Dagblad voor Leiden en Omstreken
Mig SÉ
ABONNEMEMTSPRI S
IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN
WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN
PER KWARTAAL t 1250
PER WEEK10.19
FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
DE JAARWISSELING.
De jaarkring, die thans ten einde
spoedt kan naar tot ons voorkomt niet
beter worden getypeerd, dan door het
woord van den profeet:
„Men waoht naar vrede, maar daar
is niets goeds, naar tijd van gene-
zin g, maar zie daar is verschrikking."
„Wij wachten op het licht, maar zie
er is d u i 61 e r n i s, op een groeten
flans, maar wij wandelen in donker-
eden. Wij wachten naar recht, maar
daar is geennaar heil, maar het is
.verre van ons."
Er was in het voorbije jaar door heel
de wereld een zoeken naar vrede en ge
nezing, een uitzien naar het licht, een roe
pen om recht, een verlangen naar heil,
maar wat men zocht en begeerde werd niet
gevonden.
Het is in vele opzichten nog nacht,
donkere nacht.
Aan pogingen om de wereld den vrede
te hergeven en het recht te waarborgen
-heeft het niet ontbroken.
De eene conferentie volgde de andere.
Er was een conferentie te Cannes om
het Fransch-Duitsche vraagstuk te rege
len, een conferentie te Genua om te be
raadslagen over het herstel van het door
en door zieke Europa, een conferentie te
Genua om de verhouding van Rusland tot
Europa te regelen, een conferentie te
Washington om te komen tot beperking
van de bewapening, een conferentie te
Moedania om met de Turken tot overeen
stemming te komen, een conferentie te
Lausanne om den Balkanboedel te bered
deren, en tenslotte nog een conferentie te
Londen ter voorbereiding van een nieuwe
conferentie die waarschijnlijk te Brussel
zal worden gehouden, teneinde het Duit-
sche herstel-vraagstuk nader ie regelen.
Aan conferenties due geen gebrek.
Maar als we nu nagaan wat van al die
conferenties het resultaat is geweest, dan
moet het antwoord luiden, dat er is een
wachten op genezing, maar zie, daar is
verschrikking, een wachten op het licht,
maar zie daar is duisternis.
Dit geldt van de wereld als geheel.
De groote oorlog werkt no? altijd na
en de innerlijke vrede is nog ver te zoe
ken.
Als daar niet was de overtuiging dat
men op dit oogenblik niet in staat is een
nieuwen oorlog te beginnen, wie weet hoe
spoedig, we een herhaling van den ont-
3ettenden wereldkrijg zouden beleven.
Hot is zoowel op maatschappelijk als
op staatkundig gebied een wandelen in
donkerheden.
Dit kan ook wel niet anders.
Want de tijd dien wij beleven kan ook
nog door een ander profeticoh woord dan
wij hierboven afdrukten worden gety
peerd.
Of geldt ook nu niet, dat er is een over
treden en een liegen tegen den Heere?
En -is ook nu niet van toepassing het
woord: „Het recht is achterwaarts gewe
ken en de gerechtigheid staat van verre;
want de waarheid struikelt on de straat
en wat recht is kan er niet ingaan"?
Als met deze woorden de toestand van
een groot deel der wereld getypeerd is, en
wie zathet tegendeel durven beweren
dan behoeft het geen verbazing te wek
ken, dat het licht, ontbreekt cn dat er is
een wandelen in donkerheden.
Dit geldt van do wereld als geheol,
maar ook van de verschillende landen af
zonderlijk.
Overal is er duisternis .en donkerheid en
verwarring.
Wij willen geen poging doen om op al
de donkere plekken de aandacht te vesti-
gen.
Als we ook maar even de allervoor
naamste gebeurtenissen van het afgeloo-
pen jaar in de herinnering terug roepen,
dan 'zal het vanzelf weer duidelijk worden
hoe or vel is een wachten naar gene
zing, terwijl er inderdaad niets anders is
dan verschrikking.
Daar is het beschaafde Europa, waar
een hoog ontwikkeld cultuurleven van
kracht tot kracht scheen te zullen voeren
en waar bovendien genoten konden wor
den do zegeningen van het Christendom.
In Duitschland waTen de ver
schrikkingen wel bijzonder groot.
Dit rijke land in meer dan een opzicht
is door den vrede van Versailles aan
handen cn voeten gebonden.
De in verhand daarmee steeds dalende
Mark was oorzaak niet alleen van veel
leed maar ock van strijd op economisch
gebied.
En de algemeene nood in plaats van de
tijen dichter bij elkaar te brengen, i6
J# is oorzaak, dat de politieke tcgenetel-
V :;;c-n verscherpt worden.
De moord op den veelszins sympathie-
Icon minister Walter Eathenau, was hier
van, een for meest droeve uitingen*
3de JAARGANG. - ZATERDAG 30 DEGl^BER 1922 - No. 832
Boreau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. int. 1278 - Postrekening 58936
De algemeene moeilijkheden waaauueue
men had to worstelen waren oorzaak dat
^r' j Wirth als rijkskanselier vervangen
werd door Cuno, van wien men hoopt, dat
het hem zul gelukken het schip van Staat
door de gevaarlijke klippen heen te stu
ren.
Het feit echter, dat juist dezer dagen
de Duifcsche rogeering door de geallieer
den in gebreke werd gesteld, voorspelt
voor do naaste toekomst nog weinig
goeds.
In Frankrijk gaf ditzelfde feit Te-
den tot. groot© blijdschap.
Ook daar zucht men onder de verechrik-
king en do denkerheid, die men hoopt te
overwinnen door Duitschland nogal meer
te vernederen.
Het was daarom dat Briand, die naar
men meende zich teveel door de Engel-
sche staatslieden liet beïnvloeden, genood
zaakt werd af te treden en plaats te ma
ken voor Poincaré, van wien een krach
tiger optreden wordt verwacht.
Aller oo gen zijn in Frankrijk op
Duitschland gericht.. Maar men vergeet de
hand in eigen boezem te steken. Werd dat
meer gedaan, dan zou men entwaren, dat
't grootste gevaar hetwelk thans voor het
eigen vaderland dreigt, gelegen is in de
beperking der geboorten, die langzamer
hand ontzettende afmetingen heeft aange
nomen.
De Engelse h-Iersch'e
ling is ook in het afgeloopen jaar niet
weggenomen.
Engeland heeft een zeer gematigde po
litiek gevolgd, wat niet zonder invloed is
gebleven, maar waardoor toch niet den
zoozeer gewenschten vrede voor Ierland
werd verkregen.
Moord en doodslag zijn daar aan de
OTde van den dag.
Wij herinneren aan den moord op ge
neraal Wilson on Griffith, die 'beiden vie
len als slachtoffer van de moordzucht der
Ieren.
Van veel bot eekenis was voor Engeland
hot aftreden van Lloyd George, wiens al
leenheerschappij men moe was on die
daarom voor Bonar Law -plaats moest
ADVERTENTIE-PRIJS
DES ZATERDAGS 10.30
PER GEWONE REGEL 10.221
KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens
30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent
bij voorcitbetaüng.
INGEZONDEN RECLAME- 7ER
De vraag of deze verandering vas»
Gtuurman voor Engeland en voor heel
Europa een verbetering tetoekent, zal
de toekomst leeren.
In hot Ooeten van Europa valt
schier geen lichtpunt te ontdekken.
De Grieken die in hun overmoed
meenden zelfs Constantinopel te kunnen
opeischcn, werden plotseling op smade
lijke wijze door de opstandige troepen
van Kbemal Pasja teruggeslagen.
Het eerste gevolg was, dat zij genood
zaakt waren Klein-Aziö te ontruimen. En
het tweede gevolg was, dat eerst Koning
Constantijn verdreven werd en dat daar
na verschillende ministers die als de oor
zaken van de ramp werden beschouwd,
onder het moordend lood vielen.
Voor Turkije was het gevolg van
de K'kemalistischo overwinning dat de
Sultan genoopt werd af te treden.
Op de conferentie te Lausanne die nu
reeds weken lang duurt, wordt nu ge
poogd een nieuwen toestand te scheppen,
wat echter in verband met de eischen van
Turkije cn de andere Balkanstaten en ook
van Rusland, ver van gemakkelijk gaat.
Op den Balkan is dientengevolge do
toestand verwarder dan ooit.
Men snakt naar vrede, maar daar is
niets goeds, naar genezing, maar zie daar
is verschrikking. i
Wij zouden zoo door kunnen gaan,
maar onze beperkte ruimte laat dit niet
toe.
Wij zouden kunnen wijzen o.p O o s-
t e n r ij k waar de verarmde bevolking in
grooten nood .verkeert en waar nu de
hoer Zimmerman orde op zaken tracht te
6tellen.
Wij zouden kunnen wijzen op R u s-
1 a n d waar de Oommunieti6che heilstaat
bleek te bostaan in een schrikkelijke
staatkundige en_ geestelijke tyrannic en
waar honger en pestilentie helaas nog al
tijd samenwerken om de ellende te vol
tooien.
Wij zouden kunnen wijzen op Polen,
waar onlangs de president word ver
moord en op zooveel meer.
Maar ook zonder dat, is het duidelijk
dat er overal is duisternis on donkerhe
den en verschrikking.
Ons vaderland maakt in vele opzichten
een gunstige uitzondering.
Een uitzondering, ook in dit opzicht
dat er bij alle afval in breede kringen
toch nog is een vragen naait God en Zijn
Woord-
Wij hebben een Vorstin, die het zich
tot een eere rekent dat zij buigt voor den
Koning der koningen.
Wij hebben -eon regecring die wil wan
delen niet alleen bij hot licht van de
nienseholijke rede, maar die ook wil vra
gen naar wat God wil wat zij doen zal.
Dat zijn grooto voorrechten.
Niet minder groot is het voorrecht, dat
bij do gehouden verkiesingen, de groote
meerderheid van ons voJk aan de begin
selen die bij do Christelijke partijen le
ven, de voorkeur bleek te geven.
De tegenwoordige verhoudingen in de
Staten-GeneraaJ zijn onevenredig. Van de
150 zetels zijn or niet minder dan 102 be
zet door de Christelijke partijen. Dat
geeft geen juist beeld vaii do werkelijk
heid, maar toch, het is een verheugend
feit, dat in do beide Kamers een sterke
rechtsche meerderheid zetelt.
Het meuwe jaar zette somber in,
door den geheimzinnigen treinmoord,
waarover nog altijd een sluier hangt.
En daarnaast zondert tal van andere
punten zijn te noemen, die wijzen op ver
wording of die als b.v. de ramp te Ge-
nerauiden droeve lierinneringen wakker
roepen.
Op staatkundig gjebi-ed .was naast de
verkiezingen wier uitslag wij reeds memo
reerden, vooral van beleekenis de Grond
wetsherziening, de herziening van de Ar
beidswet en do herziening van do wet op
het L. O.
Wij moeeten ia meer dan een opzicht
terug en van dien teruggang worden in
hot maatschappelijk leven de gevolgen
ondervonden.
Do loonen worden verlaagd, de werktijd
wordt verlengd en daarnaast ia er een
werkloosheid op grooto schaal, die voor
de toekomst weinig goods belooft, te
constateeren.
Vooral in het maatschappelijk leven is
er in ons land een wachten op genezing,
maar zie daar is verschrikking.
Er is een wachten op het licht, maar
zie. daar is duisternis, een -verlangen
naar recht en heil maar het is verre van
ons.
De oorzaak is niet ver
Ook in ons v >lk is er de geestelijke af
val, waarover Jesaja moest klagen.
Neen, de hand .des Hêeren ia niet ver
kort, dat zij niet zon kunnen verlossen,
maar het zijn de ongerechtigheden die een
scheiding maken tusscfeen ons en God.
In deze diagnose ligt tevens het go-
neesmiddel aangewezen.
Zal er voor ons land en voor de vol
ken der wereld heil en redding dagen, dan
is er maar dén uitweg.
Wij zullen den waren vrede niot deel
achtig worden, tenzij wij ons buigen voor
den Vredevorst.
Wii zullen in duisternis en verschrik
kingen blijven rondtasten, tenzij wij ons
wenden tot de Bron van licht en leven.
Wij inillen tevergeefs wachten naar
recht, zoolang wij riet erkennen het recht
en de majesteit Gods en niet erkennen
dat de Heero regeert!
Maar als wij dat doen, in waarheid en
oprechtheid, dan is cr ook hoop voor de
toekomst.
Die teekoms'; is voor ons verborgen
achter een ondoorzichtbaar gordijn waar
van we zelfs niet een tipje kunnen oplich
ten.
Maarde Heere regeert!
Dat is voor ens een reden tot ver
ootmoediging.
Het maakt ons klein.
Do Heere regeert.
En wie en wat zijn wij? Is daar niet
onzen zondigen aard en is daar niet het
revolutionaire beginsel in ons hart, waar
door wij ons altijd weer van God afkee-
ren en die ons altijd weer moeten voeren
tot schuldbesef?
1 vkfes
De Heere regeert!
Maar dan behoeven wij ook niet onder
te gaau in don bangen nacht van zorgen,
maar kunnen we met vertrouwen den
nieuwen tijdkring tegemoet gaan.
De Heere regeert.
Maar dan moet daaruit ook voor ons
volgen de vraag: Heero, wat wilt Gij, dat
ik doen zal.
Wat eischt Gij van ons,in ons persoon
lijk leven, in ons gezin, in onze verhou
ding tot staat en maatschappij.
De Heero regeert.
Mogen we onder den indruk daarvan
het oude jaar verlaten cn het nieuwe jaar
intreden.
STADSNIEUWS.
Zeldzaam jubileum.
Maandag 1 Januari zal het 45 jaar ge
leden zijn dat Dr. J. G. van der
S1 u y e, zich te Leiden als geneesheer
A- R. Kiesvereeniging.
De A. R. Kiesvereeniging zal a.s. Vrij
dag in de bovenzaal van „Amicitia" een
ledenvergadering houden.
Aan de orde komt dan omi. het vast
stellen van de groslijst voor de Staten
verkiezing cn een program van actie voor
de te houden Gemeenteraadsverkiezingen.
De heer K. H. van der Wijngaard
alhier i6 geslaagd voor het examen Han
delskennis 1. o.
Do Russische Jaarmarkt.
De grootste attractie van Leiden is op
't oogenblik de Russische Jaarmarkt
Gisteren was heit bezoek weer overstel
pend. Enkele honderde personen moesten
wegens „plaategebrek" geweigerd wor
den. Er waxen enkele veranderingen aan
gebracht die soms verbeteringen waren
6oms ook niet.
Voor toegang tot de galerijen werd nu
10 ets* „voor het goedo deel" geëischt
wat gezien de lage toegarsprijs en het
aardige zitje dat men er heeft heusch niet
veel ia.
Verder is er om het buffet gelegenheid
geboden tot een rustig zitje, terwijl en
kele bussen alsnog de gelegenheid geven
iets te offeren.
Bovendien is de markt nog aangevuld
met een extra gebaktentdie zich in een
druk bezoek mag verlustigen. Er werd
gisteren veel meer gebruik gemaakt van
de gelegenheid voedingsmiddelen voor
verzending te koopen, dank zij de aan
drang der kranige padvinders.
Een verandering die geen verbetering
mag heet en is dat de verschillende artike
len bij ©'kaar zijn gevoegd in de kramen,
De muziek was weer goed en oogstte veel
bijval. Er werd o.i. wel wat weinig gege
ven. De z.g. -plastische dansen 'hoorden
niet in het neutrale kader dor jaarmarkt,
waar een groot deel der bezoekers deze als
stootend en niet te tolereoren achtten.
De jaarmarkt op zich zelf daar gaat
één roep van uit als van „zéér gezellig"
te zijn. De schilderijententoonstelling
heeft veel bekijks. Velen vragen om ver
lenging der jaarmarkt. Het aantal be
zoekers was gisteren pl.m. 1800.
(In de lijst van in 1922 overleden
personen (3é blad) is het kopje „Leiden
en omgeving" uitgevallen.
De beleende overledenen uit deze omge
ving vindt men onderaan de lijst
Gisteravond omstreeks 8 uur had op
de Rijneburgerweg een auto-ongeluk
plaats. Een auto, bestuurd door A. H-,
uit Gouda reed, ter hoogt© van de kli
niek van prof. v. d. Hoeven aldaar, in
volle vaart togen een mast van de electri-
sche geleiding, met het gevolg "dat de
auto geheel vernield werd.
Do bestuurder H., bekwam een lichte
hoofdwond. Een der gebr. H-, uit Leiden,
welke achterin zat, meest naar het Acad.
Ziekenhuis worden vervoerd, waar men
een lichte hersenschudding constateerde-
De andere inzittenden kwamen met den
schrik vrij.
Voor het examen handelskennis L. O. is
te 's Gravenhage geslaagd de heer K. H.
van der Wijngaard, alhier.
De aandacht van de mannelijke ingezete
nen dezer gemeente, die geboren- zijn in
1904, wordt gevestigd op een in dit blad
voorkomende openbare kennisgeving van
den Burgemeester, betreffende aangifte ter
inschrijving voor den dienstplicht in de
maand Januari a.s.
Wij herinneren er aan, dat Maandag in
werking treedt het besluit Arbeidswet in
zak» jeugdige personen op kantoren.
Inlichtingen zijn desgewenscht to ver
krijgen aan het Bureau Sociale Wetten,
Visckmorkt 11.
De Commissaris van de, Koningin heeft
aan dir. G. L. Voerman, op diens verzoek
met ingang van 1 Januari 19-23 eervol ont
slag verleend als lid van de gezondheids
commissie alhier.
BIW N E N L A N D.
De Eerste Kamerverkiezingen.
Dq S tuidieocaiimii&sio mn de Veroeniging
tot Verbetering van het Stelstel van
Evenredige Vertegenwoordiging heeft aan
den Minister van -Binnenlandsehe Zaken
doen toekomen een vooratol tot verbete
ring van de verkiezing van leden van de
Eerste Kamer, uitgewerkt door het lid
der Commissie, den heer J. H. de Waal
Mailefijt, lid van de Eerste Kamer.
Allereerst zou men provinciën moeten
vereenigen tot kieskringen.
Voorts wordt in het rapport voorgesteld
om het grondwettelijk voorschrift in dier
voege toe te passen, dat om de drie jaren
wel 25 leden zouden aftreden, maar zóó,
dat altijd allo leden in eenzelfden kies
kring tegelijk hun mandaat zouden zien.
afloopen.
Dit zou bijv. op deze wijze kunnen ga
schieden. Men zou de kieskringen kunnen
verdeelen in twee groepen. De eerste
groep zou kunnen omvatten de kieskrin
gen:
Friesland en Groningen, samen 95
Statenleden, kiezende 7 afgevaardigden;
Gelderland en Utrecht, samen 103
Statenleden, kiezende 8 afgevaardigden
Zuid-Holland met 82 Statenleden, kie-
zenido 10 afgevaardigdentotaal 25 afge
vaardigden.
Tot de tweed» groep zouden dan bo-
hooren:
Drente en Overijssel, samen 82 Staten
leden, kiezende 5 afgevaardigden
Noord Holland met 77Statenleden, kie
zende 9 afgevaardigden;
Aan het Zoakiicht.
Leiden 30 Dec. 1922.
Als ik in 6taat was het schijnsel van
mijn zoeklicht vooruit te werpen en ook
maar iets van wat het nieuwe jaar ver
borgen houdt te laten zien, wat zou dit
hoekje vandaag gelezen worden.
Maar da tgaat niet.
We staan voor een geheim dat geen
mensch kan ontraadselen.
Beangstigende gedachte voor wie in het
Noodlot gelooft.
Maar wie gelooft dat God regeert cn
dat H ij de Getrouwe en Onwankelbare
alles leidt, die kan met gerustheid van het
oude in het nieuwe jaar overgaan en de
nog verborgen toekomst teg ent reden.
Ik wensch al mijne lezers toe, dat zij in
dit geloof bet jaar 1923 mogen ingaan.
OBSERVATOR.
P.S. Men maakt er mij op opmerkzaam
dat sinds 1919 het tuberculosefonds waar
op ik gLsferen de aandacht vestigde all©
bij het Clir. Nat. Vakverb. aangesloten
leden met hunne huisgenooten bedoelt te
helpen.
Eert roden temeer dunkt me, om dit
fonds te steunen cn op Nieuwjaarsdag een
tuberculosebkempje te koopen.
Zeeland. Noord-Brabant en Limburg,
samen 151 Statenleden, kiezende 11 afge
vaardigden; totaal 25 afgevaardigden.
Op deze wijze zou aan het grondwette
lijk voorschrift, dat cm de 3 jaren de helft
dar loden van de Eerste Ka mor aftreedt,
kunn-en worden voldaan en de kar.s op
oen goede evenredigheid tusschen de door
de verschillende partijen verkregen zetels
aanmerkelijk worden verbeterd
Het regecrings,jubileum van de Koningin.
Aan de huldiging van de Koningin bij
haar 25-jarige regeeringsmbileum in 1923
zal ook worden deel gnomen door den Bij-
zonderen Vrijwilligca Landstorm, de or-
ganisatio tot steun aan bet. wettig gezag,
waarbij zich ongeveer 45,000 verkfgan
gers van het leger hebben aangesloten.
De huldiging door deze organisatie zal
bestaan in de aanbieding van een album,
bevattende een eerbiedige opdracht aan
Hare Majesteit, welke eigenhandig zal
worden ©nderteckend door do loden der
Nationale Landstorm Commissie, door do
leden der gewestelijke en plaatselijke
landstorm commission cn door alle vrij
willigers.
Burgerwachten.
Door den Inspecteur der Burgerwachten
in aan de besturen der B. W. bericht dat
evenals op allo andere Rijksuitgaven ook
op de steunverleening aan de Burgerwach
ten voor het jaar 1923 aanzienlijk bezuinigd
moet worden. Heb oefeningsgeld zal dien
tengevolge met 12/4 cent per lid rer kwar
taal worden verminderd. In de regeling
voor de patronen zal voorshands geen ver
andering worden gebracht. Indien moge
lijk zal voor de Kringwedstrijden subsidie
worden gegeven als voorgaande jaren.
Melkprijzen.
In do thans verschenen Ee aflevering
van de publicatie „Prijzen, kosten van
levensonderhoud", uitgegeven door het
Centraal Bureau voor de Statistiek, zijn
voor 't eerst opgenomen de. kleinhandels
prijzen van oonsumpticanelk in November
1922, in een aantal gemeenten boven do
10.000 inwoners. De gegevens zijn verstrekt
door den inspecteur van het Zuivel we.; en,
tevens Rijkszuivclinspecteur to 's-Graven-
hag».
Het overzicht geeft zeer uiteen!oopendo
prijzen te zien. Gaat men de cijfers na
voor de week van 1925 November j.i.,
dian blijkt dat de prijs por later loopt van
13 ets. (te Tilburg) tot 20 ets. (te 's-Gra-
venhage) 14 ots. werd betaald in Zwolle,
Assen, Roermond en Zutfen, 15 els. in
Apeldoorn, Eindhoven, Den Bosch, Venlo
en Meppel, 16 ets, in Rotterdam, Gronin
gen, Enschedé, Heerlen, Vlissingcn on
Middelburg, 17 ets. in Dordrecht, Maas
tricht, Alkmaar, Gouda cn Alphen a. «i.
Rijn, 18 ets., in Arnhem, Leiden cn Nij
megen en 19 ets. in Delft.
Terwijl elders do melkprijs algemeen,
normaal stijgende was, bleek dit in Rotter
dam niet het geval te zijn, heigeen is toe
te schrijven aan mislukte pogingen van do
zijde van den melkhandel om tot over
eenstemming te komen in zake prijsvast
stelling zeer sterke onderlinge concur
rentie was hiervan het verder gevolg.
Uit het drukkersbedrijf.
Do leden van do Federatie van wcrla«
gevers organisaties in het boekdrukkers-
bedrijf zullen vandaag aan hun werk
nemers, leden van den Algean. Nedorl.
Typografenbond, do vraag voorleggen, of
zij bereid zijn, op de voorwaarden, neer
gelegd in he-t nieuwo collectieve contract,
to gaan werken. Aan hen, dio zich daar
toe niet bereid verklaren, zal do dienst
betrekking worden opgezegd mot een op
zeggingstermijn van 14 dagen.
Volgens „Voorw." zou do Algem.
Nederl. Typografenbond thans bij ref^
rendnm wederom do nieuwo arbeidsover
eenkomst hebben verworpen. Ons gewerd
intusschcn \an db zijde van het hoofdbe
stuur van den Bond.de. mede Reeling, dat
