HOUTWAREN Dagblad voor Leiden en Omstreken BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN ;i WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL ,,,,13.50 PER WEEK 10.1# FRANCO PER POST PEE KWARTAAL f 2I00 3de JAARGANG. - ZATERDAG 16 DECEMBER Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - 1922 - No. 822 Postrekening 58936 Dit nummer bestaat uit twee bladen Imperium in imperio. Dat staat hijster geleerd, zoo'n op schrift, en daarom beginnen we met in herinnering to brengen dat het is ontleend nan het „bekende" werk van Groen van krinsterer „Ongeloof en Revolutie". In dit werk wordt o.m. aangetoond, dat de Revolutie niet werd veroorzaakt door de verkeerdheid van het staatsrecht en dat onjuist is dat de verwarring in den Staat een gevolg zou zijn van de zelfstandigheid aan de doelen en onderdeel en toegekend. Betoogd werd, dat aan den regel „geen imperium in imperio?, (geen rijk in het rijk) te weinig aandacht wae geschon ken, en dat mee daaruit het uitbreken van de revolutie te verklaren viel. Daartegen kwam Groen in verzot. „Het geen imperium ic impe rio, zegt hij, is „een nuttige waarschu wing, indien zij beleekent dat in een wel geordend- Rijk of Gepieenebest, niemand Volkomen afhankelijkheid bezit. Elk ingezetene is onderdaan; alleen of met anderen veroenigd, is hij, in al wat tot de kennisneming van ihefe staats gezag behoort, eenigermato aan de over heid ondergeschikt." „Maar zoo gaat Groen voort de nuttige waarschuwing wordt valse he en gevaarlijke machtspreuk wanneer zij voor ondergeschiktheid lijdelijkheid verlangt, zelfstandigheid ■met onafhankelijkheid ver wart, elke vrije working voor wederspan- nigheid houdt; al wat zich op het staats- gebied bevindt aan de willekenr van don Staat onderwerpt; zelfbestuur der indi viduen en corporation, niet in de afwijkin gen maar in het wezen bestrijdt, en al dus onder den schijn eenor betamelijke handhaving van het gezag, naar vernio- tiging van echte vrijheden leidt." m Tegen die vernietiging van volksvrij- hoden voert Groen van Prineterer het pleit a7s hij verder zegt: „Niet aJzoo is de leer en de practijk der Vaderen geweest. Ieder hoofd van een gozin, iedere cor poratie, iedere 6tam, was, in dén omvang der eigenaardige bevoegdheid, gerechtigd over persoon en eigendom te beschikken, aan onderhoorigen de wet te stellen, eigen zaken te regelen naar goedvinden; een imperium te doen gelden, hierin alleen van het ©ouverein gezag verschil lend, dat er onafhankelijkheid aan ont breekt, kenmerk der Souvereiniteit. De algemeene welvaart werd onafschei delijk gerekend van de vrije ontwikkeling der Stenden, dat is der Staten in den Staat. De heiligheid van de rechten der Sten den, word als hoeksteen van het staats gebouw gewaardeerd, totdat, toon men omverwerping ten doel had, in den hoek steen een steen des aanstoots werd ge zien." Waarom Wij hierop de aandacht vesti gen? Omdat ook in onzen tijd door velen het geen imperium in imperio met nadruk op den voorgrond wordt gesteld. Omdat de hoeksteen van ons staatsge bouw ook in onze dagen door niet weini gen als een steen des aanstoots wordt beschouwd. De autonomie van gewesten en gemeen ten en van de verschillende levenskrin gen, komt almcer in het gedrajig. Allerlei gemeenten worden naair welge vallen bijeengeroepen„n hk aoa vallen bijeengevoegd Er is ook in regeeringskringen een streven om alles te normaliseeren en te nivelleeren; alles naar een maat én model te knippen. Alles wordt van bovenaf geregeld. Met goede bedoelingen, zeer zeker. Het algemeen belang is het motief, waarmee alles wordt verdedigd en goed gepraat. In het algemeen belang worden de ge meentebesturen op zij geschoven en af hankelijk gemaakt van de hoogere bestu ren. Maar het is niet waar dat op deze wij ze het algemeen belang wordt gediend. Deze opvatting berust op een vergis sing; is een misvatting. Het belang van het geheele land wordt 'gediend als de deelen zich zooveel moge lijk naar eigen aard kunnen ontwikkelen, en als in alle kringen het verantwoorde lijkheidsgevoel wordt gekweekt. Een legkaart hoeft geen innerlijke Ifcrach't. De deelen liggen los en dood naast el kaar. Maar wanneer de deelen zich ieder op zijn plaats ontwikkelen dan wordt een ge zonden groei en een sterk organisme ver kregen. Ook voor het maatschappelijk gébled mag hieraan aandacht worden ge;chon- Icem - - Wij vatten de souvereiniteit in eigen kring niet op in dien zin, als zrouden de verschillende levenskringen volkomen souverein zijn en onafhanke lijk. Maar wel erkennen we dat ze een eigen plaats innemen en dat met die eigen plaats en eigen behoeften moet worden Ook op dit terrein zijn we zoo langza merhand al aardig van den goeden weg Wie rekent er in onze dagen nog met de gezinnen. Het algemeen belang eischt dat do kin deren op schooi worden gevoed en ge kleed en gebaad en geneeskundig behan deld. Maar dat kan alleen ale met de betee- kenis van de gezinnen en de taak der ■ouders niet wordt gerekend. En daarom wordt in het algemeen be lang zeer zeker in dezen hoek steen gezien een steen des aanstoots, die moet worden weggeruimd. Wie rekent er in onze dagen nog met de vrijheid van de bedrijven en de stan den. Van bovenaf wordt alles geregeld en voorgeschreven. Do Sociale wetgeving is een goede zaak, maar wij mogen wel terdege op passen dat ons maatschappelijk leven niet vastloopt op de gevaarlijke klippen van Staatealvermogen. Er zijn levenskringen die zich histo risch hebben ontwikkeld. Wij denken aan den middenstand, die aan de samenleving belangrijke diensten heeft bewezen. Het is ©en der hoeksteenen van ons Maar onze tijd houdt niet van hoek steenen en diaarom wordt, alweer met ©en beroep op het algemeen 'belang, het be staan van dezen stand in gevaar gebracht en de middenstand als een steen des aan stoots weggeworpen. Laten we voorzichtig zijn. Want als de hoeksteenon vernield wor den. en de re volutiesffomien steken op, dan zal het gebouw van Staat en maat schappij ineenstorten. Omdat do f u n d amen t e n ontbre ken. V Wij wenschen geen imperium in imperio, geen rijk in het rijk. Maar tevens hebben wij er al6 antirevo lutionairen voor te waken dat aMes aan do willekeur van den Staat wordt onder worpen en de vrijheid van de verschillen de levenskringen wordt ondermijnd. V Torenbouwers. 11 spreekt ons van torenbou- „Zij zeiden: Kom aan, laat ons voor ons eene stad bouwen en eenen toren, welks opperste in den hemel zij en laat ons een naam voer ons maken Sinds dit zondig pogen verstoord werd, zijn tallooze pogingen gedaan om eenen toren te bouwen welks opperste in den hemel zij. En terecht werd er doior een der liberale bladen aan herinnerd dat thans op het Internationaal Vredescongres opnieuw de torenbouwers aan het werk zijn. Het ideaal van dien toren is de wereld vrede. God heeft men niet noodig en de Vre devorst eert men niet. Zelf wil men een toren bouwen. Maar ook dezen bouw zal mislukken. Het congres vertoond nu reed© het beeld van Babyion. De spraak is verward en de meeningen botsen. Straks zullen ongetwijfeld door de meerderheid klinkende hceoluties worden aangenomen, en men zal zich verheugen over den 6chijn. Maar de toren wordt niet gebouwd. De wereldvrede zal op deze wijze zonder God en zonder den Christus niet komen. Het bouwwerk stort ineen, reed© voor het voltooid 'is. Hopeloos is het pogen van deze toren- Zou hun niet afgesneden worden al wat' zij gedacht hebben te maken? V De stemplicht. Het moet worden betreurd dat de van A- R. zijde gedane pogingen om den stem plicht af te schaffen, niet tot het ge- wenechte resultaat hebben geleid. Steeds meer toch blijkt het onhoud bare eu höt bespottelijke van deze bepa- ling. Bijna niemand stoort zich aan dezen wettelijken plicht. Duizende kiezers bleven bij de gehou den Kamerverkiezingen van do stembus weg, zonder dat zij vervolgd werden. En de enkelingen die voor den rechter werden gedaagd, werden zooals deze week te Leiden, bf vrijgesproken of tot een on beduidende boete van enkele dubbeltjes veroordeeld. En er is zeker niemand die dit be treurt. Hot ongerijmde van den stemplicht wordt door een ieder gevoeld. N.V. Leidsche Ijzerhandel Firma J. C. Bernard VISCHMIIHKT 22-28 voor Huish. Gebruik. ZIET SPECIALE ETALAGE. Maar daarom juist is .het noodzakelijk dat deze dwaze bepaling wordt ingetrok ken. De eerbied voor de wet wordt toch op deze wijze bedenkelijk verzwakt. Kiesrecht is kiesplieht. Maar er ia geen enkele reden om dezen moreelen plicht in een wettelijken plicht ■om te zetten en burgers die voor de pu blieke zaak niets gevoelen te dwingen door te stemmen invloed uit te oefenen. V Vrijheidsbondsche bezuinigers. Wij hebben ons onlangs kunnen ver wonderen over het zonderlinge optreden van den heer Eerdmans in den Leidschen Raad. Hij is daarbij echter toch eenigermate gebleven op de kronkelende lijn van den Vrijheidsbond. In de Kamer toch wordt een soortge lijke „tactiek" gevolgd. Onder het kopje „wionderlijke bezuini gers" schrecft de Standaard o.m.: De heeren Dresselhuys en de zijnen stemden (Dinsdag) voor, de motie-Ter Hall, inzake de pensioenen voor de oud gepensioneerden der marine, een motie, die bij uitvoering tot zeer dure conse quenties zoude leiden. Maar dadelijk daarop stemden dezelfde heeren, om hun liefde tot bezuiniging te toonen, tegen het art. der begrooting, dat het tracfement- van den Minister aangeeft De heeren volgden hierin de leiding van den Plattelandsman. Het is ook een politieke wijsheid dien „leider" waardig". In den Leidschen Raad ontbrak een Braat. Maar hier vormde de Communist, Dr. Knuttel het gezelschap van den Vrijheids- ■bondschen STADSNIEUWS. Java-Zending. Wie mocht denken, dat, na al de zendingsvrienden in de afgeloopen maanden hebben gepresteerd „de gang" wel ietwat zou verminderd zijn, heb ben gisteravond kunnen constateeren dat zij zich gelukkig hebben vergist. Wo bedoelen de Zendings1avond in do Stadsgehoorzaal, ten bate van do Nederl. Zendingsvereen-, de Gerof. Zending, en de Doopsgezinde Zending. Behalve dat br. Blinde de film's zou toelichten, had ook het symphonie-orkest „Per Aspera ad Astra", Dir. de heer J. N'oordanus, zijn medewerking toegezegd, fs Na een goed gespeeld stukje van dit orkest opende Dr. J. Riemen© de vergade ring met -gebed. Hot openingswoord zou echter kort zijn, want, zei epr., we zijn in de eerste plaats gekomen om {e zien en niet om te kooren. Met den wenech, dat in ons leven ook de vruchten van het Evangelie mogen ge zien wioiden, eindigde spr. en gaf het woord aan br. Blinde, om de iflm's toe te lichten. We hebben aan de kade van Tandjong Priok gestaan, en de boot zien aankomen, de passagiers aan wal zien gaan, de goederen door de vlugge Ja- vaaiusche bedienden van de trap zien drar gen, en de mail zien uitladen. Ook het le ven der Europeanen in Indid hebben we gezien. Per trein en per auto zijn we naar Bandoeng gegaan, en hebben ons verwon derd over de prachtige breede wegen en over de majestueuze zacht wuivende waalerpalmen waartusschen het Indische zonnetje zijn goudglanzen sprenkelt op de kleurige kleeding der Javanen, Soen- daneezen én Arabieren die we op onzen weg tegenkwamen. We hebben het berg meer gezien met al zijn pracht, en hebbeft do jongens in de bergstroom zien baden. Het Godsdienstig leven bleef ook niet buiten beschouwing. We hebben de drukte gezien die .Yrijdagsmiddags o-m en bij de moskee heerscht, in verband met het ge zamenlijk gebed, wat dan wordt, gedaan, want de Mohammedanen bobben geen Zondag. Na de pauze kwamen eenige kijkjes uit het eigenlijke Zendingswerk op het doek, zooals eenige meisjesscholen ez. Wat bij zonder de aandacht trok was de Medische Zending. Het was reeds laat geworden, toen Dr. Riemens degenen die aan het welslagen van dezen avond hadden medegewerkt, daarvoor dankte. In de eerste plaats be trof dit den heer Blinde, die in warme be woordingen de zending aanbeval, om haar niet alleen geldelijk te steunen, maar ADVERTENTIE-PRIJS DES ZATERDAGS f0.30 PER GEWONE REGEL tO.22* KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij voornitbetaling. INGEZONDEN RECLAME iF.p ook '0<m haar een plaats in het hart te ge ven. „Per Aspera ad Astra" heeft zich flink geweerd, en uitstekend gezorgd voor de noodige afwisseling. Vooral de Rotterdamsche ZendingG- vereeniging werd dank gebracht voor haar dappere houding, waar zij het had gewaagd om dezen avond op touw te zet ten. Wel hadden er meer stoelen bezet kunnen zijn, maar als de aanwezigen zich zendingsvrienden zullen béloomen, ie de moeite van dezen avond rijkelijk beloond. Hierna eindigde spr. met Statenverkiezing. Naar het bestuur van de A. R. Kies kringcentrale ons meldt is de groslijst voor de a.s. Statenverkiezing thans als volgt vastgesteld: W. Warnaar, Sassenheim; W. Pera, Leidon; J. Schouten, Rotterdam; R. Ouwehand, Katwijk aan Zee; H. de Wil de, Den Haag; Mr. V. H. Rutgers, Den Haag; R. Veldhuyzen van Zanten, Hille- gom; H. v. Zonneveld, Sassenheim; K. Brants, Leiden; S. Schoneveld, Rijnsburg; J. S. Segers, Lisse; G. Tromp, Lisse; Mr. G. v. Baren, Delft; R. Zuidema, Leiden; Mr. Dr. H. W. Hovy, Loosduinen; J. M. v. Kempen, Voorschoten; De. G. H. Bee kenkamp, Leiden; C. de Graaf, Oegst- geest; T. S. Goslinga, Leiden; F. Eiker bout, Leiden. Gemcentepersoneel. Door de afd. Leiden van den Neder- landschen Bond van Werklieden in Over heidsdienst is de volgende motie aange nomen: De afdeeling Leiden van den Nederl. Bond van Werklieden in Overheidsdienst; bijeen in haar vergadering op 15 De cember 1922 in Het Voksgebouw; kennis genomen hebbende van de voor genomen verslechteringen voor het ge* meente-personeel in. den vorm van bijdra gen voor pensioen-premie; constateert dat door Burg. en Wethou ders niet voldoende is weergegeven het advies van do algemeene Ambtenaren- en Werlcliedencommissie, daar deze commis- sio alle voorstellen van B. en W. heeft afgewezen, op grond dat doipr B. en W. niet voldoende is aangetoond, dat bedoel de verslechteringen noodzakelijk zijn; gelet op het feit, dat de wet haar Set stakingsrecht heeft ontnomen; protesteert hef lig tegen gemelde ver slechtering, waardoor het weekarikomen wordt verminderd; draagt haar bestuur iop dit protest in al haar scherpte den Raad ter kennis to 'brengen verzoekt den Gemeenteraad dringend het voorstel van Burgemeester en Wet houders te verwerpen. Dootlclijk ongeluk- Gisteravond had op een der booten van de Mij. „Volharding" een vreeselijk on geluk plaats. Terwijl de boot de Kaag passeerde, zou de 22-jarige machinist J. W. Prins in de machinekamer afdalen, toen hij daarbij uitgleed en mot hoofd en lichaam tusschen het vliesrwiel terecht kwam, waardoor de dood bijna onmidde llijk intrad. De kapitein bemerkte door het stilstaan van de machine dat er iets •niét in orde was. Bij de plaats van het ongeval gekomen' kon hij er na. herhaalde pogingen niet in slagen het lichaam te •bevrijden .De boot moest dus_ op Sleep touw worden genomen naar Leiden. Daar aangekomen waarschuwde men de re cherche, die er na veel moeite in slaagde 'het lichaam te verwijderen waarop dit. naar het Acad. Ziekenhuis word over gebracht. In het perceel Haarlemmerstraat No. 55 waar voorheen de fa- J. v. Weer- lee was gevestigd, opent de heer L. v a n Geel en een zaak in gramafoous enz. Het interieur, dat gedeeltelijk vernieuwd en geheel bijgowerkt is, leent zich mi. uit stekend voer deze branche. Ook hier tref fen we stofvrije toonkasten aan, waar de platen kunnen werden uitgestald, alsmede de verschillendelonderdeelen, waarin de fa. ©en ruime' keuzo voorhanden heeft. Naast de eigonlijke winkel is een toonzaal ingericht waar men op z'n gemak zitten de kan luisteren naar de schoone klanken die het instrument aan de plaat woöt te ontlokken. In de otal.age's van winkel en toonkamer, waarin een flink aantal in strumenten een plaats vinden, lcomt te vens uit, dat de endernemer een vriend is van veel licht. Het is te verwachten, dat hij, die vo.ot de a.s. Kerstdagen nog eens een extra „plaat" in huis wil hebben, op zijn weg ■over de Haaremmerstraat ook ©ven blijft staan bij de etalage van No. 55, en mis schien Hedenmorgen ongeveer 9 uur werd de brandweer gewaarschuwd voor ©en brand in het bovenhuis van perceel Nieu we Rijn 23, bewoond door de Wed. R. Deze brand was ontstaan doordat de aldaar inwonende student E. B. v. d. M. 'n gaskacheltje had aangestoken, waarna de vlam vermoedelijk in de gasslang is geslagen, juist op het '©ogenblik dat nie mand in do kamer aanwezig was. Door politieagenten is het vuur met emmers water gedoofd, waarna bleek dat de scha de zich beperkte tot. een gedeelte van het behangsel en van het dak. Ook de vaö- Aan het Zoeklicht. Leiden 16 December '22. Het volgend jaar jubileert de Konin gin. Het plan is gerezen aan H. M. een al bum aan te bieden mot foto's van aile Gen meenteraden. Dat is een kwaad ding voor de S. D* A. P. - Van het vieren van jubilea is men niet afkeerig en van plaatjes houdt men ook wel. Maar om nu gefotografeerd te worden met de heeren en dames van de bour geoisie, met het speciale doel die foüTs aan H. M. de Koningin aan te bicden, daar schrikt men voor terug. De Vereen, van Soc. Dem. Raadsleden in "Noord-Holland heeft dan ook a] beslo ten niet mee te doen en 't zou mo niet verwonderen of straks volgt een officieel verbod. Ik kan me dat zoo goed begrijpen. Men moet z'n stand ophouden tegen over een deel vap de kiezers, die 't al erg genoeg vinden als mannen als Troelstra en Kleerekooper, net al6 andere hoog- waardigheidsbekleeders in hofrütuiven naar het Hof rijden. Maar bovendien, H. M. mocht eens gaan zoeken naar de proletarcn onder de Raadsleden. En dan zou ze onwillekeurig uit roepen: Ik zie niets dan vorsten. Want in eenvoud moeten vele so cialistische dames en heeren die z-g. bet proletariaat vertegenwoordigen, het te genover de Koningin afleggen. OBSERVATOR. torbrandspuit was ter plaatse, maar be hoefde geen dienst te doen. Op de veemarkt is gisteren een koe onbeheerd achtergebleven on door de po litie geschut bij de fa. Dieben. Inlichtin gen te verkrijgen bij gen rommis?:ris var politie. Gistermiddag omstreeks 4 uur ic braad ontstaan in perceel Brorkhorst- etraat 17a bewoond door A. D. De oorzaak was, dat. op korten afstand van de brandende kachel eenige luiers op een stoel hingen te drogen, tevens in de onmiddelijke nabijheid van de wies. De moeder, die brandlucht gewaar werd en ontdekte wat er gebeurde, nam he1 kird en ging de straat op. Twee onbekend ge bleven voorbijgangers hebben het vuur gedoofd door de brandende luiers in een deken te wikkelen. Ook do brandweer en de commandant, waren ter ■oT"iW Naar de Leidsche Kerkbo.L meldt, bracht de j.l. Zondag gehouden Kerstcol- ledtc hot niet. geringe bedrag op. van on geveer f 450. Deze collecte bedroeg het vorige jaar f 280. Een gelukkige stijging dus, in dezen tijd van malaise. Mej. M. S. Wiener, die als no. 4 voorkwam op dc lijst van candidaten van de afdeeling Leiden van de Democrat'scho Partij, heeft beripht, dat zii ditmaal een candidal uur niet. kan aanvaarden, Broodbakkerijen. De Minister van Arbeid heeft vergund, dat in broodbakkerij-en in alle gemeenten des rijks: 1. door hoofden of bestuurders en door bakkersgezellen op Zaterdag 23 en Zater dag 30 December 1922 telkens tusschen middernacht en 6 uur des voormiddag# bakkersarbeid wordt verricht en boven dien voor zoover betreft broddbaklce- ijen, aan welke een vergunning, als be doeld in art. 37, eerste lid, der Arbeids wet 1919, is verleend op Vrijdag 22 en Vrijdag 29 December 1922, telkens vau 8 uur des namiddags af arbeid wordt ver richt, bestaande in het gereedmaken van deeg en ovens 2. door hoofden of bestuurders en door bakkersgezellen op Dinsdag 26 December 192Q en Dinsdag 2 Januari 1923, telken# tusaohen 4 en G uur des voormiddago of wanneer ingevolge het bepaalde bij art. 35, tweede lid, onder o en f, der Arbeids wet 1919, om 5 uur des voormiddags met dien bakkorsarbeid mag worden aangevan gen, tu&schen 3 en 5 uur des voormiddag* btikkersarbeid wofrdt. verricht en boven, dien voor zoover betreft broodbakke- rijen, aan welke oen vergunning, als be- doeld in ariikel 37, eerste lid, der Arbeidv wet 1919 is verleend op die dagen tel kens gedurende twee uren vóór het tijd stip, waarop alsdan de bakkersarbeid mag aanvangen, arbeid, bestaande in het ge- reed maken van deeg en ovens, wordt vee- richt 3. de werktijd van bakkersgezellen op Zaterdag 23 en Zaterdag 30 Derwnber 1922, alsmede op Dinsdag 2 Januari 1922, telkens met ten hoogste twee uren woedt verlengd, mot dien verst-andc, dat in de wéken, waarin die .dagen vallen, niet lan ger dan vijftig uren arbeid wordt ver richt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1