Dagblad voor Leiden en Omstreken
Petroleumkannen
ABONNEMENTSPRIJS
IN LEIDEN EN BÜITEN LEIDEN
WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN
PER KWARTAAL 12.50
PER WEEK 10.19
FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90
3de JAARGANG. - DONDERDAG 2 NOVEMBER 1922 - No. 784
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
advertentie-pr;j_-.
DES ZATERDAGS f0.30
PER GEWONE REGEL 10.221
KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens
30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent
ïs: bij vooruitbetaling. ï-s
INGEZONDEN RECLAMES JR*
Gemeentebestuur.
Dat we inzake het bestuur der Gemeen
ten op den verkeerden weg zijn, zal wel
door niemand die meeleeft worden tegen
gesproken.
Eenigen tijd geleden het was bij het
vijftig-jarig bestaan van de Prov. Ver
eeniging van burgemeesters en secretaris
sen in Zuid-Heiland is daarop nog
met nadruk door Prof. Oppenheim de
aandacht gevestigd.
„Een der hoofdzaken in Thorbeckefs
schepping was, zoo ongeveer zeide hij,
dat aan den Gemeenteraad het bestuur en
de huishouding der gemeente werd over
gelaten.
Niet slechts toegekend, maar
overgelaten.
Niemand anders zou op 't gebied der
eigen huishouding van de gemeenten heb
ben te regelen en te bevelen.
Wel zou het hoogste gezag, de Kroon,
met haar veto tueschen beide kunnen ko
men, maar dan louter om te remmen, om
tegen te houden, te verhinderen, nooit om
te scheppen, om zijn wil, zijn besluit te
stellen in de plaats van dat der gemeen
telijke overheid.
De controleerende macht zou den raad
den voet dwars kunnen zetten, maar niieit
dwingen tot wat hij uit eigen aandrift
niet verkoos te doen. Anders alleen zou
liet zijn, als het geld rijksaangelegenhe
den of die der provincie, tot medewerking
aan de uitvoering waarvan de gemeente
besturen werden gevraagd hulp te ver-
leonen."
Maar hij moest hieraan toevoegen:
„De autonomie, het kostelijke goed.
dat in 1851 door de gemeenten werd ver
overd is telkens beknot en ingekrompen
ten behoeve van het zelfbestuur, dat in
zijn wezen geen zelfbestuur is".
Zoo is het.
De op goede beginselen berustende be
paling dat het de Raad is, die de ge
meente bestuurt, wiordt steeds meer to»fc
een aanfluiting gemaakt.
God. Staten plaatsen zich op den stoel
van het gemeentebestuur.
Maar het spreekt vanzelf dat de Gei.
Staten, die betrekkelijk weinig tijd aan
bet bestuur der provincie kunnen geven,
zeer veel aan de provinciale ambtenaren
moeten overlaten,
Zoo krijgen we langzamerhand een
ambtenaren-regeering. met al de noodlot
tige gevolgen, daaraan verbonden.
Een van de eerste gevolgen is zeker
wel, dat de belangstelling van hen, die
in de eerete plaats geroepen zijn voor d«
belangen van de gemeente op te komen,
verflauwt.
Niet een ieder heeft lust en aanleg om
steeds in het gareel te loopen of onder
curateele te worden gesteld.
En daarom trekt men zich terug of er
komt een zekere onverschilligheid.
Het een zoowel als het- ander is voor
de ontwikkeling van de volkskracht, de
opvoeding van ons volk. -en do belangen
dor gemeenten verderfelijk!
De zenuw van ons volksleven gaat op
dio wiize, zooals Dr. Kuyper 'bet uitdruk
te. onherroepelijk dood.
Het, beteekent om met- Mr. van Idsinga
te spreken, de langzame versuffing en
wegkrimping van de zelfstandige
Zijn de oogen voor dit dreigende ge
vaar geopend
Indien ja, dan is het thans de tijd om
m te gaan, wat tot, afwending van dit
gevaar kan worden gedaan.
Het geeft- niet veel als we als anti-re
volutionairen al den mond vol hebben
over vriiheid en autonomie, als we tege
lijkertijd zonder meer toelaten dat het
loven tusschen papieren regelingen en
stelsels wordt doodgemaakt.
Laten we toch eindelijk eens de ramen
opengooien en een-frissch© wind gelegen
heid geven de versuffingsbacil onschade
lijk te maken.
STADSNIEUWS.
Hervormde Broederschap.
Vereeniging hield gie
terenavond een vergadering, waarin als
epreker optrad Ü6. Goedhard met het
■onderwerp „Eenheid der geloovigen vol
gens de Heilige Schrift".
De vergadering werd door D s. R i e-
m o n s geopend met een kort woord van
welkom, waarna hij voorlas Johannee 17
en voorging in gebed.
De spreker, Ds. G., begint met te zeg-
Igen dat hij niet over „Eenheid" zou dur
ven spreken en ook niet, over „Eenheid
der geloovigen", als hij beschouwt de
vele onoenigheden onder de geloovigen,
maar wel durft hij spreken over „Eenheid
der geloovigen volgens de Heilige
Schrift".
Deze eenheid ie geen menschen-m aaksel
maar deze eenheid der geloovigen ie een
[goddelijke instelling. Deze eenheid is niet
alleen bedoeld te zijn in het Nieuwe Je
rusalem, maar moet ook op aarde be
staan. Wat niet volkomen is kan daaTom
wel werkelijkheid zijn. Deze eenheid is
rgegeven, we moeten echter niet voorstel-
ün alsof de Herv. Brooderschap zou zijn
leen beweging van menschep die eenheid
trachten te produceoren. Ieder geloovige
heeft van Godswege etn roeping cm de
eenheid to bevorderen. Dio roeping is
geen last maar een heerlijke gave. Alle
Chr. vermogens gronden zich op roeping
Wii moetien de eenheid bevorderen,
daar we anders den Heiligen Geest zou
den bedroeven. God wil ons gebruiken;
we moeben ons laten gebruiken. Wat de
«lenheiid in den weg 6taat is de zonde.
De zonde maakt dat we geen vrede heb
ben met God en dan hebben we ook geen
vrede -met den- naaste en dan is de een
heid verloren.
Spr. toonde met enkele aangrijpende
werkelijkheidsbeelden aan dat de be
zoldiging van de zonde is de dood. Indien
wii geen bekeering des harben hebben zal
alle kennis en elk oerdeel over de oen
heid tegen ons getuigen.
Natuurlijk kan spr. de practische vra
gen over eenheid slechts aanroeren. Spr.
gelooft dat men zich zeer wel eenheid zou
kunnen indenken met de Griekech-Katho-
ioke Kerk.
Met de Roomsche Kerk zou zeer
moeilijk eenheid te vinden zijn, daar deze
tot zinspreuk heeft: „Wie de Kerk niet
tot moeder heeft, heeft God niet tot
Vader. Maar we mogen niet loochenen
dat er ook in de Roomsche Kerk men-
echen zijn door Christus zijn aangeraakt
en wier hart naar hem uitgaat als een
bloera bot de zon. Zou men eenheid in
Christus met een man als Guido Gezolle
kunnen loochenen?
De scheiding onder de protestanten on
derling is al zeer betreurenswaardig. Spr.
geeft toe dat er voor sommigen zeer
ernstige redenen kunnen zijn geweest om
zich af te scheiden, nooit zijn ze echter
ernstig genoeg geweest om de, van Chris
tus geboden eenheid te verbreken. De ker
ken hebben hier meer schuld dan vereen i-
gingen, daar in deze laatste soms nog
meer naar eenheid wordt gezocht. Spr.
wijst in verband hiermee op de N.C.S.V.,
waar getracht en gevonden wordt ecnhc-id
tusschen Hervormden en Gereformeerden.
De ouderen moesten hier niet op afgeven,
maair ieder voor zich moost trachten de
eenheid te bevorderen.
De Herv. Broederschap wal -pogingen
doen om zich met anderen te verstaan.
Ze wii dit niet doen door de kerkelijke
grenzen uit te wisschen maar door te
trachten om als Gods instrumenten Zijn
eenheid, die beter is dan kerkeliike een
heid. te laten doorbreken. Zij wil trach-
tn het vreesolijke gekibbel van menschen,
die precies hetzelfde gelooven, te vermin
deren, door ieder toe te roepen: Doe niet
mee aan het ketteren op anderen, maar
verlang naar en bidt voor de eenheid van
God, d.i. Het vol worden van Christus.
Ds. R i e m e n s dankte den spr. met
een kort- woord en gaf gelegenheid om
vragen te stellen.
De heer Jonk vindt dat de predikan
ten in de Herv. Kerk te veel afzonder
lijke kringen vormen, terwijl de leeken
zich. steeds scharen om één dogma en
verder weinig met de andere leden van
eenzelfde kerk te doen hebben. De pre
dikanten moesten kerk-hist.orische
zaken en wetenschappelijke polemieken
voor de studeerkamer bewaren. Vorder
bespreekt de vraagsteller de Gezangen-
D s. Goedhart ie het wat het eerste
betreft, met spr. eens.
Ds. Boissevain zegt dat men heel
gevoegelijk de kerk-historie onder de
„leeken" kan' brengen als men het maar
goed doet.
Wat de Gozangenkwestie betreft, men
mag de goede bedoeling van anderen niet
Ds. Riemens sprak no - een enkel
woord, waarna, nadat nog gezongen was
Ps. 100:4 en voorgegaan was in dankge
bed, de matig bezochte vergadering uit
eenging.
GEMEENTERAAD.
De Raad dezer Gemeente zal as. Maan
dag des nam. te twee uur vergaderen.
Aan de orde komt o.m, een voorstel
van B. en W. om aan Prof. Mr. A. S.
Oppenheim eervol ontslag te verke
nen als plaateverv. lid van het Hoofd
stembureau in Kieskring I.
Ter vervulling van deze vacature
wordt voorgedragen Prof. Mr. E. M.
Meyers alhier.
Ter benoeming van een curator van het
Gymnasium (vac. Prof. Kuenen) worden
aanbevolen de hoeren Dr. W. P. Jorissern
en Dr. O. A. Crommelin, beiden alhier.
Wegens periodieke aftreding van de
hoeren H. W. Blöto en J. P. Mulder,
worden ter benoeming van leden van het
Burgerl. Armbestuur aanbevolen de hoe
ren H. W. Blöte en Dr. H. J. M. Boon-
acker en J. P. Mulder en Dr. S. C. Met
ering
Voorgesteld wordt, om op hun verzoek
eervol ontslag te verkenen aan den heer
W. Maissink als Directeur van de H. B.
S. voor Jongens; Mej. H. Pel als leerares
in de Nutt. Handwerken aan de afd. A.
der Kweekschool aan J. A. Duffels, als
schoolarts; aan F. Gordon als Regent
van het Goref. Minne- of Armen Oude-
Mannen- en Vrouwenhuis; aan H. J. van
Kerkhof als lid van het best.uur der Gem.
xArboidsbours.
School- en Volkshftdhnis.
Voorgesteld wordt het School- en
Volles-Badhuis aan de van der Werf-
straat, in verband met het toenemend
N.V.Leidsche Ijzerhandel
Firma J. C. Bernard
VISUM! 22-26 - KOOMUGSÏEEG
in emaille en
3i gelakte uitvoering.
gebruik dat van drae ittriebtiug wordt
gemaakt, met vier nieuwe cellen, voor
kuipbaden uit te breiden, n.l. twee in de
wachtkamers en twee in dé bergruimte
voor kleeren.
De kosten zijn geraamd op f 26.00.
De Comm. voor Fabricage acht het ge-
wenseht, ook in verband met de hooge
kosten van den bouw (de raming werd
met f 10.831 overschreden) voorloopig
slechts 2 badcellen voor- kuipbaden bij
te bouwen.
Overzetveer hij de Groenhoven straat.
Door een aantal bewoners van den
Haagweg, den Witten Singel enz., is aan
den Raad verzocht een vaste brug te la
ten maken over de Trekvliet, ter hoogte
van de Groenhovenstraat.
B. en W. stellen voor op dit verzoek
afwijzend te beschikken, toneerste omdat
zij zulk een verbinding niet noodzakelijk
achten; vervolgens in verband met de
kosten (pl.m. f9.000.—) en eindelijk om
dat door J. van dér Reijden vergunning
is gevraagd tot het maken van een aan
legsteiger en een wachthuisje aan eiken
oever van de Trekvliet, ter hoogte van
de Groenhovenstraat, teneinde daar een
overzetveer in de Trekvliet in te stellen.
B. en W. ziin voornemens dit verzoek
in te willigen. Het tarief zal ton hoogste
2e cent per persoon bedragen.
Keuringsdienst
B. en W. «stellen voor, overeenkomsten
aan te 'gaan met de gemeenten Warmond
en Voorschoten betreffende "de aansiui-
t'ng van die gemeenten bij "den keurings-
d.enst van vee en vleescli.
Demping.
B. en W. stellen voor ƒ22.500 beschik
baar te stellen ten behoeve van de kosten
van demping van eenige sloot-gedeelten en
net aanleggen van wegen met daarbij be-
hoorende rioleeringen achter den Zijlsin
gel nabij de Oosterstraat.
Een R. K. School.
Men herinnert zich dat het bestuur van
de R. K. Parochiale Jongensscholen, in
Augustus j.l. de medewerking van den
Raad vroeg vo-or den bouw van een
school, ruimte hiedende voor 258 leerlin
gen.
Hierbij werd verklaard dat de school 7
klassen zal bevatten en da;t per klasse
ten hoogste 42 leerlingen zullen worden
B. en W. achtten deze aanvraag niet
juist-, omdat de school ruimto zou bieden
voior 7 X 42 294 leerlingen en niet
voor 258 leerlingen. Door hot schoolbe
stuur werd hiertegen aangevoerd, dat
niet is aan te nemen dat -alle klassen
steeds bezet zijn.
Thans blijkt dat de Minister van
Onderwijs de opvatting van B. en W.
volkomen deelt, waarin zij voorstel
len de gevraagde medewerking te wei
geren.
Werkloozcnzorg.
In de Maandag te houden Raadsverga
dering komt o.m. aan de orde een prao-
advies van B. en W. op de verzoeken van
dé Commissie van samenwerking inzake
Werkloozen zorg om instelling van een
gemeentelijke steuncommi&sie.
„De in det adres tegen de bestaande
regeling en hare toepassing te berde ge
brachte grieven komen ons, zeggen B. en
W., niet bijzonder steekhoudend voor.
Slechts op één enkel punt kunnen wij rae-
degaan met adreseante. Wij komen hier
op straks nader terug.
De eerste grief van adressante bestaat
hierin, dat georganiseerde werkloozo ar-
beiderf „ertegen" hebben, om geleund te
worden door een instituut, waarop zoo
duidelijk het cachet van armenzorg is ge
drukt als bij het Burgerlijk Armbestuur
het geval is. Deze grief lijkt ons al bij
zonder gezocht. Volkomen kunnen wij
ons indenken, dat de werkloozen het niet
aangenaam vinden, om door het Burger
lijk Armbestuur bedeeld te worden, doch
hoe hierin verandering kan worden ge
bracht door de instelling van eene ge
meentelijke steuncommissie is ons ten
oenen-male onbegrijpelijk. Eone dergelij
ke commissie toch zou, evenals het Bur
gerlijk Armbestuur, 6leun verleenen met
geld uit de gemeentekas. Het karakter
van de steunverleening is dus geheel 'bet
zelfde. Doch ook de vorm der steunver-
leening is nagenoeg dezelfde, aangezien,
zooals wij boven in herinnering brachten,
de georganiseerde werkloozen zich om
steun niet bij het Burgerlijk Armbestuur
behoeven to vervoegen, doch bij de res
pectieve werkloozenkassen bjinner orga
nisaties, die de aanvragen met haar ad
vies doorzenden aan het Burgerlijk Arm
bestuur en door wier bemiddeling de door
het Burgerlijk Armbestuur vastgestelde
uitkeeringen aan de betrokkenen worden
uitgekeerd.
Met dit alles voor oogen, kunnen wij,
tenzij nevenbedoelingen in het spel zijn,
met den besten wil van de wereld niet in
zien,- waarom aan ©ene. gemeentelijke
steuncommissie de voorkeur zou moeten
worden gegeven boven een onafhankelijk,
door de gemeentelijke volksvertegenwoor
diging gekozen, lichaam als het Burger
lijk Armbestuur, dat o.i. de beste waar
borgen biedt voo-r eene goede wijze van
ondersteuning. Ten hoogste zou men te
gen den naam „Burgerlijk Armbestuur"
uit gevoelspogpunt bezwaar kunnen heb
ben. Doch dit bezwaar zou dan gemakke
lijk kunnen worden opgeheven door,
evenals in de gemeente 's-Gravenhage,
den naam „Burgerlijk Armbestuur" te
vervangen door: „Commissie voor MaaV
schappelijk Hulpbetoon".
De tweede *n derde reden, waarom
adressante op het instellen van eon ge
meentelijk steuncommissie aandringt, is
gelegen in de hoegrootheid der uitkeerin-
gen en de wijze, waarop het bedrag der
uiikecdrngen wordt vastgesteld. Adres
sante ziet hier center over het hoofd, dat
eone gemeentelijke steuncommissie aan
dezelfde regelen gebonden is, als thans
door het Burgerlijk Armbestuur worden
in acht genomen. A dress ante schijnt te
raeenen, dat de steunbedragen niet lager
mogen zijn, dan de in de ministeriëolo
regeling aangegeven normen. Deze m co
ning is echter ten eenenmale onjuist. De
in die regeling vermelde nonnen zijn
6lechhs maxima, waarboven de uit keering
niet inag gaan. Uitdrukkelijk toch wordt
in artikel 2 der steunregeling voor do
uitgetrokkenon gezegd, dat bij de beoor
deeling van de vraag of, en in welke ma
te ondersteuning noodig is, met inachtne
ming dor vastgestelde normen, die als
maxima gelden, nauwlettend met den
toestand van elk gezin in het bijzonder
moet worden rekening gehouden. Eene
gomoantelijLt.e steimcommissie, dio haar
plicht zou doen, zou dus ook elk geval
individueel nauwkeurigmoeten onderzoe
ken en dus niets anders moeten deen, dan
thans het Burgerlijk Armbestuur. Ge
makkelijk zou haar dit echter niet vallen,
aangezien zij do gegevens en organen zou
missen, waarover het Burgerlijk Armbe
stuur de beschikking heeft.
Doch dan vragen wij andermaal, waar
om is nu naast het Burgerlijk Armbo-
stuur een tweede instelling noodig, die
precies dezelfde gedragslijn moet volgen
en aan dezelfde regelen gebonden is? Is
do toestand der gemoentefinaneiën soms
zoo goed, dat men zich, zonder dat-zulks
noodzakelijk is, do luxe ban perinitLeren,
een instelling in 't leven te roepen, waar
voor localiteit moet worden gezocht en
ingericht en welke, behalve de uitkeerin-
gen aan de werkloozen, niet geringe ad
ministratieve uitgaven zal medebron gen?
Ons dunkt, het antwoord kan niet an
ders dan ontkennend luiden.
Alvorens tot bespreking van do volgen
de. grief over te gaan, zij het ons echter
vergund, aldus B. en W., nog een enkele
opmerking te maken met betrekking tot
de hoegrootheid der uitkoeringen. Na cor
respondentie mot den Minister van Bin
nen! andsche Zaken toch is ons gebleken
dat bij do toepassing van de ministe-
rieele regeling een misverstand heeft
plaats, gehad. Het Burgerlijk Armbestuur
verkeerde n.l. in de meening, dat na 13
weken voor gehuwden en ongehuwde
kostwinners in plaats van den norm van
f 13.50 per week, benevens f 1.50 per ge
zinslid boven de. twee personen, tot een
maximum van 10 personen, een norm
van f 12.— benevens f 1.35 per gezinslid
moest worden toegepast. Dit nu blijkt
niet het geval te zijn én wij hebben mits
dien het Burgerlijk Armbestuur verzocht
ook na afloop van 13 weken met den
norm van f 13.50, benevens f 1.50 per go-
zinslid rekening te houden. Een zeer
voorname grief der organisaties, welke in
do bijeenkomst met ons College door
adreesante bijzonder „naar voren werd
gebracht" zal dan zijn weggenomen, al
dus merken B. en W. op.
Bij de vierde grief, 't niet openstaan van
beroep van de beslissing van het Burger
lijk Armbestuur en de onvoldoende rnoti-
veering van de beslissingen van dat be
stuur, behoeven wij niet lang stil to
staan. Ook van de beslissingen van eene
gemeentelijke steuncommissie zou im
mers geen beroep openstaan, terwijl met
bohrekking tot de onvoldoende motivee
ring der beslissingen kan worden vol
staan met do opmerking dat blijkens me-
dedeeling van het B. A. steeds een duide
lijke korte moti veering gegeven wordt,
zooals b.v. „afgewezen wegens vol
doend gezinsinkomen" of ..afgewezen
wogons het geven van onbetrouwba
re inlichtingen" enz. Do oorzaak van
deze beknoptheid is mede hierin gele
gen, dat het Burgerlijk Armbestuur z'ch
niet gerechtigd acht. al de verkregen ver
trouwelijke inlichtingen ter kennis van
derden ie brengen.
En wat tenslotte de klacht betreft over
do wijze, waarop hot Burgerlijk Armbe
stuur «overleg pleegt met de organisaties,
alsook dat dit Bestuur slechts zeor noodo
de 'tusschenkomst van de organisatiebe-
sturen aanvaardt, daaromtrent hoeft het
Armbestuur ons bericht, dat het zich
etipt meent te moeten houden aan de bo-
venaan gehaalde, met instemming van;
Uwe Vergadering getroffen regeling. In
gevolge die regeling ploegt het»- overleg
met de organisaties, die zich bezig hou
den met de wcrkloozenvorzekcring. d.w.z.
de werkloozenkassen der verschillende
.organisaties. Met het Burgerlijk Armbe
stuur kunnen wij niet inzien, waarom het
in plaats van met de deskundige besturen
dier kassen, overleg zou moeten plegen
met de vakcentrales, die oen geheel ande
re taak hebben en als zoodanig ondes
kundig moeten worden geacht op het ge
bied van de werkloozonvcrzekering en
Van de ondersteuning der uit gel nokken
werkloozen.
Uit het bovenstaande zal den Raad
naar B. en W. vertrouwen., met hen tot
de conclusie komen, dat do geuite grie-
vól, op één enkele uitzondering na, onge
grond zijn en dat er goen enkele aanne
melijke redon is aan te voeren, om naast
het onafhankelijke, docr de gemeentelij
ke volksvertegenwoordiging gekozen,
Burgerlijk Armbestuur OQn tweed© in
stelling in het leven to roepen, die krach
tens de ministoriee1-© voorschriften op de
zelfde wijze te werk zou moeten gaan. en
zeker geen meerdere waarborgen voor een
«goede ondersteuning z>ou opleveren. Het1
cenigc gevolg zou, gelijk gezegd, slechts
zijn, dat weder een nieuw bureau zou
moeten worden opgericht, met al de daar
aan vorbonden kosten voor locali+eit. ra-
richting cn administratie, eene o.i. onver
antwoordelijke daad. waarvan het lang
niet zeker ie, «oF zij, indien Uwe Vergade-
Tng onverhoopt daartoe mocht besluiten,
wel de goedkeuring van -hoosore- autori-
leilen zou verwerven.
Evangelisatie.
In gebouw „Phfebè" werd gist.'u-avond
een Samenkomst gehouden ter Evangelie
prediking, toegelicht door liclitbeeW^n.
Do heer N a u t a operate do Samen-
komst met het laten zingen van een toe
passelijk lied, waarna hij voorging in ge
bod, en aan de hand van Luk. 15:1—10
do heerlijkheid van het volgen van
'Uiteen zétte.
Do duidelijke lichtbeelden, door don
heer Flamman- op hot doek eobracht,
werkten ten zeerste mede,-om do Evange-
lio-prodiking zoo aanschouwelijk mogelnk
te maken. Met stille aandatht werd de
prediking gevolgd, on nam men konnis
van de dikwijls roeronde momenten uit
Jezu«' omwandeling op aarde. Vooral bij
de gelijkenis van den verloren zoon werd
uitvoerig stilgestaan, torwrl een der hoe
ren een, daarop betrekking hébbradè.
Solo-zang ten gehoor© bracht.
De Samenkomst werd door den hoer
Nauta met dn^Vo-ebfd ep-doten.
De tegenwoordige toestand der Bnit°che
„V olk swir tsckaf t."
Met bovengenoemd onderwerp trad gisteravond
in de aardig bezette, groolo zaal van het Nuts*
gebouw op: Prof. D r. B. Harms, Directeur
van het instituut voor .,WeltwirUchaft" cn Zoo*
verkeer aan de universiteit to Kiel-,
Door den Voorzitter der Afd. Leiden en O.
van do Ned.-Buibscho Vereeniging, den heer J.
M. A. Kaptoijn, mot ecnigo sympathieke woor
den ingeleid, kroeg do 6proker aanstonds het
woord.
Zijn uitgangspunt nam spr. in het verleden:
liet begin der 19do eeuw. De productie was
toen meer dan 90 pet. handwerk, dus klein Hm
drijf. Hot Duitscko „Wirtschaft"-leven hoofdza-s
koiijk agrarisch. Het aantal staten en 6Laatjes
legio. Sinds Luther's tijd was cr bijna nieta
veranderd, geen ontwikkeling viel or waar te
nomen.
Welle een ander beeld vertoonde het begin
der 20êIo eeuw, liet was alsof oen economische
revolutie plaats gegrepen had. Op do vraag
naar de oorzaak daarvan gaf spr. één antwoord:
het industrieel g ro o t b o d r i j f. do
fabriek.
Eisch van massa warcnproduclie is: groot af*
«zetgebied; dan oerst ontwikkeling in methode
eu deze ny gelijkheid herit r'e l'Jdo eeuw ge*
schapen.
Na deze noodzakelijk lange inleiding behan*
<1 slide epr. den tegenwoordig en toestand van
landbouw en idustrie. De productie bedroeg in
1921 (afgezien van productievermindering door
land- en bevolkingsverlies) slochts 2/3 van dio
van 1913. Grondstoffen moesten na den oorlog
in - groolo hoeveelheden ingevoerd worden. Daar*
door werd Duilschland nog moer op het buiten*
land aangewezen. In dit verband werd uitvoo*
rig het geldwezen besproken. Do toestand van
het geld is secundair, daarvoor zijn primair#
oorzaken. Do valuta is afhankelijk van de boUn
lingsbalans cn deze werd passief grooter door:.
1. meerdere imvoer van voedingsmiddelen; 2.
idem van grondstoffen; 3. directe en indirect#
reparatie van do verwoestingen door den oon
log. Actief word de betalingsbalans kleir.er door
verminderde uitvoer van industrieproducten.
Zoolang deze factoren zich niet
wijzigen, botoogdo Prof. Harms
met klem. is or goen sprake van yom
betering der markt.
Ook innerlijke, psyohiologischo factoren Itvb*
ben hun invloed doen golden.
Gevolgen: gewoldigo omloop dor Mark, in
1923 2 milliard M., nu 315 milliard M.,
wekclijksche vermeerder, met 2540 milliard M.
Het grootsto probleem is do grootore pree'-uo»
tie der eerste levensmiddelen; do industrie 3#