Dagblad voor Leiden en Omstreken BINNENLAND. ALLUMINIUM. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 PER WEEK 10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - MAANDAG 13 NOVEMBER 1922 - No. 793 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS. DES ZATERDAGS 8 f0.30 PER GEWONE REGEL f 0.221 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 80 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. INGEZONDEN RECLAME*5 V Onze defensie. Het defensievraagstuk staat 6inds de heer Colijn de vorige week in de Kamer het woord voerde, in het middenpunt van de belangstelling. Do denkbeelden door den leider der A. R. partij ontwikkeld, trekken terk de aandacht, vooreerst om de be teekenis daarvan op zichzelf, maar vooral ook om de wijze waarop ze aan de orde werden gosteld. Deze koersverandering was voor alle partijen en zelfs voor de leiders van de Chr. Historische en de R. K. Kamerfrac ties een volkomen verrassing. En waarschijnlijk ook voer de regee ring. De bedoeling van Minister van Dijk was toch een goede nationale defensie mogelijk te maken. De zorgelijke toestand van de financiën belet echter een behoorlijke uitvoering van dit plan, zoodat noodgedwongen de eerste jaren in het in te stellen bewape ningsfonds niet meer gestort zal worden, dan aan de Hembrug kan worden ver werkt. en dat is heel weinig. In de gewisselde stukken werd dit niet zonder leedwezen erkend- Werden de plannen van den hoer Colijn ■uitgevoerd, dan zou evenwel tenminste als wij de zaak goed begrepen hebben belangrijk kunnen worden bezuinigd, ter wijl tegelijkertijd het „operatief orgaan" aan behoorlijke eischen zou kunnen vol doen. Het spreekt dus vanzelf, dat als de Re geering met de plannen van den heer Co lijn bekend was geweest, zij daaraan aan dacht zou hebben geschonken, en ook van die zijde deze zaak zou hebben belicht. Uit het feit dat zij dit niet deed, kan worden afgeleid, dat zij van die denkbeel den geen kennis droeg. Nu achten wij ons niet competent, om wat onze partijleider ter sprake bracht, to beoordeel en. Er is veel in wat aantrekt. In de eerste plaats dat de werke lijkheid onder de oogen wordt gezien. En die werkelijkheid is, dat het er met onze financiën bijster slecht voorstaat- De heer Colijn berekende, dat, om de begrootingen eluitend te kriiVen, d'a jaar- lrksche uitgaven waarschijnlijk nog met 150 millioen per jaar zullen moeten da len. Is dat inderdaad het geval, dan zullen ook de defensie-uitgaven zeer belangrijk beperkt moeten worden. En dan is het ongetwijfeld beter, dat we één ding goed doen, dan twee din- gen^'h a 1 f Als we al hebben een s c h ij n-weer- macht die in werkelrkheid weinig betee- kent en die ook op den vijand geen in druk maakt, dan beteekent dat toch in de praetijk niet veel. Het kan'dus gewenscht zijn een ande ren koers in te slaan, al zal hier toch ook met wat b.v. in België broeit, gerekend me Hen worden. Maar dan blijft toch d'e vraag of het gewenscht was de zaak op deze wijze aan de orde te stellen. In ons kort geleden' vastgesteld pro gram van actie wordt nog nadrukkelijk geconsfateerd, dat tegen de pogingen tot vermindering van 's 1 ar-ds weermacht krachtig verzet geboden blijft. Verandering van omstandigheden, kan arrirre maatregelen noodzakelijk maken. Nood breekt soms wet. Het kan zelfs zijn, dat door beperking in da gegeven omstandigheden een beVrkketiik betere weermacht wordt verkregen. Maar is het dan niet gewenscht, dat een algeheels koersverandering op een andere wijze wordt voorbereid?, STADSNIEUWS. De firma Gebr. Blonk, Kort Galge water alhier, zal dezer dagen een nieuwe weegbrug in werking stellen. Hiermede voorziet de firma in een reeds lang be staande behoefte, zoowel van do zijde van haar eigen bedrijf, als uit een oogpunt van algemeen belang. Om de gelegenheid zoo aannemelijk mogelijk to maken, is de brug aangebracht in het midden van den publieken weg, waarvoor B. en W. hun toestemming verleenden De weegbrug is vervaardigd volgens de nieuwste con structie. en afkomstig uit Duitschland. Het werktuig leent zich bij uitstek voor algemeen gebruik, daar het gewichten van 1 tot 10 000 Kilo zeer nauwkeurig aangeeft, hoewel het meer in de bedoeling - ligt, en met den aard van het toestel overeenkomt, om er groote vrachtelf, zooals aardappelen, steenkolen, vee, enz. op te wegen. De waterdichte cementen put werd ge construeerd door de N- V. Wern ink's Be- tonfabrieken alhder, wat een mooie pres tatie op het gebied der techniek mag wor den genoemd, met het oog op den drang van het zich in den onmiddelijko nabijheid bevindende Galgewater. Moge de firma veel genoegen ondervin den bij het gebruik van dit werktuig, dat zeker in een bestaande behoefte voorziet. 4 Voor nadere bijzonderheden omtrent net wegen, verwijzen wij naar de in dit nummer voorkomende advertentie. Door de politie alhier is, aangehou den de redicivist H- J. S.. welke zich heeft .schuldig gemaakt aan diefstal van lad ders. waarvan in de vorige week aangifte werd gedaan. Zekere H. C. R. werd op de Oude Vest, hoek Janvossensteeg, door een automobiel aangereden, tengevolge waar van het voorwiel van zijn fiets totaal werd vernield. R., heeft zich bij de politie over het geval beklaagd, welke een onder zoek hoeft ingesteld. Op de Nieuwe Rijn passeerden eenige personen, toen plotseling uit het bovenraam van een perceel werd gewor pen met. pruimensap, olie enz., waarover de voorbijgangers bij do politie hun be klag hebben ingediend. Aangehouden is de 13-jarige R. K.7 welke door de politie op heeterdaad be trapt werd bij het stelen van sigarenpijp jes op de Zaterdageche markt. Op het Levendaal is een rijwiel, wat daar tijdelijk onbeheerd voor een huis stond, ontvreemd- Gistermorgen kwam de dirigeerende geneesheer van het militair hospitaal, dr. van den Roemer, bij het passeeren van de Blauwpoortsbrug met zijn rijwiel te val len. waarbij hij het ongeluk had een arm te breken. Gistermiddag is een begin van brand ontstaan in het perceel Vliet No. 9, bewoond door Mej. de Wed. B. De politie heeft den brand met emmers water ge- bluseht, daarin bijgestaan door inmid dels toegeschoten buren. Luitenant ter zee 2de ld. G. G. Bo- zuma, van de kweekschool voor Zeevaart alhier, is gedetacheerd aan boord van Hr. Ms. Zeeland te Willemsoord. N.V.Leidsche Ijzerhandel Firma J. C. Bernard [122-26 - Grootste sorteering. Meest concurreerende prijzen. De post in 1921. Walschenen is het verslag^ van den (flenst der posterijen, telegrafie en telefo nie in 1921. Bij de post een vermindering van ruim 35 millioen gewisselde stukken en een nadeelig saldo van bijna 8 mil lioen gulden; bij de telegraaf afneming in het binnonlandsch verkeer met ruim 16 percent, eenige toeneming in het. buiten- landsch verkeer en een nadeelig saldo van ruim 4 millioen gulden; bij den telefoon dienst toeneming in het interlocale ver keer met 6 percent en een voordeelig sal do van bijna 4Vi millioen gulden; bij de post- cheque en girodienst een nadeelig saldo van bijna 7 ton. Een algemeen boksverbod. Zooals de lezer van het Voorloopig Verslag over Justitie weet, hebben eenige Kamerleden daarin de vraag gedaan, of het niet mogelijk zou wezen, voorgoed een eind aan de bokssport te maken. Zij wij zen met bijzondere sympathie op het ver bod van den Amsterdamsdhen burgemees ter. Naar wij vernemen stelt de Minister van Justitie naar aanleiding van deze vraag een onderzoek in. Mocht dit onderzoek tot een belangrijk aantal adviezen tegen het boksen leiden, dan is het niet onmoge lijk, dat het boksen in het openbaar ver boden wordt. Prov. Staten van Zuid-Holland. De najaarszitting van de Provinoiale Staten van Zuid-Holland vangt aan Dins dag 5 December a.s. des voormididags te 11 uur in de vergaderzaal van de Eerste Kamer. Gedep. Staten sitellen aan de Staten voer afwijzend te beschikken op het ven zoek van liet hoofdbestuur van de Nederl. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde om ten heliogve van een bij gelegenheid van de herdenking van het 50-jarig bestaan der Maatschappij in September 1923 te Am sterdam te houden internationale tuin- bouwoongres een subsidie van 1000, uit de provinciale fondisen toe te kennen. G&d. Staten stellen voor ook afwijzend te beschikkenop het verzoek van het bestuur der vereeniging „Naar het Strand" gevestigd te 's-Gravenihage om toekenning van provinciaal subsidie over do laren 1921 en 1922; zoomede op de subsidie-aanvrage ten behoeve van de politie vakschool te 's-TTertogenbosoh van den Ned. R.-K. Politiebond „ut. Miohaël". Met betrekking tot het verzoek van den Raad der gemeente Klaaswaal om toa kenning van subsidie in de kosten vaü stichting van'een nieuw gebouw voor de lagere tuinbouwschool in die gemeente, stellen Ged. Staten voor aan de gemeente Klaaswaal een bijdrage te verleenen tot een bedrag -Van 1/3 gedeelte dier kosten en lot een maximum van rond 5700 zulks onder voorwaarden, dat de genoem de gemeente zich verbindt om bij ver vreemding of verandering van bestemming a.an het gebouw 1/3 gedeelte der op brengst of getaxeerde waarde aan do Provincie terug te betalen. Nobelprijzen. TJit Stockholm wordt gemeld "Vijf Nobelprijzen zijn toegekend: die voor letterkunde aan den Spanjaard Jacinto Benavcnti, voor natuurkunde (1921} aan prof. Albert Einstein (voor zijn werk op het gebied van de theoretische physika, en met name voor zijn ontdek king van de wet op het foto-eleotrïsoh e£- feot-X voor natuurkunde (1922 aan prof. Niels Rokr te Kopenhagen (voor zijn on derzoekingen omtrent de structuur van atomen), voor scheikunde (1921) aan prof. Fred. Sodtdy te Oxford (voor zijn onder- zoekihgen op het gebied der radio-activi teit). voor scheikunde (1922) aan prof. Francis William Aston te Cambridge (voor zijn onderzoekingen omtrent de iso typic van een groot aantal niet radio actieve elementen Zegeltjes plakken. De voorzitter van den Raad van Ar beid te 's-Gravenhage heeft aan de bestu ren der vakorganisaties een schrijven ge richt, waarin wordt gewezen op het groo te belang, dat voor de verzekerden inge volge de Invaliditeitswet verbonden is aan het geregeld plakken van rentezegels. Zoo wel in perioden, dat de werkgever niet verplicht was zegels te plakken, omdat liet loon van de(n) verzekerde hooger was clan de bij de wet gestelde grenzen, als in perioden, waarin de verzekerde geen werkgever had, worden in een groot aan tal gevallen geen zegels geplakt. In groote mate treden de gevolgen van deze nalatigheid op voor cle verzekerden meestal zeer onaangename wijze aan den dag, waarvan een drietal frappante voor beelden werden aangehaald. BUITENLAND. AARDBEVING IN CHILL 500 huizen verwoest. Vijfhonderd huizen zijn verwoest tenge volge van een aardbeving te Coquimbo. Ook zijn eenige personen gedood en ge- woncL, Uit Valparaiso wordt nader gemeld: Zaterdag, even voor middernacht, werd een hevige aardschok gevoeld over liet ge- lieele gebied tusschen Antofagasta in het Noorden cn-Valdivia, dat meer dan duizend mijl ten Zuiden van eerstgenoemde plaats is gelegen. Te Valparaiso duurde de schok drie mi nuten en veroorzaakte groote ontsteltenis onder de inwoners, die lialf gekleed uit hun huizen de straten oprenden. De gevol gen van den schok beperkten zich hier echter tot Echte materieele schade. De grootste schade werd aangericht in de Noordelijke districten, waarmede thans alle verbindingen verbroken zijn. De stad Coquimbo werd gedeeltelijk verwoest, groot endeels door het uitbreken van^ bran den. Vijfhonderd huizen werden verwoest, maar nauwkeurige cijfers omtrent het verlies aan menschenlevens zijn nog niet bekend. Een draadloos bericht, ontvangen van het stoomschip „Flora", dat in Noordelijke richting reist, constateert, dat in de haven van Caldera de schok vier minuten duurde De bemanning zag teekenen van een hevige paniek aan land, en onmiddellijk daarop overstroomde de zee een deel van de kust strook. Uit een kleine stad in liet. Noorden van Chili wordt gemeld, dat alle electrische verbindingen verbroken zijn en dat de stad in duisternis is gehuld. Groote verliezen van menschenlevens en eigendommen werden gemeld uit de stad Copiapo, waar een groot aantal huizen werd verwoest, zestig personen gedood en vijftig gewond. De vloedgolf te Antofagasta sleurde een aantal ^arbeiderswoningen langs de zee met zich mede, en trok onmiddellijk daarop tweehonderd meter terug. De verbindingen met Antofagasta zijn geheel verbroken en er heerscht groote ongerustheid te Valpa raiso. Een groote menigte belegert de bu reaux der dagbladen, in de hoop, inlichtin gen omtrent vrienden en familieleden te zullen verkrijgen. De regeering heeft aan eenige oorlogs schepen opdracht gegeven, zich onmiddel lijk naar het toonetl van de ramp te bege ven. Een Reuterbericht uit Santiago de Chili meldt, dat volgens de laatste berichten tweehonderd menschen zijn gedood en vierhonderd gewond volgens de uit Co quimbo, Copiapo en Serena ontvangen ge gevens. De schok duurde vier minuten en begon om 11 uur 50 minuten des avonds. De zee overstroomde de kust tot een diepte van vijfhonderd meter landwaarts. Dezelfde aardbeving werd gevoeld te Buenos Aires, waar zij nog hevig genoeg was om ten gevolge te hebben dat de lich ten uitgingen, en de klokken bleven stil staan. Ook bp Hawaii werd zij gevoeld, waar een vloedgolf talrijke vaartuigen me- desleurde. De aardbeving werd voorts geconsta teerd door seismografen in Italië; in som mige gevallen werden de instrumenten zelfs door de hevigheid van de geregis treerde schok uit hun positie ontzet. De Crisis in het Oosten. Er komt eenige verheldering. - Gehoor gevend aan de krachtige bel00- gen van do geallieerde hooge commis sarissen hebben de Kemalisten het invoer recht van 11 pCt. ad valorem weer inge voerd, dat zij bij de overname van het besluur der stad hadden afgeschaft. Deze maatregel wordt beschouwd als een eerste stap naar den gematigder hou ding. Van de zijde der geallieerden wordt gemeld dat de toestand nog zeer gespan nen is, maar in Turlcsche kringen is men van oordeel dat de spanning verminderd 16 en een overeenkomst waa^pch'inlijk Dc houding van Italië. Volgens berichten uit Italië gec-fi do officiouse Italiaanscho pers uiting aan de Iheerscliende ongerustheid over den toe stand in het oosten. Italië zal tot eiken prijs aan het behoud van het e.mhrids- front tegepqyer Xmktib en aan.de -hand having der besluiten van. Moedania vast houden. Do pers eischt echter tegeliiker- lijd, evenals in Parijs, het ten sneedigste bijeenkomen van de vredesconferentie, dio niet langer dan lot 20 Novmulvr uitge steld mag worden. Do „Idea Nazionale" laat doorscheme ren, dat Italië op de conferentie te Lau sanne nadrukkelijk voor den wensch van Bulgarije om oen uitgang nonr de zee te krijgen zal opkomen cn wellicht het ini tiatief zal nemen tot het uitnoodieen van Bulgarije tot do conferentie- Voor den vrede op den Balkan is het noodzakelijk, dat Turkije en Griekenland vcor goed van elkaar gescheiden word"'1 Onlusten in Duitschland. Te Hannover hebben ernstige levens middelenopstootjes plaats gehad. In de markthal werden verschillende boterkra- men bestormd waarbij het gepeupel de voorradige boter stal. Een koopvrouw, die met kippon op de markt stond, moest wegens de dreigende houding van het pu bliek onder politiegeleide uit do markthal geleid worden. De oorzaak van de onlus ten was, dat voor een pond botvr 1300 Mark gevraagd wórd- Slechts met veel moeite en door uiterst tactisch optreden gelukte het de poMtie, langzamerhand de rust te doen wederkee- ron. Verschillende personen werden in hechtenis genomen. Amerika en Europa- President Harding heeft in een toe spraak ter herdenking van den wapenstil- etandsdag gezegd, dat de Ver. Staten thans inzien, dat zij zich niet kunnen ont trekken aan de verplichtingen en verant- woordelijkhoiden, welke op haar rusten als lid van de broederschap der volken. F&UILLEQlM0 Vervolgd en bevrijd. Historisch verhaal uit den Napoleontischen tijd. 46). f:p „Is mijnheer thuis?" „Ja, maar er is belet, juffrouw." „Dat komt er niet op aan; ik moet mijnheer noodzakelijk spreken. Ga maar naar binnen en zog hem dat." „Ja maar," zeide het meisje verlegen, „mijnheer heeft uitdrukkelijk verboden iemand bij hem te brengen, en n „Meisje, houdt me niet op"l zeide Mar go ongeduldig, „laat mij er maar heen gaan, ik zal den weg wel vinden." Het' kind week verschrikt op zijde voor de mooie dame; Margo trad binnen, door de baar welbekende gangen en klopte aan de deur dor studeerkamer. „Binnen!" riep een knorrige 6tem. Margo opende de deur, maar nog voor zij die weer gefloten had en van achter het tochtscherm te voorschijn kon komen, vervolgde de stem: „Wat heb je nu weer, Jans? Ik wil zoo vaak niet gestoord wor den, verstaan? Wanneer er brieven Wat hamer wie is daar?" „Pc ben het, mijnheer," zeide Margo, «1 trad op hem toe, „Margo de Wilde. Vergeef me, dat ik u stoor in uw drin gende bezigheden, maar .wat ik te zeggen heb kan geen uitstel lijden." Zonder het te weten begon Margo na genoeg met dezelfde woorden welke de luitenant gebezigd had, en dit viel den majoor op, die intusschen volstrekt niet druk bezig was, maar in een lagen stoel bij den haard een Fransch romannetje zat te lezen- Hij trolc een gezicht alsof men hem op zijn eksteroogen trapte, en vergat in zijn drift zelfs de gewone be leefdheid van te groeten. „Maar watjuffrouw, zal ik dan nooit rust hebben van die ellendige zaak! Is 't weer over dien gevangen sergeant? „Ik kom u spreken over Joh an van Hoornebeke. UEd. heeft hem dus werke lijk doen veroordeelen?" „Mejuffrouw, spreek me, wat ik je bid den mag, over iets anders, of ik word nog gek!" „UEd. heeft dus in koelen bloede het doodvonnis geteekend van iemand die, zooals ge zelf weet, volgens alle goddelij ke en menschelijke wetten vrij moest zijn, behalve volgens een vreemde krijgswet, op de bekrompenste wijze uitgelegd." Margo stond voor den kleinen dikken majoor en vestigde haar doordringende blikken onbeweeglijk op zijn onrustige oogjes, terwijl zij langzaam sprak, alsof zij een acte van beschuldiging voorlas. „Dat isdat is onjuist stamel de hij, van zijn stuk gebracht. „Gij hebt er dus in toegestemd en zelf aan meegewerkt om 6chande te brengen over de eerste familiön van ons land, en dat om een daad die eerder lof dan straf eischte." „Wat kan ik er aan1 doen!" klaagde de gekwelde majoor terwijl hij opstond, en de dikke handjes op elkaar klemmend voor Margo staan bleef. „Ik had hem graag willen redden, maar de krijgswet eischte het, en de kolonel eischte het mijn rang, mijn stand, mijn eer, alles stond op het 6pel, ja, misschien mijn leven ook! Kon ik dat maar alles opofferen ter wijl 't misschien toch niet zou geholpen hebben? Waarom waa de jongen ook zoo dwaas!" „Zoolang de wereld bestaat, zijn er en kele van zulke dwazen geweest, en zullen er zijn, hoop ik," zeide Margo, en nu het beeld van den „dwazen jongen" met. zijn vriendelijk gelaat weer voor haar geest stond nu ontviel haar het masker van koele hooghartigheid; ze zonk op do knie- en en riep schreiend: „O mijnheer, is er dan geen enkel middel om hem te red den?" „Geen enkel"! antwoordde Constant's voogd droevig. „Het eenige wat helpen kon, was gratie vragen aan den Keizer, en daarvoor is 't nu te laat". „Geef dan uitstel; vertraag de uitvoe ring eenige dagen!" riep het mejsje ge troffen door dezen enkelen straal van hoop. „Wanneer ik maar acht dagen heb, of maar zes, dan zal ik naar zijn ouders gaan cn ze opwekken om gratie re vra- gen. Geef mij dat uitstel, dat staat 'toch im uw macht"! j ,,'t Is te laat," éprak de majooi, bij verrassing overwonnen, „elf uur zijn zo vertrokken „Elf uur! En eerst om drie uur zou *t vonnis voltrokken worden", zeide Margo angstig. Hij schudde het hoofd. „Dat is bekend gemaakt, opdat er niet al te veel nieuws gierigen bij zouden zijn. 't Is binnen dit uur afgeloopcn". „Geef mij het bevel tori/, ■mijnheer!" smeekte Margo, „ik heb een vlug paard en haal zo wel in. Ge hebt dan voor uzelf de voldoening, te wefcji dat ce alles ge daan hebt om hem te redden. Geef mij bel maar!" Wie kon tegen deze smeek'ng bes* and blijven? De goedhartige kleine mojocr allerminst. Haasti; krabbelde hij <oa!ge rogels op oen blai schrijfpapier en. reik'fe dat, aan 't meisje over. „O dank u"! riep Margo, greep het aan en keerde zich meteen naar de deur. „Ja. waoht ecn6, beloof me, dat als doch Margo was al in de gang bij de bui tendeur. Een oogenblik later zag dc ma joor haar langs de ramen snellen als een gejaagde hinde. „Daar gaat ze, mompcldo hu- „lk wou datmaar 't is toch te laat. Wat is dat toch een miserabele historie. Van weers- kanlen besprongen! 't Was me wel twaalfhonderd Zeeuwen waard wanneer ze niet gebeurd was. Enfin, 't is gebeurd, en wat helpt hot, er nabetrachting over te houden!" Hij nam het boek weer op en beproef de verder te lozen- Margo 6nelde in tusschen naar huis. en zocht daar haar rijknecht op.^ „Hans, maak zoo vlug als je kunt mijn paard klaar en breng het -naar de Zijl poort; ik zal je daar wachten. Maar do® het vooral zoo vlug mogelijk, hoor jel Hans kook verbaasd op, doch zei al leen: ,,'k Zal mijn best doen. juffer, cn haastte zich naar den stal. Zvn meesteres vicrliot hot huis; sloeg de sluier over b gelaat cn giiu' met epolle schreden de Groote Markt over en de Zijlstraat ie* (Wordt vervolgd;.-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1