten van 1511 en 1540 tot Zuidwaarts van Walcheren en tct bij Boreele voor komt. Aan dien mond. aan de Vlaam- sche zijde lag weleer het eiland Wulpen, door het water de Vloer van Groedo en door het Zwarte Gat van Kadzand ge scheiden. Wat nu de grenzen van Zeeland bewes ten Schelde, dien twistappel tusschen Ne derland en Vlaanderen betreft, men vindt dat gedeelte in de 12e en 13e eeuw aange duid als te liggen „inter Scaldam ct Hede- nesee". En in charters van dc 13e eeuw heet 't voor geheel Zeeland inter Bonesse et Hedcnoee, Heidenzee. Hodenseeren, de Borncsse was de korte, doch vroeger be langrijke stroom turechen do doelen van Voorne en Putten langs Geervliet of ook wel „tusschen Masemudo endo He- densee". De waarschijnlijk afgedwongen en nooit toegepaste keuren van 1290 zou den gelden tusschen ..Caosant" (Kadzand) ende „Grevelinghe" (de stroom ten N. van Duivel and en 'het tegenwoordige Tolen). Maar later werd zelfs nog in de keur van Zeeland van 1495 gevonden de grensbe paling „tusschen Borncsse en de Hcyden- Na vervolgens een uitvoerige beschrij ving te hebben gewijd aan de geschiedenis van de Heidensee welker grootsche om vang werd gevormd door een oanecn- bechting van de twee eilanden: Wulpen, het Westelijke en Coeeand (Kadzand) hot Oostelijke, eindigde spr. met de opmer king dat do gezamenlijke zeegaten van do nonto ook wel do Wielingen genoemd werden. In de 16c eeuw reeds leende men een Wielingen en een Inner- Wielingen, ge scheiden door de ondiepte, do Fransche pol. evenals nog tal. van 'andere ondiepten evenwijdig aan de Vlaamscho kust- De Baljuw van de' Wateren van Zeeland oefen do jurisdictie uit, ook over de. daar- tusschen ge^gen vaarwateren. De Voorzitter dankte den heer Beek man voor zijn belangrijk© bijdrage. Een drukke weck. Do week der gebeden die zich ditmaal tot veler genoegen kenmerkte door wei nig vergaderingen, zal plaats maken voor een zeldzaam drukke, waarin de vergade ringen, uitvoeringen enz. niet van de lucht zijn- Maandag zal vanwege de hulpver. v. d. Geref. Zendingsbond een samen komst worden gehouden waarhij zal op treden Ds. W. Deur uit Zegveld. Dinsdag zal eveneens in dc Ooster- kork, maar dan vanwege de Ned. Zend- Ver., een bidstond word'-n gehouden, met. als voorganger Ds. L. D. Poot uil Am sterdam. W o e n s d a gavond zullen er velen Aan het Zoeklicht. Leiden, 11 Januari 1923. De typografen aangesloten bij den A. N. T. B. hebben dan maar een slecht© schaats gereden. De staking is nu zoo ongeveer achter den rug en nu is men bezig de rekening op te maken. En zooals 't meer gaat, die rekening valt niet mee. Leiden, zoo lees ik, ruim 20 slachtof- fors, Amersfoort 36 slachtoffers, en zoo gaat 't maar verder. Al die slachtoffers bij mekaar vormen een aardig legertje. En die nog aan het werk bicven 6taan, bovendien nog buiten de C. A. O. Voorzitter van een groote organisatie als de A. N. T. B. is nog zoo'n kwaad baantje niet. Een rijk salaris, een good leventje en heel wat praatjes, m'n licfio wat wil je nog meer. Maar ik kan mc toch indenken dat do Iheer van der Wal die zooveel menschen van do wal in de sloot hielp minder rus tig slaapt tegenwoordig, dan menig slachtoffer van zijn ontactische tactiek. OBSERVATOR. zijn, die gaarne twee vergaderingen teges- lijk zouden willen bezoeken. Eerstens is het de bekende Ds. Lau were uit Brussel, die in do Gcrcf. Kerk Oude Vest zal spreken van zijn ar beid in België, waarvoor ook hier meer malen levendige belangstelling werd ge toond, en daarnaast is het de jaarlijksche Uitvoering van ..Con Amor e", welke vereen., op het gebied van de Chr. Kunst in onze stad de leiding heeft, en naar wel ker uitvoeringen steeds bcec-erig wordt uitgezien. Bovendien organiseert „Jeruiv' 's mid dags 4 uur voor kinderen en 's avond© voor volwassenen een licblbeeldcnavond. Donderdag zal do groolo wapen schouwing zijn van „Jahri'. Wat dit be toekent, vreet* ioie- die van nabij kennis nam van bet .onberispelijk werk dezer verecnigmg, 't welk, wij twij felen er niet aan, op den avor.j zelve weer zal worden bevestigd. 'Tevens zal op dien avond do Chr. Mid- denstandevereeniging haar jaarvergade ring hpuden, die gezien haar prestaties in het afgeloo.pen jaar op oen goede belang stelling recht hcefr. Vorder zal op dien avond do belangstel"* ling onzer vrouwen gevraagd voor do le>- zing van Mevr. Rauws voor dc Nod. Chr. Vrouwenbond. V r ij d a g zal het politieke clement weer op den voorgrond treden, door oen vergadering van -de Herv. (Gcrcf.) Staats partij. Men ziet dus dat deze week voe r ieder die met. Christelijke actie, op alle levens- die mot de Christelijke actie, op alle le vensterrein meeleeft, ruimschoots gelegen heid is daarvan blijk te geven. Demonstratie niet Maggi-producten. Gistermiddag had in het. Boterhui© evenals bij de fa. Raadsvcld een demon stratie plaats van de bekendo Mncgi-soe- pen, tabletten, aroma enz. Deze demonstratie was er in hoofdzaak op gericht, om, voorzoovcr dit r.oodig was, de oude kennismaking met deze ook in ons land zeer populair goworden arti kelen nog eens to vernieuwen, en tevens ter kennismaking met een tweetal nieuwe variëteiten op dit gebied de eroen- korensoep en de familiesoep. Vcor degenen die met Maggi-ar'. ikelen nog niet bekend waren of er in den oorlog genoeg van hebben gekregen, zal de de monstratie wellicht aanleiding zijn ge weest om voor de Maggi-soop weer oen plaats op de spijsliist in te ruimen, want. was men door den lekkeren geur eenmaal •binnengelokt, dan waren hot behalve do producten in natüra, ook een goede voor raad reclamo-raateriaal zeer geschikt om den lezer te overtuigen van het' hooge voedingsgehallo. en de hygiënische bereidingswijze der Maggi-productcn. dio naar wij vertrouwen, zich hun uitgebreid debiet niet spoedig zullen zien ontnomen. Do Minister van Financiën nitl Ik*- lcenid, dat bij den ontvanger der direoto belastingen alhier ten behoeve van 's Itijks schatkist is ontvangen 392.40, 1909.70 en 1800, res-p. wegens to weinig l>ol..%al- de inkomstenbelasting en veTclcdigincs- belasting II over 1917/191S en 1918/1919 ort oorlogswinstbelasting over 1910en bij j den inspecteur der directe belastincvn j 1G.773.25 wegens te weinig betaalde in-1 komstonbelasting en verdedigincsbelns- ting II over 1919/1920. 1 Gistermorgen omstreeks kwart voor J twaalf kwani de 38-jarigo L. P., met een j slieepcrewagcn, geladen met appelen uit h de Koombriigsteog rijden, toon uit do richting Hoogewoerd dc tram naderde.? Daar bij de naderende tram niet be-1 merkte ramde de wagen cn eenigo kratten? met goudgele vruchten kwamen op do vette Breestraat terecht. Gelttkikg waren er geen schooljon ns ia de buurt, zoodat de lading weer spoedigv in gcwenschté verhouding op den wagen lag. waardoor èn tram èn voerman ea paard cn wagen de reis konden vervolge*:,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1