PARTIJDAGEN
ZOiElïlieCïOM
Dagblad voor Leiden en Omstreken
N.V.v/h. J.C.BERNARD
Wandkoffiemolens
BINNENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN
WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN
PER KWARTAAL 12.50
PER WEEK 10.19
FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90
3de JAARGANG. - ZATERDAG 7 OCTOBER 1922 - No. 762
Bureau; Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
ADVERTENTIE-PRIJS.
DES ZATERDAGS t 10.30
PER GEWONE REGEL f 0.221
KLEINE ADVERTENTIES van hoogstcna
INGEZONDEN RECLAMES DIT**" ARIEfl
80 B'oorden 50 cent; Zaterdags 75 cent
bij vooruitbetaling.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
dienen tot versterking van het partij leven f
Evenals de Zendingsdagen, brengen de
PARTIJDAGEN 'steeds bezieling en
geestdrift vo.or de beginselen!
Mannen en Vrouwen, in Leiden en
Omstreken
en. gaat luistereii naar wat mannen als
DE VREES,
DE WILDE, -
SCHOUTEN,
v. LUMMEL
,<?ïis te zeggen hebben
Dankbaar, niet voldaan.
I.
Met regeeringsprogram in de Openings-
J ontwikkeld, zoo zagen we een vorig
il. is in het algemeen met ons Program
Actie niet in strijd,
t is opzichzelf reeds van beteekenis.
"ij vormen met onre 16 Kamerleden,
g geen vijftiende deel van de bevol-
vertegcoiw o ordi gen slechts een be-
Üjk kleine minderheid,
wanneer dan toch een Regeerrf??
C'dt-, die met onze wenschen in die
e rekening houdt, dat haar program
:i arbeid met wat wij wens eken niet
u tegenstelling vormt, dan is dat een
•it dat tot dankbaarheid kan stemmen.
Met had zoo geheel anders kunnen zijn.
Wanneer de rechtsche groepen in de
minderheid waren gebleven, dan zou mis
schien een Kabinet zijn opgetreden, dat
lijnrecht tegenover ons stond, dat met
onze beginselen en wenschen in geen - en
kel opzicht rekende en waarvan voor ons
niets goeds viel te hopen.
Die kans zou ook hebben bestaan als
de rechtsche groepen niet tot overeen
stemming waren gekomen.
Het klinkt soms wel fier als er gezegd
wordt dat we den mood moeten hebben
gehc-el cp onszelf te staan en ons te iso-
ieeren om in te protesteeren tegen wat
anderen doen onze kracht te zoeken, maar
wanneer als gevolg daarvan dan een
Rood-Roomsch Kabinet zou zijn opgetre
den dan is het_zeker zeer de vraag of wij
dan reden zouden hebben om te juichen.
Zeker, wij moeten'ook den moed hebben
om zoo noodig terug te treden.
Als de zuivej-heid van het beginsel daar
toe noopt, moeten wij bereid zijn alles los
te laten.
Maar wij mogen toch ook niet lii-ht-
vaardif; ons onttrekken aan de verant
woordelijkheid die in deze moeilijke tijden
rust op iedere partij van ecnige beteeke
nis en wij mogen evenmin lichtvaardig
van de invloedrijke plaats die ons ge
schonken is, afstand doen.
Wij hebben reden om dankbaar te.
zijn.
Maar voldaan zijn we daarom nog
niet.
Wanneer wij de zaak een oogenblik
omkeeren en ons Program van Actie leg
gen naast het Regeeringsprogram, dan
zien we dat slechts zéér ten deele aan en-
zo we# :hen is voldaan, en dat van tal
van punten door onze partij van belang
geacht, gezwegen wordt.
Wij zullen niet alle punten opnoemen.
Maar op enkele zaken van beteekenis,
willen wij toch oven de ahndaclit vesti
gen."
Door ons program van actie werd o.a.
gevraagd verlichting van den -belasting
druk en in de toelichting werd aangege
ven op welke wijze dit punt verwezenlijkt
zou kunnen worden.
„Die verlichting, zoo lezer, wij d&ar,
kan onmogelijk verkregen worden, als een
gevolg van nog grootero bezuiniging, dan
noodig zal zijn jik tot een sluitend bud
get te komen. Derhalve moet die. verlhh-
ting worden nagestreefd in een andere
richting en wel in deze, dat de lasten die
het tegenwoordige geslacht op zich heeft
moeten nemen als een gevolg van den
oorlogstoestand over meerdere generaties
zullen moeten worden verdeeld."
Voorts werd er op gewezen, dat als een
gevolg van den economischen toestand,
ook w ij z i g i n g e n in ons tegenwoor
dig belastingstelsel -noodzakelijk zouden
kunnen zijn.
Wij denken hierbij o.m. aan Het re
gistratierecht, dat den noodtoestand van
onze tuinders, nogal drukkender maakt.
Noch van het een, noch van het ander
werd echlier in ;de Openingsrede gerept.
De Regeering is blijkbaar niet voorne
mens, althans in dg naaste toekomst,
maatregelen in dezen geest te nemen.
Nu kauj. worden taegegeven, d«t dit een-
technische kwestie is, die niet ons
beginsel raakt. Over de delging van de
ooriogsschuld, wordt door verschillende
deskundigen anders geoordeeld. Het is
een kwestie van financieel inzicht.
Anders echter staat het met de
Staatsloterij, waarvan de af
schaffing door ons program ge
vraagd werd.
In do Openingsrede werd aan dit punt
evcmwel geen aandacht geschonken. Uit
niets blijkt, dat de Regeering plannen ia
deze richting heeft.
Erkend moet worden, dat aan het stop
pen van belastingbronnen, in dezen tijd
bezwaren verbonden zijn.
Hier staat echter tegenover in de per
ste plaats, dat de winst uit het loterijbe-
drijf betrekkelijk gering is.
En daarbij komt dan nog, dat het gel
delijk voordeel hier slechts bijkomstige
beteekenis heeft. Wanneer iemand parti
culiere inkomsten heeft, die hij niet zon
der zijn beginsel geweld aan te doen mag
aanvaarden, dan moet hij den moed heb
ben, die inkomsten los te laten, ongeacht
de omstandigheden waarin hij verkeert.
Gehoorzamen is beter dan offerande.
Ook uit verlies kan winst worden
verkregen.
Op afschaffing van de Staatsloterij
moeten wij daarom blijven aandringen,
en wij blijven hopen, dat Minister de
Geer tenslotte het gerechtvaardigde van
dezen wensch zal inzien.
Een ander niet minder belangrijk punt
van ons program van actie betrof de los
making van dsn finacieelen band tusschen
den Staat en de Kerkgenootschappen.
'Wat hiermee bedoeld wordt behoeven
we niet opnieuw uiteen te zetten.
De bedoeling is niet, een aanslag te
doen op verkregan rechten.
Aan den eisch tot losmaking werd
daarom verbonden den eisch, dat de his
torisch verkregen rechten volledig zouden
worded" erkend en dat vooraf aan de recht
hebbenden zou worden uitbetaald, wat
hun rechtens toekomt.
Gevraagd, werd niet anders dan volle
dige vr ij making van de Kerk, door
den band die haar aan de Staatsmacht
bindt, lo6 te wikkelen.
Hierbij rijn staatkund'.go belangen be
trokken, maar deze vrijmaking zou vooral
voor de Kerken van de grootste beteeke
nis zijn.
Een gezond kerkelijk leven, zou daar
door worden bevorderd.
Aan het steunen op de publieke kassen
zou een einde komen en het verantwoor
delijkheidsbesef bevorderd.
Deze- zaak is niet nieuw.
Jarenlang is er over geschreven en ge
confereerd;, staatscommissies hébben hun
licht Ja-ten schijnen en verwacht had mo
gen worden, dat de Regeering deze urgen
te zaak althans op haaT program zou
hebben geplaatst.
Dat dit niet gedaan werd, kan niet an
ders dan teleurstellen.
Bevordering van de Zondagsrust, was
mede een der belangrijke punten van ons
program van actie.
„Tegen ontheiliging van den Dag des
Heeren zoo heette het woordelijk
worde opgöl rieden door krachtige bevor
dering van de Zondagsrust, in het bijzon
der met betrekking tot de publieke dien
eten, de openbare middelen van vervoer,
de openbare vermakelijkheden en optoch
ten en de regeling der winkelsluiting."
De ontheiliging van den Dag des Hee
ren noemt, hand over hand toe.
Niet alleen in de steden, maar ook in
de dorpen.
Telkens weer kunnn we lezen, dat de
igiodsdienstloefeningen worden verstoord,
dat de kerkgangers moeite hebben zich
van of naar de Kerk te begeven en dat
ook in plaatsen waar de bevolking over
wegend Christelijk is de rust van den Sab
bath wordt verkeerd in onrust.
Dit euvel neemt 'steeds grooter afmetin
gen aan.
Verwacht had daarom mogen worden,
dat een Christelijk Kabinet, dit punt een
«ereplaats op haar program had gegeven
en dat nu eindelijk eens krachtige maat
regelen zouden worden genomen om aan
dit kwaad een einde'te maken.
Maar de Openingsrede zwijgt er van.
Heeft de 'Régeering dienaangaande
plannen?
Het is mogelijk. De Openingsrede geeft
slechts de plannen voor de allernaaste
toekomst. De kans bestaat dus, dat ook
aan deze zaak aandacht is geschonken,
maar dat het niet wenschelijk werd geoor
deeld, haar op den voorgrond te stellen.
Hoe dit zij, wij betreuren het, dat van
dit voer ons belangrijke punt, in alle ta
len gezwegen wordt.
Dankbaar voor wat aanvnakelijk werd
toegezegd, zijn we toch allerminst vol
daan.
Zooals nog nader zal blijken.
V Onze taak voor 1923.
De tweede spreker op den a.s. Woens
dag te 'houden partijdag, M r. J, A. de
Wild- e, hoopt te handelen over „Onze
Ltaak met het oog op 1923'i, L_ j
VISCHMARKT - K00RNBRUGSTEEG
Een belangrijk onderwerp.
Het komende jaar belooft van groote
beteekenis te worden, in verband met de
verkiezing voor de Provinciale Staten en
de" Gemeenteraden.
De verkiezingen voor de Provinciale
Staten in Zuid-Holland hebben altijd sterk
de aandacht getrokken.
Telkens weer ging het er op of er on
der.
En wanneer onzerzijds niet alle krach
ten worden ingespannen bestaat de kans,
dat in 1923 de rechtsche meerderheid zal
verdwijnen, dat de rechtsche Gedeputeer
den door mannen van links worden ver
vangen en dat de rechtsche Eerste Kamer
leden moeten plaats maken voor vrijzin
nigen en socialisten.
Ook de Raadsverkiezingen zijn van
groot belang.
Een belangrijke taak wacht ons dus in
1923.
Eu daarom moet - het worden toege
juicht, dat-een man als de heer de Wilde,
een welbekende leider, die onze beginselen
zoo van harte liefheeft en ze sinds jaren
met veel talent verdedigt, ons komt wij
zen op de taak die wij hebben te vervul
len.
Wie slechts eenigszins kan, bezoeke
daarom a.s. Woensdag den partijdag!
V Donkere dagen.
Ongetwijfeld, de dagen die we beleven
zijn in vele opzichten donker.
Velen gaan onder den nood der tijden
gebukt.
't Zou te verstaan zijn als er waren die
om deze reden a.s. Woensdag niet naar
Leiden gingen om daar den partijdag bij
te wonen.
En toch is het mis!
Als we ooit behoefte hebben om de
broederen te zien, om samen te zingen en
te bidden, om te danken ook, om er bij
bepa,ald te worden dat God de Heere I's-
geert, dan is het zeker wel in tijden van
donkerheid en tegenspoed.
Laten alle mannen en vrouwen die on
der den last der tijden gebukt gaan, voor
één dag dien last van zich afschudden.
Het hoofd omhoog!
Naar den partijdag a.s. Woensdag!
DE ZOMERTIJD.
Do Zomertijd eindigt in den nacht van
Zaterdag op Zondag, de klokken worden
dan om 3 uur een uur teruggezet.
Wij adviseeren daarom onzen lezers
hedenavond voor het naar bed gaan,
de horloges en andere uurwerken 1 uur
achteruit te zetten teneinde voor minder
gewenschte verrassingen op Zondagmor
gen bespaard te blijven.
STADSNIEUWS.
A. R. Kiesvereeniging.
De A. R. Kiesvereeniging alhier hield
gisterenavond een matig bezochte verga
dering, die door den Voorzitter, de heer
Zuidema, met gebed en het lezen van een
Schriftgedeelte werd geopend.
Onder de ingekomen stukken was een
bericht van den heer J. de Lange dat hij
ontslag neemt als bestuurslid der Kies-
vereemiging. De Voorz. sprak zijn leed
wezen uit over dit besluit; oen scherpzin
nig en voorzichtig man als den heer de
Lange wordt in het bestuur no ode ge
mist. De wensch werd uitgesproken dat
de heer de L. zich spoedig weer met volle
kracht aan het vereenigingsleven mag
geven.
-Het eigenlijke onderworp voor dezen
avond: de teleurstellende uitslag van de
gehouden verkiezingen, werd door den
Voorz. met een kort woord ingeleid. Al
zijn verschillende oorzaken voor .het ver
lies van een groot aantal stemmen, aan te
geven, het bestuur achtte het toch ge-
wenscht dit punt opzettelijk to bespreken
opdat, kan worden nagegaan of oo"k in
eigen kring oorzaken zijn aan te wijzen
waaruit hét stemmenverlies kan worden
verklaard.
Zullen eventueele fouten die gemaakt
werden hersteld worden, dan is voor al
les noodig ernstig zelfonderzoek.
Een breede bespreking volgde.
Achtereenvolgens voerden het. woord de
heeren Segaar, Bijleveld, Wassenaar,
Kuiper, Vallentgoed, Schoneveld. Pera,
Jan de Lange, Cupido, Slecht en horst,
Noorlaodt, Loman, Kupcrus, van Lunte-
ren, Lambooij, Karstens, Mevr. Kuiper,
Rietkerk, Eikerbout on Kuyper.
Verschillende grieven werden naar vo-
T$a gebracht, wenken werden gegeven enz.
Sommige opmerkingen worden door den
Voorzitter of door andere leden beant
woord, terwijl toegezegd werd, dat wat
hier ter sprake werd gebracht, door het
bestuur ernstig zal worden overwogen.
Medegedeeld werd nog, dat op de vol
gende vergadering door den heer Goslin-
ga do gemeentebegrooting zal worden be
handeld.
Nadat de Voorzitter tenslotte nog de
aandacht had gevestigd op den a.s.
Woensdag te houden part ij dag werd
de vergadering door den heer Eikerbout
met dankzegging gesloten.
PARTIJDAG.
2© Verantwoording.
Leiden f 50.—
Koudekerk 20.—3
Vorig© opgave. 85.
Totaal 155.—
Daar verschillende dorpen, groot-ere of kleinere
bijdragen hebben toegezegd, waaruit een warm
meeleven blijkt, mag ik zeker wel rekenen op
toezending voor den Partijdag.
H. LAMBOOY Jr.,
Penuingm.
s— Vanwege het Java-Gomité zal a.s. Maandag
in de Oosterkerk een bidstond worden gehouden,
waarin De. C. M. Luteijn van Rijnsburg als
spreker zal optreden.
D s. B i e s li a a r van 's-Gravenliage hoopt
a.s. Woenedag in gebouw „Prediker" op te tre-
den voor de afd. Leiden van den Gerof. Pond.
De vereeniginig van oud-leden der
Chr. Jong. Vereen. „Prediker" ie voorne
mens dezen winter een viertal lezingen te
doen houden.
Einde dezer maand hoopt op te treden
Ds. Voorsteegh van Katwijk a. Zee.
Van D s. Impota aldaar werd eveneens
toezegging verkregen. Met andore spre
kers wordt nog gecorrespondeerd.
De Heerenstraat begint langzamer
hand meer en moer hot karakter van op
winkelstraat te krijgen, wat gezien de uit
breiding van het achter gelegen stadsge
deelte niet te verwandeeren. is. Ook thans
kunnen we weer de opening van een
nieuwe zaak memoreoren, n.l. van de
brand-stoffenhandel van P. van H a a s-
t eren.
Het perceel gelegen recht tegenover de
3 Octoberstraat is daartoe geheel inge
richt, netjes grijs geverfd en voorzien van
Verschillende afdeelingen waar de diver
se brandstoffen zijn opgestapeld. Daar
•aan de brandstoffen handel oen aardappel-
verkoop is verbonden vinden we mede
een paar groote bakken puike aardappe-
De bewoners van deze buurt zullen van
de nieuwe zaak weten te profiteeren.
Hedennacht is, vermoedelijk dooT
aanvaring, een.' 6chuit geladen met zand
in de Nieuwe Rijn, ter hoogte van de
Kalkzandsteenfabriek, gezonken. Door de
havenmeester zijn onmiddellijk maatrege
len genomen door het plaatsen van een
rood licht, om de scheepvaart voor mo
gelijke onheilen te beveiligen.
Vandaag, is een roode vlag geplaatst,
De scheepvaart door den Nieuwe Rijn
is door het ongeval gestremd.
Aan de verschillende brugposten is in
structie gegeven, de arriveerende schip
pers te waarschuwen.
Aangezien vermoedelijk niet voof
Maandag a.s. tot lichting van de gezon
ken schuit kan worden ovorgee-aan, ves
tigen wij met nadruk de aandacht- van be
langhebbenden hierop.
Hedenmorgen heeft. W. W. bij de po
litie aangifte gedaan, dat hij door zekeren
W. V. op. hei Levendaal is mishandeld.
Zekere M. v. M. hoeft aangifte ge
daan dat hij door K. uit Katwijk, op de
Aalmarkt is geslagen.
Gisterenmiddag omstreeks 12 uur
reed een wagen van den kolenhandelaar v.
H. do Pelikaanstraat in. juist toen een
handwagen voor de zaak van de fa. L.
stond. De jongen die don wagen beheerde,
wilde dezen achteruit halen, maar door
een verkeerde beweging kwam hij terecht
in de etalage van de fa. Lezwijn. waar
door do spiegelruit werd verbrijzeld.
Tweede Kamer.
Uit parlementaire kringen wordt, verno
men, dat het in de bedoeling zou liggen,
dat de Tweede Kamer, na Donderdag 12
dezer de openbare vergaderingen te heb
ben hervat, slechts enkele daren te wij
den aan afdoening van verschillende wets
ontwerpen en mogelijk eenigo interpella
ties, om daarna weer een i ge weken uit
een te gaan, alvorens de eigenlijke win-
tercampagne aan te vangen.
Het onderzoek van de Sfaalsbegroo-
ting voor 1923 en een aantal andero wets
ontwerpen is door vier afdeelingen van de
Tweede Kamer reeds beëindigd, en ver
wacht werd, clat gisteren ook de vijfde af-
deeling met .die taak zou gereed komen.
Aan het Zoeklicht.
0 Leiden 7 October 1922.
Lang verwacht en toch verkregen!
Dat geldt zoo ongeveer van den partij
dag die hier a.s. Woensdag wordt gehou
den.
Ik had* al lang uitgezien of er niet
evenals verleden jaar een toogdag zou
worden georganiseerd, maar het scheen
dat het ditmaal zou zijn: „Lang verwacht
en niet verkregen."
En toch komt de zaak weer in orde.
Woensdag zullen ze naar ik hoop vac
alle kanten weer bijeenkomen, ocz«
mannen en vrouwen, onze jongelingen e*
jongedochters.
Het. programma belooft veel goeds.
Als er neg een weinig spirit zit in „oa~
ze monschen" als de band van het begin
sel nog' een weinig trekt, dan loopt dc
Gehoorzaal vol.
't Zou me tegenvallen als het anders
was. OBSERVATOR.
Het zegeltjesplakkcn.
Onlangs werd meegedeeld, dat d? Minis*
ter van Arbeid bezig is, een ander stelsel
van ouderdomsrente-vorzckcriug te ver
vaardigen, waardoor wellicht het zceeRms
plakken overbodig zou wörden.
Volgens het. „Vad." mnken d: werk
zaamheden goeden voortgang.
Het wethouderschap van den leer
Vliegen.
Do Am6terd. corr. van d? „Nol." medt;
Eergistermorgen heeft op verroek der
Soe. Dem. Raadsfractie een conferentie
plaats gehad van vertegrnwoordiger= der
verschillende Raadsfracties. Do Soc.-
Detm. fractie had deze confer en tin aange
vraagd, omdat zij wildo weten, weJce hou
ding de verschillende f radios zouden aam-
nemen, wanneer de heer Vliegen als wet
houder zou aftreden en ten' gevolge waar
van ee-ii nieuwe wethouders verkiezing zou
moeten plaats hebben. In die conferentie
is wel gebleken, dat. door de A. R., C -H.
R.-K. en Vrijheidsbondsfraeiie c niets
voor gevoeld werd om mede te werken tot
de verkiezing van een ander lid der Soe.
Dem. fractie tot opvolger van den lrer
Vliegen. Ter vergadering i6 cop geopperd
de gedachte om een e.v. wet houdtrsvaca
tur® tot volgend jaar onvervuld tc lal en,
do:h deze gedachte vond wJuig ingang.
De conferenlie ging uiteen, zonder dat
feitelijk resultaat was bereikt.
De Soc. Dem. fractie zal bij vervulling
van een wethouders va cal ure met dn. heer
Loopuit als candidaat uitkomen.
Voorts vernemen wij, dat in den boezem
der A.-R. Raadsfractie ernstig wordt
overwogen, om wanneer de heer Vlie
gen als wethouder aftreedt den Ran
voor te stellen die vacature voorloop
niet te vervullen.
Nat. Comm. tegen het Alcoholisme.
Op de onlang6 gohouden vergadering
van de Nationale Commissie tegen het
Alcoholisme, stond de voorzitter in zijn
openingswoord stil bij do aankondiging
van een .herziening der drankwet.
Als de subsidie Veor drauklv i lijding
met ongeveer 60 pet. vermindert, dan zul
len do vereenigingen wel zeer veel ener
gie moeten ontwikkelen om den uitbouw
der laatste jaren te kunnen handhaven.
Nadat P. van der Meulen den Voorzit
ter met zijne benoeming tot lid van de
Eerste Kamer had gelukgewonscht, wor
den besproken de toename van drankge
bruik cn dranksmokkelen aan de Duit-
sehe grens, wat demoralisatie in elk op
zicht zeer in de hand schijnt te werken.
Besloten wordt de Regeering om onder
zoek, eventueel maatregelen te vragen,
b.v. geheel verbod van vervoer door jeug
dige personen en van ongedekt vervoer in
drie grensstreken; onthouding van greus-
faciliteiten aan smokkelaars cn drankmis
bruikers; casu quo, zoo veel mogelijk,'
werkverschaffing. Ieder der aangesloten
organisaties zal vorder alles dom wat
mogelijk is, om dozo euvelen te bestrij
den. De modewerking van den Volksbond
zal worden gevraagd. Aan den Gouver
neur-Generaal van Ncd. Oosi-Indië zal
■publicatie worden gevraagd van het rap
port. dat Mr. F. G. M. van Walsem, in op
dracht van den vorigon G. G. heeft uitge
bracht, na onderzoek ter plaatse inzake
de drooglegging van Noord-Amerika.
De volgende vergadering werd vost go-
eleld op Donderdag 28 December 1922.
Oud Delft ongeschonden.
Thans is beslist dat de electri6cho tram
te Delft niet zal loopen over 't Oude
Delft, doch langs do Watering6che Vest,
Phocnixstraat en Westveld naar het Zuid
einde.
Volkenbond cn Vrede.
In een bijzondere bijeenkomst ter gele-
genheid van de algemeei# vergadering
van de vereeniging voor Volkerenbond cu
Vrede op Zaterdag 7 dozer to Dc-n Haag.
zal pro£ dr. jhr J. W. M. van Eyeingaj
NederlanSseh gedelegeerde cp de Volkom
bondsvergadering te Genève, mcdedeelin-
gen doen over die vergadering, terwijl
prof. Rudolph Laan, uit Hamburg, het j
woord zal voeren' over het vraagstuk (ter
minderheden. Introducties tot een beperkt