Dagblad voor Leiden en Omstreken ,LAWS0N" Gaskachel. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 l'ER WEEK10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL (2.90 3de JAARGANG. - DINSDAG 24 OCTOBER 1922 - No. 776 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS. DES ZATERDAGS B 10.30 PER GEWONE REGEL s 10.221 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens INGEZONDEN RECLAMES Dl™"" ARIEK 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent ;g* bij voornitbotaling. V Het spoorwegtekort. Do interpellatie van den heer van Braambeek omtrent de exploitatietekor ten van de Nederlandsche spoorwegen •heeft ongetwijfeld haar goede zijde gehad. Er was onrust onder het personeel, een onrust (Be zich ook aan anderen mee deelde. En nu beeft de interpellatie dit voor deel gehad, dat tem aamhoore van het ge- iheele volk de stand van zaken is uiteenge zet em- de noodzakelijkheid van verlaging der loonen kon worden aangetoond. Dit werd we kunnen wel zeggen van [geen enkele zijde bestreden. Zelfs de heer van Braambeek, de woord voerder van de Soc. Dem. fractie gaf tot op zekere hoogte toe dat er in die richting iets gedaan zal moeten worden. Nadat Minister van Swaaij die zich als een kracht van beteekenis deed kennen dm heer van Braambeek had beant woord, kwam deze toch met de volgende motie: „De Kamer van oordeel, dat het niet wenschelijk is, de arbeidsvoorwaarden in voor het personeel ongunstigen zin te wijzigen, alvorens een onderzoek naar de organisatie en de gestie van het bedrijf is ingesteld, waaraan ook de vakbonden deelnemen, gaat over tot de orde van den dag." In deze motie werd dus verband gelegd tusschen de uitkomsten van het bedrijf en de salarieering van het personeel. Maar daarmee was dan ook het billijke van een beperkte loonsverlaging toegege ven. Bekend' is, dat de totale uitgaven van de Spoorwegen in 1921 hebben bedragen 194 millioen gulden, waarvan alleen tem behoeve van het personeel 129 millioen. En nu is het duidehik dat op het restje- rende bedrag onmogelijk zooveel kan wor den bezuinigd, dat daardoor het geheels tekort kan worden gedekt. Bezuin\ging is noodzakelijk en uit dere de van den Minister bliifct duidelijk dat maatregelen in dezen geest worden geno men. maar hoe sterk er ook bezuinigd wordt, het zal onmogelijk blijken den post voor personeels-uitgaven onaangetast te laf en. Daaruit, volgt tevens, dat de motie-van Braambeek die vandaag in stemming komt, niet kan worden aangenomen. Een onderzoek naar de organisatie en de gestie van hef: spoorwegbedrijf is ge- wenscht en noodzakelijk. Maar waar van tevoren vast staat, dat dit onderzoek nooit, alles kan opleveren wat. noodig ie om het bedrijf sluitend te maken, daar ligt. het voor de hand. dat een ree-ding van de arbeidsvoorwaarden van d:t onderzoek niiet afhankeliik lean zijn, evenmin als met d-o andere bezuini ging on den uitslag van het onder-zoek kan worden gewacht. Met genoeeen oonstateènen wij dat bet debat over dit onderwerp op zeer gema tigde wüze werd gevoerd. Ook door de Soc. Dem. werd een geheel anderen toon aangeslagen dan op volks- verpad'-in^.crOT) vaak wo^dt vernomen. STADSNIEUWS. Do werkloosheid. De afd. van Patrimonium hield gisteravond opnieuw een vergadering ter bespreking van het vraagstuk der werk- Nadat de Voorzitter, de hoer de Graaf, de vergadering op de gebruikelijke wijze had geopend, werd het woord gegeven aan den heer Zuidema om de in de vorige vergadering gemaakte opmerkingen te be antwoorden. Daarbij waren in hoofdzaak een zestal punten ter sprake gebracht, die thans door spr. nader werden behandeld. In de eerste plaats werd gewezen op de bestrijding der werkloosheid door werk verschaffing. Spr. achtte dit van veel beteekenis. De grooto moeilijkheid zal echter zijn produetief werk te vinden, en werk dat geschikt is voor de personen die -door werkloosheid worden getroffen. Vervolgeus werd besproken de werk loosheidsverzekering, waarbij Spr. zich in hoofdzaak aansloot bij de door het Chr. Nat. Vakverbond uitge stippelde lijnen. In do door dit verbond aangenomen conclusies werd de v r ij w i 1- ligel i g verzekering als grondslag ge nomen. Dit bleek ook Spr.'s ideaal, maar juist daarom betreurde hij het, dat zoo veel personen voor het lidmaatschap der vakvereeni gingen bedanken. Na behandeld te hebben de vraag wie in de kosten van deze verzekering behoo- ren bij te dragen (arbeiders-, patreons- Overheid) lcwam Spr. tot de vraag hoe de tuifcgetrokkenen moeten worden geholpen. Er is hier ongetwijfeld een zedelijk recht op steun, maar daaruit volgt niet, dat dit recht aanspraak geeft op een ze kere ondersteuning. Het feit der werkloos heid geeft geen vordering op de Overheid. De gemeenschap moet hier voor zoo ver de diaconiën zich onbetuigd laten helpen door hare organen, het Bur- gerl. Armbestuur (Leiden), Aalmoeze- nierskamer (Utrecht), of Maatschap. Hulpbetoon (Den Haag). In dit verband werd behandeld de vraag of een Steuncomité de voorkeur verdient boven het Burgerl. Armbestuur, welke vraag door Spr. in het algemeen ontken nend werd beantwoord. Een Steuncomité zal ook gebonden zijn aan de gestelde normen, het zal ook met het. beschikbare bedrag moeten reke nen cn heb zal eok een onderzoek naar de behoeften der beirokkenen moeten instel len. Voor dat onderzoek mist hot echter de organen. Bovendien bestaat het ge vaar, dat er komt een tegenelkaar opbie den van de organisatiemannen, teneinde politieke winst te behalen. Ook als een Steuncomité de uitkeeringen verstrekt zul len er vooris ontevredenen zijn, met het gevolg dat ook dan evenals nu critiek wordt uitgeoefend. Van samenwerking van do Christel, en de Moderne Vakcentrales tot het verkrij gen van betere regelingen verwachtte Spr. geen heil. Wel zijn hier zeer ernstige ge varen. De organisaties hebben niet hetzelfde beginsel, zij hebben niet hetzelfde doel en gebruiken ook niet dezelfde middelen. Ter wijl de een opbouwt., is het ideaal van den ander af te breken. De practijk leert trouwens, dat samen werking vrijwel onmogelijk is, daar de Chr. organisaties altijd als verraders wor den gebrandmerkt. Met genoegen constateerde Spr. dat door de Chr. organisaties nadrukkelijk was verzekerd, dat zij alleen den Konink lijken weg wilden bewandelen. Maar het gevolg zou z. i. dan zijn dat het samen- wandelen van zeer korten duur zal zijn. Tenslotte werd nog onder de oogen ge zien de vraac of door samenwerking van Chr. patroons en arbeiders niet iets tot verbetering van den toestand kan worden Hier zijn ongetwijfeld bezwaren. Er is nog al teveel onderling wantrouwen. Een weinig elkaar begrijpen. Toch mogen dezo bezwaren ons niet afschrikken. Het Chris tendom heeft, en moet beteekenis hebben ook voor het maatschappelijk leven. Voor wie het Christendom geen vorm is zonder meer, moet samenwerking worden toege juicht niet alleen, maar ook hartelijk be geerd. Met een warme opwekking om ook op dit terrein het Christendom in practijk te brongen en te buigen voor (Ie ©ischen van het Woord Gods, eindigde Spr. Een drukke bespreking volgde. Achtereenvolgens voerden het woord de hoeren Loman, Albers, Schoneveld, Noorlamdt, de Jong en Slecht-enhorst. N.V.Leidsche Ijzerhandel Firma J. C. Bernard Warmtevermogen ruim 100 M3, Nadat de heer Zuidema nog kort had geantwoord, sprak de Voorzitter een slot woord, waarin dank gebracht werd aan spreker en debaters en werd toegezegd dat het bestuur van Patrimonium de ge geven wenken nog nader zal overwegen. De vergadering word daarna door den heer de Jong met dankzegging gesloten. Ds. T. Doevedans. Naar wij reeds verleden week hebben medegedeeld heeft Ds. T. Doevendans, predikant der Ned. Herv. Gemeente te Amsterdam, ook in onze omgeving "©en onbekende, emeritaat aangevraagd. Naar we van bevoegde ziide vernemen, vindt dit aftreden zijn oorzaak in den door algemeen© lichaamszwakte achteruitgaan- den gezondheidstoestand van Ds. Doeven dans. die daardoor niet meer in staat is zijn arbeid te verrichten. Z.Eerw. denkt zoo spoedig mogelijk zijn werk als predikant neep te leggen, waarschijnlijk reeds voor November. Ook de spreekbeurten die hij! op zich geno" men. heeft zuken niet worden vervuld. In verband hiermee zal de Zendingsbij- cenkomst. alhier, die 5 November door Ds. Doevendans zou worden geleid, niet door gaan. Ds. Doevendans werd geboren 7 Dec. 1869 en is dus 53 iaar -oud. Hij werd can- didaat tot den Heiligen Dienst in Noord- Brabant ir 1894. Zijn eerste predikants plaats was Hoogma.de, waar Mf op 31 Maart 1895 ziui intree deed. Na van 18981907 do Gemeente van Elburg te hebben gediend deed hij op 7 Sept. 1907 te Amsterdam zijn intree. Velen zullen zijn heengaan betreuren. Herfst-tentoonstelling. In het Leidsche Volkshuis werd gister avond oen lichtbeoldenavond gehouden ter toelichting en aanvulling van de in hetzelfde gebouw georganiseerd© tentoon stelling van horfstplanten en -vruchten. Onder de deskundige leiding van Mej. C. Cool werden ons door de lichtbeel den mooie tafereelen uit het leven der na tuur gotoond. Wanneer het in de bedoe ling lag en dat zal toch wel het geval zijn om bij do aanwezigen de belang stelling en de liefde vo-or de natuur op te wokken cn levendig te houden dian kan worden opgemerkt, dat deze lichtbeelden zich voor dat doel uitstekend leonen, daar alles wat ^op het gebied van de padden stoelen betrekking heeft, zoo natuurge trouw werd weergegeven, dat men soms waande, in Poelgeest te zijn, in plaat6 van in het Volkshuis. Na afloop werd de excursie voortgezet in de benedenzalen waar de eigenlijke ten toonstelling wordt gehouden. Alleen op het gebied van paddestoelen, vindt men hier 11 6oorten van de meest uiteenloo- pendo vormen en kleuren, bijeen. Ook de toelichting welke Mej. Cool hierbij gaf werd steeds met grooto aan dacht govolgd. Ongetwijfeld zal deze ten toonstelling bijdragen tot het kweeken van belangstelling voor liet vele sdhoone, dat ons ook in den overigens somberen herfsttijd, nog in het rijk der natuur wordt geboden. Banyan Lezing. In de kleine Stadszaal hield gisteren Prof. Dr. H. M. van Nes een lezing met lichtbeelden over Bunvan. De zaal was vol, zoo vol zelfs dat de nooduitgangen door toehoorders waren versperd. Te kwart over acht opende Prof. van Nes met^ een kort woord van welkom, waarin hij zijn blijdschap uitsprak over de beschamende opkomst, die hij zou moe ten verklaren uit belangstelling voor het Tehuis of voor Bunyan of voor de te ge ven muziek door de heereu Fontein en Baak wie hij al dadelijk gelegenheid gaf hun prestaties aan te vangen. Op lofwaardige wijze werd nu door ge noemde heeren een sonate van Mozart ten gehoore gebracht, wat het aandachtig stille publiek door hartelijk applaus toon de te waardeeren. Prof. van Nes ving hierna zijn rede aan en gaf, na een interessante beschrijving van de geboortenlaats van Bunyan, Elstow en van Bedford, een biographi© van Bunyan aan de hand van: „Genade overvloedig over den voornaamsten der zondaren". Meer uitvoerig werd nog over ontstaan en wezen van de „Christenreize" gespro ken, terwijl mede besproken werd waar aan de algemeen© bekendheid van dit boek, dat na den Bijbel het meest ver taald is (90), te danken valt. In de korte pauze werd con flink aantal loten verkocht voor het Tehuis voor vrou wen, waarna het duo Fontein en Baak een tweetal stukken van nieuwere componis ten speelde. Na deze aangename onderbreking werd aan de hand van door den heer Schok- Icing Jr. vertoonde lichtbeelden door Prof. van Nes de „Christenreize" behan deld op een wijze zooals alleen Prof. van Nes dat kan doen. Heerlijk sloot hier woer bii aan het viool- en pianospel der beide hoeren. Ongetwijfeld was de presidente van het. Tehuis, was aller tolk, toen zij Prof. van Nes en de overige medewerkers har telijk dankte voor dezen avond, die ook weer zeer aan het Tehuis ton goede komt.. Er was 6lechts één dissonant. De zaal was veel te klein. Volgende keer in dat opzicht beter. Aead. Ziekenhuis. De Leidsche C r t. meldt, dat de verandering in het tarief voor ziekenver pleging in het Academisch Ziekenhuis niet geldt voor degenen, die vanwege de gemeente aldaar worden verpleegd. Zulks was trouwens al medegedeeld in de betreffende circulaire. Zij, die niet gaan boven een door den Geneeskundigen Dienst te booordeelen weletandsgrons, kunnen op verklaring van hun huisdokter van den Stadsgeneesheer hunner wijk een kaart krijgen, die roeht op verpleging geeft in het Acad. Ziekenhuis. Zoo daar geen plaats is, wordt er tusschen den Ge neeskundigen Dienst en den betrokkene overleg gepleegd, om opname te verkrij gen in een particuliere ziekeninrichting waarbij dan de gemeente en de belangheb bende te zamen de kosten betalen. Zij, die vallen boven don welstands- grens, kunnen echter in geen geval meer gratis ter behandeling in het Acad. Zie kenhuis worden opgenomen. Zoo er plaats is moeten zij het door ons gepubliceerde tarief betalen. Aansluiten bij een Ziekenfonds wordt voor menschen uit den middenstand of uit de beter-gesi- tueerde arbeidersklasse meer en meer drin gend gewenscht! Bedankt. D s. G. H. Boeken kamp, pred. bij de Ned. Herv. Gemeente alhier heeft voor het beroep naar Zeist bedankt. Wij houden ons overtuigd veler tolk te zijn, wanneer we onze blijdschap over dit bedanken uitspreken. Raadsvacature. In verband met het gebeurde bij „Ons Belang" (zie 3e pagina) zal de heer A. Ei kerbout ontslag nemen als lid van den Gemeenteraad. Zijn opvolger op de lijst van de S. D. A.P. is de heer F. Kooistra Ass. Pos terijen en zoo deze geen zitting mocht ne men de hoer C. Kooien, smid. D r. F. J. Buy ten dijk, hoogleo- raar in de biologie aan de Vrije Universi teit te Amsterdam, zal Donderdagavond op uitnoodiging van de Nederlandsche Christelijke Studentenvereeniging in "het klcin-auditorium van het academiegebouw alhier, een lezing houden over Erfelijk heid em psychische eigenschappen. Op uitnoodiging van de filosofische faculteit der Leidsche studenten zal Woensdagavond in het Zoölogisch Labo ratorium d r. E r n s t M a 11 h e 6. pri vaat-docent aan de universiteit te Broslau oen lezing houden over: Goethe's W'rbel theorie des Schadcls im Wandel der Zeit. Prof. mr. A. S. Oppemheim, hoogleeraar in het Nederlandsch Han delsrecht en de burgerlijke reehtsvorde ring, benoemd tot rechtskundig adviseur van de Koninklijke Nederiundsche Petro leum Maatschappij, zal Woensdagmor gen 11 uur zijn afscheidscollege geven. Door de politic alhier zijn gearres teerd drie winkeljuffrouwen, die ten nadeel© van een firma hier ter stede zoo wel goederen, als een zeker bod ra g aan geld hebben verduisterd. Op verzoek van den hoofdoffie'c" van Justitie te Amsterdam is alhier gear resteerd, zekere Mej. G. de B., welke voorwaardelijk in vrijheid was geste!J, doch zich niet hield aan de gestelde vol waarden. BINNENLAND Classificatie der Gemeenten. Een ontwerp der Regeering. In verhand met het onderzoek naar Je prijzen der eerste levensbehoeften, verne men wij dat d© regeering een schema in zake de classificatie der standplaatsen heeft ontworpen. Volgens dit schema zou den er komen vijf klassen met een aftrek van vijf,tien, vijftien en twintig procent In de eerst© klas komen alleen voor Am sterdam, Rotterdam en 6-Gravenhago. De overige thans in de eerste klasse, geplaatste standplaatsen gaan over naar de tweede; vrijwel alle tweede klasse standplaatsen naar de derde en-v Christelijk» Werkgeversvereeniging. De Christelijke Werkgevers Vereeniging zal naar we vernemen, op 23 November a.s. te Rotterdam een algemeen© ledenver gadering houden. Deze vergadering zou uitsluitend ten doel hebben een beginsel verklaring voor de Vereeniging vast te stellen, welke ontworpen is door oen daar toe uit de Vereeniging benoemde Studie- Commissie. Schadeloosstelling Kamerleden. Naar het „Vad." verneemt is de regee ring voornemens- na goedkeuring door de Eerste Kamer van de wetsontwerpen tot herziening van de Grondwet (waarin, zooals men weet, de verhooging van do schadeloosstelling van de leden der Twee de Kamer van f 3000 I ot f 5000 's jaars begrepen is) ©en wijziging aan te brengen in de regeling van de verlofstraktementen van to-t Kamerlid gekozen ambtenaren. Deze wijziging zal van zeer ingrijpen den aard zijn, zoodat een belangrijke be sparing op deze v«*v>fptrr>lrir*-n*~v»i tö! worden verkregen. F^UILLEION. Vervolgd en bevrijd. Historisch verhaal uit den Napoleontischen tijd. 30) Van Stralen trommelde verlegen met de vingers op de tafeL Eerst was Ihet een kalm marschje, maar weldra werd de maat sneller, ging tot den looppas over, werd stormpas en eindigde met een zwanen vuist slag. De luitenant sprong nu op van den stoel en begon met 6nolle schreden door de kamer te loopen. „Welnu, ja," zei hij eindelijk niet kort afgebroken zinnen, „het is waar; ik heb u aangeklaagd. Ik heb een hekel aan u; dat weet gij even goed als ik weet dat gij mij evenmin zetten kunt. Maar i|k 'heb niet laag gehandelddat is niet waar niet. waar niet waar!" herhaalde hij als wilde hij zichzelf er van overtuigen. „,Ik heb u aangeklaagd, wel wetend dat d© doodstraf staat op uw daad, maar, ik zweer het u, ik wil die straf niet over u brengen!" De spreker bleef bij Johan staan, als wilde hij zeggen: „Zie mij aan on lees op mijn gelaat of ik lieg." Het vuur, dat tot nog toe had gesmeuld, brak eensklaps met heldere vlammen uit;, het hout knapte en knetterde en verspreidde nu en dan een klein vuurwerk van von ken om zich heen. „Dan zult ge zeker zeggen wanneer de de straf voltrokken is: t 'Was mijn schuld, maar ik heb het niet gewild! Eeu fraaie troost voorwaar!" t. Ik wil u redden, en ik kan u Maar ik doe het op eenvoor waarde, die, dunkt me, u weinig bezwaar zal zijn, en mij het leven geeft," hervatte de luitenant aarzelend. Johan zag hem scherp aan, maar hij wondde zijn gelaat niet af, hoewel een donkere blos de verweerde stroeve trek ken overtoog. „Hoe is het nu, speelt gij met mij? Of meent ge wat gij zegt? Wat is de voor waarde?" Van Stralen keerde zich van Johan af en staarde in het vuur terwijl hij weife lend zei de: „Wij dingen allebei naar 't bezit van Margarellha de Wilde. Wat gij voor haar gevoelt, weet ik niet, maar wat mij be treft," zeide hij op bijna scherpen toon, „ik wil haar hebben; ik ben besloten mij door niemand of niets te laten weerhou den. En nu, ik weet dat gij haar te Bever wijk gesproken hebt- gedeeltelijk ook wat gij tot haar gezegd hebt, en dat heeft mij razend ge-maait. Zij kan voor u onmo gelijk zooveel fijn als voor mij; 't is bui tendien voor u een mésailli.ance, want zij is een burgerlijk meisje en gij zijt baron. Uw vader zal dit huwelijk niet toestaan; daarom: laat haar aan mij over, en ik verzeker u dat gij vrij zijt; ik zal u ver der geen stroobreed in den weg leggen, in tegendeel De groot© verbazing, die Johan beving bij dit voorstel, belette hem den woorden stroom af te breken, maar do verbazing maakte plaats voor toorn en verontwaar diging, en met een driftige beweging leg de hij den luitenant het zwijgen op. „En dat durft men mij te vragen!" riep hij uit terwijl hem de tranen van over spanning in de oogen sprongen en zijn slem bijna verstikten. „Mijn God! is dan mijn toestand zoo gevaarlijk, dat gij mij zulk een voorstel durft doen!" „Bedenk toch wat ge doet als gij 't af wijst," zeido Van Stralen. „Laat u niet be sturen door dwazen trots; want ik verze ker u: zoo waar ik voor u sta, uw dood vonnis is geteekend zoo gij niet toegeeft, en wat hebt ge dan gewonnen? Deuk aan uw oudere, gij zijt ecnige zoon; wat zij zullen lijden wanneer zij vernemen dat haar stamhouder gevallen is, eu dat niet op 't veld van eer als oen wakker soldaat, niet eens in oen duel, maar als een ge meen© misdadiger; gefusilleerd zonder zelfs een eerlijk graf te ontvangen, en dat enkel „Zwijg toch!" kreunde Johan, wien het zweet in druppels op het voorhoofd stond, „wat wilt, ge me martelen, alvorens mij te do oden Is dat niet genoeg? Ga heen! zulke hulp neem ik niet aan, al moest ik ook Hij wischte zioh het zweet van het voorhoofd af. „Maar ik wil uw dood niet, dwaas, die ge zijt! Luister dan todh naar rede!" her vatte de luitenant met ©enigen angst in zijne stem; 't was als schrikte hij terug voor de gevolgen van zijn voornemen. Hij greep den arm van Johan en vervolgde op dringenden toon: „Gij offert uw leven voor een onzekere kans; geef 6lechts toe on gij zijt vrij. Voor do laatste maal: Neemt gij mijn voorstel aan?" „Neen!" zei Johan heftig. „Er kom© van wat wil." „Loop dan in uw verderf! barstte van Stralen woest los, on duwde Johan van zich af met een beweging als 6tiet hij hem in een afgrond. Haastig greep hij zijn pot die hij op tafel had gelegd en ver liet met snelle schreden het gebouw. Het vuur doofde; de kaars was door den driftigen zwaai uitgewaaid; de storm wind bulderde en gierde in den schoor steen cn dreef, de eerste sneeuwvlokken te gen de ruiten aan. Hier en daar 6preiddo zich een wit kleed over do daken, en het kwam Johan voor als was het een zinne beeld van zijn dood. Hij zonk op ©cn stoel neer, legde do armen op de tafel ou het hoofd daarop, cn een gesmoord, stuipach tig snikken deed zich hooren. HOOFDSTUK XI. In het fraaie hoerenhuis, in de Groote Houtstraat, dicht bij de Groote Markt gelegen, de woning van den handelaar De Wilde, dien het volk als „de rijke" onder scheidde, was op den avond van 12 No vember feest. De eonige dochter van den eigenaar vierde haar twintigsten verjaar dag. Wanneer de tijden anders waren ge weest cn ons Vaderland niet sinds jaren deel van het grooto Fransch© Keizerrijk: had uitgemaakt of als zoodanig was be handeld, dan zou zeker het feest grootsch, wijdsch en schitterend geweest zijnnu bleef het tot een kleinen lering van vrien den en bekenden beperkt. De handelaar, was even wol politiek genoeg eenige offi cieren en bestuurders van de goede stadl Haarlem te noodigen, wel wetend dat dit zijn zaak iu koloniale waren geen afbreuk zou doen (Wordt vervolgd.)' 1 I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1