Dagblad voor Leiden en Omstreken VULEMMERS BINNENLAND. 3de JAARGANG. - ZATERDAG 14 OCTOBER 1922 - No. 768 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tél. Int. 1278 - Postrekening 58936 ABONNEMENTSPRIJS IK LEIDEN EK BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 PER WEEK10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 Dit nummer bestaat uit twee bladen 'Dankbaar, niet voldaan. H. Al zijn. wij dankbaar dat door hot Ka binet blijkens do Opening erode ook met onze wenechen wordt gerekend, geheel voldaan, zoo schreven, wij de vorige week, zijn wij toch niet. In 't bijzonder wezen wij toen op wat door de A. R. partij gevraagd wordt in zake de losmaking van den financieelen band tusschen den Staat en de Kerkge nootschappen, de afschaffing van de Staatsloterij en de bevordering van de Zondagsrust. Hiernaast zijn nog tal van andere pun ten te noemen. Wanneer wij b.v. de Sociale paragraaf van ons program van actio leggen naast die uit de Openingsrede, dan zien we een zeer belangrijk verschil. Voor een deel is dit ongetwijfeld hier aan toe te schrijven, dat verschillende maatregelen in ons program gevraagd reeds in voorbereiding zijn, waarom het vooral nu het bestaande Kabinet in hoofd zaak gehandhaafd bleef, weinig zin zou hebban daarop opnieuw de aandacht te vestigen. lech zijn er enkele punten die zeker genoemd hadden mogen worden. -Is b.v. spoedige invoering van de Ziek- tewet-Talma te wachten, zij het dan op verschillende punten gewijzigd, of is de Regeermg voornemens te gaan in de rich ting door de hoeren Posthuma-Kupers aangewezen? Welke plannen heeft de Regeoring ten opzichte van de weiklooslheidsverzeke ring? De laatste jaren hebben getoond hoe noodzakelijk het is, dat een wettelij ke regeling tot stand komt. Het is wel waar dat in de gegeven om standigheden aan de schatkist geen nieu we lasten kunnen worden opgelegd, maar dit behoeft toch geen bezwaar te zijn om de noodzakelijke voorbereidende maatre gelen te nemen. Heeft de Regeoring plannen om, zoo als door ons program gevraagd werd, de mo gelijkheid te openen, dat bedrijfsregelin gen, die tot stond zijn gebracht in ge meen overleg tusschen patroons en orga nisaties van arbeiders, in de plaats treden van de wettelijke regeling^ van den ar beidstijd enz.? Van terzijde vernamen we, dat de Mi nister var. Arbeid inderdaad voornemens is," bei Anti-revolutionaire pad te betre den, en dat hij aan het particulier initia tief volle recht wil laten wedervaren. De Openingsrede zwijgt hiervan echter. In ors program van actie werden ver schillende maatregelen gevraagd, die kun nen leiden tot de voorbereiding van een later in het -leven te roepen vertegenwoor diging dei maatschappelijke groepen en belangen; Een belangrijk punt inzonderheid voor onze middenstand en voor onze boeren en tuinders. Iedere aanwijzing dat de Regee rmg voornemens ie in deze richting iets te doen ontbreekt evenwel. Nu is het volkomen juist wanneer de opmerking wordt gemaakt, dat het totaal overbodig is, indien een Openingsrede een werkprogram voor de geheele-thang-drie- jarige parlementaire periode bevat. Dit is echter ook niet wat wij w«n- 6chen. Aan een overvloed van schoone en rij ke beloften hebben wij niets. Maar het betreft hier punten van prin- cipkelen aard, waarvan naar het ons voorkomt, bij de eerste ontmoeting van Kabinet en parlement niet gezwegen had Imogen worden. De onderdeelen kunnen ontbreken, maar de richtlijnen hadden althans aan gegeven moeten worden. Wanneer een nieuw Kabinet optreedt dan wordt niet in de eerste plaats ge vraagd naar directe maatregelen, maar wel naar de richting waarin men denkt te sturen. Ditzelfde geldt ook, en in niet minder mate van het o n d e r w ij s. Van het Kabinet geldt: oud en toch n i e u w. Het roer is omgegooid. En naar verluidt zal met name doior Minister Aalber&e een andere richting worden ingeslagen en zal een poging wor den «-tdaan om ons bedrijfsleven van do banden van den Staat vrij te maken. Wij hopen dat deze geruchten waarheid bevatten. Ten opzichte van het financieelo vraag stuk wirdt overeenkomstig de eischeni van den tiijd, een nieuwen koers ingeslagen. Naar bezuiniging en versobering zal krachtig worden gestreefd. Maar inzake het Onderwijs is van het betreden van nieuwe banen naar het 6chijnl geen sprake. De Openingsrede zegt alleen, dat ter Vfieei.vrudiging van de Onderwijs-wetge ving etappen gedaan zullen worden. Daartegen heeft, de A. R. partij geen be- awaar. Maan. haar program vraagt toch iets anders, vraagt meer. De w^nsoh word uitgesproken, dat de finanrieele bemoeiing der Overheid, zoo wel voor het openbaar als voor het bij zonder onderwijs, zich zou bepalen tot het dra pen van de kosten aan eenvoudig in gerichte scholen verbanden en dat het recht zal worden erkend'van de voorstan ders van elke richting om door eigen krachten het peil van het onderwijs te verhoogt® en de inrichting der school te verbeteren." Terwijl in het thans gevolgde stelsel beo openbaar, zoowel als het bijzonder onderwijs steeds meer aan banden wordt gelegd, blijft de A. R. pasrtl' op v riimaking van het onderwijs aan sturen. Eerst werden zij het met de beste be doeling gcuden en zilveren banden ge legd ictr. one onderwijs, en thans, nu be zuiniging noodzakelijk is, worden dio banden eenvoidig toegehaald. Zoo komt steeds mer de v r ij h e i d in 't gedrang. Maar dat ie n i e t de wensch van de A. R. partij, uitgedrukt in haar program. Wij kunnen niet eischen dat reeds bij de thans aanhangige wijziging, noodzake lijk om tot bezuiniging te komen, een ander stelsel zou worden gevolgd. Maar wel had verwacht mogen worden, dat nu de ervaring van de laatste jaren ons belangrijke lessen heeft geleerd, voor de toekomst een andere richting zou zijn aangegeven. Dat de wissels waren verzet en de on derwijs trein gebracht op de rails die vee- ren naar de v r ij m a k i n g. Wij willen de taak van het Kabinet niet onnoodig verzwaren. Maar als wij onze waardeering uitspre ken voor wat het deed, dan mogen wij toch ook heb onvoldaan niet terug houden. V Het heilige huisje. Hetdogma van eten VrijhanJel vindt althans in ons land, nog altijd warme aanhangers. Wee, wie het waagt, naar dit heilige huisje, ook maar een vinger uit te steken. Dan zijn de oude en de jonge en de vrije liberalen op hun post en dicht naast hen staan hunne geestes-kinderen: de vrij zinnige- en de socialistische democraten. Onze sigaren-industrie gaat kapot. Ons land wordt door Duitsche sigaren overstroomd. Werden in 1913 slecht 20.597 K.G.slga- Ten ingevoerd, in 1921 is dit cijfer tot G06.753 K.G. gestegen en in de eerste acht maanden van 1922 werd reeds een mil- lioen K.G. bereikt. Het eerste en voornaamste gevolg is, dat de sigarenmakers in massa op straat worden gezet or dat deze industrie inde onmogelijkheid verkeert den strijd vol te houden. En een meer verwijderd gevolg kan zijn dat deze industrie langzamerhand verloopt en straks, als meer normale tij den aanbreken, niet meer in staat is, haar positie te handhaven. De Regeering heeft nu voorg-ïsteld de industrie en do daarin werkzame arbei ders eenigermale te helpen, door het in voerrecht te verhoogen. De Sigaren-industrie juicht dit voorstel toe. En de vakorganisaties betuigen even eens hun instemming. Maar dit belet de vrijzinnige en de so cialistische pers niet, om alarm to blazen en voor het heilige huisje van den vrij handel de wacht te betrekken. Het dogma van den vrijhandel moet onaangetast blijven. De industrie mag naar den kelder gaan en de arbeiders mogen broodeloos worden, maar de vrijhandel moet althans in Ne derland, andere landen zijn verstandiger z" gevieren. „Er gebeuren vreemde dingen tegen woordig'' schreef onlangs Mr. Marchant in dit verband. Inderdaad! V Onze arbeiders. Met name onze Christelijke arbeiders gaan moeilijke dagen tegemoet. Wij zullen ia menig opzicht terug moeten. Een daling van het levenspeil schijnt onvermijdelijk. Wel is er gegronde hoop dat straks de vermindering van de loonen, waaraan wel niet te ontkomen zal zijn, door een daling van de prijzen zal worden gevolgd, maar een daliiig van liet levenspeil zal toch wel niet kunnen uitblijven. Wij hebben als volk geleefd boven onzen stand en we zullen dus ook, zal de toestand weer gezond worden, als volk terug moeten gaan. Dat is niet gemakkelijk. 'fc Zal niet zonder strijd gaan1. Het heeft voor breede kringen' een zeer pijnlijken kant, die ook (foor onze Chris telijke arbeiders wordt gevoeld. Maar nu komt' Üaar nog iets bij. N.V.Leidsche Ijzerhandel Firma J. C. Bernard VISCHMARKT 22-26 - KOOS6BRUOSIHG vanaf ff 1.20 9737 (ZIE KACHEL-ETALAGE) Onze Christelijke vakorganisaties geven blijk hunne ver antwoolrdlelijk- h ei d te gevoelen. Zij willen de belangen van hare leden bevorderen, voor die belangen opkomen en strijden als bet moet, maar zij sluiten toch niet de oogen voor de sombere wer kelijkheid. Zij weten het niet alleen, maar zij willen er ook in de practijk mee rekenen dat het sociaal-wenschelijke met het eco nomisch noodzakelijke vaak in botsing komt. Vandaar dat zij, ook als er gestreden moet worden anders optreden en andere wapenen gebruiken dan de „moderne" or ganisaties. Zij laten de beginselen niet los. En het gevolg is, dat- zij ook den smaad van het beginsel hebben te dra gen. Wij hebben dat in Kampen gezien waar de Christelijke sigarenmakers wer den gehoond en bedreigd. En we zien het overal. Als onderkrui pers, als spelbrekers, als onbetrouwbaren en verraders worden onze Christelijke arbeiders gebrandmerkt. Dat eert onze mannen en hunne vrou wen, die niet minder dien smaad hebben mee te dragen. Maar laat bet nu onder ons bij zulk een betuiging niet blijven. Zij er waardeering, maar ook een mee- leveu en een mee-lijden als het moet. Y 15 October. Een. belangrijke datum. Vanaf 15 October toch zullen verzeker den die daarvoor in aanmerking komen, nieuwe vruchten van de Sociale Wetge ving kunnen plukken. Invaliden die den wachttijd van 150 weken vervuld hebben, zullen nu een in- validiteitsrente kunnen ontvangen. De uitkeeiingen nemen een aamvarag. Voor wie weet hoevelen wionden de zor gen weer eenigermate verminderd. Wij denken op dezen dag onwillekeurig aan den onvergetelijke^ Ds, Talma die niet heeft gerust voor het. lot van de oude en invalide arbeiders althans eeniigennate werd verzacht. Hij heeft dank zij mede de schande lijke tegenwerking van de vereenigde linkerzijde do vruchten van zijn arbeid niet meer mogen aanschouwen. Maar ate straks in menig gezin God ge dankt woTdt, voor de vermindering van druk, dan zal ook gedacht worden aan den arbeid van wijlen Minister Talma. V Onoverkomelijk bezwaar. De vorige week is opnieuw een ontwerp tot wijziging van de wet op het Lager Onderwijs ingediend. Wij vestigen daarop nog nader de aan dacht, maar laten nu reeds volgen wat de Standaard hierbij opmerkt Ors hoofdorgaan is niét zonder vree® on wijst daartoe o-p een drietal hojof dp un ion: „Ten eerste op de voorgestelde intrek king van art. 100 der bestaande Wet waarbij, men mag wel zeggen, de laatste vrijbeidsveer Van den hoed genomen wordt. Het gaat al meer in de richting van de tirannieke eenheidssch ooi voor heel de natie. Dat is een, we mogen wel zeggen, on overkomelijk bezwaar. De tweede bedenking gaat togen de nieuwe regeling in zake de oprichting van nieuwe scholen. Hadden deze nu voorge stelde bepalingen vroeger bestaan, dan hadden ongeveer 300 van de thans be staande P rötestantsch-Chri stelijke scho len niet, opgericht kunnen worden, waar onder alleen in Friesland met zijn uit gestrekte plattelandsgemeenten meer dan 100. Hier is amendeering noodzakelijk. Ten derde eindelijk lijkt onaanneme- 1 ij k de inmenging van Gedeputeerde Sta ten in ontslagkwestiee bij het bijzonder onderwijs. Het nieuwe beginsel introdu ceert feitelijk zeggen&echap van Gedepu teerde Staten over de 'richting van het on derwijs. Wij vreezen dat doorvoering van deze dingen bij ons tot ernstige ontstemming zou leidon, en wij hopen daarom dat onze Kamerclub weg en middelen zal kunnen vinden1 om dit govaar tef te wonden. Het komt ons voor, dat wij hier zeer dicht aan een gevaar! ij kern twee sprong gnaderd zijn." STADSNIEUWS. Ambtenaars-salarissen. In de Maandag te houden Raadsverga dering komt aan de orde het verzoek vafi den burgemeester om zijn salaris te ver lagen. De heer Mr. van Eek grijpt deze gele genheid aan om den Raad een algemeane uitspraak inzake de ambtenaars-salaris sen te ontlokken en heeft daarom het vol gende voorstel ingediend: „De Raad van Leiden, overwegende, dat het gewenscht is om de traktementen van Ihoogbezoldigde ambtenaren te verla gen^ ten einde daardoor te voorkomen, dat de jaarwedden on loonen van het lagere overheidspersoneel ten gevolge van den groote-n zuinigheidsaandrang verminde ring ondergaan; besluit het College van Gedcp. Staten van Zuid-Holland te ver zoeken om ingevolge den wensch van den Burgemeester van Leiden diens bezoldi ging met ingang van 1 Januari 1923 met f2000 te verlagen en dus vast to stellen op f 10.000 's jaars." Niet onhandig dat voorstel. Maar wel een weinig naief. Agitatie-comité. In een Donderdagavond gehouden ver gadering is hier ter stede opgericht een Leidsch Agitatie-Comité van workloo- zen. Vooraf voerden de heeren Kolthék, L. de Visser en Kite het woord, welke heeren eiechen productive®, arbeid tegen vol loon. De arbeiders werden opgewekt alle schaamtegevoel op zij to zetten, de ar moede in al haar droeve werkelijkheid in het openbaar te toonen, te weigeren lan ger de ellende te dragen en ziohi niet met een uitkeering van het armbestuur te la- ton afschepen. Tot bestuursleden werden gekozen J. Peute, voorz., Ilasselo, eecr. en van der Meulen, penningm. Politiek» actie. De afd. Leiden van de Chr. Unie zal a.e. Donderdagavond een vergadering houden ter bespreking van de Stoten- en Gemeenteraadsverkiezing in 1923. Werkloosheid. 1 De werkloosheid grijpt 6teeds meer om zich heen. En waar het aantal „uitgetrokkenenM steeds grooter wordt, daar klemt steeds meer do vraag op welke wijze in hunne behoeften moet worden voorzien. Tot nu toe worden hier in Ledden als overal elders dergelijke werkloozen verwezen naar het Burgerl. Armbestuur, waartegen echter van meerdere zijden ern stige bedenkingen worden geopperd. Het was in verband hiermede dat het bestuur van1 „Patrimonium" den heer Zuidema uitnoodigde het vraagstuk van de werkloozenzorg te bespreken. Het onderworp is 'van veel belang, in de eerete plaats voor onze arbeiders en hunne vrouwen, maar voor hen niet al leen. Verwacht mag dan ook wiorden, dat de Maandagavond te houden vergadering die ook voor geestverwanten toegankelijk is, druk zal worden bezocht. Postkantoor. Met ingang van 16 October a.s. wordt het 'Postkantoor te 8 uur v.m. voor het publiek opengesteld. Op Maandag 23 October a.e. zal Prof. van Nes in de kleine zaal der Stads gehoorzaal een lezing houden over B u n- yan's leven en werken, welke le zing door lichtbeelden zal verduidelijkt worden. Gelijk bekend heeft Prof. van Nes in 1920 aan Etetow en Bedford, waar Bu- nyan geboren werd en waar hij arbeidde een bezoek gebracht. Het belooft dus een interessan tem avond te worden. De baten komen ten goede aan het Te huis voor Vrouwen in de Nieuwsteeg. De Hooglandsche Kerk. Had men bij den aanleg van do nieuwe ver lichting aanvankelijk gedacht den 22eten Oo» tober weer dienst te kunnen houden, nu de werta zaamhoden in vollen gang zijn blijkt wol dat daar geen sprake van kan zijn, daar over de ge- heole lengte der kerk de zware grafzerken moesten worden verwijderd. Men hoopt nu over 14 dagen t 3 weken zoover te zijn dat de morgendiensten weer kun nen aanvangen hoewel het koor dan nog niet gereed is. De zekere datum zal ook door ons na der worden bekend gemaakt. Met den aanvang der avonddiensten zal men nog wel wat moeten wachten. Dozen zullen nog enkele weken later aanvangen. De oude kronen zullen worden vernieuwd en voor electrisch licht worden inge» richt, en in de vorm van kaarsen blijven. Hot geheel wordt een verlichting door 4000 kaars, terwijl men in de betrokken kringen overweegt om op do plaatsen waar tet nog toe geen licht was ook nieuwe kronen aan te leggen. We kun-* nen nu wel. reeds zeggen dat do uitvoering van het work, die in liandon is van do firma Gebr. Eggink. keurig van stapel loopt. ADVERT E N Tl E-PR LU. DES ZATERDAGS f 0.80 PER GEWONE REGEL s f 0.224 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens INGEZONDEN RECLAMES D' lEF 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. Aan het Zoeklicht. Leiden 14 October 1922. Aan pogingen om agitatie te ver wekken ontbreekt het niet in deze dagen. Wie de verslagen van- den I«eidschen Gemeenteraad leest zal dat met mij eens zijn. En nu is hier zelfs een speciaal agita tie-comité opgericht, dat zich ten doel stelt, de werkloozen in onrust en br-ncoring te brengen en te houden. Opzichzelf is dat niet, te verwonderen. Er zijn altijd menschen die van de el lende van anderen trachten te orofitee- ren. Die eerst het water opzettelijk ver troebelen om dan te beter teokumnen vis- schen. Nu gaat die speciale agitatie-bewering uit van een groep menschen, die gelukkig weinig invloed hebben en die als re-gel zelfs in roods arbeiderskringen niet ern stig genomen, worden. Het gevaarlijke is echter dat de werk loozen zelfs in onzen gemeenteraad, vmw de agitatie-bewering worden op°-evof* En het ergerlijke is, dat men tenslotte de werklooze arbeiders wier toestond .toch al ÏB-droevig is, zeT het. gelag laat betalen. rvc»QT*T>v *TfVR.. Gisteren vervoegde zich bij den heer B. aan den Ilaagweg alhier een persoon, die een heel verhaal opdischte. Hij zou n.l. door een bekende Leidsche firma ontslagen zijn, terwijl hij in moeilijke huiselijke omstandigheden -•er- keerde. Zijn vrouw zou onder behandelng van 3 professoren reeds zes operaties hebben onder-» gaan enz. enz. Eindelijk kwam de aap uit de mouw. Hij wou n.l. 5 gulden hebben om naar Amsterdam te gaan. De persoon noemde zich Johannes Munster, is 35 jaar oud. lengte 175 M., heeft een blond uiterlijk en een knevel. Aan het adres op do Lammermarkt waar hij zei de te wonen was niets van hem bekend. Door zekeren v. B. is aangifto gcaJLan dat tusschen Woensdag en Donderdagmiddag zijn rijwiel is ontvreemd uit een sociëteit waar hij hot zoolang had laten staan. De pianoliandolaar M., Haarlemmerstraat alhier, hoeft aangifte godaan dat ten zijnen nadeele ontvreemd is een kist inhoudende 200 pianopótten, welke kist in een kelder was go- borgen. Bij de polite alhier is een klacht ingediend tegen den vrachtrijder v. d L. die gisteren met zijn wagen van do brug aan de Hooglandsche Korkgracht kwam afrijden, juist tegen een handwagen aan, welke voor de ruilen stond bij J. A. F„- met het gevolg dat de handwagen door de ramen ging. Wio zal dat betalen? r—Toen onlangs de Gemeenteraad besloot de werklooze sigarenmakers work to verschaffen door het laten vervaardigen van senoritas-sigaren vekleerde de heer v. Stralen dat doze maat- regol feitelijk overbodig was, daar het met de werkloosheid in dit vak spoedig gedaan zou rijn. Uit de opgave van de Gem. Arbeidsbeurs blijkt echter dat gisteren 44 sigarenmakers als werkloos waren ingeschreven. Bij de gemeentelijke Arbeidsbeurs waren gisteren als werkloos ingeschreven 10 vrouwen en 806 mannen w.o. 134 losse werkliedeD. -18 bïinkweikors, 47 textielarbeiders, 44 sigarenma-» kers, 43 opperlieden, 41 schilders. 35 grondwer-» kers, 23 letterzetters, 20 betonwerkorsr 12 met selaars, 29 timmerlieden, 24 sclioepssmcdcn, 14 broodbakkers, 13 magazijnknechten. 12 kan-» toorbcdienden, enz. enz. -Het winterplan van de Loidscho Chr. Mid-» denstanderevereen'fcnng alhier var van wij in 't kort reeds melding makkten in ons verslag van gisteren, is als volgt samengesteld: Op 16 November zal een vergadering worden gehouden ter bespreking van enkele huishoudelijke zaken, alsmede van de „14 püntcn" door het hoofdbe stuur om advies aan de afdoelingen loogo-t zonden, welk advies voor 1 Jan. a.s. moet wor den ingezonden. De volgende vergadering to houden op 14 Dec. a.s. zal grootendeels gewijd zijn aan de bespreking van laatstgenoemd enden werp, terwijl daar ook zal worden behandeld bet praeadvies van den heer R. K. v. d. Berg, hoofdbestuurslid te Baarn. In Januari zullen do overige werkzaamheden worden geregeld. Dr. J. van Leeuwen f. Gisteren is te Utrecht onverwachts over leden, 54 jaar oud. de heer dr. J. van Leeu wen, oud-lid van de Tweede Kamer, de Provinciale Slatcn van Utrecht en oud wethouder van Utrecht. Hij was ju "fit ge nezen van een ongesteldheid. Dr. J. van Leeuwen was spoedig na ztja promotie aan de universiteit te Utrecht tot doctor in de Nederlandsche letteren; leeraar aan het gymnasium te Sohied«a| geworden. In dien tijd begon hij te ren voor de beginselen der S.DA.P.; voerde te Schiedam de redactie van plaatselijk sociaal-democratisch genaamd Do Moker. Later word hij pro pagandist. van de S.DA.P. tc Utrecht. UfJ

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1